Gasteizko Mercedes Benzeko langile taldearen %45eko ordezkaritzarekin, eta produkzioko beharginen erdiak ordezkatzen dituela, ELA, LAB eta ESK sindikatuek enpresako langile batzordearen aparteko bilkurara deitu dute astelehen honetarako. Hiru sindikatuen helburua da Mercedeseko zuzendaritza lan hitzarmen berria negoziatzera bultzatzea, langile batzordeak deituko lukeen langileen batzar orokor baten bidez.

Hamasei hilabetetik gora egin dituzte lan hitzarmen berria negoziatzen Mercedeseko zuzendaritzak eta sindikatuek. Baina atzo ELAk, LABek eta ESK-k agerraldi batean azaldutakoaren arabera, joan den hilabetean konpainiak sindikatuei esan zien eten egiten zituela elkarrizketak, jakin artean multinazionalak bere modelo elektriko berria non ekoitziko duen.

«Hasiera batean, akordioak lotuta behar zuen 2021eko uztailerako; gero, urte bereko abendurako; eta, ondoren, 2022ko ekain honetarako», kontatu zuen atzo Igor Gebara (ELA) langile batzordeko presidenteak. «Eta orain enpresak dio ezin duela etorkizunaz hitz egin».

5.000 behargineko langile taldearen gehiengoa ordezkatzen duten CCOOk eta UGTk enpresak «noiz, zer eta nola negoziatzen den erabaki zain egotea» erabaki dutela azaldu zuen Gebarak. ELA, LAB eta ESK saiatu dira negoziazio batzordera deitzen, baina enpresak uko egin zion. «Gehiengoa ez ginen aitzakia jarri zuten, beste hainbatetan hori ez denean oztopoa izan».

Soldata igoerarik gabe

Hiru sindikatuek salatu dute Gasteizko Mercedesen ez dela soldata igoerarik izan 2021ean eta 2022an. Hori «azken urteetan ekoizpen, kalitate eta mozkin mailek gainditu egin dituztenean enpresaren beraren agertoki onenak».

Aldiz, hiru sindikatuen ustez, «bitarte horretan langile taldeak kaleratzeak ezagutu izan ditu; lan hitzarmena ez betetzea; talde batzuen baldintzen aldaketak; azpijokoak behin-behineko langileekin; eta iruzurrezko kontratazioak langile mugagabeekin».

ELAk, LABek eta ESK-k uste dute gero, erdieroaleen krisian, enpresak erregulazio dosierretan malgutasun tresna gisa berria topatu duela, haietarako dirua «arlo publikotik eta jendearen langabeziatik datorrela».

Malgutasunari buruzko ika-mika handia da gaur egun Gasteizko Mercedes Benzen. Igor Gebarak gaitzetsi duenez, «produkzioko langile talde osoak ostegunera arte ez du jakiten larunbatean aparteko lanegun bat egin behar duen edo ez; ezta hurrengo astean zein egunetan egingo duen lan ere».

Gaur, larunbata, laneguna izango dute, eta hurrengoa ere bai. Hala, lantegiak bi aste jarraian egingo ditu hiru erreleborekin, azken urtean ekoizpenean hainbat geldialdi izan ostean erdieroaleen faltagatik. LAB eta ESK ez daude ados larunbatetan lan egitearekin, eta egun horietan grebara deitu dituzte langileak.

Sanchez Galanek barkamena eskatu du, eta “errespetu osoa” azaldu die kontsumitzaileei. Iberdrolako presidenteak ostegunean baietsi zuenez, biztanleriaren % 80 2018an baino gutxiago ordaintzen ari da argindarragatik, eta tarifa arautuarekin jarraitzen dutenek bakarrik ordaintzen dute gehiago.

Diazek Ignacio Sanchez Galanen adierazpenak gaitzetsi ditu, behartsuenei “iseka” egiteagatik. Bigarren presidenteordeak Iberdrolako presidentearen adierazpenak izan ditu hizpide. Horren arabera, “Gobernuak ezarritako tarifarekin” jarraitzen duten “ergelek bakarrik” ordaintzen dute garestiago.

Eusko Jaurlaritzak 1.000 lanpostu gehiago deituko ditu irakasleentzat, 5.365 guztira. Hezkuntza Sailak irakaslegoari zuzendutako lanpostuak areagotzea erabaki du, aste honetan hezkuntzaren arlo profesionalean, guztira, 6.350 lanpostu deitzeko asmoa iragarri eta gero.

Herri ekinaldi legegilea parlamentura iritsi bezala amaitu da: baldintzarik gabeko oinarrizko errentari ezetz esan dio Eusko Legebiltzarrak. EAJk, PSE-EEk, PP+C’s-ek eta Voxek proposamena aintzat hartzearen aurka bozkatu dute. EH Bilduk eta Elkarrekin Podemos-IUk aldeko botoa eman dute, eta gizarte politiken eztabaida sakonagoa eskatu dute. Bigarren aldia zen halako ekinaldi bat osoko bilkuran bozkatzen zutena, baina oraingoan ere ez dute onartu eztabaidatua izan dadin.

Herritar talde batek jarri zuen martxan ekinaldia, iazko otsailean, eta haien izenean hartu zuen hitza Itziar Gerendiainek. «Bide berriak esploratzeko garaia iritsi da», adierazi zuen. «Tresna berriak behar ditugu pobreziari modu eraginkorrean aurre egiteko». Haren ustez, egungo sistema ez baita gai izan hori egiteko.

Gerendiainek azaldu zuen oinarrizko errenta ekonomikoki bideragarria dela, eta hori frogatzen duten askotariko ikerketak jarri zituen adibide gisa. Borondate politikoan egin zuen azpimarra, bada. Eta kritiko azaldu zen Jaurlaritzarekin, kontrako iritzia eman zuelako eztabaidatu aurretik: «Parte hartze demokratikorako indarrean dauden bitarteko urrietako bat mespretxatzea da».

Proposamenean jasota zegoen baldintzarik gabeko oinarrizko errenta eskubide gisa aitortuko zuen lege bat onartzea. Hala, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako herritar orok jasoko luke diru laguntza herritar izate hutsagatik: 900 euro 18 urte baino gehiagokoek; 450 euro 4 eta 18 urte bitartekoek, eta 270 euro 14 urtetik beherakoek.

Azalpenak gero

Taldeek ordu erdiko bi tarte izan zituzten beren jarrera azaltzeko: proposamenaren alde zeudenak aurrena, eta aurka zeudenak gero. Hori da halako ekinaldien bereizgarrietako bat, legebiltzarraren ohiko jarduerarekin alderatuta. Eta hor, dagoeneko, agerian geratu zen bozketaren emaitza zein izango zen, Elkarrekin Podemosek eta EH Bilduk soilik hartu baitzuten parte lehenengo txandan, eta bakar batek ere ez bestean.

Miren Gorrotxategi EP-IU taldeko eledunak adierazi zuen milaka herritarrek babestutako egitasmoa izanik ezinbestekoa zela tramiterako onartu eta eztabaidari bide ematea. «Ez gaude ohituta; pentsarazi behar digu», esan zuen. Eta EAJri gogorarazi zion proposamenaren alde egin zuela Europan: «Europarako balio duenak zergatik ez du balio Euskadirako?».

Iraitz Saez de Egilaz EH Bilduko legebiltzarkideak ere ekinaldia aintzat hartzea babestu zuen, baina «eztabaida orokorrago bat» aldarrikatu zuen, gizarte politikei dagokienez. «Ereduaz hitz egin behar dugu, ereduaren erroko aldaketaz». Eta nabarmendu zuen eztabaida hasi besterik ez dela egin, egitasmoa onartu ez arren.

Bozketa amaitu ondoren eman zituzten azalpenak gainerako taldeek. EAJk eta PSE-EEk bere egin zituzten Jaurlaritzaren argudioak, eta egungo ereduan sakondu nahi dutela azaldu zuten. Aitor Urrutia jeltzalearen iritziz, oinarrizko errenta ez da «sistemarik egokiena» pobreziari aurre egiteko, eta DSBE diru sarrerak bermatzeko errenta berriaren garrantzia azpimarratu zuen. Gloria Sanchez sozialistak, bestalde, zalantzan jarri zituen errentaren oinarriak eta helburuak.

PP+C’s-en izenean, Laura Garridok ere egungo babes sistemaren alde hitz egin zuen, eta baztertu egin zuen laguntza orokortu bat. Laguntza oro enpleguarekin lotu behar dela argudiatu zuen.

Eusko Jaurlaritzako funtzio publikoko arduradunek atzo jakinarazi zieten sindikatuei zenbat funtzionario hartzeko asmoa duen aurten administrazio orokorrerako. Deialdian 3.108 postu sartuko dira, zenbait deialditan banatuta.

«Eskain daitezkeen lanpostu huts guztiak eskainiko dira», Jaurlaritzaren arabera, «eta, gainera, euskal administrazio publikoan bitarteko langileen tasa handia murrizteko hartutako konpromisoari erantzuten zaio».

Funtzionarioentzako postu horietatik guztietatik 1.884 merezimendu lehiaketa bidez ebatziko dira, eta gainerako 1.219ak, lehiaketa oposizio bidez. Horrek esan nahi du administrazio horietan behin-behinean urteetan jardun diren langileei begira atonduta daudela deialdiko postuen %60,6.

Jaurlaritzaren arabera, merezimendu lehiaketetan «hautagaien merezimenduak baino ez dituzte baloratuko, eta bereziki kontuan hartuko dira deialdia egin duen administrazioan lanean emandako urteak, bai eta prestakuntza profesional eta akademikoa ere, besteak beste».

Eskainitako lanbide eskalak 50 inguru dira, eta, besteak beste, honako hauek hartzen dituzte: administrazio langileak, legelariak, gizarte eta lan arretako langileak, estatistikakoak, hizkuntza normalizaziokoak, osasun publikokoak eta epidemiologiakoak.

Murritza

ELA sindikatuaren ustez, murritza da Jaurlaritzaren 3.108 postuko deialdia, Iceta legeak jasotzen duen behin-behinekotasun tasa betetzeko 4.500 postu bete beharko liratekeelako. Gaur egun, behin-behinekotasun tasa %57 da administrazio orokorrean eta bere erakunde autonomoetan (Osalan, Lanbide, Ibaiondo); besteak beste, hainbat urtez ez delako lan eskaintza publikorik egin.

Ondorioz, bete beharko liratekeen 4.500 postu horietarako beste langile daude, postu horietan urteak daramatzatenak behin-behinean lanean, eta orain Egonkortze Legeak —Iceta legeak— ezarritako baldintzak betetzen dituztenak. ELA sindikatuak eta Interino taldeak mobilizazioak egin dituzte azken asteetan, Jaurlaritzari kontsolidazio prozesu bermatzaile bat eskatzeko administrazio orokorrean.

Mahai Orokorrean, telelana

Behin-behinean ari diren langile publikoen egonkortzea, hala ere, ez zen hizpide izan atzo bertan bildu zen EAEko Mahai Orokorrean, sindikatuen haserrerako. Izan ere, atzo administrazio orokorrarekin egin bezala, Jaurlaritzak azken egunetan jakinarazi du zenbat postu aterako dituen hezkuntzan eta Osakidetzan aurten, eta sindikatu guztien ustez ez dira nahikoa behin-behinekotasuna murrizteko, ezta behin-behineko langileak egonkortzeko ere.

Telelanaz bai, horretaz hitz egin zuten Mahai Orokorrean. Sindikatuen arabera, Eusko Jaurlaritzak jakinarazi zien hasi dituela tramiteak funtzio publikoan telelana arautuko duen dekretua onartzeko, eta sindikatuak kexu agertu ziren, gobernuaren testuak ez duelako jasotzen ez beren eskakizunik eta ez ekarpenik.

Dekretua administrazio publiko bakoitzak negoziatu beharko du, baina oraingoz gabezia handiak ditu sindikatuen ustez. ELAren arabera, sektore osoak geratuko dira aukeratik kanpo, eta CCOOren ustez, estatuko arautegia baino murriztaileagoa da.

Galan: “Tarifa arautuarekin jarraitzen duten ergelek bakarrik ordaintzen dute garestiago argindarra”. “Espainiarren % 80 2018an baino merkeago ordaintzen ari dira, zergak jaitsi direlako”, esan du Iberdrolako presidenteak.

Administrazio Orokorreko funtzionarioentzako 3.108 lanposturako deialdia egingo du aurten hainbat deialditan. Plaza horien erdiak baino gehiago merezimendu-lehiaketaren modalitatean eskainiko dira, eta gainerakoak oposizio-lehiaketaren modalitatean.

Industriaren hazkundea Euskadin lehenengo hiruhilekoan: % 7,9 igo da. Urtarriletik martxora Industria Produkzioaren Indizearen hazkundea handiagoa izan zen Bizkaian ( % 9,3) Gipuzkoan ( % 7,8) eta Araban ( % 5,9) baino.

Eroski taldearen negozioa indartzen ari da berriz. Elorrioko (Bizkaia) kooperatibak aro berri bat hasi du: hazkundearen bidea hartu du, eta emaitza positiboak lortu ditu hainbat urtez galerak pilatu ondoren. Guztira, 105 milioi euro irabazi zituen iaz. Azken hamalau urteetako emaitzarik onena da, eta horrek bide eman dio bankuekin duen zorra ere nabarmen murrizteko. Hain zuzen ere, inoizko zor kitapen handiena egin du taldeak, mila milioi euroko langaren azpitik jartzeraino.

Kooperatibak nabarmendu du iazkoa ez zela izan ekitaldi erabat normalizatua, pandemiak oraindik eragina izan duelako negozio batzuetan: bidaietan, gasolindegietan, Forum Sporten… Kasu horietan, salmentak ez dira iritsi pandemia aurreko kopuruetara. Aldiz, elikagaien atalak aurreko urteko bilakaera positiboari eutsi dio: %1 hazi ziren. Internet bidezko salmentek ere joera horri eutsi zioten. 2020. urtearekin alderatuta, baina, jaitsi egin zen fakturazio osoa. 5.116 milioi euroren salmentak egin zituen, %4,8 gutxiago.

Hala ere, kooperatibak nabarmendu du zenbakiek azken urteetako «joera baikorra» berresten dutela, eta taldeak «lehiakortasuna hobetu» duela. Izan ere, inbertsio handiek eragindako kostuen aroa igarota, estrategia berritu du Eroskik, eta indartsuagoa den eremuetan merkatu kuota sendotzeko helburua du orain, hau da, Hego Euskal Herrian, Espainia iparraldean, Galizian eta Katalunian. %12tik gorako merkatu kuota du eremu horietan.

Asmo horietara bideratu ditu inbertsioak azken urtean, baina bere indargunetik kanpo ere handitu du presentzia. Izan ere, 77 saltoki —gehienak frankiziak— ireki zituen 2021ean, eta beste 141 denda berritu. Gasteizen, Jundizko produktu freskoen plataforma bat ere ireki zuen, 20 milioi euroko inbertsioa eginda. Gainera, Supratuc 2020 elkartea ere sortu zuen EP Corporate Group inbertsio funtsarekin; Kataluniako eta Balearretako negozioen erdia saldu zion hari. Eroskik 629 langile bazkide ere egin zituen iaz, eta 9.000ko langa gainditu zuen.

Zorraren zama arindu du

Emaitza onek bankuekin duen zorra kitatzen jarraitzeko bidea eman diote. Jakinarazi duenez, iaz 443 milioi euro murriztu du finantza zorra, eta orain 953 milioi euro zor dizkie finantza erakundeei. 2009tik 2.470 euro milioi eurokoa da zorraren amortizazioa, baina hitzartutakoa bete duela azpimarratu du kooperatibak, aurtengo ekitaldirako iragarritakoa baino zenbateko handiagoa itzuli duela nabarmenduz.