Atseden hartzeko eta futbolaz urruntzeko tarte gutxi izan dute jokalariek. Duela ez asko bukatu zen azken sasoia, baina berehala hasiko dira hurrengo denboraldirako prestaketa lanetan. Eta, dagoeneko, talde guztiek ezagutzen dute bide orria, zozkatu eta aurkeztu baitituzte egutegiak. Gizonezkoak izango dira sasoiari ekiten aurrenekoak. Athleticek, Realak, Osasunak eta Alavesek abuztuaren 16ko asteburuan hasiko dute liga. Lehen jardunaldia etxean jokatuko dute Alavesek eta Athleticek; Levante eta Sevilla izango dituzte aurkari, hurrenez hurren. Eta bisitari moduan ariko dira Osasuna eta Reala. Hasiera zaila izango dute nafarrek, Real Madrilen aurka jokatuko baitute lehen partida. Realak, berriz, Valentziaren kontra. Bada zaleen artean ikusmira sortzen duen bestelako partidarik: derbiak. Laugarren jardunaldian izango da aurrenekoa, irailaren erdian. Athletic eta Alaves izango dira aurrez aurre, San Mamesen. Emakumezkoek, berriz, abuztuko azken asteburuan hasiko dute liga. Athletic, Reala eta Eibar ariko dira beste behin maila gorenean. Bilbotarrek eta eibartarrek etxean hasiko dute liga. Athleticek Tenerife jasoko du Lezaman, eta Eibarrek Sevilla Ipuruan. Realak, berriz, etxetik kanpo jokatuko du lehen partida, Madrilen aurka. Lehen derbia Gipuzkoako bi taldeen artekoa izango da: urriaren 18ko asteburuan jokatuko dute, zortzigarren jardunaldian, Eibarren. Hortik bi astera, berriz, Athleticek eta Eibarrek neurtuko dituzte indarrak. Eta hurrengoan, 11. jardunaldian, Reala eta Athletic izango dira aurrez aurre. Bigarren Maila ere prest Bigarren Mailako egutegiak ere aurkeztu dituzte. Gizonezkoetan, Reala Bk Zaragozaren kontra hasiko du liga, eta, Eibarrek, Malagaren aurka. Elkarren kontrako lehendabizikoa seigarren jardunaldian jokatuko dute, Ipuruan. Emakumezkoetan, berriz, Osasunak Bartzelona Bren aurka hasiko du sasoia, eta Alavesek Real Madril Bren kontra. Lehen derbia 12. jardunaldian jokatuko dute, Araban, eta elkarren kontra amaituko dute denboraldia, Nafarroan. ESPAINIAKO LEHEN MAILA, DERBIAK (G) 4. jardunaldia (irailak 14) Athletic-Alaves 11. jardunaldia (azaroak 2) Reala-Athletic 13. jardunaldia (azaroak 23) Osasuna-Reala 15. jardunaldia (abenduak 7) Alaves-Reala 17. jardunaldia (abenduak 21) Osasuna-Alaves 18. jardunaldia (urtarrilak 4) Osasuna-Athletic 22. jardunaldia (otsailak 1) Athletic-Reala 28. jardunaldia (martxoak 15) Reala-Osasuna 30. jardunaldia (apirilak 5) Alaves-Osasuna 31. jardunaldia (apirilak 12) Reala-Alaves 33. jardunaldia (apirilak 22) Athletic-Osasuna 34. jardunaldia (maiatzak 3) Alaves-Athletic ESPAINIAKO LEHEN MAILA, DERBIAK (E) 8. jardunaldia (urriak 19) Eibar-Reala 10. jardunaldia (azaroak 9) Athletic-Eibar 11. jardunaldia (azaroak 16) Reala-Athletic 17. jardunaldia (urtarrilak 25) Reala-Eibar 20. jardunaldia (otsailak 15) Athletic-Reala 21. jardunaldia (otsailak 22) Eibar-Athletic

Bi eskola mota bereizten dituzte formakuntzetan-eta. «Tradizionala» bat, eta «modernoa» bestea. Zaharra, memorian oinarritua eta estatikoa da lehenengoa; sortzailea eta dinamikoa bestea. Dikotomia hori apurtzeko beharraz aritu dira Julia Miñaur irakasle erretiratua eta Gorka Etxebarria Historiako irakaslea, Berrikuntzarekiko gurtza hitzaldian, UEU Udako Euskal Unibertsitateak antolatutako Berrikuntza pedagogikoari buruzko hausnarketa kritikoa udako ikastaroan, Eibarren (Gipuzkoa). Ikasgeletarako «ikerketa sendoetan oinarritutako praktikak» eskatu dituzte. Hasteko, Etxebarriak argi utzi du ez dutela berria den oro kritikatzeagatik kritikatzen: «Kontua ez da egitea kritika oso bat berriak diren gauza guztiei; gauza berriak egin daitezke. Arazoa da ihes egin behar dugula dikotomia horretatik». Baina kritiko mintzo dira gaur egun ikasgeletan gailentzen ari den berrikuntzaz —zehaztu dute berritzat saltzen dituzten metodologia batzuk aurretik ere erabili izan direla— . Atalez atal egin dute egoeraren argazkia. Edukiak. Miñaurrek azaldu duenez, hedatu da ideia bat zeinak esaten duen ez dela beharrezkoa ikasgeletan edukiak ematea, Interneten datuak eta informazioa badagoelako. Ez dago ados; «oso garrantzitsuak» begitantzen zaizkio edukiak ere: «Informazioa oso inportantea da, baina informazioa ez da ezagutza; informazioa ezagutza bihurtu behar dugu, eta hori ez da espontaneoki gertatzen: eskolak bermatu egin behar du». Etxebarriak ere edukietan sakontzearen alde egin du: «Infernua bezala irudikatzen dira irakaslearen azalpenak, isiltasuna, kontzeptu berriak buruz ikastea… Eta guk zerbait ikasi nahi dugunean, ez al dugu jotzen guk baino gehiago dakien norbaitengana? Ez al dugu jotzen azalpenetara, zerbait ulertzeko arazoak ditugunean? Isiltasuna mantentzea ez al da beharrezkoa kontzentratuta gaudenean? Ez al ditugu buruz ikasi trafiko seinaleak?». «Infernua bezala irudikatzen dira irakaslearen azalpenak, isiltasuna, kontzeptu berriak buruz ikastea…» GORKA ETXEBARRIA Historiako irakaslea Eta gizartean zabaldua dagoen beste ideia bat ere jarri du mahai gainean Etxebarriak: ikasleak berez duela jakin-mina, berez ikasteko grina, eta beren kabuz ikasteko gauza direla. Nabarmendu du egoera sozioekonomikoak eta kulturalak baldintzatzen dutela hori; esaterako, idazten eta irakurtzen ikasteko garaian, bi haur ez direlako baldintza berberetan egongo batek etxean liburuak baditu eta egunero irakurri izan badiote, eta beste ume batek hori jasotzeko aukerarik izan ez badu. Metodologiez ere aritu dira. Nola eskola magistralak ia deabrutu dituzten eta teknologiari egiten zaion gurtza. Ikasleei iPad-ak erosarazi zizkietela azaldu du Miñaurrek: «Hiru urtera hasi ziren arazoak: zenbait webgunetarako sarbidea itxi behar izan zen, ikasleek neurriz kanpo kuxkuxeatzen zituztelako». Halaber, zehaztu du orain berri deitzen zaien metodologia horietako asko ez direla berriak: ikerketak, ahozko azalpenak… Talde lanak izan ditu hizpide beren-beregi. «Metodologia oso ona» deritzo, baina beste aldeari ere erreparatu dio: talde heterogeneoak egin ohi direla azaldu du, horietan beti dagoela ikasle bat lana aterako duena —neska gehienetan—, beste bat alferragoa… Eta nota berbera izaten dute denek. Eta ikasleak. Miñaurrek nabarmendu du ikaslea bere ikaskuntzaren protagonistatzat hartzen dela orain, «pozik egotea, zoriontsu izatea» jarri dela xedetzat, eta mezu batzuk sartu zaizkiela buruan: «Nabaritzen nuen ikasleak guztiz umetuta zeudela. Hau da, indartu egiten genuen ikasleen indibidualismoa: ‘Zu bakarra zara’. Eta beste bat dago, eta beste bat… ‘Zuk guztia merezi duzu’ edo ‘zuk nahi duzun guztia egin dezakezu’. Gezurra». Alta, irakaslearen garrantzia nabarmendu du: «Nire ustez, irakasleak agintzen du gela batean, ardura guztiak dituelako. Irakasleak ez badu agintzen, beste batek aginduko du; leku hori ez da hutsik geratzen». «Nire ustez, irakasleak agintzen du gela batean, ardura guztiak dituelako» JULIA MIÑAUR Irakasle erretiratua Zer emaitza? Horiek horrela, zein ondorio izango dituzte —eta izaten ari dira— metodologia berri deitutako horiek? Etxebarriak Kataluniako ikerketa bat izan du hizpide. Azaldu duenez, eskola «berritzaileak» eta «tradizionala» alderatu zituzten 2016tik 2020ra, eta maila sozioekonomikoa aintzat hartu zuten. Honatx emaitza: «Zero maila sozioekonomikoa zutenen artean bakarrik hobetu ziren emaitzak, hau da, erabateko absentismoa zegoen eskoletan. Helburua zen ikaslea eskolara joatea, ez besterik, eta oso gauza erakargarriekin maizago joaten ziren, eta, ondorioz, zertxobait ikasten zuten; beste maila sozioekonomiko guztietan, emaitzek okerrera egin zuten». Etxebarriaren hitzetan, ez dute berriro gisako ikerketen emaitzen berri eman.

Eta hala eta guztiz ere, gaitz erdi. Azken bost urteetan ustekaberik ez zaie falta izan enpresei: pandemia eta mundu mailako hornidura kateetako tentsioak lehenik, Ukrainako gerra eta hari lotutako krisi energetikoa gerora; eta horren guztiaren sugarrak pizturik direla, Donald Trump heldu da eta harekin merkataritza gatazkak piztu dira, eta gerra hotsak areagotu Ekialde Hurbilean. Denboran atzera egin eta jokaleku hori irudikatuz gero, panorama beltza marraztuko zuen edonork; baina alderantziz, Hego Euskal Herriko ekonomia sendo hazi da. Eta aurrerantzean ere hazten jarraituko duela uste du Laboral Kutxak, nahiz eta apurka jarduera moteltzen ari den: aurten %2 haztea espero du, eta datorren urtean %1,7-1,8. Beti izan da zaila aurreikuspen ekonomikoak egitea, baina gaur egungo egoeran are zailagoa dela nabarmendu du Joseba Madariaga Laboral Kutxako ikerketa bulegoko arduradunak. «Munduko ekonomiaren egoera gero eta konplexuagoa eta zalantzagarriagoa da, dezelerazio ziklikoaren, merkataritza tentsio berrituen eta ezkutuko arrisku geopolitikoen ondorioz». Jon Urgoiti Negozio Garapeneko zuzendariarekin batera Bilbon eta Iruñean eskainitako prentsaurrekoetan, Madariagak nabarmendu du gaur egungo tentsio giroan edozein ustekabek jokaleku makroekonomikoa hankaz gora uzteko ahalmena duela. Kasurako, Israelek eta AEBek Iranekin hasi duten gatazkak Ormuzko itsasartean eragin dezake, eta «handik petrolio eta gas merkataritzaren %20 igarotzen denez, berehala nabaritu daiteke prezioetan». 173 Jokaleku nagusia. Laboral Kutxaren arabera, muga zergak %10 izanez gero eta enpresek bezero estatubatuarrei igoeraren %85 pasatuta, 173 milioi euroko eragina izango luke. Ziurgabetasuna elikatzen duen beste aldagai nagusia Donald Trump bera da. Hainbat herrialderekin negoziazioak hasi baditu ere, Europako Batasunarekin elkarrizketak datorren astean izango ditu, uztailaren 9an. Negoziazioak zer ekarriko zain, hiru jokaleku nagusi marraztu ditu Laboral Kutxak. Hipotesi nagusiak, azkenik, %10eko tarifa aurreikusten du, eta, aldi berean, kalkulatu du enpresek ez lioketela bezero estatubatuarrari pasatuko igoera osoa, %85 baizik. Kasu horretan, %0,1 inguruko hozkada joko lioke muga zergak BPGari. Era berean, %20ko eta %50ko tarifekin beste bi hipotesi landu ditu Laboral Kutxak, eta kasu horietan efektua handiagoa litzateke: zehazki, %0,2 eta %0,9 artean murriztu daiteke jarduera ekonomikoa urtebetean. Gainera, diferentziak leudeke Nafarroako eta Hegoaldeko beste bi lurraldeetako enpresen artean, EAEko enpresek gehiago saltzen baitute AEBetan; ondorioz, kaltea handiago litzateke bertan. «Muga zergak baino okerragoa da hari lotutako ziurgabetasuna, asko eragiten ari baita enpresen erabakietan» JOSEBA MADARIAGALaboral Kutxako ikerketa bulegoko arduraduna Dena den, Madariagaren ustez, «muga zergak %10ekoak edo %20koak izatea baino okerragoa da hari lotutako ziurgabetasuna, asko eragiten ari baita enpresen erabakietan». Gainera, ez du uste egoera behin betiko argituko dela datorren asteko bileran. «Benetan uztailaren 9an amaituko al da? Agian, Europarekin bai, baina nire zalantzak ditut, erabakietan gorabehera handiak baititu Trumpen administrazioak egunero. Kontua ez da soilik nola geratzen den Europa, baizik eta nazioarteko eragile guztiak». Muga zergen aurrean, berehalakoan erantzun bakarra izan dezakete enpresek: negozio marjina estutu eta igoeraren parte bat bere gain hartu (%30era bitartean), eta, aurrerago, galera hori konpentsatzeko merkatu berriak bilatu. Horrek guztiak finantza esfortzua eskatuko du, eta luzarora, berriz, azken hamarkadetan kostuak murrizteko nagusi izan diren hornidura kateek beste bide bat hartuko dutelakoan dago. Industria, ahulago Munduko ekonomiaren egoera «ahul samarra» izanik ere, lehen urtean aurtengo aurreikuspenak hobetu ditu Laboral Kutxak. Zerbitzuak eta barne kontsumoak indartsu jarraitzen dute; industriak, aldiz, nabaritu du nazioarteko tentsioa. Egoera zail horretarako abiapuntu sendoa da. Hego Euskal Herrian, enplegua aurten %1,5 inguru haziko dela espero du. Aipagarria da zenbateraino behera egin duen langabezia tasak azken bost urteetan, eta 2026an %7ra hel daitekeelakoan dago. Inflazioa, berriz, %2 inguruan ikusten du Laboral Kutxak, eta kalkulatu du Europako Banku Zentralak irailean berriro interes tasak jaitsiko dituela