Europako Banku Zentralak 25 puntu basiko jaitsi ditu interes-tasak, % 3,50eraino. Horrela, Europako Banku Zentralak dirua malgutzeko zikloari ekin dio berriro, uztaileko bileran eten ondoren, orduan diruaren prezioari eustearen alde egin baitzuen.

Espainiako Estatuan urtebeteko inflazioa % 2,3an kokatu da, iazko uztailetik izandako tasarik txikiena. Halaber, elikagaiak % 2,5 garestitu dira batez beste urtebetean, ia hiru urtean izan den igoerarik txikiena.

Udako geldialdiaren ondoren, diru-politika lasaitzen jarraituko du Europako Banku Zentralak. Ekonomialarien arabera, EBZk 25 puntu basiko murriztuko ditu interes-tasak. Bileran Jose Luis Escrivak Espainiako Bankuko gobernadore gisa parte hartuko du, lehendabiziko aldiz.

Aurtengo Diadako mobilizazioen lelo nagusia Tornem als carrers izan da. Entitate sozial independentistek eskatu diete herritarrei kalera ateratzeko berriro, eta keinu bat egin diote, horrenbestez, Kataluniako prozesu subiranistaren garai gorenean, duela sei-zortzi urte, independentziaren aldeko manifestazioetan kantatzen zen Els carrers seran sempre nostres (Kaleak beti izango dira gureak) leloari. Dena den, gaur, Kataluniako egun nazionalean, Xavier Antich Omnium Culturalen presidenteak ohartarazpen bat egin du agerraldi batean: «Ez gaude hemen nostalgia elikatzeko. Ulertu behar dugu ez gaudela 2017an, 2024an baizik». 2017an, urriaren 1eko erreferendumaren atarian, milioi bat lagun inguruk parte hartu zuten Diadako mobilizazioan; gaur, Bartzelonan, 60.000 inguruk, Udaltzaingoaren arabera, Frantziako tren geltokiaren eta Garaipen Arkuaren arteko ibilbidean. Handia da aldea, nahiz eta Gironan, Lleidan, Tarragonan eta Tortosan ere egin dituzten aurten manifestazioak —orotara, 75.000 manifestari inguru—. Zenbakiak gorabehera, Antichek nabarmendu du independentismoak ez duela «amore eman», ez duela emango, eta «elkar gaitzestearen fasea» bukatzera deitu du; zuzenean aipatu gabe, baina, batez ere, Junts eta ERC Esquerra Republicana kritikatuz. Finean, berriro ekiteko eskatu die independentistei. Diadako mobilizazioak Eta Rosa Vallespinek (Premia de Mar, Katalunia, 73 urte), adibidez, uste du ulertu duela mezua, badakiela zertara joan den Bartzelonako mobilizaziora, ANC Biltzar Nazional Katalanak, Omnium Culturalek eta AMI Independentziaren Aldeko Udalerrien Elkarteak, besteak beste, elkarrekin antolatutakora: «Ikus dezaten ez dugula atzera egin; erakusteko oraindik hemen gaudela». Eta bai, independentistak oso presente daude Katalunian: Generalitatearen CEO Iritzia Ikertzeko Zentroaren azken barometroaren arabera —uztailean kaleratu zuen—, herritarren %40 daude independentziaren alde. Baina 40 urteren ondoren, subiranismoak gehiengoa galdu du aurten parlamentuan, eta testuinguru horretan egin dira gaurko manifestazioak. «Begira, komertziala naiz. Katalunia osoan bidaiatzen ari naiz, eta esan diezazuket inongo independentistak ez diola utzi kide izateari», azpimarratu nahi izan du Jordi Solak (Mataro, Katalunia, 59 urte). Iruditzen zaio, bide batez, alderdiekiko sentitutako etsipenak bultzatu zuela maiatzean egindako Kataluniako Parlamenturako hauteskundeetan abstentzioa handia izatea: %42koa. Orduan, 2017ko bozen aldean, 800.000 boto galdu zituzten alderdi independentistek. «Lanak bukatu» behar direlakoan dago. Hain justu, hitz horiek erabilita asmo hori zuela jakinarazi zuen Marta Rovira ERCren idazkari nagusiak aurreko uztailean, sei urteko erbestealditik itzultzean. Barre etsia egin du Solak. «Edo herriak bukatzen du, edo ez du inork bukatuko». Aragonesen eta Illaren aurkako kartel bat, gaur, Bartzelonan. QUIQUE GARCIA / EFE Alex Vallesek (Terrassa, Katalunia, 33) ez du hain argi ikusten. «Herritarrek ikusten badute haiek bakarrik tira egiten diotela gurdiari, hau ez doa inora». Behin prozesu subiranistaren fase bat, gutxienez, amaituta, eta parlamentuan gehiengoa galduta, alderdiei dagokie etorkizuneko beren bide orriak eguneratzea. CUPek, Juntsek eta ERCk kongresuak dituzte datozen asteetan; irailaren 21ean, urriaren 25, 26 eta 27an, eta azaroaren 30ean, hurrenez hurren. «Kontzientziazioa» 2012an hasi ziren egiten Diadako mobilizazioak. Bi gertaerak bultzatu zituzten. Batetik, 2010ean, Espainiako Auzitegi Konstituzionalak murriztu egin zuen 2006an galdeketa bidez onartutako Kataluniako estatutu berria. Bestetik, 2012an bertan, Madrilek —PP zegoen orduan gobernuan— atea itxi zion Artur Mas Generalitateko presidenteak, parlamentuaren oniritziarekin, proposatutako zerga itunari. ERCk eta PSC Kataluniako Sozialisten Alderdiak uztail amaieran adostutako Kataluniarentzako finantzaketa eredu propioa Masek aurkezturikoaren oso-oso antzekoa da, adituek diotenez. Eta aurtengo mobilizazioan antolatzaileek mahai gainean jarri nahi izan dituzte Espainiako Estatuaren barruan egoteagatik Kataluniak pairatzen dituen «bidegabekeriak», eta uste dute horiek harreman zuzena dutela jasaten duen «espoliatzearekin». «Herritarrek ikusten badute haiek bakarrik tira egiten diotela gurdiari, hau ez doa inora» ALEX VALLES Kataluniako herritarra Hori aintzat hartuta, «kontzientziazio lanean» arreta jarri behar delakoan dago Joaquim Reina (Mataro, Katalunia, 42 urte). «Baina bueno, errealista ere banaiz…». Manifestazioa hasi aurretik, Garaipenaren Arkuaren zabalguneko aldeetako batean dago, zuhaitzen gerizpean —eguzkipean bero egin du Bartzelonan— bikotekidea erostear den enpanadilla argentinar bat jateko pronto. Zeren, Diadako manifestazioak azoka ere bihurtzen dira. Zabalgune horretako bi aldeak, goitik behera, postuz beteta egon dira, zernahi erosteko, tokikoa produktua izan ala ez: likoreak, olibak, almendrak, galtzerdiak, gazta, diskoak, laranja zukua… «Hemen denetarik dago!», esan du pertsona batek pasieran ari zela, liluratuta bezala harrituta. Baita, noski, independentismoarekin lotutako merchandising-a ere. Kaleko saltzaileak ere aritzen dira Diadan esteladak saltzen, nahiz eta horietako batek behintzat hobe luke zenbakien ordena aldatzea eskaintza egitean. «Bi, bosten prezioan!». Lapsus linguae bat, zer bestela. Illaren «pluraltasuna» Lluis Llach ANCren presidenteak ERC kritikatu du mobilizazioen atarian eman dituen elkarrizketetan: azken urteetan izan duen estrategiagatik, eta, azkenean, Salvador Illa PSCkoa Generalitateko presidente izateari bide emateagatik. Eta gaurko manifestazioetan ikus zitezkeen ERCren aurkako mezu batzuk, bai; pertsona batek, adibidez, hau idatzia zuen kartel bat zeraman: Nahikoa da, jatunak. ERCk bere burua saldu du. Nolanahi ere, Nacio Digital agerkariak jaso duenez, Juntsen eta ERCren, bien, aurkako oihu batzuk ere entzun dira, biei ohartaraziz herritarren pazientzia bukatu dela. Illa, aldiz, ez da manifestazioan egon. 2012az geroztik, Artur Mas (2012-2015) ez beste Generalitateko presidente guztiek parte hartu dute Diadako mobilizazioetan: Carles Puigdemontek (2016an eta 2017an), Quim Torrak (2018an eta 2019an) eta Pere Aragonesek (2021ean eta 2023an; 2022an, ez). Baina Illa ez da independentista. Hori bai, Diaden bezperan Generalitateko presidenteari dagokion mezu instituzionala plazaratu zuen atzo Generalitateko jauregitik, eta hori baliatu, ohikoa duen ildoan, Kataluniaren «aniztasuna» eta «pluraltasuna» aldarrikatzeko. «Kataluniar guztiona da Diada». Merce Vigerren (Bartzelona, 71) ustez, Illa da «Katalunian [Espainiako Konstituzioaren] 155. artikulua ezartzea bultzatu zuena». Orain, ordea, hura da presidentea. Vigerrek baikorra izan nahi du: «Independentismoa berpiztu zen frankismoaren ondoren, eta orain ere berpiztuko da». Marian Subiratsek (Bartzelona, 53) pentsatzen du «lider bat» behar dela. «Hau guztia ezin da herritarron bizkar utzi; geure betebeharrak dauzkagu».

Lehendik urratutako bidean aurrera segitzeko asmoz, Sormenean hezi, kulturan bizi jardunaldia antolatu du Kultur Sorkuntzaren Transmisioa egitasmoak. Zehazki, hirugarren aldia da egiten dutela, eta, iragarri dutenez, aurten batik bat hedabideei eginen diete so, erne; euskarazko kulturgintzaren transmisioaren eta hedabideen arteko loturari erreparatuko baitiete. Hau da: adibidez, aztertuko dute komunikabideek zer eginkizun duten kulturaren hedapenean, zehazki zer rol jokatzen duten egun, eta hutsuneak nola bete litezkeen. Izan ere, aurrez ere garbi ondorioztatua dute gabeziak badaudela. Urriaren 26an eginen dute jardunaldia, Azpeitian (Gipuzkoa). Besteak beste, Ahotseneak, Bertsozale Elkarteak, EIZIEk eta Lanarteak antolatu dute jardunaldia —Azpeitiko Udalaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin—, eta gaur Azpeitian eginiko agerraldian eman dituzte egitarauaren gaineko detaileak. Jarduera nagusiak hauek dira: azterketa sakon bat, mahai inguru bat eta bi hitzaldi. Azterketa Behategiak eta Elhuyarrek gidatuko dute, eta, diotenez, espero dute «kualitatiboki sekulako garrantzia duten» ondorioak ateratzea. Emandako esplikazioen arabera, Euskal Herriko hamar komunikabide digitaletan aztertuko dituzte ikusteko euskarazko kulturgintzak zer presentzia duen; hain zuzen, berria.eus da laginean sartu duten hedabideetako bat. Datu bilketa egiteko, 2023an Kultura kategorian argitaratutako edukiak bilduko dituzte, eta horiei xehe erreparatuta —ikusita, esaterako, aipatzen diren kulturgileak euskaldunak diren edo ez— aterako dira behar adina ondorio. Bestalde, datuei ez ezik hausnarketei eta esperientzien plazaratzeari inportantzia emateko helburuz, mahai inguru bat antolatu dute jardunaldirako. Izenburua, hauxe: Zertan da euskarazko kulturgintzaren komunikazio-jarduna? Inma Errea itzultzaile, idazle eta kazetariak gidatuta, solasean arituko dira Iñaki Etxeleku aktore, kultur eragile eta BERRIAko kazetaria, Ane Zuazubiskar bertsolari eta kazetaria, eta Josune Velez de Mendizabal aktore, ipuin kontalari eta kazetaria. Mahai inguruak bi ordu irautea aurreikusi dute antolatzaileek. Diagnostikotik harago Mari Jose Telleria Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura zuzendaria izan da egitasmoaren aurkezpenean mintzatu direnetako bat, eta, hain justu, berak nabarmendu du jardunaldiaren xedea ez dela mugatzen ondorioak atera eta diagnostikoa egitera: «Irtenbide eraginkorrak behar ditugu». Hain zuzen ere, balizko irtenbideei begirakoak dira jardunaldian izanen diren beste bi jarduera: bi hitzaldi izanen dira, zehazki, eta Kultur kuotak hedabideetan: Nazioarteko ereduak izenburupean jaso dituzte biak. Emandako informazioaren arabera, asmoa da Hego Euskal Herrian ez beste tokietan indarrean diren zenbait lege eta plani erreparatzea, aztertzeko zer neurri izan litezkeen eredu euskarazko kulturari mesede egiteko. Hitzaldietako batean, Amagoia Gurrutxaga Uranga Lanarteko koordinatzailea mintzatuko da, kultur kuotek nazioartean izandako bilakaeraz. Bigarrenean, Pol Cruz-Corominas arituko da —Plataforma per la Llengua-ko kidea da— , Kataluniako egoeraz eta Espainiako ikus-entzunezkoen lege berriaz. Eman dituzte pistak dagoeneko. Esate baterako, galdera hauek planteatuko dituzte hitzaldietan: azken urteotan zergatik areagotu da kultur kuoten beharra? Eta, bestalde, hizkuntza gutxituetan ardaztutako kultur eta komunikazio sistemei zein ekarpen egin diezaieke kuoten ezarpenak? Gainera, adibide bat ekarri dute gogora, aurrerapen gisa: Frantziako Gobernuak legez zehazten du irratiz zabaldutako musikaren zer portzentajek behar duen Parisek ofizialtzat dituen hizkuntzetan kantatua.

Oso puntu tarte txikietan dabiltza hor puntan dabiltzanak. Gaztak ez dira beti igualak izaten, noski, baina izenen zerrenda bada igualtsua. Kinieletan sartzen direnak jakinekoak izaten dira, eta Ordiziako gazta txapelketa ezagutzen dutenek ordenan nola joango diren jakitea izaten dute lanik handiena, gehienetan. Horregatik, lehen bost sailkatuen atzerako kontaketa egin, eta Abadiñoko (Bizkaia) Urien-Anbe, Egozkueko (Nafarroa) Loperena eta, batez ere, Segurako (Gipuzkoa) Ondarre gaztandegien izenak agertu direnean, Lekarozko (Nafarroa) Kortaria eta Ilarduiako (Araba) La Leze gelditzen direla ohartu dira adituak segituan. Eta Kortaria bigarren gelditu denean, La Lezera begira jarri dira ia denak. Hangoa zen bai ke usain eder hori, eta hangoa gazta saritua: Eli Gorrotxategi eta Jose Mari Jauregirena. 5.000 euroan erosi du erdia Azkue Gourmet enpresak. Hori izaten baita Beti Alai frontoiko jarduna gazta egileentzat: atzerako kontaketa urduri bat. Dastatzera emandako 47 gazten entresaka egiten dute dastatzaileek. Iragazi eta iragazi, hamalau finalistak irteten diren arte. Horien artean dago saritua. Eta gazta ketuak izan dira hamalau horietatik hamar. Ardi latxaren edo Karrantzakoaren esne gordinez egindako gazta lehiaketa da Ordiziakoa. Artzainaren aukera da ketua edo ketu gabe aurkeztea, baina bada teoria bat dioena Ordiziako epaimahaiko kideei ketua gustatzen zaiela gehiago, eta teoriak ez du oraingoan (ere) hutsik egin. Ez teoriak, eta ezta jendeak ere. Euskal jaietako azoka berezia baita, eta arretagunea eta lerroburuak gazta lehiaketak bereganatzen dituen arren, euskal jaiak dira Ordizian, eta azoka eguna da Ordizian. Adur Ezenarro alkatea da baserritarrez jantzita dabiltzanetako bat —ez pentsa horrenbeste direnik—. Batekin eta bestearekin ari da, batean eta bestean. Azaldu du zer den azoka berezia herriarentzat, eta bertara joandakoentzat: «Nekazaritzaren eta lehen sektorearen erakusleiho paregabea da hau. Geroz eta garrantzitsuagoa da ekoizlearen eta eroslearen arteko harreman hori sustatzea. Argi dagoena da bitartekaririk gabeko salmenta hori dela gure baserritarrei eta gure artzainei aterabide egokiena ematen diena. Egunean bertan erostea garrantzitsua da, baina artzainak, nekazariak, ekoizpen ezberdinak… ezagutzeko aukera paregabea da Ordiziako azoka». Gazta baino gehiago Ez baita dena gazta Ordizian. Talogileek prest dituzte postuak gaita doinu goiztiarrenak entzun direnerako. Badago aukera: Segurakoak eta Lazkaokoak (Gipuzkoa), Leitzako Mieltxorenak (Nafarroa) eta Mungiako Aurrekoetxearenak (Bizkaia). Osatu liteke jana gazta pintxoekin —euro batean— eta ardoarekin —Nafarroakoekin eta Arabako Errioxakoekin—. Elkarren ondoan jarrita dago dena. Estrategia ona da. «Ze politak diren, aita. Baina horiei lumak falta zaizkie lepoaldean!». Euskal Oiloaren Elkarteak jarrita dauzka ikusgai lepasoilak, beltzak, zilarrak eta marradunak. Lepasoilei buruz ari da alaba aitarekin, noski. Sagarrak, loreak eta landareak daude toki berean. Eguzki printzak datoz Txindokitik. Hobeto luzitzen du denak horrela. Errifak euskararen alde. Ziza horiak 18 euroan kiloa. Onddoak 25 eta 35 euroan, aukeran. Itxura eta tamainaren arabera. Erosleak asko; jeneroa ez horrenbeste. Nafarroakoak direla jartzen du karteltxoetan. Egin du euria, eguzkiak hezea goxatzea falta da orain. Obretan segitzen du azokako plazak. Gazta ari dira saltzen udaletxeko arkupeetan. «Alberjiniak dira horiek? Itxura eta kolore arraroa dute benetan», esan dio kalekumeak baserritarrari. Landareak ere badituzte salgai. Neguko baratzeetarako azken ahalegina da askorentzat. Tomaterik apenas izan denez gehienentzat, azalorea eta porrua hobeto etorriko ote da. Esperantza ezin da landatu. Patxarana nahi duenak basarana behar duela badaki. Garaia da. Zazpi euroan saltzen dute kiloa. Ibarrako langostinoak hamar euroan. Saskia eskuan hartuta dabiltza sukaldariak: Roberto Ruiz (Hika) eta Edorta Lamo (Arrea). Epaimahaikide lanak egin aurretik ari dira erosketak egiten. Presiodun urarekin garbitzen dizkiete hankak eta azpiak, eta trapu lehor batekin adarrak. Piriniotar arrazako behi eta zezen azienda ederra dago jarrita. Ez ardi eta ez zaldi. Ez da horien garaia. Lehiaketarako dira animaliak, eta label bihurtuta ari dira beste asko haiekin ogi gainean borrokan. Erosi hor nonbait egiten baita azoketan. Jan, ordea, asko. Eta bai, usain hori, ke usain eder hori, La Leze etxekoa da.

Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bailarako mahastizaintza eta ardogintzaren sektoreak bizi duen krisiaz ohartarazi du, upategiak itxi eta enplegua galdu dela azpimarratuz, eta sektorearen oparotasunerako bide berri bati ekin nahi dio laster aurkeztuko duen proiektuarekin.

Espainiako Gobernuko Estatu idazkariak “lasaitasuna” eskatu du, eta agindu du azken erabakia hiru gobernuek (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Espainiako Gobernua) adostutakoa izango dela, behin datu tekniko guztiak mahai gainean izanda.

Nafarroako Gobernuak Trafiko eskumena jasoko du aurki. Espainiako Kongresuak baimendu du Foru Hobekuntzan egin behar zen aldaketa egitea eta modu argian jasotzea Trafiko eskumena Nafarroako Gobernuari kudeatzea dagokiola. Horrela, Espainiako Auzitegi Gorenak aurtengo otsailean baliogabetutako transferentziak ez luke justiziaren trabarik izango aurrerantzean, eta trafikoa Foruzaingoak kudeatuko du Nafarroan. Nafarroako eta Espainiako Gobernuen akordio baten ondoren iritsi da Espainiako Kongresura Foru Hobekuntzan aldaketa egiteko lege organikoaren proposamena, eta, PP eta Vox salbu, beste talde guztien baiezko botoak jaso zituen, atzo. Oraindik litekeena da denbora tarte bat pasatzea eskuduntza hori Iruñera iristerako, Espainiako Senatuaren galbaheak atzera dezakeelako prozesua. Baina Trafiko eskumenaren transferentzia luze gabe espero da, atzoko urrats garrantzitsuaren ondoren. «EH Bilduk Espainiako Gobernuarekin egindako akordioari esker, gure burujabetzan beste urrats bat egingo dugu» BEL POZUETA EH BILDUko diputatua «EH Bilduk Espainiako Gobernuarekin egindako akordioari esker, gure burujabetzan beste urrats bat egingo dugu», esan zuen koalizio subiranistako diputatu Bel Pozuetak. Sergio Sayas eta Carlos Garcia Adanero egungo PPko diputatu eta lehengo UPNko kideei aurpegiratu zien nafarrei euren «eskubideak ukatzea», eta beren buruak «nafarrentzat edukitzea». Esan zien EH Bildu dela Nafarroak aurrera egitea ahalbidetzen duena, euren traben aurrean, «Espainiako justizia nafarren aurka baliatuta ere». «Gezurra esango du esaten duenak Guardia Zibila Nafarroatik aterako duela honek; ez du zertan horrela izan» ALBERTO CATALAN UPNKO DIPUTATUA UPNk ere baiezko botoa eman zuen, baina oso argi utzita ez zuela nahi Guardia Zibila Nafarroatik joatea, «ETAren terrorismoaren aurrean» lagundu ziolako. Alberto Catalan diputatuak plaza gehiago eskatu zituen erakunde armatu horrentzat, eta trafikoa Foruzaingoarekin batera kudeatzea. «Baiezko hau da Konstituzioaren eta Foru Hobekuntzaren aldeko botoa», argitu zuen. «Gezurra esango du esaten duenak Guardia Zibila Nafarroatik aterako duela honek; ez du zertan horrela izan». Aitor Esteban, atzo, Kongresuan. JAVIER LIZON / EFE «Uxue Barkosek negoziatu zuen, eta iritsi da, tartean prozesuaren birsalmenta egon den arren» AITOR ESTEBAN EAJko diputatua EAJko diputatu Aitor Estebanek, berriz, gogoratu zuen EAJk hartu zuela 2018az geroztik Trafikoaren eskumena Nafarroara ekartzeko ekimena, «Altsasuko 2018ko Nafarroa Oinez-en ondoren». Iritsi dela iragarri zuen, eta azpimarratu Uxue Barkosek negoziatu zuela, «tartean prozesuaren birsalmenta egon den arren». Horrela erreparatu zion EH Bilduk PSOErekin egindako akordioari. Ibilbide luze bat Duda juridikoei zirrikiturik utzi gabe, Foru Hobekuntzak trafikoaren eskumena jasotzeko prozesua otsailean hasi zen. Transferentziaren jatorriari begiratuz gero, Espainiako 2023ko aurrekontuetara jo behar da. EH Bilduk PSOErekin hitzartu zuen transferentzia behingoz gauzatzea —bi gobernuen arteko negoziazioa lau urte irauten ari zen, Uxue Barkos presidente zen garaitik—, eta, aurreko legealdian, Madrilgo eta Iruñeko gobernuek eskumena itzultzeko akordioa hitzartu zuten. Hala, 2023ko uztailaren 1ean sartu zen indarrean trafiko eskumena, baina, aurtengo otsailean, Espainiako Auzitegi Gorenak baliogabetu egin zuen. Argudiatu zuen ezin dela errege dekretu bat baliatu Foru Hobekuntzan jasota ez dagoen eskumen bat emateko, eta eskubide historikoen artean ere ez dagoela. Ordutik, Foru Hobekuntza aldatzeko bidea hartu du Nafarroako Gobernuak, eta Nafarroako Parlamentuak eduki hori jasotzeko aldaketa egitea onartu zuen, aurtengo maiatzean; soilik PPk eta Voxek bozkatu zuten aurka. Bada, gobernu biek Foru Hobekuntzaren aldaketa hitzartu ostean, atzo iritsi zen Espainiako Kongresura, eta idazketa berriak badu jadanik parlamentuaren baietza. Azkenerako, Nafarroaren aldarrikapen historiko bati bide emango zaio modu horretan, eta aspaldian kudeatutako eskumen bat berreskuratuko du. 61 urte inguru iragan dira frankismoak eskumen hura kendu zionetik. Orain, bizpahiru urte iraungo duen trantsizio epe bat abiatuko da, Foruzaingoak trafikoaren ardura osoa izan arte.

Kataluniako Generalitateko presidente ohi Carles Puigdemonten (2016-2017) kasua darama Espainiako Auzitegi Goreneko epaile Pablo Llarenak, eta Puigdemontek jarritako helegitea baztertu zuen atzo. Generalitateko presidente ohiari diru publikoa bidegabe erabiltzearen delitua leporatzen diote, eta helegitean eskatzen zuen amnistia ezartzeko delitu horretan. Baina Llarenaren ustez, ez zaio amnistia aplikatu behar. Epaileak dio diru publikoa «norbanakoek haientzako mozkinak lortzeko» erabili duten kasuetan ez dela aplikatu behar amnistia, eta autoan argudiatu du horixe dela presidente ohiaren kasua. Goreneko epailearen ustez, gainera, egoera berdinean daude Kataluniako kontseilari ohi Lluis Puig —2017an Kultura kontseilaria izan zen— eta Antoni Comin ere —2016tik 2017ra Osasun kontseilaria izan zen—, eta beraz, bi haiei ere ez die aplikatu amnistia legea. Fiskaltzaren eta Espainiako Estatuaren Abokatuaren irizpidearen kontra hartu du erabakia, gainera, Llarenak. Bi haiek hiru politikari katalanak amnistiatzeko eskatu baitzuten. Presidente ohiak zuzenean erabakiaren berri jaso ez izana gaitzetsi du X sare sozialean. Bertan argitaratutako mezu batean, salatu du «hedabideen bitartez» jakin duela Llarenak hartutako erabakia. Puigdemont ez da Auzitegi Goreneko epailearen erabakiaren inguruan mintzatu den bakarra. ERC Esquerra Republicana alderdi subiranistako Espainiako Kongresuko diputatu Gabriel Rufianek «estatu kolpe judizial» gisa definitu du epailearen erabakia; hala adierazi die Kongresuan zeuden kazetariei. Subiranistak ez direnek ere kritikatu dute Llarenaren erabakia. Kataluniako Gobernuko —PSC Kataluniako Alderdi Sozialista dago gobernuan— bozeramaile Silvia Panequek botere judizialari eskatu dio amnistia legea oso-osorik ezartzeko eta botere legegileak hartutako erabakiak «errespetatzeko». Are gehiago, esan du amnistia legea ezartzeak «Kataluniako normaltasun politikoa berreskuratuko eta hobetuko» duela. Belgikan erbesteraturik dago Puigdemont Espainian zabalik dituen kasuengatik eta atxilotze aginduengatik. 2017ko urriaren 1eko Kataluniako independentzia erreferenduma egin eta herrialdetik ihes egin zuenetik, soilik behin itzuli da Kataluniara —Frantziako Estatuaren barruan dagoen Ipar Katalunian behin baino gehiagotan egon da azken urteetan—, aurtengo abuztuaren 8an, Salvador Illa Kataluniako presidente hautatzeko bozketa egunean, hain zuzen. Konstituzionalak erabaki zain Espainiako Auzitegi Konstituzionala, berriz, gaur bildu da erabakitzeko ea tramiterako onartuko duen Gorenak amnistia legearen aurka jarritako helegitea. Oraingoz, ebazpenik ez du kaleratu. Gorenaren ustez, konstituzioaren aurkakoa da Espainiako Gobernuak Kataluniako independentzia auzia dela medio egindako legea. Gorenak Konstituzionalera jotzea erabaki zuen, legeak amnistia ezartzea aurreikusten dituen desordena publikoko kasuak direla eta. Joan den uztailean jarri zuen helegitea Gorenak, goreneko magistratuek iritzi baitiote «zalantzarik gabe» legea ez datorrela bat Espainiako Konstituzioak ezarritako zenbait eskubiderekin; besteak beste, herritar orok legearen aurrean berdina izateko eta, bereizkeriarik gabe, legezko babesa izateko eskubideekin. Tramiterako onartzekoa duten helegitea, hala ere, ez da legeak Auzitegi Konstituzionalean aurre egin beharko dion helegite bakarra. Izan ere, irailaren 24an beste helegite bati buruz ebatzi beharko dute auzitegiko magistratuek: PPk jarritakoari buruz. Gainera, badira Espainiako zenbait autonomia erkidegok aurkeztutakoak; besteak beste, Madrilek, Andaluziak, Aragoik eta Murtziak eginikoak. Atzo arte hamar erkidego ziren, baina, gaur, beste bost batu dira: Gaztela eta Leon, Errioxa, Balearrak, Extremadura eta Kantabria; beraz, guztira, hamabost dira. Amnistia legearen aurka egin duten erkidego guztiak ez daude PPren edo eskuineko alderdi politikoen esku. Esaterako, Gaztela-Mantxak ere helegitea jarri dio legeari, eta han PSCM Gaztela-Mantxako Alderdi Sozialistak gobernatzen du. Espainiako hedabideek iturri juridikoak aipatuta kaleratu dutenaren arabera, Konstituzionalak lehentasuna emango dio Gorenaren helegiteari, eta horren inguruan erabakitakoa izango dute oinarritzat besteak ebazteko orduan.