Mundu osoan da ezagun Sergio Mendesen musika. Nazioartean Brasilgo musikaren ikono bihurtu zenak ia sei hamarraldi egin ditu oholtza gainean, eta Oscar sarietarako hautagaia ere izan zen, Disneyren Rio filmeko soinu banda sortu zuelako 2011n: Real in Rio. Hiru Grammyren jabe ere bazen. 83 urte zituela hil da, Los Angelesen (Kalifornia, AEB). Sergio Mendes bossa novaren fundatzaileetako bat izan zen, eta, Brasil’66 bere bandarekin batera, besteak beste jazza eta sanba batzen dituen genero hori hedatzen lagundu zuen. Bere albumik ezagunenari esker, Herb Alpert Presents Sergio Mendes & Brasil’66, Platinozko Diskoa eskuratu zuen 1966. urtean. Disko horren barruan, zehazki, Mas que nada abestiak lortu zuen osperik handiena, eta 2006an berriro grabatu zuen Black Eyed Peas taldearekin batera. 35 album utzi ditu Sergio Mendesek, eta, osotara, 55 argitalpen baino gehiago. 1941eko otsailaren 11n sortu zen, Niteroin (Rio Janeiro, Brasil). Sorterriko kontserbatorioan egin zituen musika ikasketak, eta hastapenean piano jotzaile klasiko bilakatzeko asmoa erakutsi zuen. Baina 50eko hamarraldian, hain zuzen ere bossa nova gorpuzten hasi zenean, jazzerako jakin-mina piztu zitzaion. Garai hartan gaueko klub askotan jo zuen, sarritan Antonio Carlos Jobim eta bossa nova generoko beste hainbat musikari ezagunekin, baita AEBetako jazz musikari ospetsuekin ere, Brasilen zirenean. 1961ean, Sexteto Bossa Rio taldea sortu zuen, eta Dance Moderno diskoa grabatu. Horren nazioarteko ateak zabaldu zizkion. 1964an, AEBak hartu zituen bizitoki. Haren abestirik entzutetsuena, Mas que nada, Jorge Ben Jor musikariak sortutakoaren bertsioa zen izatez.

Mezuaren igorleak “Ogasunaren” (“Hacienda”) izena hartzen du, eta ohartarazten du gorabehera larri bat dagoela errenta-aitorpenean, eta horrek zigorra ekar dezakeela. Horrela, dokumentazioa bidaltzeko eskatzen dio hartzaileari mezuan errazten duen estekaren bidez.

Michel Barnier krisi betean itzuli da politikaren lehen lerrora. Frantziako lehen ministro berriak bai baitaki, Asanblean gehiengo argirik ez dagoen honetan, ziurgabetasun handiko garaiak direla, eta jokaleku horretan aritu beharko duela negoziatzen, etenik gabe, bloke politikoen artean. Barnierrek, hortaz, ezinbestean eta berehala egin behar izan die erreferentzia errealitate eta sentsazio horiei; Gabriel Attal karguan haren aurretik egondakoa alboan zuela, gobernuburu izendatuak «aldaketak eta hausturak» iragarri ditu gaur arratsaldean eman duen hitzaldian, eta, besteak beste, «indar politiko guztiak» errespetatzen dituela adierazi. Pare bat adierazpen, batetik, Emmanuel Macron presidentearekin distantzia markatzeko, kohabitazio baten atarian dauden honetan; eta, bestetik, gehiengoak osatzeko behar dituen alderdiei keinu bat egiteko. Macron «egonkortasun eta batasun ahalik eta zabalena» berma dezakeen politikari baten bila aritu da asteotan. Kasik bi hilabete behar izan ditu horretarako, eta epe horrek agerian utzi du zeinen zaila izan den harentzat baldintza horiek guztiak betetzen dituen hautagai bat aurkitzea. Eta, halere, orain hasiko da egiazko proba: Barnierrek gobernu bat osatu beharko du, eta, batez ere, Asanblean horren aurkako zentsura mozio bati aurre egiteko nahikoa babes bermatu. Frantziako presidenteak berak eskatu dio hori, «herrialdearen eta frantsesen zerbitzura dagoen batasun gobernu bat» eratzeko, Eliseoak gaur eguerdian jakinarazi duenez. Frantziako lehen ministro izendatua LR Errepublikanoak alderdikoa da, eta, beraz, hautaketa horrek agerian utzi du, aliantzen ikuspuntutik, nondik joko duen Barnierrek; eta, batez ere, zer alderdi lehenetsi dituen presidenteak asteotako negoziazioetan, hainbatetan aipatu duen «egonkortasun instituzionala» bermatze aldera. Horri begirako lehen erreakzioa LR alderdiarena berarena izan da, pozik agertu baita alderdikidearen izendapenagatik; eta aurreko legealdietan Macronen gehiengoa osatu duten indar politikoek ere —Renaissance eta Horizons, kasurako—, nahiz eta zalantza batzuk dituzten, begi onez ikusi dute, oro har, estatuburuaren erabakia. Horien guztien babesa, ordea, ez litzateke nahikoa izango, eta lehen ministroak sostengu gehiago negoziatu beharko lituzke. Gaurko erreakzioak aintzat hartuta, baliteke RN Batasun Nazionala eskuin muturrekoa izatea falta den pieza hori; Marine Le Pen RNren talde parlamentarioko presidenteak hedabideen aurrean adierazi du aukera bat emango diotela Barnierri, eta politika orokorreko diskurtsoa entzun arte itxarongo dutela afera horren inguruan erabakitzeko —lerro hauek idazterako, ez dute zehaztu noiz egingo duten saio hori—. Hortaz, RNk ez du «zentsura automatikorik» egingo; hori bai, Le Penek gobernuburu izendatuari eskatu dio RNko hautesleak «errespetatzeko». Barnier ezaguna da, batez ere, EB Europako Batasunaren izenean brexit-a negoziatzeagatik Erresuma Batuarekin (2016-2019), baina horren aurretik ibilbide luzea egin zuen politikan. Esaterako, Frantziako Ingurumen ministro (1993-1995), Atzerri ministro (2004-2005) eta Nekazaritza eta Arrantzako ministro (2007-2009) izan zen; eta talde komunitarioan, Europako Batzordeko presidenteorde eta Barne Merkatuaren komisario (2010-2014). Hortaz, Macronek Frantziako lehen ministro izendatu izana bi mezu politiko bidaltzeko modu bat da: batetik, herrialdeko politikara begira, gobernuburu berriak baduelako esperientzia negoziatzen, hori egitea ezinbestekoa den garai honetan; eta, bigarrenik, EBra begira, han ezaguna delako, eta ospea duelako. Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak, behintzat, baikor aritu da gaur X sare sozialean izendapen horri buruz, eta esan du, «bere esperientzia luzeak frogatzen duen modura», badakiela Barnierrek «Europaren eta Frantziaren interesak» defendatuko dituela. Frantziako gobernuburu berria kontserbadorea da, eta bere ideia politikoez 2021eko abenduan aritu zen azkenekoz jendaurrean, LR taldearen primarioetan lehiatu zenean 2022ko hauteskundeetarako bere alderdiaren presidentegai bilakatzeko —barne lehiaren lehen itzulian galdu zuen—. Orduko hartan, besteak beste, Frantziaren «subiranotasun juridikoa» aldarrikatu zuen EBko auzitegien aurrean, eta immigrazioa gelditzeko neurriak proposatu; gainera, erretretaren adina 62 urtetik 65era atzeratzea defendatu zuen. Gaur arratsaldeko hitzaldian, berriz, auzi hauetan jarri du arreta: «zerbitzu publikoetarako sarrera» izatea, «egunerokoan segurtasuna» bermatzea eta «immigrazioaren kontrola» izatea. «Aipatu gabeko aliantza bat» eskuin muturrarekin Zeregin horretan, RNk protagonismo handia izango du, NFP Fronte Popular Berria ezkertiarra osatzen duten alderdi nagusiek —LFI Frantzia Intsumisoak, PS Alderdi Sozialistak, EELV Europa Ekologia-Berdeek eta PCF Frantziako Alderdi Komunistak— gaur dagoeneko jakinarazi baitute Barnierren gobernua zentsuratuko dutela. Afera horretaz mintzatzerakoan, NFPk eta haren lehen ministrogai Lucie Castetsek, komunikatu baten bitartez, Macroni leporatu diote «aipatu gabeko aliantza bat» egitea eskuin muturrarekin, politikari eskuindar bat hautatu duelako, eta RNren babesa izango duelakoan. NFPk lortu zuen ordezkaritzarik handiena iragan uztailean egindako Frantziako Asanblearako hauteskundeen bigarren itzulian, baina ez du aulkien gehiengo osorik ganbera horretan, eta, beraz, errealitate hori argudiatu zuen Macronek, joan den abuztuaren 27an, Castets buru lukeen gobernuari ezezkoa emateko, nahiz eta Frantziako politikan ohikoa den ordezkaritzarik handiena duen alderdiari edo blokeari ematea lehen ministroaren kargua. Hori aintzat harturik, LFIk Macron presidente postutik kargugabetzeko ebazpen proposamena aurkeztu zuen Asanblean iragan asteartean. Hori bai, NFPko aliantzakideen eta oposizioko beste alderdien erreakzioak kontuan hartuta, badirudi ez duela arrakastarik izango. Bien bitarterako, intsumisoek etzirako antolatu duten manifestazioan parte hartzera deitu dute gaur ere.

Mikel Torres Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu sailburu berriak hurrengo lau urteetarako bere asmoen dekalogo bat aurkeztu du. Azken hiru egunetan sindikatuekin eta Confebask enpresarien elkartearekin izandako bileren ondorioa da. Gaztelania hutsean eta kazetaririk gabeko agerraldi batean plazaratu ditu hamar asmoak, eta, betetzen baditu, egun lan eta enplegu politiketan puri-purian dauden gai gehienak ukituko ditu: lanaldiaren murrizketa, istripuak, absentismoa… Alegia, ur handitan sartzeko asmoa duela dirudi; hori bai, ikusi beharko da orkatilaraino edo leporaino murgiltzen den. Mikel Torres Jaurlaritzako Lan sailburua, eskuinetara, Iñaki Ruiz Manzano sailburuordearekin hizketan. L. RICO / EFE Torresek sindikatuei eta enpresei bidali dizkie mezuak dekalogoan. Biek jaso dituzte geziak eta goxokiak. Enpresariak limurtzeko, hitzeman du konfliktibitate «handiaren» zergatien analisi bat egingo duela, eta behin-behineko ezintasuna eragiten duten baja «ugarien» inguruko beste bat. Azken horiek dira langileak lanera ez joateko arrazoi ohikoena, osasun arazoak alegia, eta zehaztu du «askotan» lotura dutela langileen adinarekin eta arrisku sozialekin. Asko zaindu du hiztegia, eta ez du absentismo hitza aipatu, baina lerro artean pixka bat irakurtzen jakitea aski da ulertzeko enpresariak zoriontsu egin dituela. Absentismoa eta konfliktibitatea aztertzea eskaini die Torresek enpresariei; sindikatuei, berriz, lan istripu ugariak gutxitzeko neurriak hartzea eta lanaldia murrizteko ikerketekin jarraitzea Sindikatuak limurtzeko, berriz, esan du arduratuta dagoela «lan istripuek izandako gorakadarengatik», eta, ondorioz, konpromisoa hartu du ikuskatzaile gehiago jartzeko. Era berean, enpresei dei egin die istripuen prebentzioan gehiago inbertitu dezaten. Halaber, esan du asmoa duela «aurrera egiteko» lanaldiaren murrizketari buruzko eztabaidan eta sailak gaiaren inguruan hasitako proiektuan. Tira, azken hori obligazio bat da, iaz 6,5 milioi euroko akordio bat sinatu baitzuen Adegi enpresarien elkartearen fundazioarekin lanaldi murrizketa aztertzeko. ELA eta LAB 2008an atera ziren Elkarrizketa Sozialeko Mahaitik; sailburuak, hala ere, berretsi egin du hura dela lan politikak eztabaidatzeko foroa Horiez gain, hizpide izan ditu Lanbide, negoziazio kolektiborako «esparru autonomikoaren» defentsa, talentua erakartzeko erremintak eta zerga erreforma ere. Asmo onen zerrenda bat da, eta, asmo onen zerrenda on guztiak bezala, garatu behar dituenaren borondatearen menpe dago. Izan ere, lan munduak aurki aurre egin beharko die deskarbonizazioari, digitalizazioari, hirugarren sektorearen zabalkundeari eta halako beste erronka batzuei, eta eragingo dituzten aldaketetan ikusi ahal izango da dekalogoaren arrastoa. Torres sailburuak, halaber, kontuan izan behar du Jaurlaritza, aldundiak eta udalak direla dela Euskal Herriko enplegatzailerik handienak, hala zuzenean nola azpikontrata ugarien bitartez. Lan eta enplegu politika berritzaile eta ausartak probatu nahi baditu, Lakuan nahi beste probaleku eta laborategi ditu, eremu pribatuko patronalen borondate onaren zain egon gabe. Elkarrizketa Sozialeko Mahaiarekin tematuta Elkarrizketa Sozialeko Mahaiaren alde ere hitz egin du, Alderdi Sozialistak aurretik izandako lan eta enplegu sailburuen mantrari eutsiz. Berretsi du hura dela lan politika auziak eztabaidatzeko foroa EAEn. Eragile guztiek bertan parte hartzea nahiko lukeela esan du sailburuak. ELA eta LABi bidalitako mezua da, 2008az geroztik ez baitute mahai horretan parte hartu, eta hartaz geroztik hainbatetan esan dute ez dutela bertan esertzeko asmorik, ez behintzat gaur egungo eredu eta eskumenekin. Urteotan, sailburuek maiz gonbidatu dituzte sindikatu abertzaleak, baina deiak ez du fruiturik eman, ezta LABek beste Jaurlaritzaren menpeko beste foro batzuetan sartzea erabaki duenean ere. LABek argi esan du marra gorri bat dagoela hor. Alegia, mahaiak hamasei urte daramatzala herren, langileen erdiak baino gehiago ordezkatzen dituzten sindikatuak gabe. Jaurlaritzak mahaira egokitzeko deia egin die ELAri eta LABi, baina itxura guztia du haiek gabe erosoago dagoela. Mahai horrek, ordea, eragin ahalmen txikia du langileen ordezkaritza oso handi bat kanpoan gelditzen bada, eta, beraz, ez du zentzurik gaur egungo egoerarekin tematzen jarraitzeak. ELAri eta LABi dei egiten ibili beharrean, agian mahaia berregituratzeko garaia iritsi da: haren eskumenak, ordezkaritza, parte hartzaileak… Herritarrek eskertuko lukete, eta hori balitzateke aldaketa sakon bat.

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Michel Barnier lehen ministro izendatzeko erabakia jakinarazi ondotik, EH Baik salatu du horrek ez duela inola ere ordezkatzen uztaileko hauteskundeetan hautesleen gehiengoak lortu nahi zuen aldaketa. Ezkerreko abertzaleen iritziz, Frantziako Asanblearako hauteskundeetako emaitzek «argiki» erakutsi zuten Macronen gobernuek azken zazpi urteetan ezarritako «austeritate politikekin hausteko gogoa» eta, batez ere, garbi adierazi zuten «egungo politika neoliberalei aurre eginen dion gobernantza aldaketa eta alternatiba berri baten nahikaria» ere. Fronte Popularrak Lucie Castets proposatu zuen lehen ministro izateko, eta hura baztertu izana gaitzetsi du EH Baik. Gainera, Barnierren soslaia kritikatu du: «Badira 40 urte Barnier hautetsi dela, eta biziki ezaguna da haren jarrera ultraliberal eta antisozialengatik». Erran dute Macronek hauteskundeen emaitza onartu behar duela: «Barnierren inguruan eta RNren sostenguarekin osaturiko gobernu batek ez ditu erantzungo jendartearen eskaerak. Are okerrago, egungo ezinegona areagotuko du». Fronte Popularra osatzen duten hainbat mugimenduk protestara deitu dute larunbaterako Frantziako Estatuan; Baionan ere eginen dute elkarretaratzea, 11:00etan, Baionako herriko etxe aitzinean. EH Baik horretan parte hartzera deitu du.

EBZk argi berdea eman dio BBVAk Sabadell erosteko eskaintza publikoari

Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia sailburuak adierazi duenez, datu horiek “euroguneko aurreikuspenak gainditzen dituzte” eta Europako funtsak berreskuratze horretan pizgarri izaten ari direla azaldu du.

Nafarroa da prezioak gehien igo diren Estatuko erkidegoa. Oro har, etxebizitza berriak zein bigarren eskukoak daude garestiago.

France Football aldizkariak urriaren 28an jakinaraziko ditu Parisko Chatelet antzokian bere urteko sariak, eta Euskal Herriko bi futbol jokalari eta entrenatzaile bat daude horietako hiru jasotzeko hautagaien zerrendan: Nico Williams eta Unai Simon Athleticeko jokalariak, eta Xabi Alonso Bayer Leverkuseneko teknikaria. Nico Williams Urrezko Baloia irabazteko aukera duten 38 futbolarien artean dago; Unai Simon, berriz, Yashin saria jasotzeko aukera duten atezainen multzoan. Xabi Alonsok, bestalde, urteko entrenatzaile onena izendatu dezakete. Lehen aldia da Athleticeko jokalari bat Urruzeko Baloia eskuratzeko zerrendan dagoela. Jokalari zuri-gorriek bi titulu eskuratu zituzten aurreko sasoian: Espainiako Kopa Athleticekin eta Eurokopako Espainiako selekzioarekin. Unai Simonek, gainera, Zamora saria jaso zuen, Lehen Mailan gol gutxien jaso zituen atezaina izan baitzen: 33 sartu zizkioten, jokatu zituen 36 lehietan. Xabi Alonsok, berriz, estrainekoz egin zuen Bundesligako txapeldun Bayer Leverkusen, klubak garaikur horrekin zuen madarikazioarekin amaituz. Gainera, partidarik galdu gabe egin zuen. Alemeniako Kopa ere irabazi zuen, eta Europa ligako finalera iritsi zen. Atalantarekin galdu zuen final hura. Xabi Alonso Leverkuseneko entrenatzailea aginduak ematen. RONALD WITTEK / EFE Urrezko baloia bakarkako sari preziatuena da futbolaren artean. Adituen ustez Jude Bellingham eta Vinicius Junior dira hura irabazteko hautagai nagusiak. Gaur jakainarazitako zerrendan daude, besteak beste: Erling Haaland, Phil Foden, Martin Odegaard, Florian Wirtz, Kylian Mbappe, Lamine Yamal, Mats Hummels, Harry Kane, Lautaro Martinez, Declan Rice… Unai Simonek, berriz, aurkari gogorrak ditu atezain onenaren saria lortzeko: Diogo Costa, Gianluca Donnarumma, Gregor Koel, Andrei Lunin, Mike Maignan, Giorgi Mamardaxvili, Emiliano Martinez, Yann Sommer eta Ronwen Williams. Unai Simon zaleak agurtzen aurreko sasoiko partida batean. RAUL BOGAJO / FOKU Ondorengo entrenatzaileekin lehiatuko da, berriz Alonso: Carlo Ancelottirekin, Luis de la Fuenterekin, Gian Piero Gasperinirekin, Pep Guardiolarekin eta Lionel Scalonirekin.

Euskaltegiak ikasle bila ari dira irail hasiera honetan. AEK-k ere udako txankletak kendu eta zapatila erosoak jantzi ditu euskalduntzearen bidean aurrera egiteko. Urri hasieran jarriko dira AEKren euskaltegiak martxan, eta erosotasuna izango dute gako 2024-2025eko ikasturterako. Abiatu duten matrikulazio kanpainan, «euskara eroso bizitzeko» deia egin dute. Gaur, matrikulazio kanpaina aurkezteko agerraldian, Lurdes Etxezarreta Artabe AEK-ko Bizkaiko ordezkariak azaldu du zer esan nahi duten «eroso» hitzarekin: «Herritarrak, ahalegin berezirik egin behar gabe, euskara eroso erabiltzeko baldintzak izango dituela; euskaraz hitz egiteagatik deseroso edo baztertuta sentitu gabe». 2026an mende erdi beteko duen Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundeak, adierazi dutenez, helburu du edozeinek, edozein egoeratan, euskaraz eroso berba egitea. «Guregana iristen denak euskara ikasi eta erabiliko du», esan du Etxezarretak, «erosketak euskaraz egiten ikasiko du, hizkuntza eskakizunetarako azterketak prestatuko ditu, jaietako pregoiak ulertuko ditu, eta familian eta lan giroan euskaraz mintzatuko da, eroso». Ehun euskaltegi baino gehiago ditu AEK-k Euskal Herri osoan, euskara ikasi, hobetu edo praktikatu nahi dutenentzat irekita. Ikasle bakoitzaren beharrizanetara moldatzeko, ordutegi, modulazio eta maila ugari eskaintzen dituzte, baita maila guztietarako online ikastaroak ere. Horrela, euskaltegiak «euskara ikasteko gune erosoak» izatea nahi dute. Hala adierazi du Etxezarretak: «Ikasleak handik ateratzean arlo guztietan erabiltzeko baliabideak izatea nahi dugu: lagunartean, familian, lanean, aisialdian…». «Ikasleak euskaltegitik ateratzean arlo guztietan erabiltzeko baliabideak izatea nahi dugu: lagunartean, familian, lanean, aisialdian» LURDES ETXEZARRETA ARTABE AEK-ko Bizkaiko ordezkaria Erosotasun horren barruan sartu dute euskararen egoera judiziala ere. Azken hilabeteetan euskararen normalizazioren kontra izan diren epaiez aritu da. «Ezin ditugu ahaztu azkenaldian epaitegietatik datozkigun sententziak», esan dute, «ez digutelako uzten euskaraz eroso bizitzen, eta behin eta berriz urratzen dituztelako euskaraz bizi nahi dugunon hizkuntza eskubideak». Diruz lagunduta, erosoago Euskaltegietako kuotak doakoak izatea ere aldarrikatu dute; izan ere, uste dute administrazioek bermatu behar dutela «euskara doan ikasteko herritarren eskubidea». Indarrean dauden diru laguntzak txalotu dituzten arren, «benetako doakotasuna» lortzeko premia aipatu dute, esate baterako, ikasleek dirurik aurreratu behar ez izateko. Horrekin lotuta, euskara hutsetik ikasteko diru laguntza berria txalotu dute. Datorren ikasturtean, Araban, Bizkaian edo Gipuzkoan euskara hutsetik ikasi nahi dutenek orain arteko matrikularen laurdena inguru ordainduko dute. Horrez gain, nabarmendu dute diru laguntzak ematen dituztela udalek, mankomunitateek, foru aldundiek eta bestelako erakundeek ere; baita B2ra arte doakoa dela ere, betiere maila euskaltegietan edo deialdi ofizialetan egiaztatzen bada. Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian dauden diru laguntzak ere goratu dituzte: esaterako, Nafarroako Errigora beka. Beken inguruko informazio guztia AEKren webguneko orrialde batean bildu dute, «oso garrantzitsutzat» jo baitute herritarrek diru laguntza horien berri izatea. Etxezarretaren esanetan, euskarara eta euskaltegietara erosoago hurbiltzeko «ezinbesteko osagaia» dira diru laguntzak. AEK-ko ikaslearen soslaia 40 urte inguruko emakumea da, B2 eta C1 mailen artekoa. Hasiberrien multzoak, baina, ikasleen laurdena hartzen duela aipatu dute. Espero dute A1 maila egiteko diru laguntza berriek ikasle euskaldun berrien multzo hori hauspotzea. Euskaltegi berriak eta berrituak 12.000 ikasle inguru izan dituzte aurreko ikasturtean, eta espero dute datorrenean datu horri eustea, edo hobetzea. Erronka horri erantzuteko, bi AEK berri irekiko dituzte laster: Errenteriako (Gipuzkoa) Xenpelar, eta Mungiako (Bizkaia) Kinttopeko AEK. Ekainean, Galdakaoko (Bizkaia) Barandiaran euskaltegia berrituta zabaldu dute. Horrez gain, euskaltegiez aparteko gainontzeko baliabideak nabarmendu dituzte, hala nola Aizu! aldizkaria, mintzapraktikarako Praktikatu programa eta lan esparruan euskara normalizatzeko eta aholkularitzarako Ahize zerbitzua.