Angel Rodriguezen (Portugalete, Bizkaia, 1976) telefonoak etengabe jo zuen atzo goizean. Azken hamabost hilabeteak ez dira gozoak izan PCBko langile batzordeko buruarentzat (CCOO), eta jende askok zoriondu nahi zuen.

Zer moduz zaude?

Ondo. Oso pozik, langileengatik eta, bereziki, kaltetuengatik eta haien familiengatik. Borroka eredu izan dira guztiak. Eta pozik lantalde osoak izan duen inplikazio handiarengatik. Harro nago langile batzorde honetako kide izateaz. Multzo polita osatu dugu, eta lan ona egin. Esker ona adierazi nahi diet guztiei: batzordeari, CCOOko nire batzorde sindikalari, eta lantaldeari.

Gorenaren ebazpenak harritu egin al zaitu? Espero al zenuen?

Zuhurtziaz hartzen genuen: epaiketa batera itzultzea zen, eta inoiz ez dakizu zer emango duen. Zuhurrak ginen, baina bagenekien arrazoi asko zeudela kaleratzeen baliogabetzea berresteko. EAEko Auzitegi Nagusiaren ebazpena irmoa zen, lan ikuskaritzak ere arrazoia eman zigun… Biek zioten behin-behineko arazoa zela, eta malgutasun neurriekin konpon zitekeela egoera. Enpresak, aldiz, kontrakoa zioen. Estatuan babes mekanismoak aktibatu ziren industria ehunari eusteko, eta ezin da onartu multinazional handiek egoera erabiltzea lantaldeak murrizteko.

Gorenera ez iristeko aukera eskaini zenioten enpresari, eta ezezkoa jaso zenuten.

Askotan esan genion malgutasun neurriak zirela bidea. Lehenbizi kaleratuak onar zitzala, eta gero aztertuko genuela zer neurri hartu. Lantaldea ahaleginak egiteko prest dago, baina enpresak ere izan behar du borondatea. Denbora asko galdu dugu, eta diru asko xahutu da. Enpresa askotan ezarritako malgutasun neurriekin hau guztia aurreztuko genuen.

Orain bai hitz egin beharko duzuela enpresarekin.

Noski. Martxoaren 2an bilera bat genuen hitzartua, beste kontu batzuetarako, baina orain kaltetuen itzulera izango da bilera horretako mamia. Modu ordenatuan egin dadin, eta normaltasunaren bidera itzultzeko. Enpresak irakurketa egin behar du, modu basatiek, nahi dutena egiteak, ez dutela balio. Handiuste horrekin ez doa inora, eta argi gelditu da horrela jokatuta enpresaren bideragarritasuna kolokan jarri duela. Epaileek behin eta berriz esan diote zuzendaritzari oker dabilela.

Lan kargarik ba al duzue orain?

Bai, ez pandemia aurreko garai oparoenetan adina, baina badugu lana. Sektore indartsua gara, balio erantsi handiko produktu bat ekoizten duena, eta hegazkinak hasi dira hegan. Proiektu interesgarriak daude, ITP taldea mundu osoko erreferente bat da turbinen sektorean. Lana iritsiko da, eta bitartean aurkituko dugu kaltetuak lanera itzultzeko modua. Eta, beharko balira, malgutasun neurriak azter daitezke. Orain enpresako zuzendaritzari esan diezaiokegu eginikoa gaizki dagoela, baina ez gure ustea delako, ebazpen guztiek «ez joan hortik» esan diotelako baizik.

Aurrera begiratzeko garaia da.

Bataila bat irabazi dugu, baina honek aurrera jarraituko du. Langile klaseak gaur ikusi behar du borrokak merezi duela. Halaber, esker ona adierazi nahi diegu alboan izan ditugun kolektiboei: Ezkerraldeko gazteak, pentsiodunak, sindikatuak… Babestu gaituzten guztiak. Borroka egiten ez duena galduta dago hasieratik.

DONOSTIA. Hiru garraiolari autonomoen sindikatuak kritikatu egin du Gipuzkoako Aldundiak A-15 eta N-1 errepideetako bidesariekin «modu irregularrean» kobratutako dirua itzultzeari «uko egin» izana, eta auzitara joko duela iragarri du. Bidesari horiek iaz baliogabetu zituen justiziak, hiru urtez indarrean egon ondoren. Aldundiak hurrengo urtean jarriko ditu berriz, araudia berrituta. Herenegun jakinarazi zuen kamioilarien erreklamazio guztiak atzera bota dituela. Hiruko garraiolariek 123 erreklamazio aurkeztu zituzten, eta 600.000 euro inguru eskatu zuten.

Madrilgo oposizioak Ayusoren anaiaren kasuari buruzko salaketak zabaldu ditu datu gehiagorekin. Madrilgo Asanbladako ezkerreko talde parlamentarioek Isabel Diaz Ayuso presidentearen nebari lotutako maskarak erosteko kontratuetan “zatikatzeak” ikertzeko eskatu diote Fiskaltzari.

Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun sailburuaren esanetan, baliabide horiek euskal produkzio-sarera heltzea “premiazkoa” da. Gaur egun, 665,4 milioi euro jaso ditu Euskadik, kopuru osoaren % 3,9.

Lan Ikuskaritzak 898 arau-hauste atzeman zituen 2021ean Euskadin, ia erdiak laneko segurtasunarekin lotuta. Gainera, Euskadin aldi baterako 16.000 enplegu baino gehiago mugagabe bihurtzea ahalbidetu zuen, eta horietatik gehienak emakumeei zegozkien.

«Baldintzak hobetzeko borrokatu direlako kaleratu dituzte. Kaleratzeak baliogabetzeko eskatu dugu». Uribarri Idigoras ELAren zerbitzu juridikoen kideak horrela laburbildu du sindikatuak izan duen jarrera IMQren aurkako auzian. Klinika pribatuak urte luzez azpikontrataturiko 90 garbitzaile kaleratu zituen abenduan, haien ordez ariko den lantalde propio bat eratzeko. Kaleraturiko langileek salatu dutenez, baina, neurri horren atzean dirua aurrezteko asmoa baino ez dago, garbitzaile berriek baldintza kaskarragoak izango dituztelako.

Epaiketa atzo goizean izan zen, EAEko Auzitegi Nagusian. Florentino Eguaras epaileak zuzendu zuen saioa. Idigorasek azaldu duenez, abokatuek «baikor» bukatu dute epaiketa, batez ere fiskalak haien salaketa «bere osotasunean» kontuan hartzea eskatu dutelako. Ia lau orduko epaiketa izan zen, eta epaileak ez zuen lekukorik onartu. Dena den, salaketak larriak direla gogoratu zien IMQko abokatuei.

Baina zeintzuk dira akusazio larri horiek? «Garestiegiak direlako kaleratu dituzte», argudiatu du Idigorasek. «Ez da susmo bat; negoziazio mahaian enpresak berak horixe esan zigun: garbiketa zerbitzuak garestitu egin direla». IMQko garbitzaileek hainbat epai eta protestaldi egin dituzte azken urteetan, eta, horien eraginez, lan baldintzak duindu dituzte. Hobekuntza horietako bat, esaterako, arrisku gainsaria izan zen, eta hori epaitegietan lortu zuten. Sindikatuak salatu du IMQ taldeak iaz hamahiru milioi euroren dibidenduak banatu zituela bazkideen artean.

Kaleratzea zigor erantzun bat izan dela uste dute ELAn, soldata arrakalari aurre egiteko greba batera deitu eta bi egunera jakinarazi baitzuten erabakia. Orain arte, garbitzaileek azpikontrata ezberdinak kateatu dituzte, eta, subrogazio eskubidearen eraginez, antzinatasuna eta beste zenbait eskubide mantendu. Gizatzen izan zen azken enpresa, eta haren kontratua ez berritzea erabaki zuen IMQk. Klinikaren abokatuek garbiketa euren gain hartzeko eskubidea dutela defendatu zuten epaiketan. Era berean, argudiatu zuten ez direla garbiketa enpresa bat, osasun arlokoa baizik, eta langileak subrogatzearen obligazioak ez diela eragiten.

Langileek greba mugagabea hasi zuten abenduan, Gizatzenek IMQrekin zuen kontratua amaitzear zegoenean. Greba horretan gutxieneko zerbitzu guztiak bete zituzten, eta bitartean klinikak garbitzaile berriak trebatu zituen. Esan bezala, sindikatuek kaleratzeak baliogabetzeko eskatu dute: «Berriz ere onartuak izaten nahi dugu, lanpostua berreskuratzea. Ez digu ardura Gizatzenekin edo IMQrekin, baina 40 urtez han lan egin eta gero, lanpostu hori langileena da».

Are gehiago, sindikatuak uste du langileek kalte moralak eskatzeko eskubidea dutela. «Oinarrizko eskubide bat urratu dietela argudiatu dugu, eta horrek konponbide bat behar duela». Ondo bidean, aste pare batean egon beharko luke ebazpenak. Epaiketan beste garbiketa enpresa batzuetako abokatuak egon ziren ikusle bezala, ebazpena oso garrantzitsua baita sektorerako. Epaia galtzen duen aldeak helegitea jar dezake Auzitegi Gorenean.

KPIaren eske

Mobilizazio ugariko egunak dira garbikuntzaren alorrean. Besteak beste, atzo erantzun zabalarekin abiatu zuten lau eguneko greba Eulen enpresarekin Gipuzkoako Aldundiarentzat lan egiten duten garbitzaileek. ELA, LAB eta ESKren arabera, garbitzaileen %80k bat egin zuten. 120ren bat garbitzailek —emakumeak gehien-gehienak— egiten dute lan Eulenekin aldundiaren eraikinak garbitzen, besteak beste foru jauregian, Ogasunaren egoitza nagusian, Txara II eta Egogain zahar etxeetan, eta Koldo Mitxelena Kulturunean

Grebaren arrazoia lan hitzarmen berriaren negoziazioa da. Sindikatuek KPIaren araberako soldata igoerak nahi dituzte. Baina Eulenek garbi utzi die halakorik ez duela egingo, ELAk gaitzetsi duenez; aitzitik, 2021. urteko soldatak izoztea nahi du. Gipuzkoako Aldundiaren ardura ere galdegin dute elkarretaratzean. Sindikatuek gogoratu dute garbitzaileek azpikontratan lan egitea aldundiaren erabakia dela, eta erakundea dela zerbitzuaren «azken erantzulea».

Lanbide gehienetan, sexuaren araberako soldata arrakala gutxitu egin da azkenengo bost urteetan, nahiz eta oraindik oso handia den. Gainera, kolektibo jakin batean handitu egin da: behin-behinekoetan. Sindikatuen arabera, mota horretako kontratu gehienak «sektore feminizatuetan» egiten dira: merkataritzan, zaintza zerbitzuetan, eraikinen garbiketan… Gainera, lan horietan aritzen diren beharginek oro har beste sektore batzuetan baino lan baldintza eta soldata eskasagoak izaten dituzte.

INE Espainiako Estatistika Institutuaren azkeneko datuen arabera, lan bera egiteagatik gizon batek emakume batek baino %22,4 gehiago kobratzen du Nafarroan, eta %19,5 gehiago Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Urtean 6.000 eurokoa da aldea: batez besteko soldata garbia 25.000 euro ingurukoa da andreetan, eta 31.000koa gizonetan. Alde hori gutxitu egin zen 2014tik 2015era: -7,3 puntu Nafarroan eta -4,5 puntu beste hiru lurraldeetan. Baina ez da hala izan kontratu mota guztietan, aldi baterakoetan aldea handitu egin baita: 4-5,3 puntu. Hala, arrakala handiagoa da orain: %26,1koa eta %23,9koa. Behin-behinekoekin batera, pentsiodunen kolektiboan dago alde handiena: %34 inguru.

Atzo soldata arrakalaren aurkako eguna izan zen; horren harira sindikatuek eginiko mobilizazioetan eta kaleratutako oharretan enpresa, patronal eta instituzioei zuzendu zitzaizkien, eta neurri zehatzak eskatu zizkieten arazoa lehenbailehen amaitzeko.

ELAk garbitzaileen sektorean dagoen arrakala «ikaragarria» nabarmendu zuen: %28,8koa Nafarroan eta %24,4koa Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Horrekin batera, azpimarratu zuen horretan ari diren langile gehienak azpikontratetakoak direla, bai enpresa pribatuetan, bai sektore publikoan, eta alde handia egoten dela lan jakin batzuetatik besteetara: adibidez, kalekoek eta errepideetakoek —non langile gehienak gizonezkoak izaten diren— eraikinetakoek baino gehiago kobratzen dute oro har. «Zuritze moreko politikak bogan daude, baina soldatetan benetako berdintasuna aldarrikatzen duten langileak mespretxatu egiten dituzte, kaleratu egiten dituzte edo lanpostuak galtzeko mehatxua egiten diete» salatu zuen, ohar batean.

LABek Eusko Jaurlaritzaren eta Confebasken Bilboko egoitzak «lotu» zituen manifestazio batekin. Han izan zen Garbiñe Aranburu idazkari nagusia, eta sektoreen artean egiten den sexuen araberako bereizketa salatu zuen: «Patronalarentzat eta instituzioentzat emakumeak bigarren mailako langileak dira, eta bigarren mailako hitzarmenak dituzte».

«Erabaki politikoa»

Aranburuk azaldu zuenez, patronalak «blokeatuta» dauzka eremu feminizatuetako hogei bat itun: besteak beste, zahar etxeena eta merkataritzarena. Aldiz, gogorarazi zuen nagusiki gizonezko langileak dituztenetako batzuk berritu egin direla azken hilabeteetan. Aranbururen arabera, hori gertatzea «ez da kasualitatea: erabaki politiko bat da»: «Confebaskeko buruak, inolako lotsarik gabe, askotan esaten du balio erantsi gutxiago dutela sektore feminizatuetako lanek». LABeko buruak instituzioei leporatu zien horri «ez ikusiarena» egitea eta horren «konplize zuzenak» izatea.

CCOOk eta UGTk, berriz, esperantza agertu zuten Madrilen onartu berri diren lan erreformak eta SMI lanbide arteko gutxieneko soldataren igoera baliagarriak izango direlakoan behin-behineko langileek pairatzen duten soldata arrakala murrizteko, baina nabarmendu zuten «lan asko» dagoela egiteko oraindik, bereziki instituzioen aldetik eta zehazki lan ikuskaritzan.

Idoia Mendia Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu sailburuak ideia bera azpimarratu zuen: «Baina, legeak ez ezik, enpresek ere aldatu behar dituzte beren jarrerak». Horri begira, 2022-2025erako plana aurkeztu zuen atzo Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiken sailburu Beatriz Artolazabalek. Azaldu zuen horren bitartez ikuskaritza lanak eta «sentsibilizazio kanpainak» indartuko dituztela, soldata arrakala murrizteko eta berdintasun politikak bultzatzeko enpresetan.

Besteak beste, 2019ko martxotik dago indarrean berdintasun planei buruzko araudia Hego Euskal Herrian: 50 langile baino gehiago dituzten enpresak derrigortuta daude halako planak egitera, baina tamaina horretako lau enpresatik batek baino ez du egin Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak iaz kaleratutako ikerketa baten arabera. Gainera, berdintasun klausulak dituzten hitzarmen kolektiboen erdiek baino gehiagok legeak ezarritako betekizunak bere horretan aipatu besterik ez dute egiten, eta heren batek baino ez du hobekuntzarik gehitzen.

Eusko Jaurlaritzak % 2ko soldata igoera onartu du langile publikoentzat. Neurri hori otsaileko nominan aplikatuko da, eta urtarrilaren 1era arteko atzeraeragina izango du.

Petrolio upelaren prezioa ia 100 dolarrean dago, 2014tik lehen aldiz. Ukraina eta Errusiaren arteko tentsioek eragin dute petrolioaren prezioaren igoera. Bestalde, Ibex 35 indizeak % 2,45 egin du behera, astearte honetan, burtsen irekieran.

Urruntzen gaituzten zifrak: Soldata arrakalaren erradiografia Euskadin. 2022ko otsailaren 22an Gizonen eta Emakumeen arteko Soldata Berdintasunaren aldeko Europako Eguna da. Arrakalaren adierazle nagusiak bildu ditugu.