Bizkaibuseko langileek 24 orduko greba egingo dute ostegunean, “bidezko” lan-hitzarmena aldarrikatzeko

Legebiltzarreko Lan Batzordeak Diru Sarrerak Bermatzeko lege proiektuaren txostena onartu du. Izapide hori gaindituta, soilik geratzen da Ganberako osoko bilkurak behin betiko onartzea.

Euriborrak igoera moteldu du azaroan, eta % 2,829an dago. Urriko zifrarekin alderatuta, 0,2 puntu egin du gora. Bitartean, etxebizitzarako hipotekak % 4 hazi dira irailean, hilabete horretan 2010etik izandako hazkunderik handiena zehaztuta.

Hego Euskal Herriko pentsioek azken hiru hamarkadetan ikusi gabeko igoera bat izango dute 2023. urtearen hasieran. %8,5 igoko dira: ehunekorik handiena 1990. urtean %8 handitu zirenetik. %7ko inflazioari aurre egin zion orduko igoerak, eta egoera oso antzekoa da orain: Hegoaldeko datua bi aste barru jakingo da, baina Espainian %6,8 igo dela dio INEk atzo aurreratutako datuak. Baina pentsioak eguneratzeko kontuan hartu behar den datua Espainiako batez besteko inflazioarena da, eta hori %8,5 izan da azken hamabi hilabeteetan —2021eko abendutik 2022ko azarora—.

Eurotan, batez besteko pentsioa 115 euro handituko da, 1.336 eurotik 1.450era. Erretiro pentsioak, hortik gora: batez beste 1.510 eurokoak dira orain, eta 1.638 eurora iritsiko dira 2023. urtea hastearekin batera.

Behin-behineko kopuruak dira, INEk abenduaren 14an baieztatu edo berrikusiko baitu azaroko inflazioari dagokion azken datua. Gerta daiteke igoera hamarren bat txikiagoa izatea, azaroko urte arteko %6,8ko inflazioak batezbestekoa %8,45 izatea ekarri baitu.

Nola kalkulatu behar da?

Batez besteko inflazioa kalkulatzeko, hilabete bakoitzean urte arteko inflazioak izandako gorabeherak batu behar dira, eta ondoren zati hamabi egin. Azaroa eta ez abendua aukeratzeko arrazoia da INEk ez duela abenduko datua urtarrilaren erdira arte baieztatzen eta, hortaz, ezin dela erabili urtarrilaren 1etik indarrean izan behar duen arau baterako.

Inflazioa batez besteko inflazioaren arabera handitzea Espainiako Gobernuak, CCOO eta UGT sindikatuek, eta CEOE patronalak hitzartu zuten 2021eko udan, pentsioen erreformaren lehen partean. Horrela betetzat jo zuten Toledoko Itunak agindutakoa, hau da, pentsiodunek erosahalmena ez galtzea. Beraz, amaitu dira espero zen inflazioaren araberako igoerak, eta akabo Gizarte Segurantzaren kontuen egoerara lotutako sistema ere, PPk bere gehiengo osoaren garaian onartutakoa. Azken horrekin %0,25 baizik ez ziren igo 2014tik 2017ra.

Bost urteko epean berrikusi behar dute eguneratzeko sisteman aldaketarik egin behar ote den.

Nahiz eta legea 2022ko urtarrilaren 1ean jarri zen indarrean, pentsioak eguneratzeko sistema hori aurreko urtean ezartzea erabaki zuen Espainiako Gobernuak, eta horrek ekarri zuen aurten pentsioak %2,5 handitzea. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua kritiko agertu zen erabaki horrekin, eta «inflazio errealaren» araberako eguneratzeak eskatu dituzte orduz gero; hots, urte amaieran izandako igoera aplikatzeko. Iazko azaroan, %5,5 izan zen igoera, eta horregatik argudiatu dute erosteko ahalmena galdu dutela.

Aurten, ordea, doi-doi kontrakoa gertatu da: batez besteko inflazioa handiagoa izan da azarokoa baino. Izan ere, inflazioak goia jo zuen udan —%10,8 uztailean eta %10,5 abuztuan—, baina azken hilabeteetan nabarmen egin du behera, hainbat arrazoiren ondorioz: udazkeneko haizeak energia eolikoaren ekarpena handitu du, eta argindarra merkatu; atzeraldi hotsak petrolioaren prezioa apaldu du; eta iazko inflazioarekiko aldea txikitu egin da, iazko udazkenean bertan hasi baitzen prezioen emendatzea.

Luzera begira, alderik ez

Berez, luzera begira, batez besteko inflazioaren eta urte amaierakoaren arteko alde esanguratsurik ez dagoela baieztatu du Jon Bernat Zubiri EHUko Ekonomia irakasleak. «Urtez urte gauza bera egiten bada, amaieran emaitzak bera izan beharko luke. Gainera, horrela eragotz daiteke hilabete jakin batean ezohiko zerbait gertatu eta inflazioak gorakada itzel bat izan badu haren eragina pentsioetara igarotzea».

Datuek baieztapen hori indartzen dute. Horrela, INEren arabera, 2003tik 2022ra bitarte, Espainiako urte amaierako inflazioa (azarokoa) 42,7 puntu portzentual igo da, eta batezbestekoa, berriz, 43,2. Hogei urte horietan, urte amaierakoa batezbestekoaren gainetik izan da bederatzi aldiz, eta gainetik 11 aldiz. Batek eta besteak hiru aldiz izan dituzte balio negatiboak. Aurrerantzean hori gertatuko balitz, legeak dio pentsioak ez direla aldatuko, eta, hortaz, erosteko ahalmena handituko zaie pentsiodunei.

2023an ere baliteke aurtengo gauza bera gertatzea, eta batez besteko inflazioa handiagoa izatea urte bukaerakoa baino. Goitik hasiko du urtea, eta, aurreikuspenen arabera, apaldu egingo da urteak aurrera egin ahala.

Erretiro pentsio gehiago

Gizarte Segurantzaren azaroaren 1eko datuen arabera, Hego Euskal Herrian 710.735 pentsio zeuden urriaren amaieran. Pentsiodunak gutxiago dira, gutxi gorabehera hamarretik batek bi pentsio jasotzen dituelako. Pentsioen bi herenak erretiro pentsioak dira (472.275), eta horiek dira goranzko joera duten bakarrak, biztanleria zahartzen ari delako eta orain erretiroa hartzen ari direnen artean kotizatzaile gehiago daudelako. Horrela, 2008ko urtarrilaren 1ean baino %32 erretiro pentsio gehiago daude orain; tarte horretan, %20,5 ugaritu dira pentsioak.

Erretiroa hartzen ari direnen pentsioak, oro har, handiagoak dira aurretik zeudenenak baino. Horrela azaldu daiteke pentsioak %2,5 igo arren haietan egindako gastua %4,8 handitu izana azken urtean.

Arabako eta Gipuzkoako suhiltzaile izateko bitarteko hautagaien % 95ek ez dute azterketa gainditu

Hezkuntza Legearen aurkako lehen greba egingo dute asteazkenean EAEko irakaskuntza publikoan

Horrela geratuko dira pentsioak 2023tik aurrera. Datorren urterako pentsioen % 8,5eko igoera aurreikusita, hazkunde horrek nola eragingo duen birpasatuko dugu, kasuz kasu.

Lasai. Bare. Tentsioarekin, baina kalapita handirik gabe. Bizkaiko metalgintzako sindikatuek aste osoko grebara deitu dute lan hitzarmenaren negoziazioa desblokeatzeko, eta lehen egunean ez zen egon aurreko grebaldiko azken egunekoen moduko istilurik. Ordukoan, Ertzaintza bortitz oldartu zen grebalarien aurka Zamudion (Bizkaiak); atzo, aldiz, ez zen indarkeria fisikorik izan. CCOOren, LABen eta UGTren arabera , grebak %85eko erantzuna izan zuen, udazkeneko beste deialdietan adinakoa. Eguneko manifestazioaren irudia bultzada izan zen haientzat, jendetza batu baitzen Portugaleten (Bizkaia). Mila lagunetik gora egin zuten Santurtzirainoko bidea (Bizkaia).

Grebalari multzo handiena Trapagaranen (Bizkaia) esnatu zen. Productos Tubulares (PT) enpresak bertan duen altzairutegian antolatu zen eguneko informazio piketerik handiena. Lantegi handia da, eta 450 langile ditu. 05:00etan, 200 bat grebalari bertaratu ziren. Pikete handia osatu zuten, eta goizeko ekoizpena etetea lortu zuten. Geroago, bulegoak ireki zituzten, baina altzairutegian ez zen inor ageri.

Grebalariek hesi bat altxatu zuten PTko sarrera nagusirako bidean. Herri lanak egiten ari dira inguruan, eta nahi beste material zuten. Ertzaintza berehala bertaratu zen, istiluen aurkako agenteekin zein patruila arruntekin. Urrun mantendu ziren, baina. PTren alboan Amazonen biltegia dago, eta bertako langileek ere greba eguna zuten. Bi multzoek bat egin zuten, eta hainbat elkartasun oihu partekatu zituzten.

Goiz euritsua izan zen, eta piketea zaparrada mardulen azpian mugitu zen inguruko industrialdeetan barrena. Alstomen lantegira jo zuten lehenbizi, eta han ere ekoizpena geldirik zen. Tarte hartan, askoz ertzain gehiago bertaratu ziren. Zortzi bat furgoi elkartu ziren, eta, hortik aurrera, istiluen aurkako ertzain askok jarraitu zion grebalarien arrastoari.

Tartean zen Xabier Fernandez Igorreko grebalari beteranoa. Pozik zegoen multzoa ikusita: «Jende asko bildu gara; poztekoa da. Zazpi greba egun egin ditugu dagoeneko, eta nekeak ez dio erasan jendeari». Urriko grebaldian Zamudioko istiluetan egon zen, eta ez zuen ezkutatu urduri samar zegoela: «Zalantzan nengoen nola jokatuko zuten ertzainek. Nik denetarik ikusi dut. Lasai antzean dabiltza; tira, ulertzekoa ere bada. Aste osorako greba deialdia, eta ezin dira lehen egunetik hasi oldartzen».

Ondoren izan ziren tentsio une bakarrak: irekita zeuden lantegi batzuetako arduradunei ixteko eskatu zietenean. Baten aurrean obra-zakar zaku batzuk ireki zituzten, eta beste bateko ugazabak Polizia bertaratzeko eskatu zuen. Salbuespena izan ziren, baina. Gaur Durangaldean deitu dituzte mobilizazioak. Beste deialdi batzuetan, istiluak egon izan dira eskualde horretan. Ikusteko dago atzoko itsaso barea ekaitzaren aurrekoa izan zen ala ez.

FVEMen «irainak»

Piketea 09:00etan desegin zen. Grebalari gehienek mokadutxo bat egiteko baliatu zuten Portugaleteko manifestaziora joan aurretik. CCOOk, LABek eta UGTk eginiko deialdia zen —%59ko ordezkaritza dute sektorean—, eta mila pertsonatik gora bildu ziren. Sindikatuak FVEMekin haserre agertu ziren, langileak «iraindu» dituelako. Iratxe Azkue LABeko ordezkariak egin zuen salaketa: «Milioika euro irabazten ari diren enpresen jabeek zikoizkeria leporatu diete metalgintzako langileei. Sinestezina da».

Sindikatuek ukatu egin zuten FVEMen azken eskaintzak urtez urteko KPI osoa bermatzen duela. Txema Rojo UGTko ordezkariaren iritziz, patronala «azpijokoan» ari da. Unai Orbegozo CCOOko kideak, berriz, berretsi zuen «negoziatzeko prest» daudela «eskaintza duinak» jasotzen badituzte. Gaur-gaurkoz ez dago datarik hurrengo bilerarako, baina ez litzateke harritzekoa FVEMek saiakeraren bat egitea aste honetan. Dagoeneko hogei aldiz elkartu dira bi aldeak. Bizkaiko metalgintzako ituna 52.000 langileren baldintzen oinarria da.

Cyber monday eguna zuten saltoki teknologikoek atzo, eta greba eguna antolatu zuten Amazonek Trapagaranen duen biltegiko langileek (Bizkaia). LAB sindikatuak egin zuen deialdia, eta erantzuna erabatekoa izan zen. Fernando Ortega LABeko ordezkari sindikalak adierazi zuenez, «greba arrakastatsua» izan zen: «Lantalde osoa atera da kalera, aginte lerroak izan ezik». 05:30ean hasi zuten 24 orduko lanuztea, eta 20.000 pakete baino gehiago geratu ziren banatu gabe.

«Salatu nahi dugu enpresak uko egiten diola edonola ere negoziatzeari», kritikatu zuen LABeko ordezkari sindikalak. Bizkaiko metalaren sektoreko grebalariak biltegira hurbildu ziren 07:00ak aldera, elkartasuna adierazi nahian.

Hitzarmenik gabe, bakerik ez, Amazon ExPrime lelopean, langileek zentroko hitzarmen propioa aldarrikatu zuten biltegiaren sarreran. «Alderdi guztietan zentroaren errealitate eta ezaugarrietara egokituko den hitzarmen bat nahi dugu: soldatak, txandak, lanaldiak, lanbide kategoriak, atsedena eta abar», azaldu zuen Ortegak. Izan ere, gaur egun Bizkaiko garraio hitzarmena aplikatzen zaie. Eta biltegiko langileek mailaketarik txikiena dute: 1.040 euroko hamabost ordainketa.

Asteburuetako lanaldiak ere salatu zituzten. Gero eta larunbat eta igande gehiagotan egiten dute lan. Eta trukean ez dute inolako pizgarri edo saririk. «Bitartean, multinazional honek, urtero, etekin ekonomiko estratosferikoak sortzen ditu».

Argitara atera zuten langile askoren lan prekaritatea. Besteak beste, banaketa azpikontratetako lankideen egoera salatu zuten. «Amazoneko plantillakotzat hartu beharko lirateke», aldarrikatu zuen Ortegak. Hirurehun banatzailek baino gehiagok egiten dute lan bertan; autonomoak eta azpikontrataturiko sei enpresaren langileak dira. LABek banatzaileei subrogazio eskubidea aitortu diezaieten nahi du. Horrek ahalbidetuko luke gidariak Amazoneko lanari eustea, azpikontrata duen enpresa aldatuta ere.

Greba luzatzeko asmoa

2019an zabaldu zuten Trapagarango biltegia. Eta atzo egin zuten langileek bigarren greba. Aurretik, urriaren 17an, lau orduko lanuztea egin zuten. Ortegak gogorarazi zuenez, hori ere greba arrakastatsua izan zen. «Sindikatuetara ohituta ez dagoen enpresa bat da. Uste dute nahi dutena egin dezaketela nahi dutenean eta nahi duten bezala», leporatu zion Ortegak Amazoni, «baina ikusi behar dute gu hemen gaudela». Erantzunik jaso ezean greba egun gehiago ezartzeko prest daude. Gaur dute bilera enpresarekin. «Ikusiko dugu zein den haien jarrera, eta, gero, batzarrean baloratuko dugu», esan zuen Ortegak. Enpresak ez badu «ezer egiten», baliteke Gabonetan mobilizazio gehiago egitea.