Nafarroako Volkswageneko zuzendaritzak ez du uste 2021ean sektorea aurrekora itzuliko denik, eta, ondorioz, 255.303 auto ekoiztea aurreikusi du hurrengo urterako. Koronabirusaren krisiaren ondoren aurtengorako eginiko iragarpenaren antzekoa da. Krisiaren aurretik, 2020an 306.000 auto ekoiztea espero zuen, baina pandemiaren eraginez 246.000 izango zirela erabaki zuen (-%17). Are urrunago gelditzen dira 2019an ekoitzi zituzten 320.000 autoak: %21 gehiago. Eta nola eragingo lioke horrek enpleguari? Bada, ohiko erritmoarekin jarraituz gero, 36 egunez itxi beharko lukete Landabengo planta.

VWeko langile batzordeak harriduraz hartu du iragarpena, eta, Alfredo Morales (UGT) presidentearen arabera, «zuhurregia» da. Izan ere, azaldu duenez, oraindik ez dakite zehazki zenbat auto ekoitziko dituzten aurten. Dena den, baikor dago, eta hurrengo urtean kopuru hori handituko dutela uste du. Izan ere, aurreikuspen horiek egitean, enpresak etor daitezkeen hornikuntza arazoak hartu ditu kontuan. Egun badituzte arazoak hornitzaileekin, eta, horren ondorioz, lantegia itxiko dute gaur eta astelehenean. Zehazki, motorrak eta aldagailuen kutxak falta zaizkie. Aldiz, hornikuntza arazo horiek konponduko balira kopurua handituko litzakeela uste du Moralesek. Dioenez, bezeroak egon badaude, eta 2021aren hasieran egingo lituzkete eskaera berriak.

Langile batzordearen gehiengoak —UGT, CCOO, ELA eta CCP— enpresaren arrazoiak ulertu dituela dirudi, eta aldi baterako erregulazio txostena 2021erako ekainaren 30era arte luzatzea onartu du. Aurtengo apirilean sinatu zuten, eta akordio horrek neurriak hartzea erraztuko dio enpresari. Batzordearen ustez, baina, akordioak «lanabesak» ematen dizkie langileei ekoizpenik gabeko egunei aurre egiteko. Aurreikuspena ez da ona, baina eguneroko erritmoa ez apaltzea albiste ona da behin-behineko langileentzat. «Guztiak deituko dituztela uste dugu», aurreratu du Moralesek, «erritmo berari eusteko egungo langile kopuru bera behar dugulako».

Antzeko egoeretan, Nafarroako VWek ostiralak aukeratu izan ditu planta ixteko, eta sindikatuek, oraingoan, astelehenekin tartekatzeko eskatu dute. Era berean, egun hauek industria jardunaldi izendatu ditzala nahi dute: uztailaren 5a, 15a eta 16a, sanferminen bueltan; eta abuztuaren 19a eta 20a. Horrela, egun horiek 36 itxiera egunen multzoan sar daitezke.

Productos Tubulares enpresak Trapagako (Bizkaia) lantegiko ia langile guztiak sartuko ditu aldi baterako erregulazio espedientean. 420 ditu guztira, eta 382ri murriztuko die lanaldia. ELA sindikatuak kritikatu egin du neurria, enpresak irabaziak izanda hartu duelako eta «langileen eskubideak urratu dituelako».

Tubos Reunidosen barnean dagoen enpresa bat da Productos Tubulares, eta soldadudarik gabeko hodi erraldoiak ekoizten ditu. Zuzendaritza eta langile batzordea atzo bildu ziren aurreneko erregulazioaren baldintzak negoziatzeko, eta sindikatuak harrituta gelditu ziren kopuruarekin, «ageriko bideragarritasuna» duen enpresa bat delako. Iaz bost milioi euroren irabaziak izan zituen zergak ordaindu aurretik.

ELA sindikatuak ez du begi onez ikusi erabakia, zuzendaritza «apurka» lantaldea murrizten ari delako: «Aldi baterako erregulazio honen helburu bakarra lanaldiak malgutzea da, eta etorkizunean hartu daitezkeen beste neurri batzuk erraztea». Are gehiago, neurriak enpresaren inguruan ere eragina izango duela aurreratu du, Ezkerraldeko enpresa askok egiten dutelako lan Productos Tubularesentzat.

Zantzu horiek ikusita, ELAk susmo txarra hartua dio egoerari, beren ustez zuzendaritzak ez dituelako irabaziak erabiltzen planta berritzeko: «Agerikoa da ez doazela enpresaren bideragarritasuna bermatuko luketen inbertsioetara, eta, hori gutxi ez balitz bezala, langileek soldata izoztua dute 2017az geroztik».

Ezkerraldean ere, Barakaldoko eta Sestaoko Bilbao Produccion Castingseko erregulazio espedientea negoziatuko duen mahaia atzo osatu zen. ITP taldekoa da, eta zuzendaritzak kaleratze kopurua ematea espero zen, baina ez du emango negoziazio epeko lehen bilerara arte. Zamudioko (Bizkaia) plantan %15eko murrizketa ezarri zuen, eta antzeko kopurua espero da. 420 langile dira guztira.

ELA, LAB, UGT, CCOO eta ESK sindikatuek deituta, ikastetxeetako eta unibertsitateko garbiketaz arduratzen diren azpikontratatutako langileek greba egin dute.

Aernnovak laguntza publikoetan 7 milioitik gora jaso dituela salatu du EH Bilduk eta “gatazkan esku hartzeko” eskatu dio Jaurlaritzari, “kaleratzeak saihesteko”.

Salmentak, produktibitatea eta zibersegurtasuna sendotzeko ikastaroak dohainik autonomo eta mikroenpresentzat

ELA: Productos Tubulares enpresak, Tubos Reunidosen filialak, 382 langileri eragingo dien aldi baterako erregulazio espedientea aurkeztu du, ELAren arabera.

Amazon multinazionalak Baionako Monoprixen daukan “Amazon Hub” autozerbitzu gunea zigilatu du Bizi! mugimenduak asteazken goiz honetan. “Amazon saltoki ttipien hiltzaile” edo “Ez hemen, ez nehon” zioten kartelak erakutsi dituzte protesta egin bitartean.

Enpleguaren txikizioak ez du etenik euskal industriaren sektore estrategikoenetako batean: aeronautikan. Atzo Aernnovak eman zion jarraipena pandemiaz geroztik kaleratzeak iragarri dituzten sektoreko beste enpresei. Berantevillako (Araba) plantari egokitu zaio oraingoan hegazkin konpainien krisi latzaren ondorioak nozitzea. Ehun langile kaleratuko ditu konpainiak datorren urteko otsailerako, lantalde osoaren %22. 454 beharginek osatutako lantaldearen beste 305entzat, gainera, enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteak onartzeko asmoa jakinarazi du enpresa zuzendaritzak. Plan horien arabera, 2021eko otsailaren 2tik abenduaren 31 arte legoke indarrean erregulazio hori, kaleratzeak gauzatu eta gero. Hala jakinarazi dio zuzendaritzak langile batzordeari.

«Galera historikoak» argudiatu ditu Arabako enpresak kaleratzeak justifikatzeko. Zehazki, 42 milioi euro galdu ditu urtea hasi zenetik, eta enpresaren iraupena bera arriskuan ikusten du moldaketa bat egiten ez badu. Azaldu duenez, kutxan zituen 70 milioi euro gastatu ditu jada. Enpresak dio eskarien «eroriko larria» ez dela berehalakoan konponduko, eta COVID-19aren pandemiak «urte askorako» txikituko duela hegazkin trafikoa eta hegazkin berrien beharra. Sektorearen kalkulurik baikorrenek diote 2019ko trafikoa ez dela 2024ra arte leheneratuko, «betiere txerto eraginkor bat badago 2021eko udarako». Beste iragarpen batzuek diote hamar urte beharko dituela 2019ko mailara itzultzeko.

Langile batzordeak, ordea, oso bestela azaldu du errealitatea: «Taldearen irabazi eskandalagarriak bermatzea baizik ez dute nahi neurri horiekin; azken bost urteotan 290 milioi euroren mozkinak izan ditu, eta, haiei eusteko, 101 familia langabeziara bidali nahi dituzte».

Gainera, enpresaren arrazoibide guztiak «gezur handi bat» dauka oinarrian, langile batzordearen arabera. «Egoera egiturazkoa dela esaten dute etengabe, baina zenbait txerto aurki prest egongo direla jakinarazi duten aste berean azaldu da kaleratzeen iragarpena. Ez da kasualitatea». Sindikatuen ustez, txertoek sektorearen susperraldiari data jarri diote, eta uste baino lehenago iritsiko litzateke. «Horregatik ikusi dute beren burua beharturik 2021ean gauzatuko liratekeen kaleratzeak lehenago iragartzera». ELAk, LABek eta CCOOk hiruna ordezkari dituzte batzordean; UGTk bi ditu, eta USOk eta CGTk, bana. Juan Carlos Gomez da batzordeko presidentea (ELA).

Kaleratzeak, otsailean

Baina Aernnovako zuzendaritzak bere kalkuluak egin ditu, eta, horien arabera, kaleratzeak «beharrezkoak» dira kontuak txukuntzeko. Nabarmendu baitu lantaldea %22 murriztuko badu ere jarduera %37 txikitu zaiola. Kaleratzeekin batera beste 305 langile enplegua aldi baterako erregulatzeko espedientean sartuta konpondu nahi du konpainiak bi kopuru horien arteko aldea. BERRIAk jakin duenez, enpresak aurreko astean egin zuen kaleratzeko erregulazioaren lehen tramitea, eta dosierraren kontsulta epea abenduaren 17an da bukatzekoa. Kaleratzeak, ordea, otsailean gertatuko lirateke, konpainiak Eusko Jaurlaritzarekin hartutako konpromiso bat dela eta. Haren arabera, Aernnovak ezin du kaleratzerik egin 2021 arte.

Hain zuzen, Eusko Jaurlaritzako lehendakari Iñigo Urkulluri eta Ekonomiaren Garapeneko sailburu Arantxa Tapiari «beste aldera ez begiratzeko» eskatu diete langileen ordezkariek. «Multinazional handi horien kaleratzeak zuritzeari utz diezaietela, eta esku har dezatela aeronautikaren moduko sektore estrategiko bati eusteko». Batzordeak dio hala enpresak nola erakundeek badakitela krisiak iraungitze data duela, «eta epe ertainera merkatua erabat suspertuko dela». Hori dela eta, sindikatuek argi helarazi dute prest daudela aldi baterako neurriak aztertzeko, «koiunturala» den krisia gainditzeko, «neurri ez traumatikoak» betiere. Baina, era berean, langileen ordezkariek garbi utzi dute ez dutela onartuko «kaleratzeak jasotzen dituen neurririk».

Zuzendaritzak, berriz, azaldu du Arabako fabrika nagusian ez ezik beste batzuetan ere ari dela lantaldea txikitzen. Ingalaterran langileen %20 kendu nahi ditu, eta Mexikon, %44. Gaur, berriz, bilera izango du Sevillako (Andaluzia, Espainia) plantako langile batzordearekin, han zer-nolako murrizketa egin nahi duen esplikatzeko.

Aernnovak Arabako parke teknologikoan du egoitza, Miñaon, eta beste hiru lantegi txikiago ditu Araban.

Arantxa Tapiaren eskaera

«Ahalik eta enplegu gehienari eutsita», jarduerarekin jarraitzeko eskatu die Tapia sailburuak aeronautikako euskal enpresei. ITP Aero Castingek Barakaldoko eta Sestaoko (Bizkaia) lantegietarako asteon iragarritako kaleratzeen harira egin du eskaera hori Tapiak. Gero, Aernnovaren albiste iluna iritsi da.

Tapiak gogoratu du «inbertsio handia» egin duela hala sektore pribatuak nola publikoak aeronautikan «langile kualifikatuak» egon daitezen, eta kaleratze erregulazioekin galdu egingo litzatekeela kalitatezko enplegu hori. Baina sailburuak uste du «lau edo bost urte» beharko direla aeronautikaren sektorean «normaltasuna» berriro lortzeko.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ostalariek gaurtik aurrera eskatu ahal izango dituzte Eusko Jaurlaritzak onarturiko azken diru laguntzak. 30 milioi euroko funtsa banatuko du, eta interesdunek hamabost eguneko epea dute eskaera egiteko. Nafarroan, aldiz, data aste amaieran zehaztuko dutela esan du Manu Aierdi Garapen Ekonomikoko kontseilariak, eta litekeena dela epea abendu hasieran zabaltzea. Hogei milioi euro banatuko dituzte.

Epeena ez da ezberdintasun bakarra izango, laguntzak kalkulatzeko eta banatzeko bi eredu erabiliko baitituzte: EAEn, diru kopuru finkoak banatuko dituzte negozioen langile kopuruaren arabera: hiru langile bitarteko enpresek 3.000 euro jasoko dituzte; lau eta hamar langile artean dituztenek, 3.500; eta hamarretik gorakoek, 4.000. Diru laguntza hauek aurretik jasotako beste batzuekin bateragarriak dira.

Nafarroan, berriz, sistema alemaniarra delakoa erabiliko dute, negozio bolumen galeraren araberako laguntzena, alegia. Ostalaritza negozioen 2020ko lehen bederatzi hilabeteetako BEZaren aitorpena iazkoarekin alderatuko dute, eta %20tik gorako jaitsiera izan dutenek jaso ahalko dituzte laguntzak. Ondoren, bi aldagaiak uztartuko dituzte kalkulu bat egiteko. «Ostalaritza negozioek dituzten gastu finkoak eta eginiko fakturazioa gurutzatzen dituen modelo matematiko baten arabera egingo dugu kalkulua», azaldu du Aierdik. Jaso daitekeen gehiengo kopurua 25.000 eurokoa izango da; gutxienekoa, berriz, «zehazteke» dago.

Jaurlaritzak eskaera ugari espero ditu, eta, ondorioz, ostalariei «lasaitasun» mezu bat bidali die. Aurreratu du eskaera guztiak aztertuko direla, eta iristen diren egunak ez duela prozesua baldintzatuko. Eskaerak tartekatuta aurkeztu daitezen eskatu du, sistema ez dadin «kolapsatu». Eskaerak Jaurlaritzaren egoitza elektronikoan, lurralde bakoitzeko Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Saileko bulegoan eta Zuzenean atariaren bitartez egin ahalko dira.

Lau hilabetez irekita

Diru laguntza horiek obligazio batzuei lotuta daude. Esaterako, autonomoak diren eskatzaileek urriaren 25aren aurretik egon behar zuten izena emanda langile autonomoen erregimenean. Aurrera begira, berriz, eta behin negozioak irekitzeko baimena ematen denean, beste lau hilabete egin behar dituzte gutxienez autonomoen gizarte kotizazioa ordaintzen. Epe horretan, halaber, ekonomia jardueren gaineko zergaren erregistroan jarraitu beharko dute. Ordainketa kolpe bakarrean egingo da, eta eskaera onartutzat emango da eskatzaileak ez badu kontrako jakinarazpenik jasotzen hamar eguneko epean. Merkataritza eta Kontsumo Sailak ostalariei nahi beste informazio eskatzeko eskumena du.

Nafarroan dagoeneko jakina da ostatuen barrualdea itxita izango dela gutxienez abenduaren 2ra arte, baina gobernuak esan du terrazak azaroaren 26an irekitzeko aukera aztertzen ari dela. Laguntzei dagokienez, «bizkor» banatu nahi lituzke Aierdik, eta urtea bukatu aurretik iritsi daitezela ostalariengana.

Bilboko bonuak erosketa datuak 2020ko azaroaren 18an: 11.000 bono baino gehiago saldu dituzte bi ordu eta erdian. Ekimenak arrakasta handia izan du.