Ministroen Kontseiluak pentsioen erreformaren lege-proiektua onartu du. Lehen neurri-sorta onartuko du, besteak beste, jasangarritasun-faktorea indargabetzea, lan-bizitza borondatez zabaltzeko neurriak edo hitzarmen kolektiboetan hitzartutako nahitaezko erretiroa mugatzea.

Euskal industriaren hainbat sektoretan bero handiak eragiten dituzten ekoizpen prozesuekin aritzen dira, eta bero soberakina atmosferara igorriz galtzen da gehien-gehienetan. EHUko Ingeniaritza Eskolako Enedi taldeak azterketa bat egin du jakiteko zenbat energia ari den alferrik galtzen, eta ondorioztatu du asko dela berrerabil daitekeen beroa horretarako sistemak ezarriko balituzte. Trantsizio ekologikoaren helburua aurrez aurre dagoen honetan, Pello Larrinaga irakasleak (Bilbo, 1984) uste du sistema horiek errentagarri liratekeela urte gutxi barru, eta hala enpresei nola administrazioari benetako urratsak egiten hasteko eskatu die.

Zein da beroaren berrerabilpena aztertzen duen lanaren jatorria?

Energia termikoa biltegiratzeko materialen ikerketa zabalago batetik abiatu dugu; izan ere, berriztagarrietan ekoizpenaren eta eskaeraren arteko desoreka handia izaten da, eta energiaren biltegiratzea funtsezkoa bihurtu da. Bada, beroarekin hori gertatzen da: ez bada berehala erabiltzen, galdu egiten da.

Ez dago modurik beroa berrerabiltzeko?

Badira moduak, baina garatzeko bidean daude; ikerketa asko egin behar da sistema zehatzak diseinatzeko bero iturri bakoitzean. Guk aztertu dugu euskal industrian ba ote diren bero iturri handiak mereziko luketenak berrerabiltzeko sistemen bidez hornitzea galtzen den beroari beste erabilera bat emate aldera, eta emaitzak argiak izan dira.

Zein dira emaitzak?

Uste dugu euskal industriaren zenbait sektoretan bero asko alferrik galtzen dela: papergintzan, porlana egiteko fabriketan, altzairugintzan… Industria prozesu horietan gradu askoko beroak eragiten dituzte,eta ematen du bistakoa dela energia hori aprobetxatu egin beharko litzatekeela gero, baina ez da erraza: hor dago koska. Hasteko, enpresa gehienek ez dakite zenbateko bero jarioa galtzen duten. Beren produktuak egiteko beroa sortzea baizik ez dute helburu; gero galtzen denari ez zaio erreparatzen. Guk jakin nahi genuen zenbat bero galtzen den, eta merezi ote zuen sistemak ezartzea hura berreskuratzeko.

Eta merezi du? Bero kantitate nahikoa dago enpresa batzuetan sistemak ezartzen hasteko?

Bai, nahikoa dago. Enpresa bakoitzak ikusi beharko luke zer-nolako sistema ezarri beharko lukeen eragiten duen beroari beste erabilera bat emateko. Ikerketa falta da, inbertsioa, baina sektore askotan bost urteren buruan errentagarri litzateke inbertsio hori, energia fluxu handia alferrik galtzen ari baita. Badakigu zaila dela beroa berreskuratzeko sistema osoak ezartzea, baina badira ikerketak munduan, eta hainbestekoa da alferrik galtzen den beroa industrian, ezen saio serio bat egitea merezi duen, asko baitago irabazteko.

Zer-nolako beroaz ari gara, gradutan?

Gure azterketak ondorioztatu du 400 gradutik gorako beroei dagokienez, enpresa gehienek urte gutxiren buruan lortuko luketela errentagarritasuna beroa berrerabiltzeko inbertsioarekin, hamarretik bederatzik gutxi gorabehera. Bada beste enpresa talde bat, 200 gradutik beherako beroa aprobetxatu dezakeena, kalitate gutxiagokoa, alegia; bada, horietatik %40 inguruk lortuko lukete errentagarritasuna, gure ustez. Dena den, berriro diot, ez da erraza sistema egokiekin asmatzea. Adibidez, Sestaoko kiroldegiko igerilekuko ura berotzeko Arcelorrek sortzen duen beroa erabiltzea aztertu zen bere garaian, eta erabaki zuten ez zela bideragarria.

Baina zer-nolako inbertsioak egin beharko lituzkete orduan? Oso garestiak?

Litekeena da, ekoizpen prozesuetan aldaketak egitea ekarriko luketelako gehienetan. Hau da, enpresek anbizio handia eduki behar dute alferrik galtzen ari diren energia horri balioa emateko eta errentagarri bihurtzeko. Eta anbizio horretan, politika publikoak bidelagun beharko lituzkete. Trantsizio ekologikoaren garaian gaude: gaur egun ezagutzen dugun energia iturrien sistema erabat aldatuko da, oraindik funtsezkoak diren energia batzuk bukatu egingo direlako, edo bukarazi egingo dituztelako, besteak beste. Energia garbia lortzeko bide guztiak ikertu behar dira, eta euskal industriak aukera on bat du hor.

Enpresaren batekin hitz egin duzue honi buruz?

Bai, bai, aritu gara batzuekin, eta esan digute bost urteko epe hori ez dutela oso gustuko; errentagarritasuna epe laburragoetan bilatu ohi dutela diote, baina aukera hori kontuan hartzen dutela, hala ere.

Landa-ostatuetako sarrerak eta gaualdiak % 35 baino gehiago igo dira uztailean, 2020ko datuekin alderatuta. Euskadiko apartamentu turistikoetako ostatu-gauak, aldiz, % 40 hazi dira iazko uztaileko datuekin alderatuta.

Aste beltza izan da lan segurtasunaren arloan: astebetean hiru beharginek galdu dute bizia. Horrekin kezkatuta, hainbat lagunek elkarretaratzea egin zuten atzo Donostian, Eusko Jaurlaritzaren egoitzaren aurrean, gehiengo sindikalak deituta. Lan istripuak erakunde publikoen ardura ere badirela azpimarratu zuten. «Zoritxarrez, berriz elkartu behar izan gara beste lan heriotza batzuk salatzeko», adierazi zuen ELAko Maia Beitiak. Izan ere, urte hasieratik hona 39 behargin hil dira; horietatik hiru azkeneko astean: Urretxuko Usabiaga almazenetako langile bat eta Donostiako Garbiketa enpresako beste bat, heriotza ez-traumatikoetan; eta orga batek harrapatuta, Construcciones Moyuako beste bat, Ormaiztegin.

Horiez gain, aurreko asteetan basolanetan ari zirela hildako langileak gogoratu zituen LABeko Gema Pousak, eta haien egoera «guztiz prekarioa» dela salatu zuen. ELAko bozeramaileak, halaber, uztailaren 30ean bere buruaz beste egin zuen Luis Enrique Soriano gaztearen kasua aipatu zuen, eta azpimarratu zuen Azpeitiko tailer batean hilik aurkitutako langilea ere «baldintza prekarioetan» ari zela.

Heriotzak aipatzeaz gain, sindikatuetako eledunek azpimarratu zuten lan istripuek ere gaixoaldi ugari eragiten dituztela. Pousak azaldu zuenez, aurtengo lehen zazpi hiletan, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 21.520 beharginek utzi behar izan dituzte beren lantokiak aldi baterako. Iazko datuekin alderatuta, aurtengoa «larritzeko modukoa» dela azpimarratu zuen, 3.400 gehiago izan baitira.

Egoera ikusirik, heriotzen erantzuleak direla uste dutenei mintzatu zitzaizkien sindikatuetako bi bozeramaileak. «Argi dago patronalak irabazi ekonomikoak langilearen osasunaren gainetik jartzen dituela, eta horrek ezin du horrela jarraitu», esan zuen Beitiak, eta honako hau gaineratu zuen: «Erakunde publikoek ez dute ezer egiten, eskuak garbitzen dituzte, eta salatu nahi dugu haien erantzukizuna ere badela».

Pousak bat egin zuen Beitiaren hitzekin. «Hiltzen duen lan eredu hau eteteko zer egingo duzue?», galdetu zien erakundeei, eta zuzeneko eskaera bat egin zien «Jar ezazue egoera larri hau zuen agenda politikoaren erdigunean». Hildako langileen gertukoak ere izan zituzten gogoan. «Behargin bakoitzak familia, lagunak, kideak… ditu, eta horiek ere lan eredu prekario honen eraginak sufritzen dituzte», azpimarratu zuen Pousak, eta administrazioei mintzatu zitzaien beste behin: «Zer esango diezue haiei?».

Lan-istripuak euren agenden erdigunean jar ditzatela exijitu diete sindikatuek administrazioei. ELA, LAB, ESK, Steilas, EHNE eta Hiru sindikatuek elkarretaratzea egin dute ostiral eguerdian Donostian, lan-istripuen aurka. Era berean, azken sei egunetan lanean hiru pertsona hil direla salatu dute.

Uztailean % 62,5 hazi da turisten kopurua EAEko hoteletan. Kopuru hori 2019ko datuak (pandemiaren aurrekoak) baino % 10,9 baxuagoak dira oraindik. Sarreren % 67 estatukoak dira eta Donostia da okupazio maila altuena duen hiriburua, % 69rekin.

Argindarraren prezioa berriro garestituko da ostiral honetan: 117,14 euro megawatt orduko (MWh), eta bigarren marka historikoa hautsiko du 2021eko abuztuaren 21ean. Energia elektrikoaren prezioa joan den asteko zifretara itzuliko da, bost errekor hautsi baitziren, azkena ostiralean (117,29 euro/MWh)

Espainiako Gobernuak espedientea ireki dio Iberdrolari Zamorako urtegi batean egindako husteagatik. Ricobayoko urtegia da; edukieraren % 10etik baino zertxobait bat gehiago du beteta, azken asteotan egindako hustuketaren ondorioz. EH Bilduk eta ERCk Sanchez Galan Kongresuan agertzea eskatu dute.

Lan-istripuen kopuruak % 19 egin du gora EAEn uztailera arte: 2020an baino 3.400 gehiago izan dira. Gorakada Euskadiko hiru lurraldeetan jazo da: Araban, % 23,5 hazi da; Bizkaian, % 19,8; eta Gipuzkoan, % 16,4.

Euskaltelek agur esan dio Burtsari, MasMovilek erosteko eskaintza publikoa egin ostean. Operadorea 2015etik izan da Burtsan, 2021eko abuztuaren 17ra arte, eta akzioko 10,94 euroko balioarekin utzi dio kotizatzeari.