Kolpean dena aldatu da. Volkswagenen Iruñeko plantako zuzendaritzako kide batek herenegun jakinarazi zion Alfredo Morales langileen batzordeko presidenteari auzitan dagoela bateriak muntatzeko lantokia Landabenen ezarri ahal izatea. Erabaki hori ez dela Iruñean hartuko gaineratu zion. Auto elektrikoranzko trantsizioa zaila izango dela jakinik ere, konpromiso hori hartua zuen VWek, eta atzo langileen batzordeak salatu zuen emandako hitza ez duela bete. «600 enplegu jokoan daude», ohartarazi zuen Alfredo Moralesek (UGT), eta Landaben inguruko hornidura parkean kaltea «sei bider handiagoa» izan daitekeela.

Langileen batzordeko bost sindikatuak (UGT, CCOO, ELA, LAB eta CGT) elkarrekin agertu ziren. Azaldu zutenez, jakinaren gainean zeuden auto elektrikoranzko trantsizioa «basamortuko zeharkaldia» izango zela, baina asteartean zuzendaritzak emandako datuekin «harrituta» agertu ziren. 2024ko apiriletik aurrera Polo modeloko autoak egiteari utziko dio VWek, auto elektrikoak ekoizteko egokitzapen obren hasierak behartuta. Urte horretan produkzioak «jaitsiera nabarmena izango du», baina 2025etik 2026 erdialdera amildu egingo da erdira, fabrika barruko lanak eta Euro 7 araudiak behartuta.

Dena den, atzora arte sindikatuek lasaitasuna transmititzen zuten bateriak muntatzeko fabrikak 500 enplegu ziurtatzen zituelako, eta VWek iragarritako produkzio bolumenarekin enpleguari eusteko modua zegoelako. Orain hori aldatu egin da, ekuaziotik atera egin delako fabrika barruan lan hori izatea.

Batzordeak gogora ekarri zuen azken urteetan 350.000 ibilgailu egiteko produkzio ahalmena lortzeko ahalegin berezia egin dutela langileek. Moralesen arabera, enpleguari eutsi ahal izateko, produktibitatea handitzeko prest egon dira, eta lan baldintzak moldatu dituzte: «Zer egin dugu gaizki? Ez dugu ulertzen nola VWen norbaitek auzitan jartzen duen bateria fabrika hori izatea», esan zuen Moralesek.

CGTko Oscar Añorbek modu grafikoan laburbildu zuen zer ekarri duen iragan urteetan langileen batzordeak hitzartutako baldintzak: akordio horiei esker, bi asteko produkzioa «doan» egiten dute langileek.

Horregatik, bilera eskatu dute. Erabakia Iruñez gaindiko denez, taldeko zuzendaritzarekin bildu nahi dute, irizpide aldaketak zeri erantzun dion azal dezan. «Aukera bakarra da inbertsio hori ez dutela egin nahi eta beste bati eman nahi diotela, aurrezteko asmoz», iritzi dio Moralesek. Aukera hori Iruñeko fabrikarentzat «arriskutsua» dela deritzo.

Nafarroako Gobernuak sostengu publikoa adierazi dio proiektu horri. Egun Landabengo instalazioen barruan diren tren sareak eta loturak aldatu nahi ziren, eta orube hori aprobetxatu bertan eraikitzeko lantokia. Gobernuak ziurtatu zuen 40 milioi euro jarriko zituela obra hori finantzatzeko. ELAko Igor Peñalverrek azalpenak eskatu zizkion gobernuari horregatik: «Zer egiten ari den azaldu beharko digu. Gobernua zoru horien lizitazioa egiten egongo da, eta jakingo du nor dagoen zoru horiek eskuratu nahirik». Sindikatuek azaldu zutenez, Garapen Ekonomikoko kontseilariak du informazioa.

Atzean, Seat

Nahasmen horretan, ezin da ahaztu testuinguru orokorra. Berez, VWen bateria fabrika nagusia Sagunton (Katalunia) egongo da, eta zeldak muntatzeko fabrika eskuratu nahi du Iruñeak. LABeko Raul Portilloren arabera, Martorellgo (Katalunia) fabrika dago atzean: «Ez gaude Seatekin lehian, baina oraintxe haiek ari dira erabakitzen non egongo den fabrika hori».

Ez da oso ohikoa VWeko langileen batzordea elkarrekin agertzea, eta Portillok adierazi zion multinazionalari batasun hori ez dela gezurrezkoa. «Atzean sendotasun handia dago, ez dezatela pentsa ezerezean geratuko dela».

Laster hasiko den negoziazioari begira, sindikatuek ez zuten baztertu informazioa «xantaia gisa» erabili nahi duela VWk. Batzordeko kideek exijitu dute egungo enpleguari eusteko bermerik ematen ez bada, produktibitatea handitzeko orain arte onartu diren lan baldintzak berrikusi beharko direla, gorantz.

Landabengo enpresa-batzordeak eskatu du lantegiak bateriak muntatzeko fabrika har dezala, enplegua bermatzeko

Euriborrak gora egiten jarraitzen du eta batez besteko tasa % 3,65an kokatu da martxoan. Etxebizitza mailegu aldakorrak kalkulatzeko gehien erabiltzen den indizea % 3,622an kokatu da gaur, eta hileko tasa, % 3,647an.

ELAk beste 13 greba egun deitu ditu Bizkaiko adinekoen egoitzetan, 2023ko apirilaren 21etik maiatzaren 3ra. Sindikatu horrek deituta, aurrez 50 egun baino gehiagotan egin dituzte lanuzteak emakumezko beharginek.

Espainiako Diputatuen Kongresuak, hainbat hilabete iraun duten negoziazioen ostean, pentsioen erreforma onartu zuen atzo. PSOE eta Unidas Podemosen koalizio gobernuaren ohiko bazkide gehienek erreformaren alde bozkatu dute —aldeko 179 boto—. PPk, Ciudadanosek, CUPek eta BNGk aurka bozkatu dute —104 ezezko—, eta Vox eta EH Bildu abstenitu egin dira.

Kongresuak legearen alde bozkatu ostean, parlamentari guztiak —344— ados jarri dira erreforma errege-dekretu bidez onartu beharrean lege proiektu gisa onartzeko. Hala, tramitazio prozesuan, alderdiek aldaketak edo hobekuntzak egin ahal izango dizkiote testuari.

Gobernuak CCOO eta UGT sindikatuekin adostu du erreforma, eta Bruselaren oniritzia jaso du; Europako funtsak lortzeko gakoa. Eskuineko alderdiez gain, patronala ere aurka izan dute, negoziazio mahaitik goiz joan baitzen. Airef Espainiako Erantzukizun Fiskaleko Agintaritza Independenteak, ELA eta LAB sindikatuak eta Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua ere kritiko dira erreforma berriarekin.

Jose Luis Escriva Espainiako Gizarte Segurantza ministroak adierazi zuen erreforma teknikoki «oso zehatza» dela, eta baieztatu zuen erreferentziazkoa izango dela Europako gainontzeko herrialdeentzat, pentsioen sistema publikoaren «jasangarritasuna bermatuko» duelako.

Espainiako Ministroen Kontseiluak hilabete hasieran pentsioen erreforma onartu eta ordu gutxira, EH Bilduk iragarri zuen akordio bat lortu zela Espainiako Gobernuarekin, erreformari aldaketa batzuk egiteko; esaterako, alargun pentsiorik txikienak handitzea. Lehengo gutxieneko alargun pentsioek milaka emakumeri duintasunez bizitzea eragozten ziela esan zuen Mertxe Aizpurua koalizio abertzaleko eledunak. Erreforma defendatu bazuen ere, zaurgarrienentzako neurri gehiago eskatu zituen.

EAJren babesa ere izan zuen erreformak kongresuan, baina Iñigo Barandiaran parlamentari jeltzaleak adierazi zuenez, neurri berriek gehiago begiratzen diete diru sarrerei gastuei baino.

ELA, erreformaren aurka

Pentsioen erreforma eta hari bide eman dioten EH Bildu eta EAJ alderdiak gogor kritikatu ditu ELA sindikatuak. «Bereziki penagarria» iruditzen zaio ELAri «EH Bildu bezalako ezkerreko» alderdi batek gutxieneko pentsioen hobekuntza handiaren «gezurrarekin» bat egitea. Gutxieneko pentsioak eta alargun pentsioak hilean 45 euro inguru igoko direla gogorarazi du sindikatuak, pentsio horiek jasotzen dituzten pertsonak «pobrezia egoeran mantenduz».

Elma Saiz Nafarroako Gobernuko Ekonomia eta Ogasun kontseilariak arrazoi eman dio Kontu Ganberari. Pandemiari aurre egin eta susperraldi ekonomikoa bultzatzeko Europako funtsen plan orokorra aztertu du ganberak, eta iragan astean kaleratutako txostenean ondorioztatu du Nafarroari emandako inbertsioetan «planifikazio falta» egon dela. Saizek atzo argudiatu zuen hala izan dela, denbora gutxi izan dutelako plana behar bezala egiteko. «Egia da txostenak dioena, eta ongi legoke egin izan bagenu. Baina funtsezkoa da ulertzea zer esparrutan mugitu behar izan dugun». Saizen arabera, sektorekako konferentziak egin ahala ezagutu dituzte haiei lotutako jarduerak, eta horrek eragotzi egin du planifikazio orokor bat egotea. «Denborak baldintzatu gaitu, aurrera egin ahala ezagutu dugulako ikuspegi osoa. Ibili ahala egin dugu bidea».

Txostenean, Kontu Ganberak ahulguneak eta indarguneak identifikatu ditu gobernantza sisteman, gardentasunean, kontrolean, giza baliabideen arloan edo kudeaketa ereduan. Atzemandako okerren kasuan, hainbat gomendio eman dizkio gobernuari. Adibidez, uste du funtsen kontrolaz arduratzen den Esku Hartze Zuzendaritza Nagusia ez litzatekeela arduratu behar departamentuen jardueren koordinazioaz. Aholkatu du bi funtzio horiek bereizi egin beharko liratekeela. Gardentasun arloan, salatu du ezarri diren neurriak nahikoak ez direla, eta kontratuen inguruko informaziorik ez dagoela. Adierazi dute ere erraztu beharko liratekeela funtsen inguruko informazioa jasotzeko bideak.

Horren aurrean, Navarra Sumak eskatuta, Elma Saiz izan zen legealdiko azken batzordean. Kontseilariak gogora ekarri zuen Europako funtsen prozeduraren konplexutasuna herrialde bat Europako Batasunean sartzearekin parekatu daitekeela, eta gaineratu du kudeaketa eredua berria dela Nafarroarentzat zein Europako Batzordearentzat. Haren hitzetan, «politika publikoak aztertzeko orduan muturreko aldaketak dakartza»: araudiaz eta egindako gastuaz gain, lorpenak neurtu nahi dituzte mugarrien eta lorpenen bidez. Saizek azaldu zuen politika publikoak aztertzeko modu hori luzarorako izango dela, eta beste hainbat arlotan ere erabiliko dela.

Sainzek esan zuen aintzat hartu dituztela Kontu Ganberak azaldutako ahulguneak eta emandako gomendioak. Hala nola onartu zuen gabeziak dituela funtsen errealitatearen berri emateko sistemak. «Ez da aski esatearekin hobetu egin daitekeela. Aitortzen dut gabeziak ditugula diru laguntzak abian diren proiektuei lotutako kontratuak identifikatzeko orduan, baina gabezia horiei aurre egiteak eskatzen du aldaketa esanguratsuak egin behar direla egungo kudeaketa sisteman».

Funtsen datuei dagokienez, nabarmendu zuen Nafarroak espero duela 482,2 milioi euroko finantzaketa jasotzea. Lehen hiruhilekoko datuen arabera, 364 milioi euro jasotzea baimendu dute, eta horietatik jada abian dira 277 milioi euro. Ganberak aipatzen zuenez, emandako laguntzen artean hiru departamentutan erabilitako diru kopurua oraingoz ez da %5era iristen.

Navarra Sumako Javier Ansak salatu zuen Saiz «kudeatzaile txarra» izan dela, eta funtsen gestioa «handi» geratu zaiola. Geroa Baiko Mikel Asiainek eskatu zion «lehenbailehen» ezar ditzala ganberak emandako aholkuak. EH Bilduko Adolfo Araizen arabera, Kontu Ganberak «ohartarazi» egin dio gobernuari, eta hark autokritika egin behar luke.

EAEn, 1.784 milioi euro

Espainiako Gobernuak jakinarazi duenez, 1.784 milioi euro banatu ditu jada Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Horren erdia (895 milioi euro) Eusko Jaurlaritzak kudeatuko du zuzenean, eta gainerakoa Madrilek bideratuko du. Espainiako Gobernuko ordezkari Denis Itxasoren arabera, hasieran egindako «aurreikuspenik baikorrenak» gainditu dira.

Kutxabankek Eduardo Ruiz de Gordejuela proposatu du kontseilari delegatu berri izateko. Finantza erakundeko bigarrena izango da eta García Lurueña ordezkatuko du.

Ezkutuko ekonomia EAEko barne produktu gordinaren % 8,7 izan zen 2020an. Eustatek ezkutuko ekonomiaren neurketa egiten duen lehen aldia da eta, guztira, 6.214 milioi eurokoa izan zen 2020an. Eraikuntza, merkataritza, ostalaritza eta garraioa dira ezkutuko ekonomia gehien duten sektoreak.

Euskal alderdiei dagokienez, EAJk alde bozkatu du eta EH Bildu abstenitu egin da. Pentsioak kalkulatzeko sistema berria apirilaren 1ean sartuko da indarrean, arau jakin batzuk izan ezik.

Euskal Herriko historiako eta egun Europan indarrean zegoen grebarik luzeena amaitu da. Novaltia botika-distribuzio kooperatibako langileek eta haren zuzendaritzak akordio bat lortu dute, eta, ondorioz, bukatu da hiru urte eta zortzi hilabete iraun duen protestaldia. Grebalariak gustura daude akordioarekin, eta ez da kaleratzerik egongo. Guztiek kalte ordaina jasoko dute gainera, baita ELA sindikatuak ere. Hark eman die babesa eta aholkua prozesu luze honetan. Gaur emango dituzte xehetasun gehiago sindikatuaren egoitzan egingo duten agerraldian.

Akordiorik egon izan ez balitz, gaurkoa 1.345. greba eguna izango lukete Novaltiako hamazazpi grebalariek. Aurki, baina, Zamudioko (Bizkaia) biltegi kanpoko etxola utzi, eta ate nagusia gurutzatuko dute. Akordioarekin batera, enpresak borondatezko kaleratzeak eskaini ditu, pizgarri ekonomikoekin, eta badirudi bizpahiruk onartuko dituztela. Gauzak hala, beste hamalauak beren lanpostuetara itzuliko dira.

Negoziazioetan haien itzulera blindatu nahi izan dute, eta enpresak agiri batean onartu du ez duela haien aurkako errepresaliarik hartuko. Abokatuentzat baldintza oso garrantzitsua da, ez delako erraza lanpostura itzultzea ia lau urtean greba egin ondoren. Gauzak hala, eta klausula horren arabera, grebalarietako batek enpresa nahita kalte egiten ari zaiola nabarituko balu, salaketa jartzeko aukera izango luke.

Novaltiak, halaber, grebalariei kalte ordainak ordaintzea onartu du, baita ELA sindikatuari ere. Dagoeneko hori egitera behartuta zegoen, grebak izan duen auzibide luzean aurkako hainbat ebazpen jaso baititu. Isun handiena iazko uztailean ezarri zioten, 150.000 eurokoa, greba eskubidea urratzeagatik. Esan bezala gaur jakingo dira xehetasun gehiago, baina litekeena da akordioaren baldintzen artean salaketak bertan behera uztea egotea.

Novaltiako borroka 2019ko uztailean hasi zen. Bi ziren grebalarien eskakizun nagusiak: batetik, enpresako eskala bikoitza amaitzea. Gutxien irabazten zuten langileak ez ziren 950 eurora iristen, eta askok beste lan bat ere bazuten. Eta, bestetik, ordutegiak eta egutegiak finkatzea «gehiegizko malgutasuna» amaitzeko.

Duela urtebete baino gehiago Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Saila gatazkan artekari gisa sar zedin onartu zuten bi aldeek, baina negoziazio prozesua gertutik jarraitu dutenek ez diote garrantzia handirik aitortzen gatazkaren konponbidean. Haien ustez, ez da erabakigarria izan.