Produkzio aurreikuspena azken urteetako baxuena da, eskariaren beherakadagatik eta eredu elektriko berria ekoizten hasteko zain daudelako. Horren ondorioz, 2025eko martxoaren 3tik aurrera bi txandatan lan egingo da, eta gauekoa kenduko da.

Langile batzordeak nahiz Foru Gobernuak lanerako mahai bat ezarri izanaren balioa azpimarratu dute, itxaropenik ez izatearen eta “aukerak dituen etorkizun” baten arteko aldea markatzen baitu, Chiviteren ustez.

Bakioko Udalak tentsio handiko eremuan sar dezan eskatu dio Jaurlaritzari. Udalerrian dauden 3.200 etxebizitzetatik erdia baino gehiago bigarren etxebizitzak dira, batik bat uda sasoian erabiltzen direnak. Horrek merkatua erabat baldintzatzen duela uste du Udalak.

Lasai esnatu da Caracasko erdigunea. «Lasaiegi», diote taxista batzuek. Haien ustez azken egunetan «tentsiozko lasaitasun bat» sumatu daiteke kalean, baina ez dago espero adina polizia eta militarrik. Guardia Bolivartarra dabil lanean, hori bai. Kaleak ixten dabiltza, eta ailegatzen den jende andana kudeatzen. Etorbide handietan daude batik bat, eta kaleak apainduta daude Nicolas Maduro persidentearen eta Hugo Chavez presidente ohiaren aldeko afixekin. Merkatu txiki eta handiak, berriz, zabalik, eta merkataritza guneetan jendea erosketak egiten. Ostirala da, arrunta berez, baina ez nolanahikoa: ordu gutxi barru, Maduro presidente izendatuko dute, eta oposizioak egingo duenaren zain ere badago hiria. Maduroren inbestidurarekin «estatu kolpea» egon dela salatu du oposizioko alderdi nagusiak, eta erresistentzia demokratiko aktiboa iragarri du. Orain dela hilabete bat Bake Epaileen hauteskundeetan, ordea, ez zuten parte hartu, eta ikusteko dago aurrerantzean bestelako bozetan ere izango ote diren. Historikoki oposizioarena den auzo batean, Altamira auzoan, lasai ilundu zuen egunak inbestiduraren bezperan, eta gaubeila egin dute chavistek Plaza de la Juventud inguruan. Haiei batu zaizkie goizak aurrera egin ahala herrialdetik etorritako hainbat eta hainbat venezuelar. Sucretik heldu da Jessi Figueroa. Bere auzo komunitateko burua da, eta autobusean sei ordu eginda iritsi da eguerdirako Caracasera. Eguna festa giroan pasatuko du, eta iluntzean itzuliko da etxera. Atzerrian daudenei ere etxera itzultzeko deia egin die: «Maduroren alde egin dugu, eta horregatik gaude hemen, ospatzen. Presidentearen erronka nagusia izango da datozen urteetan atzerrian dauden venezuelarrak beren aberrian gustura sentitzea. Dei egiten diet itzul daitezen. Hemen denentzat dago tokia». Delcy Rodriguez, berriz, Nutrizio graduko irakaslea da. Bere ikasleekin etorri da inbestidura saioaren ostean Mirafloresen dagoen festara: «Arlo publikoan lan egiten dugunok jai dugu gaur». Badira jai giroan ere lanean ari direnak. Maria Isabel da horietako bat. Miraflores inguruko etxe batean bizi da, Chavezen misioetako batean egindako eraikin batean. Goizean goizetik ari da kafea saltzen, hauteskunde gauean bezalatsu. Badira, halaber, ura, janaria eta gobernuaren aldeko merchandisinga saltzen duten gazteak ere. Dolar baten truke saltzen dizkiete Venezuelaren banda presidentzialak nazioarteko gonbidatuei. Lan egun handia dute jendea garraiatzen ari diren motoek ere. Diotenez, kale mozketengatik bide luzeagoak egin behar dituzte gaur, baina ez dute liskarrik espero, eta lasai ari dira aurrera eta atzera. Behin Mirafloreseko jauregiaren kanpoaldean, jai giroa nagusitu da eguzki galdatan. Segurtasun neurriak zorroztu dituzte bertan: gonbidatuen akreditazioa banan-banan aztertzen dute, eta, denak sartu ostean, goizaldetik zain dagoen jende saldoari utzi diote pasatzen. Esan dutenez, Maduro azaltzekoa da oholtza handian lehenago edo beranduago. Bitartean, reggaeton eta saltsa doinua duten kantu chavistek hartu dute plaza, eta bat-batean dultzaina bat entzun da Bella Ciao jotzen. Plazak kantuz erantzun du. Bozgorailutik diote hogei mila motoz inguratuta datorrela Maduro. Ondoren, jauregi barruan, ekitaldi militarra eta zin egitea izango dira, eta gero lehertuko da festa. Bai, behintzat, Mirafloresen. Oihala jaitsi dute, eta pankarta erraldoia erakutsi: «Viva Venezuela Fest» (Gora Venezuela Fest). Gobernuak dio egoera kontrolpean dagoela, eta ikusteko dago zein den oposizioaren erreakzioa. Kontzertuak espero dira gauean, eta, ustez, liskar gutxi. Dena izango da dantzan, eta akaso, batzuentzat dena zalantza oraindik. Gau luzea izango da Caracasen, eta datozen sei urteak gertutik segitzekoak Venezuelan.

Nicolas Madurok kargua hartu du Venezuelako presidente gisa. Hirugarren agintaldia egingo du Hugo Chavezen ondorengoak, eta, ondo bidean, 2031ra arte egongo da agintean. Horiek horrela, iazko uztailaren 28an egin zituzten hauteskundeen garailetzat jo dute Maduro ofizialki, gaur Asanblea Nazionalean egindako ekitaldian. «Hasiera ematen diot bakearen, oparotasunaren eta demokrazia berriaren aldiari», esan du Madurok Venezuelako Konstituzioa eskuetan zuela presidente karguaren zina egin duenean. Haren aurretik presidente izandakoaren agintaldian onartu zuten konstituzio hori, hau da, Chavezenean: 1999an, hain zuzen. Eta hori izan du mintzagai Madurok: «Herriak idatzi, herriak onartu eta herriak defendatu zuen. Konstituzio hau garaile irten da gaur». Datorren astean Konstituzioa berritzeko batzorde bat sortzeko dekretua sinatuko duela iragarri du presidenteak. Gainera, nabarmendu du «Chavezen ametsak» betetzen jarraituko duela. Gatazkatsuak izan dira kargua hartu aurreko hilabeteak, baita azken orduak ere. Izan ere, oposizioak ez ditu onartzen presidentetzarako bozen emaitzak, chavismoak iruzur egin zuelakoan, eta argudiatzen du eskura dituzten akten «%85ek» frogatzen dutela Edmundo Gonzalez oposizioko hautagaiak bildu zuela boto gehien. Madurok, berriz, behin baino gehiagotan adierazi du prozesua «garbia» izan zela. Gonzalezek Venezuelatik alde egin zuen irailean, argudiatuta «jazarpen politiko eta judiziala» pairatzen zituela, eta Espainian gotortu zen, babes diplomatikoa eman baitzioten. Ordutik behin baino gehiagotan esan du Caracasen agertuko zela gaur, presidente kargua hartzeko; oraingoz, baina, ez dago haren berririk. Bitartean, Caracasek erabaki du Venezuelaren eta Kolonbiaren arteko lehorreko muga ixtea, atzo Kolonbiako Atzerri Ministerioak X sare sozialean jakinarazi zuenez. Erabakia alde bakarrez hartu du Venezuelako Gobernuak, eta «barne arrazoiak» aipatu ditu argudio gisa. Are gehiago, Venezuelako Tachira estatuko gobernadore Freddy Bernalek gaur kazetariei azaldu dienez, Madurok muga ixtea erabaki du «bakea nahasteko nazioarteko konspirazio bat» eragozteko. Kargua hartzeko ekitaldia egin baino ordu batzuk lehenago, atzo iluntzean, oposizioak salatu zuen Maria Corina Machado oposizioko buruzagia atxilo hartu zutela. Machadok hilabeteak zeramatzan ezkutatuta, eta atzo jendaurrean agertu zen, Caracasen. Ekitaldi horren ostean atxilotu zuten, eta ordubete geroago aske utzi. Venezuelako Gobernuak, ordea, esan du ez zutela atxilotu. Kritikak eta babesa Nazioarteak ere kritika andana egin dio Madurori presidentetzarako hauteskunde egunetik. Are gehiago, hainbat herrialdek Gonzalez hartzen dute bozen garailetzat. EB Europako Batasuneko Parlamentuak, esaterako, Gonzalez aldarrikatu zuen bozen garaile iazko irailean. Hain justu, EBko Parlamentuko presidente Roberta Metsolak gogor egin du gaur Venezuelako estatuburuaren aurka. «Madurok justiziaren aurrean egon beharko luke, eta ez legez kontra presidente karguaren zina egiten», idatzi du bere sare sozialetan. Horrez gain, EBk mezu bat bidali dio Venezuelako presidenteari kargua hartzeko egunean bertan. «EBk dei egin dio Venezuelari, atxiloketa bidegabe eta arbitrario guztiak amaitu ditzan, eta preso politiko oro askatu», esan du gaur EBko bozeramaile Anitta Hipperrek prentsaurreko batean. Dena den, behin betiko erabakiak EBko 27 estatu kideetako Atzerri ministroek hartzen dituzte; horiek ez dute Maduroren zilegitasuna aitortzen, baina ez dute Gonzalez presidente gisa aitortzen ere. Dena ez da kritika izan, halere. Madurok baditu aliatuak ere, eta hainbat herrialdek ordezkaritzak bidali dituzte Caracasera, Maduroren zinean egoteko. Errusiak, esaterako, Dumako presidente Viacheslav Volodin bidali du hara —Duma esaten zaio Errusiako ordezkarien ganberari—. Errusiak hasieratik aitortu dio garaipena Madurori. Kubako presidente Miguel Diaz-Canel ere egon da Caracasen. Horietaz gain, Nikaraguako, Aljeriako, Serbiako, Ugandako eta Bielorrusiako ordezkaritzak ere egon dira Caracasen, besteak beste. Erdibideko jarrera izan duen herrialderik ere badago: Brasil eta Kolonbia, bereziki. Bi herrialde horien ustez bozak ez ziren «garbiak» izan; hori dela eta, ez diote ezein hautagairi garaipena aitortzen. Bide horretatik jo du gaur ere Kolonbiako presidente Gustavo Petrok X sare sozialean. «Herrialde boteretsuek presio ekonomikoak» egin izana gaitzetsi du. Are gehiago, Petroren ustez blokeo ekonomiko horrek zuzenean eragin du Venezuelako bozetan, fidagarritasunaren kalterako: «Blokeoa botoaren deuseztapenik handiena da, botoak erabat askea izateari uzten baitio». Hala, Maduroren aurkako blokeoa ezartzeko eskatzen dietenei erantzun die, eta esan ez duela inoiz lagunduko «herri senide bat hiltzen».

Datorren astean izango da Jose Luis Alvarez EnparantzaTxillardegi idazle eta hizkuntzalariaren heriotzaren urtemuga: 2012ko urtarrilaren 14an hil zen. Egun horren jiran, hura gogoratzeko omenaldi bat egiten du urtero Txillardegi Udal Liburutegia herri ekinaldiak, eta aurtengo omenaldia igande honetan izango da. 12:00etarako egin dute deia, Antiguan, Txillardegi plazan. Aurreskuarekin eta lore eskaintza batekin hasiko dute ekitaldia, eta Jakes Lafittek hitza hartuko du segidan. Musika ere izango da. Antiguan sortu zen Txillardegi bera, 1929an. Ingeniaria, hizkuntzalaria, soziolinguista, idazlea eta politikaria izan zen; haren ekarpenak berebiziko garrantzia izan zuen hainbat hamarralditan euskararen eta euskal politikaren bilakaeran, eta arrasto handia utzi du. Euskara batuaren oinarriak jartzeko ere aparteko garrantzia izan zuen haren lanak. Urteroko eran, Txillardegiren ibilbidea gogora ekarriko dute omenaldian, gorazarre eginez, eta haren izena daraman liburutegiaren aldeko aldarria plazaratuko dute: Eta Txillardegik non du liburutegia?. Txillardegi gogora ekartzeko ekitaldi gehiago ere izan dira aste honetan. Atzo goizean Txillardegi hizkuntzalari liburua aurkeztu zuen Markos Zapiain filosofoak. Eta liburuaren aurkezpena egin zuen gero Txillardegi Udal Liburutegia herri ekinaldiak antolatutako solasaldi batean. Zapianek, liburuaren aurkezpenaren harira, Txillardegiren «talentua» goraipatu du, haren lanerako gaitasuna, eta ezagutzan sakontzeko izan zuen era «poliedrikoa». Idatzita utzi zituen lanen oparotasuna ere goretsi du. «Soziolinguistika matematikoaren inguruan Txillardegik idatzitako liburuak ekuazio, taula eta hizkuntza matematikoz josiak daude», azaldu du. Baina bestelako lanak ere egin zituen, eta, hain justu ere, hortxe dago Zapiainen ustez miresmenerako motiboetako bat: «Gezurra dirudi pertsona berak idatzi izana Putzu eta Soziolinguistika matematikoa». Txillardegiren nobeletako bat da Putzu, 1999koa. Soziolinguistika matematikoa 1994an argitaratu zuen. Obra zabal eta oso baten bi ale dira.

Laneko Autodefentsa Sareak salatu duenez, “erakunde publikoek ez dute ezer egin hori saihesteko, eta zuritzen lagundu dute, egoera hori errazteko eragile gisa”.

Madrilgo nahiz Gasteizko Gobernuen aukera gustukoena da Sidenor, eta oraingoz, bakarra, Talgoren % 29,9a erosteko. Sidenorrek bere eskaintzari eusten dio (4 euro akzioko) eta ziurtatu duenez Trilantic-ek “ez du baztertu”. Baina ezer ez dago oraindik itxita.

Chivitek itxaropena hitzeman die Ezkirotzeko 660 langileei, BSHrekin egindako bilera “positibotzat” jota. Nafarroako presidenteak komunikabideei adierazi die “lanerako mahai bat” osatuko dutela, lanpostu horien galerari irtenbide bat bilatze aldera.

Caracaseko Chacao auzoan, oposizioaren gotorlekuan, jendetza bildu da Maria Corina Machadori ongietorria egiteko. Izan ere, oposizioko burua lehen aldiz agertu da jendaurrean Caracasen, hainbat hilabetez ezkutuan egon ondoren. «Ez naiz inoiz hain harro sentitu», esan du oposizioko buruak, Venezuelan Maduroren aurka antolatutako protestak txalotu nahian. Adierazi du bihar izango dela «erregimenaren amaiera», eta bertaratutakoei eskatu die protestan jarraitzeko. Oposizioak salatu du Machado atxilotu egin dutela ekitaldiaren ostean. X sare sozialean jakinarazi dutenez, tiro egin dute Machadorekin batera zihoazen motorren aurka. Pare bat ordu geroago, ordea, aske utzi dutela jakinarazi dute. Sare sozial berean zera idatzi dute: «Elkarretaratzetik ateratzen, Maria Corina Machado moto batean zihoan. Geldiarazi, lurrera bota, eta atxilotu egin dute. Bahituta eduki duten bitartean hainbat bideo grabatzera behartu dute. Gero, aske utzi dute». Venezuelako Gobernuaren arabera, Machado «bandera faltsuko operazio bat» egiten ahalegindu da. «Nazioarteko muturreko gobernuen eta pertsonaien erreakzioak erakusten du erakusten du oposizioa erabateko porrota dela onartzen ez dutenek daukaten konplizitatea», adierazi du Telegramen duen kanal ofizialean. Aurretik, baina, lasaitasuna zen nagusi herrialdean. Hegazkinetik jaitsi eta parez pare dago Edmundo Gonzalez atxilotzeko eskatzen duen kartela: «100.000 dolarreko ordaina aurkitzen duenarentzat». Bidaiari batzuek argazkia atera dute afixarekin, eta beste batzuek elkarren artean esan dute: «A ze ongietorria; imajinatu gure hegazkinean etorri dela». Egiaz, Gonzalez Dominikar Errepublikan dago, nahiz eta gaurko egunez haren aldeko protestak antolatu dituen oposizioko alderdi nagusiak. Hain zuzen ere, aireportutik Caracasera bidean hainbat pick-up militar eta polizia konboi gurutzatu ditu bidaiarien autobusak, baina baita eskolara bidean doazen haurrenak eta anbulantziak ere. Dena da kontrastea, lasaitasun labainkor bat, eta errepide atzean, Nicolas Maduroren inbestiduraren alde topatutako horma irudiak etengabe. Behin Candelaria auzoko hotelean, bertako langileek taldeari gomendatu diote kalera ez irteteko, arriskutsua izan daiteke eta. Hotela Miraflores jauregitik kilometro batera dago, eta dagoeneko itxita daude inguruko hainbat kale eta etorbide. Sare sozialetan ere neurtu liteke batzuek eta besteek duten indarra. Telebistak esan du Petare auzoan chavismoaren aldeko martxa hasi dela eta gobernuaren aldeko motozaleak hiri erdigunera abiatu direla jada. Nazioarteko prentsan lehengaien eskasiak duen presentzia handia bada ere, merkataritza guneetan zapataz beteta daude zapata dendak eta gailu elektronikoz gainezka teknologia dendak: «Azkenekoz etorri nintzenean ez zegoen aparatu elektronikorik», ohar egin dio kazetari batek besteari. Farmaziak ere beharrizanez beteta daude: laktosa gabeko esnea, olo jogurtak, eguzki kremak eta abar. Dolarretan eta bolivarretan ordaintzen dute bezeroek. Parean, Banco Venezolanoren eta BBVAren sukurtsal handi bana irekita daude. Bertan soilik bolivarrak eskuratu daitezke, baina kalean erraz eskaintzen dute bi txanponen salerosketa egiteko modua. Merkataritza guneko denda batetik, «Chavez, te lo juro, yo juro con Maduro» dioen kantu bat entzun da [Chavez, zin egiten dizut, zina Madurorekin egingo dut], eta, aldi berean, motozaleen klaxonak. Zuriz jantzita doaz gehienak, eta deszentralizatuta daude. Ez da moto karabana handi bat; beraz, oposiziokoak dira. Bestelako etorbideak Maduroren inbestiduraren aldeko apaingarriz beteta daude, eta plazan prozesu bolivartarraren historia jasotzen duen erakusketa erraldoi bat dago, eta Hugo Chavezen aurpegia duten muralak, garai batean hark bultzatutako misioetan eraikitako etxebizitzetan. Antza denez, biharko inbestidurarako segizioa inguru horietatik pasatuko da. Protestak non dauden galdetuta, bi norabidetan seinalatu dute poliziek, batzuk iparraldetik eta besteak hegoaldetik. Hotelera itzuli dira kazetariak, eta idazten ari diren bitartean entzun dituzte klaxonak berriz: leihora hurbildu, eta hau bai, Petaretik datorren motozale saldo bat da. Beltzez jantzita, Maduroren aldeko kamisetak eta futbol taldeen tixertak daramatzate soinean, eta Poliziak eskoltatzen ditu. Atzetik, bi autobus publiko bere betiko ibilbidea egiten. Sareetan, Gonzalezek espekulatzen segitzen du bere etorrerarekin.