BILBO. Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutunak lau mobilizazio antolatu ditu oinarrizko lehengaien garestitzea salatzeko eta aberastasunaren banaketa bidezkoagoa eskatzeko. Mobilizazioak Gasteizen, Bilbon, Donostian eta Iruñean izango dira, hilaren 26an, eta, besteak beste, soldaten, pentsioen eta gizarte laguntzen eguneratze erreal bat aldarrikatuko dute. Arratsaldeko zazpietan abiatuko dira guztiak.

Igor Arroyo LAB sindikatuko idazkari nagusiaren ondokoaren hitzetan, arazoa «aspalditik» dator: «Prezioen igoeraren jatorria Ukrainako gerran dagoela esaten digute, baina hori ez da egia. Sakoneko arazoa egiturazkoa da, eta aurreragotik dator». Amaia Muñoa ELAko idazkari nagusiaren albokoak ere bat egin du Arroyok esandakoarekin: «Egoerari buelta emateko mobilizatu behar dugu: soldatak, pentsioak eta gizarte prestazioak defendatzeko garaia da». Gutuna osatzen duten gizarte eragileak Bilbon bildu ziren atzo.

Deitzaileek sei eskakizun zehatzetan laburbildu dituzte aldarrikapenak: langileen erosahalmenari eusteko soldatak eta pentsioak KPI kontsumo prezioen indize errealaren igoeraren arabera eguneratzea; energiarako eskubidea bermatzea, zerbitzu publikoen defentsa, babes sistema hedatzea eta sakontzea, aberastasunaren banaketa bermatzeko zerga erreforma egitea eta burujabetzaren bidea urratzea.

Eroskik 105 milioi euro irabazi zituen 2021ean, azken 14 urteetako daturik onena. Era berean, Eroski S.Coop kooperatiba nagusiak ia 59 milioiko etekina lortu zuen iaz, 2020. urtea 442 milioiko galerekin itxi ondoren.

Hitzordu guztiak 19:00etan hasiko dira. Gasteizen Andre Maria Zuritik aterako da, Bilbon, Arriagatik; Donostian, Boulevardetik eta Iruñean, Autobus Geltoki Zaharretik.

Gasolinaren prezioa Euskadin, Nafarroan eta Espainian, 2022ko maiatzean: 2 eurotik gorakoa litroko. Apirilean apur bat igo ondoren, berriz egin dute nabarmen gora gasolinaren (2,026 €/l) eta gasolioaren (2,012 €/l) prezioek.

Aldaketa haizeak datoz LAB sindikatura. Ekainaren 16an Biltzar Nagusia egingo du, Baionan, hamargarrena, eta zuzendaritzak hainbat proposamen berritzaile egingo dizkie afiliatuei, haien oniritzia lortzeko. Deigarrienetako bat sindikatuaren antolaketari berari eragingo dio: idazkaritza nagusiaren kargua desagerrarazi eta bi koordinatzaile orokor izango ditu aurrerantzean LABek. Garbiñe Aranburu egungo idazkari nagusia (Legorreta, Gipuzkoa, 1973) eta Igor Arroyo haren ondokoa (Iruñea, 1978) proposatuko ditu zuzendaritzak bi buruko lidergoa osatzeko datozen bost urteetarako, 2027ra arte.

HORIZONTALA, PARTE

HARTZAILEA ETA FEMINISTA

Bi koordinatzaileek maila bera izango dute, eta pauso hori zuzendaritza organoetan egongo den «eraldaketaren ikurra» izango da. Aranbururen hitzetan, zuzendaritza organo «horizontalagoa, kolegiatuagoa, parte hartzaileagoa eta feminista» bihurtzea da helburua. Feministarena ez dira hitz hutsak: «Bi koordinatzaile horietako bat, gutxienez, emakumezkoa izan dadila bermatuko dugu, estatutuen bidez». Eztabaidarako lantaldean «urrats aitzindaritzat» jo dute hori, onartuz gero emakume bat egongo baita beti sindikatuaren ardura nagusian.

Aranburuk azaldu du bi buruko estrukturak sindikatuaren «ohiko harremanak» kudeatzea erraztuko duela: hedabideekin, erakundeekin… eta bi koordinatzaileek jarduna «uztartuko» dutela lana banatzeko: «Zuzendaritzan egongo diren aldaketak ikusarazteko modu oso bisuala izango da. Ez dadila hain hierarkikoa izan, erpinean pertsona bakarra izango duena». Edonola ere, sindikatuaren mezuak helaraztean, koordinazio handiz aritu beharko dute hedabideei begira, kontraesan eta zalantza txikiak sor ez daitezen bozeramaile bien artean.

Aldaketa sakon hori azpitik iritsi den gogoeta baten ondorio izan dela esan du Arroyok, eta LABek beti hartu izan dituela erabaki berritzaileak: «Proposamena gogoeta kolektibo baten fruitu da. Taldeak gugan duen konfiantza horren barruan animatu gara. Orain afiliatuek izango dute hitza».

Bozkatzeko aurkeztuko duten txostenak esplikatzen du badirela hamabost urte zuzendaritza guneak «euskaldundu eta parekide egiteko erabakiak» hartu zituela sindikatu abertzaleak. 2008tik hala Exekutiboa nola Nazio Komitea parekideak dira, eta Biltzar Nagusian derrigorrez bermatu behar da, gutxienez, emakumeek afiliazioan duten ehunekoa.

Baina egungo zuzendaritzak erabaki duenez, parekidetasuna bermatzea «ez da nahikoa». «Horrekin batera, gune horien funtzionamendua berritu behar da, zuzendaritza eredu partekatu, bizigarri eta eraginkorra garatzeko», dio txostenak.

BESTE PARTE HARTZE BAT

ERAKUNDEETAN

Antolakuntzarena ez da aldaketa sakon bakarra izango, besteak beste, Nazio Komiteak aurki zehaztuko baitu «esparru soziolaboralean dauden EAE eta Nafarroako parte hartze instituzionalerako gune batzuei begirako esku hartze plana». Gune horiek Lanbide, Nafar Lansare, Osalan, Lan Osasunaren Kontseilua, Kontseilu Ekonomiko eta Soziala, Preco eta Lan Auzitegia izango dira. Preco Lan Harremanen Kontseiluaren zerbitzua da, eta LABek dagoeneko onartzen duen LHKren artekaritza.

Sartu bai, baina nola? «Konfrontazio eremu gisa ikusten ditugulako sartuko gara, parte hartze ez-normalizatu batekin. Erakunde publikoek duten langileen baldintzak hobetzeko duten borondate falta desmuntatu ahal izateko hartuko dugu parte». Erakundeen eta patronalaren artean «gehiegizko sinbiosia» dagoela iritzi dio Aranburuk, eta erakundeak eroso daudela organo horietan gehiengo sindikala ez dagoelako. Dena den, oraingoz, gogoeta aurkeztuko diete afiliatuei, eta baiezkoa emango balute, planifikazio zehatzagoa hasiko luke LABek, gune bakoitzak bere berezitasunak baititu.

KONTRABOTERE

SINDIKALISMOA

Erakunde batzuetan parte hartzen egoteak ez du aldaketarik ekarriko kontrabotere sindikalismoaren estrategiari begira. Aitzitik, «kontrabotere sindikalismoa da bidea» esaldiarekin garbi uzten du LABek zein den estrategia nagusia. Elkarrizketa sozialerako mahaiei buruz egiten duen hausnarketa argigarria da: «EAEko zein Nafarroako Elkarrizketa Sozialeko mahaiak gobernuen eta patronalaren politikak zuritzeko guneak dira; horietan, langileen interesen defentsak ez du lekurik». Ondorioz, LABek Elkarrizketa Sozialeko mahaietan ez egoteko erabakia berresten du.

Sindikatuak dio «antolakuntza eta mobilizazio gaitasunaren araberakoa» dela langileen indarra patronala mugatzeko. «Zenbat eta borroka gehiago egin, orduan eta lanpostu gutxiago suntsitzen dira, lan baldintzak duinagoak dira, eta lan baldintzak eguneratuak dituzten langileen kopurua igo egiten da». Beraz, konfrontazioaren estrategian aurrera egingo du LABek, eta grebari lehentasuna emango dio: «Gure eskubideen defentsarako langileok dugun tresna eraginkor eta garrantzitsuena da greba». Baina aditzera ematen du lanuztea, besterik gabe, ez dela egokia: «Gure helburua ez da gatazkak denboran luzatzea, eta greba ez da eraginkorragoa izango soilik luzeagoa delako». Greba eraginkorrak egiteko «presio mekanismo osagarriak» proposatzen ditu, esaterako, «gatazkak sozializatzea».

LAN OSASUNA

Aranburuk nabarmendu du etengabe ari direla sindikatua «birpentsatzen», eta lan osasunarena da hurrengo bosturtekoan bereziki indartuko duten beste arlo bat. Ekintza sindikalaren erdigunean jarriko du lan osasunaren esparrua. Istripu gehienetan arrazoi-ondorio harreman bat ikusi dute, prekaritatearekin edota baldintza txarrekin lotura zuzena duena. Alde horretatik, «prebentzioan» jarriko du arreta nagusia, erakundeei egin beharreko eskaerak zehazteko.

46.000 AFILIATU, 2017AN

BAINO %12 GEHIAGO

LAB «indartsu» iritsiko da ekaineko bilerara, Arroyoren ustez, Euskal Herriko «sindikatu nazional bakarra» delako. Biltzar Nagusia Baionan egitea «naturala» da sindikatuarentzat —lurraldeka aukeraturiko bostehun ordezkari elkartuko ditu—, Ipar Euskal Herrian ere ekintza sindikala egiten duelako. Duela 22 urte hasi zuen bide hori, eta, etorkizunean, Iparraldean duen presentzia indartu nahi du.

LABek egun 46.000 afiliatu ditu, duela bost urte baino 5.000 gehiago. Kopurua %12 handitu da tarte horretan, eta, Arroyoren ustez, 2017ko bileran sektore prekarioenetara gerturatzea erabaki zutelako izan da. Ordezkaritzari dagokionez, %19,24koa du Hego Euskal Herrian. Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, ordezkarien %19,85 ditu LABek, eta Nafarroan, %17,31. Ipar Euskal Herrian, urtez urte goraka egiten ari da.

Arlo soziopolitikoan datozen urteetan jarraitu beharreko bidea ere xehatu du LABek hamargarren Biltzar Nagusiko txostenean. Horien artean, sindikatuak «ezkerreko independentismoaren erreferentzia sindikal nazionala» izan nahi du, eta, horretarako, «bere gain» hartuko du «estrategia independentista eraldatzailea garatzeko ardura». Izan ere, LABek uste du «eredu berri baten araberako Euskal Errepublika konfederala» sortzeko «borroka eta eraikuntza ziklo berri bat» sustatu beharra dagoela: «Herri antolaketa eta bulkadak behar du izan ziklo horren ardatza, baldintza berriak sortzeko akuilu eta indar harremanak aldatzeko giltza».

Eraldaketa soziala sustatzeko, ezkerreko independentismoak estrategia bateratua garatu behar duela uste du LABek: «Eremu sindikal, soziala eta politikoaren artean oinarri komun batzuk adostu beharko genituzke, eremu bakoitzaren autonomia errespetatuz, baina era berean elkarrekin ditugun helburu komunen mesedetan sinergiak bilatuz». Ildo horretan, gogora ekarri du 2017ko irailean ELArekin sinatutako adierazpena, hor jasotzen baitziren lan harremanetarako esparru propioa osatzeko pausoak ematea, ezkerreko aliantzak sustatzea eta aldebakarreko burujabetza prozesu bat martxan jartzea.

«Zoritxarrez, aipatutako adierazpenak ez zuen ibilbiderik izan», dio sindikatuak, erantsita LAB «bakarrik» geratu dela «maila deklaratibotik praktikarako urratsa» egiteko orduan: «Eta praktika independentista eraldatzailerik gabe ez dago mendekotasun egoera gainditu eta langileon lan eta bizi baldintzen hobekuntza ekarriko duen burujabetza markoa eskuratzerik». Atzoko agerraldian, gaiaz jardun zuen Garbiñe Aranburu LABeko idazkari nagusiak: «Gehiengo sindikalaren aliantza sortzeko asmoak porrot egin du».

LABek «bizitza erdigunean jarriko duen Euskal Errepublika sortzeko borroka eta eraikuntza ziklo berria» jarri nahi du martxan, eta, horretarako, «euskal sozialismo feminista» jarri du eredu gisa: «Berau eraikitzeko, Euskal Errepublika konfederal eta independentea eraikitzea da gure apustua. Horixe da krisi sistemikoaren aurrean berresten dugun alternatiba estrategikoa». Egitekoen artean aipatu dute «euskal trantsizio ekologista, sozialista eta feminista». Izan ere, LABen esanetan, «kapitalaren etekinak erdigunean kokatzen dituen eredutik, herritarren eta planetaren bizitza erdigunean jarriko dituen eredura» igaro behar da: «Emakume*, txiro eta arrazializatuen kontrako egiturazko indarkeriatik, bizitza guztiak aintzat hartu eta bizigarri egingo dituen eszenatokira. Mendekotasun nazionaletik, independentziara. Egoera diglosikotik, Euskal Herri euskaldunera».

Idazkaritza antirrazista

Biltzarraren berrikuntzetako bat izan da sindikatuaren barruan idazkaritza antirrazista bat sortzeko asmoa, «sindikatuaren ikusmolde etnozentrikoa berrikusi eta erakundean egon litezkeen mikroarrazismoak ezabatzeko prestakuntzan» arreta jartzeko. Era berean, langile migrante eta arrazializatuak modu sindikalean antolatzeko beharrezkoak diren estrategia eta baliabide espezifikoak jorratuko ditu. «Nork bere lantokian egin dezakeenaz gain, langile migratu eta arrazializatuek subjektu gisa ekarpen garrantzitsuak egin ditzakete», dio LABek txostenean.

Feminismoari dagokionez, «bizitzaren aldeko eta kapitalaren aurkako» ildoari eutsiko diote, «bizitza sostengatzeko ezinbestekoak diren zaintza lanen aitortza» sindikatuaren proposamenen «erdigunean» kokatuz. Halaber, ekintza soziosindikalari dagokionez, soldata arrakalaren kontrako borroka lehentasuntzat jo eta sektore feminizatuen borrokak «hauspotu eta ikusgarri egiteko» lan egingo dute.

2023ko lan-egutegia Euskadin: kontsultatu zubiak eta jaiegunak Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban. Euskadiko 2023ko lan-egutegiak ohiko 12 jaiegunak izango ditu. Lurralde historiko bakoitzak jaiegun bat gehituko dio, udalerri bakoitzak bezala, tokiko jaieguna baitu.

Zabalik da Osakidetzaren EPEaren bigarren faserako izena emateko epea. 1.924 plaza eskainiko dira 63 kategoriatarako, eta horien azterketak urrian eta azaroan egingo dira. Osakidetzaren 2018-2019ko EPEak 3.535 plazako eskaintza du guztira.

Lan istripua Hernanin, 2022ko maiatzaren 3an. Langile bat hil da Zikuñaga paper fabrikako bidean, kamioi batek harrapatuta. 69 urteko gizonezkoa da hildakoa.

Europako Batasuna gero eta hurbilago dago petrolio errusiarraren inportazioa debekatzetik. Alemaniak bat egin du, baina baldintza bat jarri du: erabateko debekua urte amaierara arte atzeratzea, eta, bitartean, erosketak modu mailakatuan murriztea. EBko Energia ministroek bilera egin zuten atzo, Bruselan. Alemania zen petrolioaren debekuarekin zalantza gehien zuen herrialdeetako bat, baina Moskuk joan den astean Poloniari eta Bulgariari gas hornidura mozteko hartutako erabakiak jarrerak hurbildu ditu Berlinen eta Bruselaren artean.

EBk uste du beste herrialde batzuetara zabal daitezkeela gas mozketak eta horri erantzun irmo bat eman behar zaiola, besteak beste, petrolioaren inportazioak debekatuz, baina baita ere Errusiako bankuen, enpresen eta norbanakoen kontrako zigorrak gehituz. Petrolioari buruzko erabakia ez da erraza izango, aho batez hartu behar baita, eta, gaur-gaurkoz, denak ez baitaude ados. Atzo, Olaf Scholz kantzilerraren aholkulari Joerg Kukiesek esan zuen Berlin alde dagoela, baina ohartarazi zuen «hilabete batzuk» beharko dituela, hornitzaile berriak ziurtatzeko eta bere azpiegiturak prestatzeko. Alemaniaren jarrera funtsezkoa da, hura baita Europako lehen ekonomia, eta Errusiako petrolioarekiko eta gasarekiko mendekotasun oso handia duelako; hortik askatzeak ondorio ekonomiko eta sozial larriak eragin ditzake herrialdean.

Errusiatik iristen da Europara inportatzen den petrolio guztiaren laurden bat baino gehiago; Alemaniaren kasuan, %35. Joan den astean Robert Habeck Alemaniako Ekonomia eta Energia ministroak adierazi zuen %15era jaistea lortu dutela. Herrialdeko findegi gehienak beste hornitzaile batzuetara aldatu dira dagoeneko, baina erronkarik handiena ekialdeko bik dute: Schwedt eta Leuna. Errusiara konektatuta daude, Druzhba oliobidearen bidez. Kukiesek esan duenez, lanean ari dira Schwedtekoa hornitzeko Rostockeko portura (Itsaso Baltikoa) iristen diren petrolio ontzien bidez, baina hori gerta dadin, hango azpiegiturak handitu behar dituzte eta findegiarekin lotzen duen oliobidea berritu. Horrekin batera, beste herrialde batzuetako hornitzaileekin ari dira hizketan, eta Poloniako Gobernuarekin ere bai, hango portuak erabiltzeko. Alemaniak ziurtatu du «beranduenez ere» urte amaieran konponduko dituela arazoak.

Antzera daude beste herrialde batzuk, eta laguntza ekonomikoa eskatu diote EBri, azpiegiturak errealitate berrira egokitzeko. Habeckek aitortu du Alemania ez dela denbora eta babes gehien behar duena. «Beste batzuek arazo handiagoak dituzte. Alemaniarentzat elkartasuna eta ulermena eskatu ditudan modu berean, prest gaude haien egoera ulertzeko eta irtenbide bat bilatzeko».

Hungariaren betoa

Asteburuan ere izan ziren elkarrizketak Errusiako petrolio inportazioen debekuari buruz. Europako Batzordeko funtzionarioak estatu kideetako ordezkariekin bildu ziren, eta aurreikusten da proposamen bat aurkeztuko dutela gaur, enbaxadoreek bihar eztabaida dezaten. Dena den, ez da akordiorik espero bilera horretatik.

Berlin petrolioa enbargatzearen alde agertu da, baina herrialde guztiak ez daude ados; Bloonberg-ek zabaldu duenez, zalantzak dituzte, besteak beste, Espainiak, Italiak, Greziak, Austriak, Eslovakiak eta Hungariak; batez ere azkenengo biek. Italiak, adibidez, eskatu du debekua ez den beste neurri batzuk aztertzeko: adibidez, Errusiako petrolioaren gaineko muga zergak gogortzeko.

Baltikoko herrialdeak Errusiako petrolioarekiko mendekotasun handia izan arren, debekuaren alde agertu dira. Eslovakiak eta Hungariak, aldiz, ez dute nahi. Europa eta Errusia lotzen dituen oliobideak zeharkatzen ditu bi herrialdeak, eta ez dute itsasorako irteerarik. Argudiatu dutenez, enbargoa ezarriz gero, hornikuntzarako aukera gutxiago izango lituzkete, eta azpiegitura berrietan inbertsio handiak egin beharko lituzkete. «Hau ez da soilik erabaki politiko bat, ingeniaritza kontu bat ere bada», aitortu du EBko goi funtzionario batek.

Hungariari, adibidez, gas horniduraren %85 eta petrolioaren %65 Errusiatik iristen zaizkio, eta, gobernuak dioenez, ez du beste aukerarik. «Ahalegin guztiak egin ditugu dibertsifikatzeko». Viktor Orban lehen ministroak ohartarazi duenez, debekuak herrialdearen ekonomia «itoko» luke. «Hungariarrok ez dugu gerraren prezioa ordaindu nahi». EBko eta NATOko kide izan arren, Hungariak ukatu egin du Ukrainara armak zuzenean garraiatzea bere lurraldetik, eta jarrera neutrala agertu du inbasioa dela eta.