Autogintzaren motorra geratzen ari da Erresuma Batuan. Hondak agian gaur bertan jakinaraziko du ofizialki Swindon hirian (Ingalaterra) duen lantegia itxi egingo duela 2022. urtean. 3.500 lanpostu daude arriskuan. Sky News-ek aurreratu duenez, Hondaren Europako adarraren egoitzak Bracknellen jarraituko du (Ingalaterra), eta 1 Formulako taldea ere han geratuko da. Civic modeloaren 160.000 unitate irten ziren iaz Swindondik, Erresuma Batu osoko auto ekoizpenaren %10.

Erabakia brexit-arekin lotu daiteke, indarrean jartzeko hilabete eskas falta den honetan artean ez dagoelako garbi zer gertatuko den. Ezjakintasun hori oso kaltegarria da autogileentzat, just in time ekoizpen eredua erabiltzen dutelako: osagaiak ekoizpen egunean bertan edo egun gutxi aurretik iristen dira muntatze lantegira, eta, hortaz, ahalik eta muga irekienak derrigorrezko dituzte ongi funtzionatzeko.

Baina Hondaren erabakian zeresana izango zuen Japoniaren eta Europako Batasunaren arteko merkataritza itunak ere. Hilaren 1ean sartu zen indarrean, eta haren bidez desagertu egingo da Japoniatik inportatutako autoek EBn ordaintzen duten %10eko muga zerga. Hau da, posible dela merkeago izatea autoa Japonian egitea eta handik EBra eramatea, Erresuma Batuan egin eta kontinente zaharrera bidaltzea baino, azken aukera horretan litekeena delako muga zergak pagatzea.

Honda ez da Erresuma Batuko inbertsioak auzitan dituen Japoniako autogile bakarra. Duela aste batzuk, Nissanek jakinarazi zuen X-Trail modelo berria ez zuela Sunderlanden eraikiko (Ingalaterra), Kyushun baizik (Japonia).

Beste autogile batzuk ere ari dira neurriak hartzen. Urtarrilaren hasieran, Fordek iragarri zuen milaka langile botako zituela kostuak txikitzeko plan baten ondorioz. Prentsak argitaratutakoaren arabera, Bridgenden (Gales) milatik gora lanpostu gal daitezke erabaki horren ondorioz.

Brexit-ak ez ezik, diesel autoen salmenten beherakadak eta Txinako merkatuaren ahultzeak ere eraman dute Jaguar Land Rover iragartzera Ingalaterrako bere fabriketan 4.500 langile kaleratuko dituela.

«Oraindik badauzkagu egunak». Espainiako Gobernuko Lan ministroak berak, Magdalena Valeriok iragarri zuen atzo, telebista kate pribatu batean egindako elkarrizketa batean, Pedro Sanchezen gobernuak badaukala asmoa Mariano Rajoyren garaiko erreforma batzuk moldatzeko datorren martxoaren 5ean Espainiako Kongresua eta Senatua desegin baino lehen. Rajoyren 2012ko lan erreforma eta 2013ko pentsioena leundu nahi ditu PSOEren gobernuak dekretu bidez.

Hamabost egun eta bi Ministroen Kontseilu geratzen zaizkio dekretuok onartu eta Kongresura bidaltzeko —berez, behin ganberak deseginda, larrialdi kasuetan baino ez dira dekretuak onartzen—. Legebiltzarrak berretsi egin behar izaten ditu dekretuak 30 eguneko epean, bestela iraungi egiten da haien indarraldia. Dagoeneko egutegian markatuta dagoenez apirilaren 28ko hauteskunde eguna, erlojuaren kontrako lasterketa bat izango da kontraerreformaz jantzitako moldaketena. «Kontua ez da erreforma handiak egitea», aitortu du Valeriok, «baizik eta bultzada bat ematea» sindikatuekin eta Sanchez presidentetzara eraman zuten alderdiekin eztabaidatutako gaiak.

Hauteskundeetarako 69 egun geratzen dira, baina lehenago desegingo dira Kongresua eta Senatua, martxoaren 5ean. Erlojua, ordea, ez da bi aste barru geratuko. Astirik ematen ez badu dekretu berriok Kongresuak onartzeko, martxoaren 5etik aurrera Kongresuko Diputazio Iraunkorraren esku geratuko da dekretuak berrestea edo atzera botatzea.

Organo horrek hartzen du bere gain Espainiako Kongresuaren botere hori hurrengo ganbera eratu bitartean. 64 diputatuk osatzen dute, ganberako alderdi politikoen banaketa proportzionalki mantenduta. Beraz, gutxienez 33 diputaturen babesa jaso behar dute dekretuek aurrera egin ahal izateko.

Espainiako patronalak ere egin ditu zenbaketak, eta 33 diputatuko bloke bat ziurtatu nahian dabil eskuineko alderdiekin harremanetan, lan erreformaren eta pentsioenaren aldaketarik onar ez dadin hauteskundeak baino lehen. Izan ere, PPk, Ciudadanosek, EAJk eta PDeCATek 33 diputatuko gehiengoa osa dezakete Diputazio Iraunkorrean gobernuaren dekretuak atzera botatzeko.

Hipoteka Legea, etzi

Sanchezen gobernuarentzat ez da berria errege dekretuen erabilera. Zortzi hilabeteko agintaldian gehien erabili duen tresna izan da: 25 dekretu onartu ditu, eta bakarrik hamahiru lege. Datozen asteetan dekretuak aurkeztu eta gero Diputazio Iraunkorrak atzera botatzen badizkio ere, ahaleginak hauteskunde kanpainarako promozio moduan balio diezaioke Sanchezi, boto emaileen aurrean irudikatzeko zer onartzeko prest dagoen, eta zer ez dioten utzi onartzen 2019ko aurrekontuak atzera bota dizkiotelako.

CCOO eta UGT sindikatuek apirilaren 28ko hauteskundeen data jakin bezain laster hasi zaizkio presio egiten Sanchezi, eskatuz lehenbailehen onar ditzala erreformen aldaketak.

2012ko lan erreforma aldatzeko dekretuak lau oinarri izango lituzke, Madrilgo gobernuak elkarrizketa sozialerako mahaian CCOOrekin eta UGTrekin adostutakoak —patronala akordiotik kanpo geratu zen—: sektoreko lan hitzarmenei lehentasuna ematea, enpresakoen gainetik; lan hitzarmen kolektiboen ultraaktibitateari berriz ere iraupen mugagabea ezartzea, urtebeteko muga kenduta; azpikontratazioa erreformatzea; eta lanorduak erregistratzeko derrigortasuna.

Pentsioi dagokienez, gobernuak Toledoko Itunaren batzordean gomendio adostuen testua lortu nahi du bi asteren barruan. Batzordeak bi urte daramatza pentsioen erreforma berri bati buruz eztabaidan, eta joan den urrian ERCk ez beste alderdi guztiek adostu zuten «KPIa oinarri hartuko duen» eguneraketa sistema bat sortzea, gehiago zehaztu gabe.

Toledoko Ituneko batzordeak gomendioak baino ez ditu egiten, eta gobernuari dagokion erreforma legeak eta dekretuak aurkeztea. Sindikatuek eskatu diote dekretu bidez berreskuratu dezala KPIa eta ezaba dezala jasangarritasun faktorea.

Azken orduko legeen artean, Hipoteka Legeak du aukera gehien aurrera egiteko: Kongresuak etzi eztabaidatu eta bozkatuko ditu Senatuan egindako aldaketak. Halaber, Sanchezek trantsizio energetikoaren legearen aurreproiektua aurkeztuko du bihar, barikuan Ministroen Kontseilura eramango duena.

Gaur bertan abiatuko dira, Washingtonen, munduko gerra komertzialik handiena amatatu beharko luketen negoziazioak. AEBak eta Txina aurrez aurre izango dira laugarren aldiz iazko abenduaren 1ean potentzia biek hiru hilabeteko su-etena adostu eta gero. Elkarri muga zerga gehiago ezartzeko erabakiak eten egin zituzten orduan, baina Donald Trumpek epemuga jarri zuen behin betiko akordio bat lortzeko: martxoaren lehena. Eta Damoklesen ezpata altxaturik dagoela ere garbi utzi zuen: itunik lortu ezean, bere mehatxua beteko du, eta Txinari 200.000 milioi dolarren zerga berriak ezarriko dizkio. Esan beharrik ez dago: neurri horrek Pekinen erantzuna ekarriko luke, eta munduko merkatuak harrotu dituen gerra komertziala nabarmen areagotuko litzateke.

Hori eragozteko, Pekinen eta Washingtonen negoziatzaileek gaur bertan hasiko dituzte azken hiruhileko honetako laugarren negoziazio errondak. Jeffrey Gerrish AEBko Kanpo merkataritzako idazkariaren albokoarekin elkartuko dira Txinatik iritsitako ordezkariak lehen egunean. Talde biek aurreko egunetan lortutako “aurrerapausoak” eta “sintonia ona” berretsiko dituzte, E egunaren zain dauden bitartean. Ostegunean, Kanpo Merkataritzako buru Robert Lighthizer, Altxorraren idazkari Steven Mnuchin eta Merkataritzako idazkari Wilbur Ross eseriko dira Pekindik joandako ordezkaritzarekin, eta, batzarraren garrantzia garbi uzteko, Trumpen konfiantza osoko beste bi ordezkari egongo dira: haren ondokoa, Larry Kudlow, eta politika ekonomikorako haren aholkularia, Peter Navarro.

Pekinen egindako azken negoziazioak “oso emankorrak” izan direla esan berri du Trumpek berak, eta “ohorea” litzateke Etxe Zuriko buruarentzat Txinari ezartzekoak diren muga zergak erretiratzea. Gustuko duen akordio bat erdietsi beharko dute aldeek aurrena, ordea.

Europako autoen auzia

Liu He Txinako lehen ministrordea Washingtonen izango da gaur bertan, baina ez dute jakinarazi Donald Trumpekin elkartuko den ala ez. Agian, negoziazioen emaitzen arabera gertatuko da bilera hori. Horiek horrela, gaur abiatuko den negoziazio sortak erabakigarria ematen du munduko bi potentzia ekonomiko handienen arteko harremanak aurrerantzean nolakoak izango diren jakiteko. Beti geratuko da, ordea, luzapenaren karta. Trumpek berak esan du akordiora “behar bezain beste” hurbiltzen badira hura itxi gabe ere prest legokeela 200.000 milioi dolarren muga zergen neurriak berriro atzeratzeko.

Donald Trumpen agendaren lehen lerroan egon dira hasieratik gerra komertziala eragin duten neurri protekzionistak, eta politika horren lehen jomuga Txina izan da. Iazko uztailean, esaterako, Txinarekin eragindako gerra komertzialean beste koska bat igoarazi zuen. Dena den, munduko beste potentzia guztiekin piztu ditu suak, betiere AEBen posizio ekonomikoa indartu nahian. Europako Batasunarekin ere nor baino nor gehiago aritu zen muga zergen pistolarekin jolasean, harik eta iazko uztailean akordioa itxi zuen arte Bruselarekin.

Akordioak akordio, Trumpek mahai gainean dauka Europako autoak muga zerga bereziekin zergapetzeko erabakia, eta ordu batzuk barru ezagutarazi dezake Washingtonek Europako industriaren motor nagusia oztopatzea deliberatzen zuen. Europako Batasunak esan du “konfiantza” duela Trumpekin egindako akordioarekin, baina zerga bereziak baletoz “segurtasun nazionalaren” aitzakian, “berehala” erantzungo luke Batasunak, eta azken hilabeteetan lo dagoen gerra komertzlalaren beste fronte hori esnatuko litzateke.

DONOSTIA. RACVN Hego Euskal Herriko Automobil Klubak ziurtatu du «berri ona» dela auto zaharrak bota eta berria erosteko Eusko Jaurlaritzak emango duen laguntza. Hala ere, Gasteizko gobernuak «oso ahalegin txikia» egin duela uste du Pedro Martinez de Artola RACVNko presidenteak, batez ere ikusita autogintzak zer garrantzi duen ekonomian. Gobernuak jarriko dituen bost milioi euroak goiz bukatuko direla eta salmentetan «eragin txikia» izango dutela ziurtatu du Martinez de Artolak.

Jaurlaritzak, Energiaren Euskal Erakundearen bitartez, bi mila euro emango dizkie martxoaren 1etik aurrera auto berria erosi eta hamar urtetik gorakoa botatzen dutenei. Laguntza 3.000 eurora iritsiko da auto elektrikoen kasuan. Elektrikoen erosketa bultzatzeko plana jarri du Espainiako Gobernuak ere.

BILBO. «Hamarnaka lanpostu» arriskuan daudela-eta, hiru eguneko grebara deitu dute Dia supermerkatuetako Bizkaiko langileek. Otsailaren 27an eta 28an, eta martxoaren 1ean egingo dute lanuztea, eta, ordurako enpresak erregulazio espedientea atzera botatzen ez badu, greba mugagabe bihurtuko da martxoaren 12an. Dia egoera zailean dago; iaz 352 milioi euro galdu zituen.

EH Bilduk Jon Darpon Osasun sailburuaren dimisioa edo kargugabetzea eskatu du, Osakidetzako lan-eskaintza publikoan ‘delitu zantzuak’ ikusi dituztela iragarri ostean

Sestaoko Naval ontziola likidazio fasearen atarian dago, eta ez da batere erraza izango lantegi historiko horretan jarduera berreskuratzea. Hasteko, egun gutxi barru kaleratuko dituzte Navaleko 177 langileak, eta enpleguak bigarren aukera izan dezan inbertitzaileak azaldu beharko dira. Horiek horrela, Navalek eskuratu du hedabideen arretarik handiena azken hilabeteetan, haren gogoaren kontra, noski, baina paradoxa da: Sestaoko ontziola salbuespena da haizeak alde duen sektore batean.

Zamakonak (Santurtzi), Balenciagak (Zumaia) eta Muruetak (Erandio) tax lease-aren ekaitzetik onik ateratzen jakin dute, eta gaur egun ez dute arazo handirik eskaera zorroarekin. 2018. urtean aurrekoan lortutako eskaera mailari eutsi diote, eta horrek lasaitasun bat ekarri du sektorera. Euskal Herriko Itsas Foroak dio 2006. eta 2008. urte arteko urrezko garaia «ez dela berriro gertatuko», baina 2017. eta 2018. urteak onak izan dira, eta 2019. urtean ere eskaerei eta, oro har, jarduerari eutsiko zaiola uste du.

Lan karga badago 2019rako

Navalek hein batean ilundu ditu emaitza horiek, eta 2019. urtean ere Sestaoko ontziola historikoaren hondoratzeak isla izango du, noski, baina sendoa da gainontzekoen osasuna. Zamakonak hiru kontratu lortu zituen 2018an, kontainer ontzi bi eta atunontzi bat egiteko; eta joan den hilean egin zuen bere azken entrega: Aterpe alai izozkailu-atunontzia. Muruetak atoiontzi bat eta arrantzontzi bat egiteko tratuak itxi zituen; eta Balenciagak, 70 metro luze den arrantzontzi bat egiteko kontratua. Euskal ontzioletan 20 ontzi eraikitzeko lan karga dago: arrantzontziak, merkataritza ontziak, gurutzaontziak, yate handiak…. Eta 2019. urterako lan karga bermaturik dago.

2017an 2.840 milioi euroko fakturazioa lortu zuten sektore horretako enpresek, %3,3 gutxiago Navalen krisiarengatik. 13.730 langilek dihardute ontzioletan eta horiek hornitzeko enpresetan.

Datu argigarri bat eman zuen ostegunean Javier Garcia Perez Iberdrolako Europako Offshore negozioko arduradunak. Marine Energy Week azoka egin dute aste honetan Barakaldoko BEC erakustazokan, eta itsasoko egitura eolikoek (offshore) itsas sektorean izan dezakeen eraginari buruzko jardunaldia egin zuten egun horretan. Horra datua: offshore parke bat eraikitzeko egiten den inbertsioaren heren bat itsas sektorean bertan inbertitzen da. Eta, portzentaje horren neurria irudikatzeko, jakinarazi zuen zenbat diru inbertitu den Iberdrolak Alemanian eraiki duen Wikinger offshore parke eolikoan: 1.400 milioi euro. Horregatik, azokan behin eta berriro gogoratu zuten offshore merkatua negozioetarako aukera bat dela.

Are gehiago kontuan hartuz gero zer hazkunde izan dezakeen etorkizunera begira. Gaur egun Europan ekoizten den energia eolikoaren %10 itsasoan dauden dorreetatik datoz, eta, 2017an, Europan sortu zen energiaren %18 eolikoa izan zen. Bada, 2050. urterako egindako aurreikuspenen arabera, ekoiztuko den energiaren laurdena offshore plataformetatik iritsiko da Europako lurretara. 2030. urterako, hirukoiztu egingo da itsasoan jarriko diren haize erroten kopurua, eta Asian eta Ozeano Barean hamabost aldiz biderkatuko da. Horregatik, itsasoko sektoreko eragileek itxaropentsu begiratzen diote itsasoari.

Gaur egun, 50 euskal enpresa daude negozio horretan murgilduta, eta horietatik azpimarragarriena Haizea Wind izan daiteke. Iazko maiatzean, dorreen egiturak ekoizteko lantegia zabaldu zuten Bilboko portuan, eta lehen urteurrena baino lehen langileen kopurua nabarmen handitu dela azaldu zuen enpresako kide Allan Ruiz-Rivasek. 50 langilerekin zabaldu zen lantegia, eta 200 behargin ditu gaur egun. «Azkar aldatzen ari den merkatu bat da, gainera; megawatt gehiago ekoizten dituzte dorreek, eta, horren ondorioz, energiaren prezioa ere jaisten ari da». Horregatik, etengabe egokitzen aritu behar dutela azaldu zuen. Iberdrolako arduraduna ere ikuspuntu beretik aritu zen: «3,5 megawatt ekoizten zituzten itsas dorreekin hasi ginen, eta egun 8 megawattera iristen gara; baina, dagoeneko, 10 megawatti buruz hitz egiten ari dira ekoizle asko».

Ontziolen aukera

Etengabe mugitzen eta egokitzen ari den merkatu bat da, beraz, offshore eolikoarena, eta hazten jarraitzeko tartea oraindik handia da. Horregatik, enpresa asko toki egokia bilatzen ari dira, baina ontziolek dituzte denen artean aukera onenak. Garcia Perezek Wikingerren kasuari heldu zion berriz ere: Baltikoan dauden 72 dorre horiek bere lekuan kokatu eta egokitzeko lanetan, itsasontzi gehien erabili ziren momentuan, ehun itsasontzi behar izan zituzten. Kableontziak, garabiak zituztenak, dragaontziak, atoiontziak, hornidura lanak egiten zituztenak… Askotariko eginkizunetarako itsasontziak behar izan ziren. Horregatik, datozen urteetan «ontzioletan lan karga handitu» daitekeela aurreikusi zuen Iberdrolako arduradunak.

Baina ez da hori ontziolen funtzio bakarra offshore sektorean. Antonio Sanchez Perez Navantiako dibertsifikazio arduraduna da, eta azaldu zuen Cadiz (Espainia) eta Ferrolgo (Galizia) ontzioletan egin dituztela Wikingerreko parkerako azpiestazioaren eta 29 dorreren egiturak. «Negozio eredu berrietara egokitu behar dugu, eta offshore eolikoan aukera ikusi dugu ».

Aukera berriak zabaltzeko bide horretan, Javier Zarraonaindia Eusko Jaurlaritzako Industria sailburuordeak ate berri bat zabaldu zuen: itsas sektorean espezializatzeko lanbide heziketako zentro bat zabaltzea Sestaon (Bizkaia). Oraindik garatu gabe dago proiektu hori, baina Navalen moduko ontziola handi bati beste aukera bat irekiko zaio itsasoko zeruertzean. Hango langileak kaleratu bezperan egin zuen adierazpen hori, ordea.

1. Hara, ezer gutxi argitzen duten hitz joko polit horretako bat. Zertaz ari zara? Nord Stream 2 gasbideaz, eta horrek Poloniari eta Ukrainari ekar diezaiekeen galbideaz.

2. Zergatik ekar dezake gasbide batek galbidea? Gaur egun, Errusiak Europa erdirantz edo mendebalderantz esportatzen duen gasaren zati handi bat Poloniatik igarotzen da (Jamal gasbidea), eta Ukrainatik (Brotherhood gasbidea). Herrialde horietatik igarotzearen truke, tasa bat ordaindu behar du esportatzaileak, Gazprom enpresa errusiarrak. Gas hori Nord Stream 2tik igaroz gero, diru sarrera horiek gal ditzakete, eta hori arazo larri bat izan daiteke, batez ere Ukrainarentzat, diru behar gorrian baitago.

3. Errusiak eta Ukrainak nolako harremanak dituzten ikusita, hori al da Moskuren asmoa? Ezetz dio Gazpromek, Europaren hornidura sarea hobetu nahi duela. Baina ez da oso sinesgarria. Izan ere, Errusiak ez du, berez, gas gehiago esportatuko gasbide bat gehiago izateagatik. Ukraina zeharkatzen duen Brotherhoodek, esaterako, garraia dezakeen gasaren %50 soilik garraiatzen du.

4. Zigor bat da hori? Moskuk dio ez dela errentagarria gasbide hori erabiltzea, Kievek tarifa garestiegiak kobratzen dituela gasa garraiatzeagatik. Baina gasbidea borrokarako tresna izan da azken urteetan: Errusiak Ukrainari gasa saltzeari utzi zion 2006 eta 2009 artean, prezioei buruzko desadostasunengatik. Eta Ukrainak tarifak igo zituen Errusiak Nord Stream 2 iragarri zuenean. Hau da, gasa garraiatzeko hodi bat ez ezik, borroka politikorako tresna bat da.

5. Eta nondik igaroko da Nord Stream 2? Zatirik handienean, Nord Stream 1-en ondoan. Hots, Baltikoaren azpian, Errusiako Ust-Luga portutik Alemaniako Greifswaldera. 2017an hasi ziren lanak, eta urte honen bukaeran dira amaitzekoak.

6. Eta zer interes du Alemaniak gasbide horretan? Baliteke prezio merkeagoak lortzea. Gainera, Errusiako gasaren hub edo banaketa zentro nagusia bihurtuko litzateke, horrek ekar ditzakeen diru sarrerekin.

7. Baina Alemaniari on egiten badio, eta Poloniari mesede, Europako Batasunak izango du zeresana, ezta? Bai, baina neurri batean soilik esku hartu nahi du. Joan den astean baldintza batzuk jarri zizkion Nord Stream 2-ri. Funtsean, EBn hasi eta bukatzen diren gasbideei jartzen dizkienak: gasaren eta gasbidearen jabea enpresa deserdinak izatea, gasaren %10 hirugarren parteei eskaini beharko zaiela… Baina, Berlin askorik ez haserretzeko edo, Alemaniaren esku utzi du baldintza horiek nola betetzen diren egiaztatzea.

8. Eta horrek zer esan nahi du? Berri ona da Gazpromentzat, aliatu indartsuak dituelako Alemanian. Nord Streameko akziodunen ordezkaria Gerhard Schroeder kantziler ohia da. Eta proiektuaren atzean daude Uniper eta Wintershall Alemaniako konpainiak ere. Engie frantziarra, OMV austriarra eta Shell britainiarra dira beste hirurak.

9. Hori da saltsa! Eta ahaztu zait esatea baduela beste osagai bat: AEBek mehatxu egin dute gasbidearen aurkako zigorrak jartzearekin, Ukraina aliatua baztertzeko egitasmo bat delakoan. Baina ezin da ahaztu AEBek badutela beren interes ekonomikoa ere: beren gas likidotua Europan saltzea.

Urtarrilaren 31n tokiko administrazioaren erreformarako lege proiektua onartu zuen Nafarroako Parlamentuak. Gobernua sostengatzen duten lau alderdien babesa izan du proposamenak, baita Orain Bai taldeko lau parlamentariena ere –azken orduko azken minutuan–.