Atzerapen handiarekin, litekeena da Europako Batzordeak gaur aurkeztea Euro 7 isurketa arau berriari buruzko proposamena. Azken hitza, ordea, ez da harena izango, Europako Parlamentuarena baizik, eta ez da baztertu behar parlamentariek legea zorroztea, gutxiago eragin ohi dielako industriaren presioak.
Hedabide batzuek aurreratu dutenez, autoei dagokienez, arau berria Euro 6aren oso antzekoa izango da. 2015az geroztik dago indarrean Euro 6, eta, haren arabera, gasolinazko motor batek gehienez gramo bat CO2 isur dezake kilometroko, eta 0,5 gramo diesel motor batek. NOx beste gas kutsagarriari dagokionez, dieselak gehienez 0,08 gramo isur ditzake, eta 0,06 gasolinak.
Kopuru horietan aldaketak ez egiteak esan nahi du autogileek ez dituztela beren erreketa motorrak eguneratu beharko, eta inbertsioak gorde ahal izango dituztela beren ekoizpen kate osoa auto elektrikoetara moldatzeko. Berri ona da hori auto industriarentzat, «inbertsio benetan garrantzitsuetan distrakziorik ez izateko», haietako batek Politico-ri aitortu dionez.
Berria ez da hain ona autoen kutsadura arnasten duten herritarrentzat; airearen hobekuntza soilik etorriko da auto elektrikoek errekuntzakoak ordezkatzen badituzte. Europako Ingurumen Agentziaren datuen arabera, 2019an 307.000 lagun hil ziren partikula horiek arnasturik, eta beste 40.000 NOx arnasturik.
Aldaketa arin batzuk bai izango dira, ordea. Horrela, galgek eragiten dituzten partikulak gutxitu egin beharko dituzte ibilgailuek. Erreketa autoei ez ezik, auto elektrikoei ere eragingo die arau horrek, horietan ez baita bi sistemen arteko alderik. Gainera, Batzordeak agindu du aurrerantzean zorrotzago kontrolatuko dutela autoen gas kutsagarrien benetako isuria. Euro 7 araua 2025ean da indarrean jartzekoa, baina galgen partikulei dagokien atala 2035 arte ez da indarrean izango.
Kamioiei, autobusei eta motorrei dagokienez, ordea, EBk isuri txikiagoak eskatzea espero da. Hiru ibilgailu horiei ez die eragiten 2035etik aurrerako erreketa motorren debekuak, haien elektrifikazioa zailagoa delako eta motelago doalako.
1993an mugatu zituen lehen aldiz Europako Batasunak ibilgailuen gas kutsagarrien isuriak, eta orduz gero beste bost arau egin ditu, denak aurrekoak baino pixka bat zorrotzagoak. Auto industriak gogo txarrez hartu ditu arauak, baina kexuak kexu, bete egin ditu.
Debekua bera, auzitan
Euro 7 ez gogortzeak agian eragingo du atzeratu egingo direla errekuntza motorreko auto gehiago ez egiteko erabakiak, eta ez da baztertu behar batzuek 2034 arte itxarotea. Baina azken datu hori bera ezbaian jar daitekeela onartu berri du Thierry Breton EBko Merkatu komisarioak. Elkarrizketa batean, gogorarazi du onartu berri duen legearen atal batean aipatzen dela debekua 2026an aztertuko dutela, egingarria ote den ikusteko.
ELAk zehaztu du Gipuzkoako datuekin bakarrik egin ahal izan duela txostena, Bizkaiko, Arabako eta Nafarroako ogasunek ukatu egin dietelako informazioa. Bildu Gipuzkoako Aldundiko agintean egon zenetik argitaratzen dira datu horiek. Horien arabera, 2020an Gipuzkoan 25.898 euro izan zen batez besteko soldata gordina, edo, beste galbahe bat eginda, 1.442 euro garbiko hamalau ordainketa. Mediana edo soldata ohikoena, berriz, 22.799 euro gordinekoa izan zen, 1.313 euro garbi hilean. Nabarmentzekoa da halaber, salbuespenak salbuespen, Gipuzkoako lan baldintzak Hego Euskal Herriko onenak izan ohi direla.
2008an, batez besteko soldata gordina 23.950 euro zen; beraz, 2020ra arteko tarte horretan %8,1 igo zen. KPIaren bilakaera, berriz, %12,3koa izan zen. Bi datuen bilakaera alderatuta, 4,2 punturen aldea dago, eta %3,8ko pobretzea. Eta zenbat da galera hori dirutan? Bada, 13.698 euro guztira, 1.164 euro urtero batez beste.
Pobretzeak, baina, ez die berdin eragiten maila ekonomiko guztiei. Txostenaren arabera, gizartean gehien irabazten duen hamarrenak soldata guztien %27,3 pilatu zuen 2020an; gutxien irabazten duen hamarrenak, berriz, %0,5 —aldundiak dezilka ematen ditu datuak—. Alegia, lehen dezilak azkenekoak baino 50,9 aldiz gehiago irabazi zuen. 2008an, ratio hori 38,9 zen.
Eta zergatik joera hori? Bada, soldata maila bakoitzaren bilakaera oso ezberdina izan delako. Gehien irabazten duen dezilaren soldatak %13,2 igo ziren tarte horretan, eta bigarren dezilekoenak, %12,3. Hortik beherako guztiei KPIaren azpitik eguneratu zitzaien soldata. Datu lazgarrienak, dena den, soldata apalena duten azken lau deziletan dauden. Hamabi urte horietan, %4,2, %6,1, %7,5 eta %9,6 egin zuten behera, hurrenez hurren. ELAren ikerlarien arabera, «biztanleria horrek 2008an baino soldata nominal txikiagoa izan zuen 2020an».
Pobretzeak ez die berdin eragiten maila ekonomiko guztiei, eta aldeak daude sexuaren, adinaren eta migratzaile edo ez-migratzaile izatearen arabera ere. Esaterako, soldata arrakala %23,3 izan zen Gipuzkoan 2020an. 2008an, %28,2 zen, baina nabarmendu behar da azken hamar urteetan bilakaera txikia izan duela (2004an %24,3 zen).
Migratzaile eta ez-migratzaileen soldaten arteko arrakala, berriz, %47,7 da. Migraturiko langileek 14.033 euroko soldata zuten batez beste. Adinari dagokionez, 56-65 urte arteko langileek 31.024 euro irabazi zituzten batez beste; 26-35 urte artekoek, berriz, 21.781. Maila apalenean daude 19-25 urte artekoak: 8.570 euro.
«KPIaren defentsa»
Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak «pobretzearen aldeko erasoaldi» baten barruan kokatu du bilakaera, eta enpresariak eta erakunde publikoak jo ditu arduraduntzat: «2008ko krisia pasatzean, hazkunde ekonomikoarekin batera soldatak igoko zituztela esan zuten, baina agerikoa da gezurra zela». Are gehiago, zehaztu du urte horietan produktibitate erreala %8,1 igo zela, %3,8ko soldata galeraren oso goitik. Haren iritziz, joera eteteko modu bakarra soldatak KPIaren arabera igotzea da, urteetan atzeratu gabe: «KPIa ez igotzea enpresarien mozkinen hazkundearen alde egitea da».
