Zortzi egun, zortzi artelan. Ikusmina ugaritu da joan den astetik hona Londresko hiritarren artean. Izan ere, espezie ezberdinetako animalien grafitiak agertu dira egunez egun hiriko kaleetan. Katu beltz bat, uluka ari den otso bat, bi elefante eta tximu bat dira bildumaren ereduetako batzuk; Londresko zoologikoa izena jarri diote. Egunak argitu du gaur, eta, horrekin batera, beste obra bat ere agertu da: gorila bat oihal bat altxatzen, barruan ezkutatutako txoriak eta itsas txakur bat aske uzteko. Horrela, jarraipena eman dio artez eta iguripenez betetako bigarren asteari. Obraren egilea Banksy da, Bristolen (Erresuma Batua) jaiotako grafitigile ospetsua. Kaleko artistak berak baieztatu du bildumaren egiletza, Instagram bidez; hamahiru milioi jarraitzaile ditu han. Esanguratsua da kopuru hori, haren anonimotasunak oraindik ere sor dezakeen oihartzunaren erakusle. «Banksy aktibo egon da hiru egunez jarraian; zerbait masiboa ikusteko prestatu behar dugu geure burua», zen artistak asteazkenean argitaratutako argazki bateko iruzkinetako bat. Esan eta egin, bete da askok egindako iragarpena: bristoldarrak irudi deigarriak utzi ditu hiri osoan. Badirudi, gainera, erritmoari eusteko asmotan dela. [galleries:horizontal:66] Lehenengo artelanean —joan den asteko astelehenean agertutakoan— ahuntz bat agertzen da, Kew Green auzoan. Animalia erlaitz batean igota dago, eta haren mugimenduak zenbait harri lurrera erortzea eragiten du. Hori dena, horma horretan bertan dagoen egiazko segurtasun kamera bat lekuko dela. Hurrengo obrak, berriz, bi elefante irudikatzen ditu bi leihoren gainean, bata besteari begira. Badaude gehiago ere: katu beltz batek, antena paraboliko baten gainean ulu egiten duen otsoak, zubi batetik zintzilikatutako hiru tximinok, kotxe baten gainean igotzen ari den errinozeroak, fish and chips lokal baten gainean dagoen pelikano pare batek, pirañen arrainontzi bilakatutako polizia kabina batek eta, azkena, animaliak askatu nahi dituen gorilak. Bildumaren esanahia Hasieran, klima larrialdiaren inguruko salaketarekin lotu zuten askok Londresko zoologikoa. Izan ere, ikuspegi gero eta politikoagoa hartzen hasi da Banksy. Migrazioak eta gerrak oinarri dituzten hainbat lan egin ditu; horren erakusle dira Zisjordanian egindako grafitiak eta Ukraina eta Errusiaren arteko gerra salatzeko beste bat. Kaleko artistaren ingurukoek, baina, azkar ezeztatu dituzte publikoak bilduma berriari emandako esanahiaren inguruko teoriak. The Observer egunkariak aipatutako iturrien arabera, artelan horien helburua litzateke herritarren gogoa indartzea, «albiste negatiboz betetako mundu batean, berdintasunik ezaz betetako testuinguru sozial batean». Horiek horrela, kaleko artistak zera nahiko luke, entretenimendua bermatzea Londresen bizi direnentzat, baita «gizakiak duen ahalmena» nabarmentzea ere, «jokoaren bidez, sormena zabaltzeko». Hala eta guztiz ere, aurreko astetik hona hainbat izan dira artelan horien kontrako bandalismo saiakerak. Londres. Tres jóvenes de Jovenlandia roban una obra de arte callejera de Bansky, a plena luz del día. Estos son los talentos de Silvia Intxaurrondo. pic.twitter.com/afGU27QXbm — 3 M.C. (@tresmasciento) August 10, 2024 Azken bi asteetan egindako margolanen artean, hainbat arrazoi tarteko, gutxi batzuk dira bere lekuan eta ukitu gabe jarraitzen dutenak: bi elefanteetako bat gainetik margotu dute, errinozeroarena gizon batek hondatu du aerosolarekin; Peckham auzoan margotutako otsoa lapurtu egin dute; eta katu beltza, segurtasuna dela eta, erretiratu egin dute. Arte galeria bati emango diote azken hori. Banksyren ibilbidea Banksy ezizena besterik ez da. Egiazko izena misterio bat da oraindik ere, bere nortasuna isilean mantentzeko ahalegina egiten baitu artistak. Baina kaleko artistarik ospetsuenetakoa da, grafitian espezializatutakoa duela hainbat hamarkadatik hona. Pixkanaka, mezu politikoak txertatuz joan da bere artelanetan. Horien artean ezagunenetakoa Love is in the Air (2003) lana da, Betleemen (Palestina) egindako grafiti erraldoia, Zisjordaniako harresia eraiki ostean hura eraistea eskatzeko asmoz egina.
Iragarria zegoen iluntzerako, eta iritsi da ekaitza. Nafarroan eurite mardulak bota ditu. Eremu batzuetan, metro koadroko 30 litro baino gehiago bildu dituzte. Oraingoz, Lizarraldean, Iruñerrian eta Zangozako inguruan bota du gehien. Euriteek uholdeak eragin dituzte zenbait gunetan. Esaterako, Iratxen, hurrengo bideoan ikus daitekeen bezala. Problemas en algunos puntos de #Navarra con gran cantidad de agua acumulada tal y como vemos en #Iratxe. pic.twitter.com/56aMdQK8II — Davidd (@Noainmeteo) August 13, 2024 Errepide batzuk urak hartu ditu Lizarran, eta Iruñean ere bai. Trafiko arazoak ere sortu dira. Acceso al centro de Estella-Lizarra desde Iruña y Ayegui, cuidadín👌🏾@Noainmeteo @romaher19 @Navarrameteo @dut1977 @Meteonavarra_ @ana_ibarrola @meteodelnorte @Robocariz @Inakili @MutilvaMeteo @Armeteo @mamarru @jonielectric @navarmeteo_1411 pic.twitter.com/fveufOtyFb — josemari❤️💛💜 (@Jose15Josemari) August 13, 2024 La situación se complica en la Cuenca de Pamplona. Sigue la tormenta encima, en Mutilva se acumulan ya más de 30L y en el II Ensanche nos acercamos a los 20L ⛈️ pic.twitter.com/kSWlJfJ8aP — Meteo Navarra (@Meteonavarra_) August 13, 2024 Nafarroako Pirinioetan, berriz, kazkabarra bota du. Abodiko eta Nagoreko irudiak dira ondorengo hauek: Tormenta severa en #Abodi #PirineoNavarro, coches parados en diferentes zonas del puerto debido al granizo y puntualmente la piedra que esta dejando dicha tormenta. pic.twitter.com/AlD8KWS52W — Davidd (@Noainmeteo) August 13, 2024 Las primeras tormentas de la tarde afectan al Pirineo navarro, concretamente a Nagore donde ha granizado y de momento lleva acumulados 27 mm, en Gorraiz de Arce 19 mm. ⛈️⚡️ pic.twitter.com/sbkNK8VoHy — Meteo Navarra (@Meteonavarra_) August 13, 2024 Bizkaiko mendebaldean ere ekaitzak izan dira arratsalde amaieran. Kolpetik bota du. Sondikan, esaterako, 27,5 litro bildu dituzte ordu erdian, eta Bilbon, Zorrotza auzoan, 18 litro denbora tarte berean. Ondorioz, ur putzuak sortu dira zenbait eremutan. Esaterako, Bilboko Deustu auzoan. Ekaitza Bilbon. Deustuko Lehendakari Agirre kalean izugarrizko putzua.#ekaitza #euria 🟡 #AbisuHoria @Euskalmet pic.twitter.com/FsZoEiIf7y — Maialen Martija Diez (@MartijaMaialen) August 13, 2024 Euskal Herriko zazpi lurraldeak alerta horian dira gaur, eurite eta ekaitz arriskuagatik. Biharko prezipitazio gutxiago espero da, eta tenperaturek pixka bat behera egitea.
Ez du mendateak iritsi arte itxaron. Demi Vollering (Sd Worx) Frantziako Tourreko sailkapen nagusiko buruan da jada. Iazko Tourreko eta aurtengo Vueltako garailea hautagai nagusia zen aurten ere maillot horia irabazteko. Bada, oraingoz, bide onetik doa. Hirugarren etapa, erlojuaren aurkakoa, irabazi du Rotterdamen (Herbehereak), bere zaleen aurrean. Ibilbideko 6,3 kilometroak 7.25eko denboran osatu ditu, orduko ia 51 kilometroko abiaduran. Nagusitasun handiz gailendu da: bost segundo atera dizkio bigarren sailkatuari. Alde handia da, distantzia hain laburrerako; bigarren eta seigarren sailkatuen artean segundo bakarreko tartea egon da. Vollering bera harrituta mintzatu da telebistako kameren aurrean. Lehen hiru etapetan «bizirik irautea eta disfrutatzea» beste asmorik ez zuela adierazi du. Biharkoa bai, etapa hori begiz jota daukala esan du. Baina ez du biharkora arte itxaron. Loes Adegeestek (FDJ) jarri du kontuan hartzeko lehen denbora. Zazpi minutu eta 30 segundoan osatu ditu erlojupekoak zituen sei kilometro pasatxoak. Denbora luzez aurreneko postuan egon da. Bere taldekide Grace Brown txapeldun olinpikoak ezin izan du denbora hobetu. Gurpila zulatu zaio, bizikletaz aldatu behar izan du, eta garaipena lortzeko aukera guztiak galdu ditu. Gero iritsi da errepideko txapeldun olinpikoa, Kristen Faulkner estatubatuarra (Education First). Hark ere, gutxigatik izan bada ere, ezin izan du Adegeesten denbora gainditu. FDJko herbeheretarra ez da erlojuaren aurkako espezialista, baina proba bikaina osatu du gaur. Ana Henderson erlojuaren aurkako txapeldunorde olinpikoak ere (Visma) ezin izan du denbora hobetu. Baina munduko txapeldunaren txanda iritsi da, eta Chloe Dygertek (Canyon), gaur, Parisen aurretik izan zituenek baino azkarrago osatu du ibilbidea. Brontzea lortu zuen han, eta gaur bigarren postuarekin konformatu behar izan du. Ehunen batzuengatik hobetu du Adegeesten denbora, baina mehatxu nagusia Vollering zen. Lehen puntu kronometratuan Dygerten denbora berdindu du Volleringek. Bada, azken zatian hegan egin du, eta helmugan bost segundo atera dizkio munduko txapeldunari. Bera izan da ibilbidea zazpi minutu eta 30 segundo baino gutxiagoan osatu ahal izan duen bakarra. Geroago irten diren artean zeuden Marianne Vos (Visma) eta Lorena Wiebes (Sd Worx), baina horiek ere ez dute Volleringen denbora hobetu. Irteten azkena Charlotte Kool (DSM) izan da: aurreko bi etapak irabazita —atzo eta gaur goizean—, hogei segundoren aldea zuen Volleringekiko. Ez dira nahikoa izan, ordea. Iazko Tourreko irabazleak 25 atera dizkio, eta horiz jantzita aterako da bihar. Gaurko bi etapen ostean, Laboral Kutxako txirrindularirik aurreratuena Usoa Ostolaza da. 76. postuan dago sailkapen nagusian, Volleringengandik 39 segundora. Ane Santesteban, bestalde, 51 segundora dago. Halere, euskal taldeak protagonista izaten jarraitzen du. Cristina Tonetti mendiko sailkapenaren buruan dago oraindik, eta bihar ere maillot berezia jantzita irtengo da. Laboral Kutxa taldeko Cristina Tonetti, mendiko liderraren elastikoarekin. LABORAL KUTXA Klasiko handien lurraldean Biharko etapan zeharkatuko dituzten errepideak ondo ezagutzen dituzte ziklistek. Beste urte sasoi batean ibili ohi dira muino horietan. Udaberriko klasikoetako biri egingo die keinua Tourrak biharko 123 kilometroetan: Amstel Gold Race eta Lieja-Bastogne-Lieja lasterketei. Valkenburgen abiatuko da etapa, Herbehereetan, Amstel klasikoaren helmuga den herrian. Eta lasterketa horretako bi muino nabarmenenak igoko dituzte: Bemelerberg eta Cauberg. Etaparen lehen zatian izango da hori. Gerora, txirrindulariak Belgikan sartuko dira, Liejako ibilbidean, eta hiri horretan bertan amaituko da etapa. Azken kilometroak udaberriko klasikoan egiten dituzten berberak izango dira. La Redoute igo beharko dute lehenik —1,6 kilometro eta %9,4ko pendiza—; ostean, Forges —1,3 kilometro eta %7,8—, eta, azkenik, Roche aux Faucons —1,3 kilometro eta %11ko pendiza—. Handik, hamahiru kilometro geratuko zaizkie helmugarako. Tourreko tropelean dira Liejako azken bi aldietako garaileak: Brown eta Vollering. Horietaz gainera, Amstel klasikoaren aurtengo garailea ere bertan da: Vos. Ihesaldiak biderik egin ezean, Vollering bera izango da biharko etapa irabazteko hautagai nagusia. Gainera, nagusien artean alde garrantzitsuak izan daitezkeen lehen etapa izango da aurtengo Tourrean. Sailkapenak HIRUGARREN ETAPA 1. Demi Vollering (Sd Worx), 7.25 2. Chloe Dygert (Canyon), 5era 3. Loes Adeegest (FDJ), 5era 4. Cedrine Kerbaol (Ceratizit), 5era 5. Kristen Faulkner (Education First), 6ra NAGUSIA 1. Demi Vollering (Sd Worx), 4.27.54 2. Lorena Wiebes (Sd Worx), 3ra 3. Chloe Dygert (Canyon), 5era 4. Loes Adegeest (FDJ), d.b. 5. Charlotte Kool (DSM), d.b. 6. Cedrine Kerbaol (Ceratizit), d.b. 7. Kristen Faulkner (Education First), 6ra 8. Ellen van Dijk (Lidl), d.b. 9. Mischa Bredewold (Sd Worx), 9ra 10. Emma Norsgaard (Movistar), 10era 76. Usoa Ostolaza (Laboral Kutxa), 39ra 107. Ane Santesteban (Laboral Kutxa), 51ra
Abuztuaren 13an albiste izango dira: Datu aurreratuaren arabera, uztaileko inflazioa % 2,8an kokatu zen, Ukrainako Armadak Errusiako Kursk eskualdeko kontrolpean hartu ditu, eta igande iluntzean piztu zen suteari aurre egin ezinik jarraitzen dute Grezian.
Ez du berehalakoan ahaztuko bere lehen aldia Charlotte Koolek (DSM). Aurreneko garaipena lortu du gaurkoan Frantziako Tourrean, lasterketaren aurreneko etapan. Esprintean gailendu da, bere dohaina duen horretan. Sd Worxek lan ona egin du egun osoan, baina kaosa nagusitu da azken metroetan, eta hori baliatu du Koolek garaipena eskuratzeko. Maillot horia jantzita ospatu du garaipena, bere jaioterritik 86 kilometro eskasera. Lehen aldiz abiatu da Emakumezkoen Frantziako Tourra Frantziatik kanpo. Herbehereetan izan du hasiera, Rotterdamen, eta herrialde horretan jokatuko dira lehen hiru etapak. Izan ere, Olinpiar Jokoak Parisen jokatu direla-eta, beharrezkoa izan da irteera handia herrialdez aldatzea. Etapari dagokionez, egun arriskutsua izan dute txirrindulariek. Tropeleko zenbait txirrindulari erori dira, eta batzuek hanka lurrean jarri behar izan dute ez erortzeko. Horietako bat izan da Gaia Realini Lidl-eko taldeburua. Eroriko baten ondorioz matxura bat izan du, eta bi minutu baino gehiago galdu ditu. Hala ere, taldekideen laguntzarekin tropelera itzultzea lortu du, eta ez du helmugan denborarik galdu. Euskal ordezkariei dagokienez, ondo baino hobeto aprobetxatu du lehen eguna Laboral Kutxak. Lehen aldiz ari da aurten Frantziako Tourrean, gonbidapena jaso ostean. Eta lan bikaina osatu du. Yurani Blanco izan da mugitzen lehena. Beste hiru txirrindularirekin batera saiatu da tropeletik ihes egiten, eta lortu ere egin dute. Baina berehala harrapatu ditu tropelak. Hala ere, lehiakorrenaren saria eskuratu du. Cristina Tonetti taldekidea ahalegindu da ondoren. Minutu baten aldea lortu du italiarrak, eta bakarrik iritsi da helmugatik 60 kilometrora zegoen eguneko mendate bakarraren gainera. Berehala harrapatu du tropelak, baina helburua beteta: mendiko maillota jantzi du. Azken 60 kilometro horietan, Sd Worxek hartu du aginte makila. Esprintean amaituko diren etapak eta lasterketa bera irabazteko bi faborito nagusiak ditu taldeak, eta kate motzean lotu ditu aurkariak. Haiek ezarri dute erritmoa tropelean, eta ez diote inori ihes egiten utzi. Tarteko helmugako esprintean soilik utzi diete aurkariei mugitzen, helmugatik 37 kilometrora, eta bertan Marianne Vos (Visma) izan da azkarrena, esprintean. Horren ostean, hainbat taldek ezarri dute erritmoa, denek tropel buruan tokia egiteko helburuarekin. Horien artean zeuden Sd Worx bera, Lidl, Canyon eta DSM. Erritmoa, ordea, helmugarako hamar kilometro gelditzen zirenean bizitu dute. Esprinta prestatzeko, abiadura bizian egin dituzte azken kilometro horiek; talde bakoitza bere txirrindulariak elkartzen ahalegindu da, eta bata bestearen atzean kokatu dira, esprinta ahalik eta ondoena bideratzeko. Esprintean, ordea, ez da faborito nagusia azaldu. Lorena Wiebesek (Sd Worx) ez du tokirik egitea lortu, eta taldeak garesti ordaindu du aurrez egindako lana. Hura jokoz kanpo zegoela ikusita, Koolek ez du aurkaririk izan. Aise nagusitu da esprintean, eta besoak altxatzeko astia ere izan du. Lan saio bikoitza. Etapa bakarrarekin nahikoa ez, eta bi etapa jokatuko dira bihar; goizean bata, eta arratsaldean bestea. Hori izango da lasterketaren beste berritasunetako bat. Goizeko etapak 67 kilometro izango ditu, eta bigarren aukera izango dute esprinterrek. Arratsaldean, berriz, 6,3 kilometroko erlojupekoa jokatuko dute Rotterdamen.
Euskal Hirigune Elkargoak, «turismo alokairuen neurriz kanpoko emendatzea ikusirik», 2023ko martxoaren 1ean jarri zuen alokatze turistikoen gaineko konpentsazio neurria, «tentsiopean» diren 24 herritan: Ahetze, Angelu, Arbona, Arrangoitze, Azkaine, Basusarri, Baiona, Miarritze, Bidarte, Biriatu, Bokale, Ziburu, Getaria, Hendaia, Jatsu, Lehuntze, Larresoro, Mugerre, Urruña, Donibane-Lohizune, Hiriburu, Urketa, Uztaritze eta Milafranga —Lapurdin guziak—. Baionako, Angeluko eta Miarritzeko herriko etxeek jada badituzte zaintzarako agenteak beren aldetik. Gainerako 21 herrietarako, agorril honetatik goiti, lau zinpeko agente izendatu ditu Elkargoak. Erakundeak jakinarazi duenez, «prebentzio kontrolak» eginen dituzte, turismo alokairuen araubidea «ongi aplikatzen» dela segurtatzeko. Konpentsazio arauaren neurri nagusiak, bizitegiaren neurriarekin arabera, turismorako alokatzen duten jabeak behartzen ditu alokatze hori administrazioari deklaratzera eta urte osorako beste bizitegi bat proposatzera. Elkargoak dioenez, araua indarrean sartuz geroz emaitzak ikusi dituzte: «Ohitura aldaketa nabari da jada, arau berriaren barruan eman ehunka baimenek eta zerbitzuek jaso dituzten erantzunek adierazten duten bezala». Horrez gain, Elkargoak zehaztu du izari orotako turismorako bizitegi guztiei betearaziko zaiela neurria bi urteren buruan: «2026an, aitzineko arauaren arabera eman behin-behineko baimenak bururatzen direnean, konpentsazio neurria osoki indarrean izanen da». Bisitak, aitzinetik abisatu gabe Hilabete honetarik goiti, beraz, lau zinpeko agenteek turismorako «zenbait etxebizitzaren okupazioa kontrolatuko dute». Elkargoak azaldu duenez, «aitzinetik abisurik eman gabe» egingo dituzte bisita horiek, baina, horien bitartez, «prebentzio mezu bat eramanen dute agenteek». «Lehen kasuak urte honen bukaeran edo ondokoaren hasieran iritsiko dira Baionako Auzitegiaren aitzinera», Elkargoak bidali duen prentsa agirian azaldu duenez. Jabeei informazioa zabaldu nahi izan die, bestalde: «Iruzurrezko desmartxarik izan ez dadin, bisita eskubidearen baldintzak eta zinpeko agenteen aurkezpena Euskal Hirigune Elkargoaren gunean atzematen ahal dira».
Grezia iparraldeko herrixka batean, Varnavan, sute bat piztu zen atzo eguerdian, eta Atenasko inguruetara zabaldu da ordu gutxian, haize boladen ondorioz. Herrialdeko agintariek etxea uzteko agindu diete eremu horretako biztanleei; milaka lagun ebakuatu dituzte azken orduetan. «Egoera oso arriskutsua da, suteak etxebizitzen artean zabaltzen ari direlako», ohartarazi du suhiltzaileen bozeramaile Vassilis Vathrakogiannisek. Bostehun suhiltzaile baino gehiago ari dira eremu horretan zabaldutako suteak itzaltzeko lanetan, eta aldirietako dozenaka boluntariok haiekin bat egin dute. Lehenengo sutea Varnava herritik gertu piztu zen, eta gaur jakinarazi dute lortu dutela hori gehiago ez zabaltzea. Hainbat hedabidek jakinarazi dutenez, zenbait bizilagun ospitalera eraman behar izan dituzte; horietatik ia denek arnasa hartzeko zailtasunak zituzten. Atenasko inguruetan zabaldutako suteen kea Peloponeso penintsulako Kalamata hiriraino iritsi da, hiriburutik ia 200 kilometrora. Horiek hala, Greziako Gobernuak maila gorenean ezarri du suteengatiko alerta. Tenperatura, gora Uda beroa izaten ari da Grezian, eta halakoa izan zen negua ere; inoizko negurik beroena izan baitzen aurtengoa —1960an tenperaturak erregistratzen hasi zirenetik—, baita euririk gutxienekoa ere. Joan den uztaila, halaber, orain arteko beroena izan zen; batez beste 27 gradu egin zituen. Espero da hil honetan joera horri eustea. Zenbait eskualdetan 44 gradu erregistratu dituzte, hala nola Kreta uhartean, eta datozen egunetarako 36 gradura arteko tenperatura iragarri dute Atenasen.
Osakidetzako medikuek gutun bat bidali diote jada Euskal Osasun Zerbitzuko Zuzendaritza Nagusiari, ospitale-bisita hori egiteari uko egin diotela jakinarazteko, jasotako zenbatekoekin ados ez daudelako.