Ekologistek Arratzua-Ubarrundiako Udalari exijitu diote Aldundiari eska diezaiola zentrala gaitzesteko. Arratzua-Ubarrundiako Proiektu Honi Ez plataformak mozioa aurkeztuko du Vitoria Solar 1 parke fotovoltaikoaren aurka hurrengo udalbatzan.

Etxebizitza izan dute hizpide PPk eta PSOEk igande honetan. PPk etxebizitza lortzea errazteko “Asturiasko Dekalogoa” aurkeztu du eta PSOEk guztia gezurra dela erantzun du.

Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-ren oroitzapenak bizirik jarraitzen du Donostian. Idazle eta hizkuntzalaria 2012ko urtarrilaren 14an hil zen, eta egun horren jiran, hura gogoratzeko omenaldi bat egin dute aurten ere, Txillardegi Udal Liburutegia herri ekinaldiak antolatuta, Antiguan, Txillardegi plazan. Senide eta lagun ugari bildu da bertan. Aurreskuarekin eta lore eskaintza batekin hasi dute ekitaldia, eta Jakes Lafitte idazleak hartu du hitza segidan. Lafitte Txillardegiren ikasle izandakoa da, eta Txillardegi oroituz pastorala amaitu berri du. Revuelta, Etxebeste eta Azken Zutik musikarien emanaldiekin amaitu da omenaldia. Urtero lez, haren izena daraman liburutegiaren aldeko aldarria plazaratu dute: Eta Txillardegik non du liburutegia?. Jakes Lafitte, gaur, Donostian. JON URBE / FOKU Antiguan sortu zen Txillardegi bera, 1929an. Ingeniaria, hizkuntzalaria, soziolinguista, idazlea eta politikaria izan zen; haren ekarpenak berebiziko garrantzia izan zuen hainbat hamarralditan euskararen eta euskal politikaren bilakaeran, eta arrasto handia utzi du. Euskara batuaren oinarriak jartzeko ere aparteko garrantzia izan zuen haren lanak. ‘Txillardegi hizkuntzalari’ Txillardegi gogora ekartzeko ekitaldi gehiago ere izan dira aste honetan. Ostegun goizean Txillardegi hizkuntzalari liburua aurkeztu zuen Markos Zapiain filosofoak. Eta liburuaren aurkezpena egin zuen gero Txillardegi Udal Liburutegia herri ekinaldiak antolatutako solasaldi batean. Zapianek, liburuaren aurkezpenaren harira, Txillardegiren «talentua» goraipatu zuen, haren lanerako gaitasuna, eta ezagutzan sakontzeko izan zuen era «poliedrikoa». Idatzita utzi zituen lanen oparotasuna ere goretsi zuen. «Soziolinguistika matematikoaren inguruan Txillardegik idatzitako liburuak ekuazio, taula eta hizkuntza matematikoz josiak daude», azaldu zuen. Baina bestelako lanak ere egin zituen, eta, hain justu ere, hortxe dago Zapiainen ustez miresmenerako motiboetako bat: «Gezurra dirudi pertsona berak idatzi izana Putzu eta Soziolinguistika matematikoa». Txillardegiren nobeletako bat da Putzu, 1999koa. Soziolinguistika matematikoa 1994an argitaratu zuen. Obra zabal eta oso baten bi ale dira.

«Natura da nire pinturaren motor nagusia». Carmelo Ortiz de Elgeak (Gasteiz, 1944) sarritan eraman zuen naturaren aldakortasuna bere margolanetara. Paisaiak marrazten hasi zen, eta, bere ibilbide luzean alde batera utzi bazituen ere tarteka, sarri itzuli izan zen paisaiak irudikatzera. «Naturan besteko aberastasunik ez dut beste inon ikusten, eta ezta han bezainbeste ideiarik eta aldaketarik ere. Natura oso bortitza da. Naturaren aurpegi latz, gordin eta ikaragarri hori interesatzen zait. Dramatismo hori. Oso sakon heltzen zait». Bere obra koloretsuengatik nabarmendu zen pintorea, euskal artistarik garrantzitsuenetako bat bilakatzeraino. Gaur zendu da, 80 urterekin, eta obra oparo bat utzita, haren alaba Dorleta Ortiz de Elgea pintoreak sare sozialen bidez jakinarazi duenez. Gasteizen jaio, eta Aretxabaletan (Gipuzkoa) igaro zituen haurtzaroa eta gaztaroa —gerora ere bertako pabiloi handi batean margotu izan zituen bere koadroak—; bere kasa ikasi zuen pintatzen. Gerora osatuko zuen ibilbide luzean, natura bezalaxe, aldakorra izan zen haren pintatzeko modua ere. Hain zuzen, paisaiak pintatuz hasi zuen bere bidea umetan. Ondoren, 1960ko hamarkadan, Arabako Orain taldea bultzatu zuen beste hainbat artistarekin batera, eta bestelako bideak esperimentatzen ere hasi zen. «Sorpresa bilatu dut beti. Ez ideia bat eduki eta hura islatzea, baizik eta margotu ahala sortzen dena harrapatzea. Horregatik egin ditut hainbeste estilo aldaketa. Gauza berriak bilatzeagatik; oihalean sorpresa topatzeagatik», aitortu zuen margolariak 2016an, Bilboko Arte Ederren Museoak eskaini zion atzera begirako erakusketa zabalaren aurkezpenean. Haren lau hamarkadako ibilbidea laburbiltzen zuten 50 pieza handi jarri zituzten orduan ikusgai. Carmelo Ortiz de Elgea margolaria, Bilboko Arte Ederren Museoak 2016an eskaini zion atzera begirako erakusketan. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU 1970eko urteetan margolan koloretsu eta ia abstraktuak landu zituen, eta, abangoardiako hainbat estilo probatu ondotik, krisi sasoi batean sartu zen 1980ko hamarkadan. Haurtzaroko irudietan topatu zuen bolada horretatik ateratzeko bidea, eta paisaiak irudikatzeari heldu zion berriro. Tarte batez abandonatu zuen figurazioari ere orduan heldu zion atzera. Eta bere ibilbidea osatuz segitu zuen handik aurrera, margolan handiak sortuz sarritan. Bilbon ikusgai egon zirenen modukoak. Orduko hartan aitortu zuenez, handi aritzea maite baitzuen berak. «Naturaren antza izan dezaten da hori. Zuhaitz bat marraztean, adibidez, ez dut ñimiño irudikatu nahi; kasik-kasik bere dimentsio osoan nahi dut, bere handitasunean». Ortiz de Elgearen margolan handietako beste bat, Bilboko museoan ikusgai egondako garaian. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

Nafarroan tatuajeak egiten zituen gizon baten kontrako epaia eman du Iruñeko Zigor Auzitegiak: bederatzi urte eta 11 hilabeteko zigorra bete beharko du. Epaiaren arabera, tatuajeak egin bitartean sexu abusuak egin zizkien lau emakumeri. Adingabeak ziren horietako bi. 2020. eta 2021. urteen jiran egindakoak dira abusuak, gizonak tatuajeak eta masajeak egiteko zuen gela batean. Hainbat iturriren arabera, ez zuen hori ogibide, baina bere kabuz egiten zituen zenbait tatuaje, gertukoen artean eta. Hain justu, biktimetako biren senidea da. Gizonak partez edo erabat biluzarazten zituen emakumeak, eta ukituak egiten zizkien. Masajeak zirela esaten zien, eta minari aurre egiteko onak zirela. Epaileak adierazi du andreen salaketak «egituratuak eta zentzuz» jositakoak direla, eta zigortu egin behar dela gizona. «Irmoak dira, xehetasunez eta min handiz kontatu dituzte», sententzian jaso duenez.

«Behin betiko konponbidearen» aldeko aldarriak Bilboko kaleak bete ditu gaur. Euskal presoen eskubideen alde, milaka herritar Bizkaiko hiriburuan elkartu dira, baita hainbat eragile politiko, sozial eta sindikal ere. Salbuespen politikak amaitzea, bizikidetzaren norabidean aurreranzko urratsak egitea eta giza eskubideak bermatzea exijitu dute. Gatazka politikoa konpontzeko bidean aurrera egiteko modurik onena «euskal preso politikoen eskubideak aldarrikatzea» dela uste du EH Bilduko Gorka Elejabarrietak. Koalizio abertzaleak ordezkaritza zabala bidali du manifestaziora; bertan izan dira, besteak beste, Arnaldo Otegi, Pello Otxandiano eta Laura Aznal. Izan ere, manifestazioan «masiboki» parte hartzera deitu dute aste honetan, baita EH Baik ere. Elejabarrietak onartu du azken urteotan aurrerapausoak egon direla, baina argi utzi du oraindik ere «injustizia» asko gertatzen direla. Hori dela eta, zera esan du: «Uste dugu iritsi dela eguna salbuespenezko espetxe politika orori ateak ixteko, eta euskal gizartearen gehiengoak eskatzen duen bezala, bakearen eta bizikidetzaren norabidean aurrera egiten jarraitzeko». Euskal preso politikoen aferari «konponbide integral eta behin betikoa» ematea exijitu du: «Euskal Herriak merezi du euskal presorik gabeko agertoki bat». «Uste dugu iritsi dela eguna salbuespenezko espetxe politika orori ateak ixteko, eta euskal gizartearen gehiengoak eskatzen duen bezala, bakearen eta bizikidetzaren norabidean aurrera egiten jarraitzeko» GORKA ELEJABARRIETA EH Bilduko ordezkaria Era berean, «behin betiko bakea» eskatu du Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak, eta adierazi ez dagoela «inongo justifikazio politiko, juridiko, ezta sozialik ere» gaur egungo salbuespenezko espetxe politikari eusteko. Bestalde, biktima guztiak aitortzeko eskatu du, eta gogoratu «askotan estatuak eragindako biktimak» ez direla aitortuak izaten. Igor Arroyo LABeko koordinatzaile orokorrak, berriz, patronalari eta instituzio publikoei galdegin die preso ohien lanerako sarbidea eta pentsiorako eskubidea berma dezatela. Babes zabala Arroyok gogoratu duenez, «urteetan sindikatuen artean aho batez» aldarrikatu dute euskal presoen auzia konpondu beharra zegoela, «bakean eta elkarbizitzan aurrera egiteko». Izan ere, Euskal Herriko bi sindikatu nagusiek ez ezik, ESK, Steilas, Hiru, EHNE, CGT, CNT eta Etxalde sindikatuek ere atxikimendua agertu diote manifestazioari. «Garaia da beste fase bat irekitzeko, non Euskal Herrian ez den presorik egongo», azpimarratu du LABeko koordinatzaile orokorrak. «Herri honetan dagoen adostasun soziala babestu nahi dugu, hau da, gatazka politikoki konpontzeko eskatu, eta herri honen autodeterminazio eskubidean aurrera egin» SU MORENO CUP alderdiko ordezkaria Beste hainbat eragilek ere babesa agertu diote mobilizazioari. Besteak beste, bertan izan dira Gure Esku, Ernai, Bilgune Feminista, Harrera eta Egiari Zor. Eta Euskal Herritik kanpoko eragileak ere batu dira protestara; adibidez, ANC Biltzar Nazional Katalana, CUP eta BNG, baita Quim Torra Kataluniako Generalitateko presidente ohia eta Laura Borras Kataluniako Parlamentuko presidente ohia ere. «Hainbeste urtetako mina» gainditzeko ordua dela esan du ANCko Toni Strubell Truetak. Oinarrizko eskubideen aldeko mezuarekin bat egin dute eragileek. Cesar Lagonigro Kataluniako Abokatuen Koordinakundeko kideak azaldu duenez, ezinbestekoa da «herritar ororen» oinarrizko eskubideak errespetatzea: «Preso guztiek eskubide berberak izan behar dituzte eta, gaur egun, hori ez dago bermatuta». ERCko eurodiputatu Diana Ribak azpimarratu du beti lan egingo dutela oinarrizko eskubideen alde, eta badela garaia salbuespen politikak amaitzeko. Halaber, Juntseko Josep Pages i Massok epaileei exijitu die legea betetzea; batetik, «[Carles] Puigdemonten aldeko amnistia legea, bidegabeki erbestean baitago», eta, bestetik, euskal presoen aldeko legea, «espetxe politika desegoki bat» aplikatzen baitzaie «sistematikoki». «Espainiako Estatuak iraganean eta immobilismoan iltzatuta» dirauela salatu du Xavier Antich Omniun Culturalen presidenteak, eta botere judizialak oraindik ez duela «trantsizio demokratikorik» egin. CUPeko ordezkari Su Morenok salatu du «Espainiako Estatuak herrien autodeterminaziorako eskubidea» urratzen duela, euskal presoen eskubideak ez ezik. «Herri honetan dagoen adostasun soziala babestu nahi dugu, hau da, gatazka politikoki konpontzeko eskatu, eta herri honen autodeterminazio eskubidean aurrera egin». Mes Per Mallorca alderdiko ordezkaritza bat ere izan da manifestazioan. Hala adierazi du Viçen Vidalek. «Guztion giza eskubideetan aurrera egitea dagokigu». Mediterraneo itsasotik Europara iristen diren herritarren eskubideak izan ditu gogoan, eta adierazi du itsaso hori «hilobi bat» dela. Euskal Herrian ere eskubideetan aurrera egiteko beharra dagoela azpimarratu du.

Produkzio aurreikuspena azken urteetako baxuena da, eskariaren beherakadagatik eta eredu elektriko berria ekoizten hasteko zain daudelako. Horren ondorioz, 2025eko martxoaren 3tik aurrera bi txandatan lan egingo da, eta gauekoa kenduko da.

Langile batzordeak nahiz Foru Gobernuak lanerako mahai bat ezarri izanaren balioa azpimarratu dute, itxaropenik ez izatearen eta “aukerak dituen etorkizun” baten arteko aldea markatzen baitu, Chiviteren ustez.

Bakioko Udalak tentsio handiko eremuan sar dezan eskatu dio Jaurlaritzari. Udalerrian dauden 3.200 etxebizitzetatik erdia baino gehiago bigarren etxebizitzak dira, batik bat uda sasoian erabiltzen direnak. Horrek merkatua erabat baldintzatzen duela uste du Udalak.

Lasai esnatu da Caracasko erdigunea. «Lasaiegi», diote taxista batzuek. Haien ustez azken egunetan «tentsiozko lasaitasun bat» sumatu daiteke kalean, baina ez dago espero adina polizia eta militarrik. Guardia Bolivartarra dabil lanean, hori bai. Kaleak ixten dabiltza, eta ailegatzen den jende andana kudeatzen. Etorbide handietan daude batik bat, eta kaleak apainduta daude Nicolas Maduro persidentearen eta Hugo Chavez presidente ohiaren aldeko afixekin. Merkatu txiki eta handiak, berriz, zabalik, eta merkataritza guneetan jendea erosketak egiten. Ostirala da, arrunta berez, baina ez nolanahikoa: ordu gutxi barru, Maduro presidente izendatuko dute, eta oposizioak egingo duenaren zain ere badago hiria. Maduroren inbestidurarekin «estatu kolpea» egon dela salatu du oposizioko alderdi nagusiak, eta erresistentzia demokratiko aktiboa iragarri du. Orain dela hilabete bat Bake Epaileen hauteskundeetan, ordea, ez zuten parte hartu, eta ikusteko dago aurrerantzean bestelako bozetan ere izango ote diren. Historikoki oposizioarena den auzo batean, Altamira auzoan, lasai ilundu zuen egunak inbestiduraren bezperan, eta gaubeila egin dute chavistek Plaza de la Juventud inguruan. Haiei batu zaizkie goizak aurrera egin ahala herrialdetik etorritako hainbat eta hainbat venezuelar. Sucretik heldu da Jessi Figueroa. Bere auzo komunitateko burua da, eta autobusean sei ordu eginda iritsi da eguerdirako Caracasera. Eguna festa giroan pasatuko du, eta iluntzean itzuliko da etxera. Atzerrian daudenei ere etxera itzultzeko deia egin die: «Maduroren alde egin dugu, eta horregatik gaude hemen, ospatzen. Presidentearen erronka nagusia izango da datozen urteetan atzerrian dauden venezuelarrak beren aberrian gustura sentitzea. Dei egiten diet itzul daitezen. Hemen denentzat dago tokia». Delcy Rodriguez, berriz, Nutrizio graduko irakaslea da. Bere ikasleekin etorri da inbestidura saioaren ostean Mirafloresen dagoen festara: «Arlo publikoan lan egiten dugunok jai dugu gaur». Badira jai giroan ere lanean ari direnak. Maria Isabel da horietako bat. Miraflores inguruko etxe batean bizi da, Chavezen misioetako batean egindako eraikin batean. Goizean goizetik ari da kafea saltzen, hauteskunde gauean bezalatsu. Badira, halaber, ura, janaria eta gobernuaren aldeko merchandisinga saltzen duten gazteak ere. Dolar baten truke saltzen dizkiete Venezuelaren banda presidentzialak nazioarteko gonbidatuei. Lan egun handia dute jendea garraiatzen ari diren motoek ere. Diotenez, kale mozketengatik bide luzeagoak egin behar dituzte gaur, baina ez dute liskarrik espero, eta lasai ari dira aurrera eta atzera. Behin Mirafloreseko jauregiaren kanpoaldean, jai giroa nagusitu da eguzki galdatan. Segurtasun neurriak zorroztu dituzte bertan: gonbidatuen akreditazioa banan-banan aztertzen dute, eta, denak sartu ostean, goizaldetik zain dagoen jende saldoari utzi diote pasatzen. Esan dutenez, Maduro azaltzekoa da oholtza handian lehenago edo beranduago. Bitartean, reggaeton eta saltsa doinua duten kantu chavistek hartu dute plaza, eta bat-batean dultzaina bat entzun da Bella Ciao jotzen. Plazak kantuz erantzun du. Bozgorailutik diote hogei mila motoz inguratuta datorrela Maduro. Ondoren, jauregi barruan, ekitaldi militarra eta zin egitea izango dira, eta gero lehertuko da festa. Bai, behintzat, Mirafloresen. Oihala jaitsi dute, eta pankarta erraldoia erakutsi: «Viva Venezuela Fest» (Gora Venezuela Fest). Gobernuak dio egoera kontrolpean dagoela, eta ikusteko dago zein den oposizioaren erreakzioa. Kontzertuak espero dira gauean, eta, ustez, liskar gutxi. Dena izango da dantzan, eta akaso, batzuentzat dena zalantza oraindik. Gau luzea izango da Caracasen, eta datozen sei urteak gertutik segitzekoak Venezuelan.