Jaurlaritza “prest” dago Sidenorri Talgo erosten laguntzeko, enplegua eta “sustraitzea” bermatzen badira.

Etxea, gutxieneko soldata propioa eta zaintza. Horiek dira, trantsizio ekosozialarekin eta fiskalitatearekin batera, EH Bilduk EAJri eta PSEri aurrekontuak babesteko egindako proposamen bateratuaren ardatz nagusiak. Pello Otxandiano EH Bilduko Eusko Legebiltzarreko bozeramailearen arabera, posible da gai horien inguruko itunak erdiestea, «herri berdinzaleago» baterako ezinbesteko oinarriak direlako. Eta elkarrizketarako deia egin die jeltzaleei eta sozialistei, «politika publikoen aldeko anbizioa» ere aurrekontuen bidez islatu dezaten. «Hiru herrialdeetatik elikatu dezagun norabide bakar bat; herri txiki bat gara, eta erronka sozialak oso handiak dira», azpimarratu du. Joan den astean aurkeztu zien koalizio subiranistak EAJri eta PSE-EEri Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu publikoak batera negoziatzeko proposamena, eta gaur aletu du proposamen hori Otxandianok berak Eva Lopez de Arroiabe, Iker Casanova eta Maddalen Iriarte ezker subiranistaren Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako eledunekin batera egindako agerraldian. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak errezeloz hartu bazuen ere, pozik azaldu da Otxandiano proposamenak izan duen harreragatik. Zehaztu du «elkarrizketarako aukera bat» zabaldu dela, eta aurreratu du, hain justu ere, bilerak eskatu dizkiela bi alderdiei, negoziazioei ekiteko. Erantzuna baiezkoa izango den itxaropena agertu du; izan ere, uste du «gaitasun sozial eta komunitarioak aktibatzeari begira» aurrerapauso bat emateko garaia dela. Ildo horretan doaz EH Bilduren proposamenak. Hiru ardatz nagusi ditu, eta bi zehar lerro, Otxandianok zehaztu duenez. Etxebizitza da lehen ardatza. EH Bilduk uste du higiezinen merkatuaren «joko arauak aldatu» behar direla, herritar ororen etxebizitzarako sarbidea bermatu ahal izateko. Horretarako, espekulazioari eta «errenta interesei» mugak jartzea proposatu du Otxandianok, baita pisu turistikoak erregulatzea eta alokairurako etxebizitza parke publiko bat sustatzea ere: «Momentua da erabaki bat hartzeko». Halaber, lanbide arteko gutxieneko soldata propio bat sortzea ere proposatu du EH Bilduk, gazteen eta emakumeen prekaritateari aurre egiten lagunduko lukeela iritzita. Otxandianok uste du Eusko Jaurlaritzak «akuilu lana» egin beharko lukeela eragileen eta alderdien artean akordio bat erdiesteko; izan ere, Gasteizko gobernuak eskumenik ez badu ere, EH Bilduren eledunak adierazi du posible dela. Zaintza publiko-komunitario baterako urratsak egitea ere ezinbestekoa dela iritzi dio Otxandianok, eta nabarmendu du horretarako oinarrizkoa dela «egiturazko aldaketak» egitea: «Irabazi asmoa zerbitzuen prestaziotik atera behar da». Era berean, azpimarratu du «inflexio puntu bat» ezartzeko garaia dela trantsizio ekosozialari dagokionez ere; besteak beste, energia berriztagarrien hedapena «blokeo egoeran» dagoelako. «Guk elkarrizketarako deia egin diegu, elkarrizketa horrek negoziazio fase bat ireki dezan. Bideak esango du» PELLO OTXANDIANO EH Bilduko bozeramailea Eusko Legebiltzarrean Premiazkotzat jo du, ordea, horien inguruko planifikazioa «komunitatearekin eta modu kolaboratiboan» egitea. Mugikortasun jasangarriaren aldeko apustua «biderkatzea» ere galdegin du Otxandianok. Baita osasuntsua eta zero kilometrokoa izango den elikadura sistema propio baten alde egitea ere. Fiskalitatea ere negoziagai Proposamen horiek marra gorriak diren galdetuta, Otxandianok adierazi du gaiak ez direla berriak; are gehiago, azpimarratu du lehendakariak berak ere bat egiten duela lehentasun horietan. Hala ere, zehaztu du horiek «nahikotasunez» aintzat hartzea negoziazioetan ebatzi beharko den zerbait dela: «Guk elkarrizketarako deia egin diegu, elkarrizketa horrek negoziazio fase bat ireki dezan. Bideak esango du». Otxandianok nabarmendu duenez, aurrekontuen inguruko negoziazioa bezala, zerga erreformarena ere modu globalean egin behar da. Kritiko azaldu da aldundiekin, proposamenak urte amaieran aurkezteko konpromisoa atzeratzen ari direlako. Eta ohartarazi du EH Bilduk ez duela onartuko EAJk eta PSEk aurrez hitzartutako testurik. Jeltzaleek eta sozialistek hiru aldundietan duten kudeaketarekin ere kritiko azaldu da EH Bildu. «Agortuta dagoen ereduan» sakondu nahi izatea egotzi die Iker Casanovak EAJri eta PSEri, eta politika publikoetan lema kolpea emateko eskatu die. Praxi txarraren adibide gisa jarri ditu, hain zuzen ere, Urdaibaiko Guggenheim museoa edo Bilboko itsasadarraren azpian eraiki nahi duten tunela. Eva Lopez Arroiabek, berriz, Arabako aldundiari egotzi dio dagokion erantzukizuna bere gain ez hartzea, hala zahar etxeei nola Batzar Nagusietan bazkideak bilatzeari dagokienez. EH Bilduk akordiorako borondatea duela azpimarratu du, eta adibide gisa jarri du asteon Gasteizen udal tasen inguruan hiru alderdiek lortutako ituna. Maddalen Iriartek, berriz, gogorarazi du Gipuzkoan ere, Araban bezala, aurrekontuak luzatuak daudela. Bada, gutxiengoan «gotortzea» egotzi dio aldundiari. Horren aurrean, EH Bilduk nabarmendu du «abangoardiako egonkortasunerako gaitasuna» erakutsi duela, gai izan delako Batzar Nagusietan zerga erreformari eta estatus politiko berriari buruz akordioak egiteko.

UEFAk jakinarazi du zein zigor jarri dion Athletici Europa ligako partidan hainbat zalek Erromaren zelaian eragindako istiluengatik. Talde zuri-gorriaren zale batzuek bengalak piztu zituzten partida hartan, eta objektuak jaurti zituzten. Hala, UEFAk 30.000 euroko isuna jarri dio talde zuri-gorriari. Horrekin batera, debekua ezarri dio Europa ligan taldeak etxetik urrun jokatzen duen hurrengo partidan zaleei sarrerak saltzeko. Baina azken zigor hori gibeleratu egin du, eta datozen bi urteetan halakorik berriz gertatzen ez bada, ez du bete beharko. Partida amaitu eta berehala, Athleticeko lau kapitainetatik bi, Oscar de Marcos eta Iñaki Williams, zaleengana hurbildu ziren, eta argibideak eskatu zizkieten egindakoagatik. Gainera, egin zutena gaitzetsi zuten; ondorengo prentsa agerraldietan, Ander Herrera jokalariak eta Ernesto Valverde teknikariak ere txarretsi zuten gertaturikoa. Athleticek, halaber, ohar bat atera zuen adieraziz gaitzetsi egiten zutela eginikoa. «Gure zaleen multzo txiki batek izandako jarrera salagarria da; hau ez da gure estiloa. Egin dutena ez dator bat gure klubaren balio historikoekin: kiroltasuna, errespetua eta elkarbizitza. Halako jarrerek gure klubaren irudia zikintzen dute, eta ez ditugu onartuko». Athleticek berri eman duenez, istiluei lotutako hamabost zale identifikatu ditu: hamar talde zuri-gorriko Herri Norteko zaleen taldekoak. Horien artean bi dira Athleticeko bazkide, eta Diziplina Batzordearen esku utzi du haien inguruko txostena, neurriak eta zigorrak ezartzeko. Oraingoz, ez diete salduko sarrerarik etxetik kanpoko partidetarako. Bazkide ez direnei, gainera, ez diete utziko San Mamesen eta Lezaman sartzen.

Sidenorrek baieztatu du Talgo erosi nahi duela, “% 100ean edo partzialki”

Oriamendi 2010 erremonte enpresak prest du hurrengo txapelketa: binakakoa. Gaur aurkeztu dute, Hernanin (Gipuzkoa), Oronaren egoitzan. Larunbatean hasiko da, eta bi hilabete luze iraungo du, abenduaren 28an jokatuko baitute finala. Bigarren urtez jarraian, Lehen eta Bigarren Mailako txapelketa jokatuko dute aldi berean. Aldaketa garrantzitsua egin du Oriamendik Lehen Mailakoan, lehen aldiz, lau bikotek bakarrik hartuko baitute parte. Bost izan dira azken urteetan, baina, oraingoan, Oriamendik kalitatea lehenetsi du kantitatearen gainetik. Enpresako arduradunek nabarmendu dutenez, aspaldiko mailarik handiena du txapelketak. Hauek izango dira Lehen Mailakoan ariko diren lau bikoteak: Ansa II.a eta Juanenea; Segurola eta Barrenetxea IV.a; Urriza eta Larrañaga; eta Ezkurra II.a eta Azpiroz. Beraz, azkeneko txapeldunak, Urriza eta Azpiroz, banatuta ariko dira. Bada beste aldaketa bat: lau bikoteek bitan jokatuko dute elkarren aurka ligaxkan; orain arte, behin bakarrik aritzen ziren. Hala, bederatzi jardunaldiko ligaxka jokatuko dute, egun hauetan: larunbatean, urriaren 26an, azaroaren 2an, 9an, 15ean, 23an, 30ean, eta abenduaren 7an eta 14an. Partidak set formatuan jokatuko dituzte: lehen biak hamabost tantora izango dira, eta hirugarrena beharko balitz, zortzira jokatuko lukete. Bi setean irabazten duenak lau puntu batuko ditu; 2-1 irabazten duenak, hiru; galdu, baina set bat irabazten duenak, puntu bat; bi setetan galtzen duenak, bat ere ez; eta, azkenik, bi setean galdu eta hamabost tantora iristen ez denari puntu bat kenduko diote. Puntu gehien lortzen duen bikotea finalerako sailkatuko da, eta bigarren eta hirugarren bikote sailkatuek finalerdia jokatuko dute abenduaren 21ean. Finala 28an izango da. Galarretan izango dira partida guztiak. Lehiaketa sistema eta egutegi bera izango du Bigarren Mailakoak. Horretan, baina, iazko kopuruari eutsi diote, eta bost bikote ariko dira berriro. Hauek izango dira: Aldabe eta Aiestaran IV.a; Irazu eta Zaldua; Jabalera eta Apezetxea; Gurrutxaga eta Martirena; eta Goikoetxea V.a eta Zubiri. BIKOTEAK Lehen Mailakoak. Ansa II.a eta Juanenea; Segurola eta Barrenetxea IV.a; Urriza eta Larrañaga; eta Ezkurra II.a eta Azpiroz. Bigarren Mailakoak. Aldabe eta Aiestaran IV.a; Irazu eta Zaldua; Jabalera eta Apezetxea; Gurrutxaga eta Martirena; eta Goikoetxea V.a eta Zubiri. LEHIAKETA SISTEMA Ligaxka. Lehen Mailan, lau bikoteek bitan jokatuko dute elkarren aurka, eta lehen sailkatua finalera igaroko da. Bigarren Mailan, berriz, bost bikoteek bitan jokatuko dute elkarren aurka, eta lehen sailkatua finalera igaroko da. Bederatzi jardunaldi jokatuko dituzte: larunbatean, urriaren 26an, azaroaren 2an, 9an, 15ean, 23an, 30ean eta abenduaren 7an eta 14an. Finalerdia. Ligaxka bakoitzeko bigarren eta hirugarren bikote sailkatuek jokatuko dute, abenduaren 21ean. Finala. Ligaxkako lehen bikote sailkatuak eta finalerdiko irabazleak jokatuko dute, abenduaren 28an.

Akordioa itxi dute MasOrange konpainiako lan-erregulazioko espedientean, eta 650 langileri eragingo die

Gipuzkoako Aldundiak Uber gisako zerbitzuei atea irekitzea aztertuko du Donostiako taxi faltak jarraitzen badu. Donostialdeko taxi gidariei Donostian lan egitea ahalbidetuko dien araudia epe laburrean sartuko dela indarrean aurreratu du Foru Aldundiko bozeramaileak.

Talde memorialistek proposamen bateratu bat plazaratu dute «talde parapolizialek eta Estatuko Segurtasun Indarrek Euskal Herrian egindako giza eskubideen urraketa larriei buruzko memoria leku» bihurtzeko Donostiako La Cumbre jauregia. Proiektu horren bultzatzaile dira Egiari Zor, Aranzadi, Argituz, Mikel Zabalza herri ekinaldia, Berridatzi elkartea eta Josean Lasa eta Joxi Zabalaren senideak. «Ikerketarako eta biktimen aitortzarako eta erreparaziorako gunea izango litzateke; baina, batez ere, dibulgaziorako gunea», jaso dute proiektuaren txostenean. Memoria Demokratikoari buruzko urriaren 19ko 20/2022 Legeak jasotzen du Espainiako Gobernuak Donostiako Udalari emango diola La Cumbre jauregia, eta talde memorialistek bertan «ahalik eta proiekturik inklusiboena» egiteko proposamena ezagutarazi dute gaur iluntzean, xehetasun handiz landua. Estatu indarkeriaren biktimen tipologiarako proiektua da, azaldu du Pilar Garaialde Memoria Osoa elkarteko kideak. «Ekarpen bat» egin diete, modu horretan, «behin betiko proiektua diseinatzeko ardura duten erakundeei», erantsi duenez; hau da, Eusko Jaurlaritzari, Gipuzkoako Foru Aldundiari eta Donostiako Udalari. Haiek ezagutzen dute jada proiektua, 2023ko maiatzean aurkeztu baitzieten. «Estatuaren biktimok gure etxea behar dugu, leku goxo bat non errespetatuak izango garen, bizilagunekin ditugun harreman onei eutsiz, beste biktimak bai baitaude» AXUN LASA Estatu terrorismoaren biktima Proposamen horren «funtsezko oinarria» zera da: «Lasa eta Zabalaren bahiketak, torturak eta hilketak izandako eragin sozial eta politikoa» Espainiako Estatuak erabilitako motibazio politikoko indarkeriaren «paradigma gisa». Joxean Lasaren arreba Axun Lasak adierazi du baduela «esperantza» erakundeek aintzat hartuko dutela proiektua. «Estatuaren biktimok gure etxea behar dugu, leku goxo bat non errespetatuak izango garen, bizilagunekin ditugun harreman onei eutsiz, beste biktimak bai baitaude». Publikoaren artean egon da, adibidez, ETAren biktima Maixabel Lasa. Erantsi du «zeinen goxo» hartu zituen Donostiako alkate Eneko Goiak ere proiektua azaldu ziotenean. Joxi Zabalaren lehengusu Igone Azpirozek, berriz, eskatu du «proiektua bere horretan» onartzeko erakundeek, Donostiako jauregi hori «beste zerbait bilakatu gabe». Axun Lasa eta Maixabel Lasa elkar besarkatzen, gaurko ekitaldian. JON URBE / FOKU Donostiako Udalak eta Eusko Jaurlaritzak jada igorri dio Espainiako Gobernuko Memoria Demokratikorako Estatu Idazkaritzari eraikin hori memoria demokratikorako gune bihurtzeko beren proposamenaren zirriborroa. Hartan, besteak beste, Lasa eta Zabala auzia gogoratzeko espazio bat sortzea jaso dute. La Cumbre jauregia 1944an eskuratu zuen Espainiak, frankismo betean, eta, 1983an, Barne Ministerioari eman zioten. Eskualdaketa egin eta lau hilabetera, Guardia Zibilak eraikin horretako sotoan bahiturik eduki zituen Jose Antonio Lasa eta Jose Ignacio Zabala, eta bertan torturatu zituzten. Enrique Rodriguez Galindo komandantearen agindupean aritu ziren, Julen Elgorriaga gobernadore zibilaren onespenarekin, Espainiako justiziak ebatzi zuenez. Ondoren, biktimak Alacantera (Herrialde Katalanak) eraman zituzten, eta han hil zituzten, tirokatuz. Hilotzak 1985eko urtarrilaren 20an aurkitu zituzten, Busot udalerriaren (Alacant) inguruko hobi batean, baina 1995eko martxora arte ez zituzten identifikatu. La Cumbreren nondik norakoak esplikatu ditu bideo konferentziaz Jose Antonio Martin Pallin Espainiako Auzitegi Goreneko epaile ohiak. Kontzientzia sortu La Cumbrerako proposatutako proiektuaren ibilbidearen helburu nagusia «memoriarako, aitortzarako, emoziorako, bizikidetzarako, hezkuntzarako eta gogoetarako gune bat» sortzea da, Mikel Zabalza herri ekinaldiko kide Joxe Ramon Zapirainek esplikatu duenez. 1960tik 1983ra arteko aldi historikoa hartuko luke, «aurreko eta ondorengo urteei ere erreferentzia eginez». Hortik abiatuta, helburu zehatz batzuk planteatzen dira: esaterako, diktadura frankistan eta trantsizioan «estatuak, estatuko segurtasun indarrek eta talde parapolizialek egindako krimenei buruzko kontzientzia sortzea», memoria historikoaren eta oraintsuko memoriaren bidez, Bertha Gaztelumendi EHUko ikerlari eta zinemagileak helarazi duenez. Txostenak jasotzen du beste xede batzuk direla, besteak beste, aldi historiko horretan «gertatutako giza eskubideen urraketa guztien egia ezagutaraztea»; diktaduren «basakeria eta errepresioa» erakustea; «giza eskubideak eta bakearen kultura bultzatzea belaunaldi berrien artean, gorroto delituak prebenitzeko; eta bisitaria interpelatzea, indarkeriaren aurrean gogoeta eta jarrera aldaketa sustatzeko». Horiek horrela, proiektuaren egileek haren edukiak zehaztu dituzte; esaterako, erakusketa iraunkorrak osatzeko proposamenak. Lehena frankismoaren eta trantsizioaren memoriari buruzkoa litzateke; Gaztelumendik azaldu du Europako Kontseiluak adierazi zuela Espainiako Estatuan «sistematikoki gertatu zirela desagertze behartuak, exekuzio estrajudizialak, atxiloketa arbitrarioak, kontzentrazio esparruetako politikak, lan behartuak, torturak, bortxaketak eta jaioberrien bahiketa masiboa». Hori guztia islatzeko litzateke erakusketa iraunkor nagusia, eta eduki tematikoen artean leudeke, besteak beste, fusilamenduak, desagertuak, talde parapolizialek —tartean GAL, BVE eta Triple A— eta estatuak eragindako heriotzak, tortura, bahiketak eta haurren lapurreta. Gainera, beste erakusketa iraunkor bat ere proposatzen du proiektuak: «Giza eskubideekiko konpromisoaren eta aniztasunarekiko errespetuaren garrantziari buruzkoa». Horrez gain, aldi baterako erakusketak egiteko erabiliko litzateke etxearen beste areto bat, giza eskubideekin lotutako gai espezifikoak lantzeko. Era berean, dibulgazio eta pedagogia zerbitzuak ere aintzat hartzen dituzte memoria gunerako, baita biktimentzako arta psikosoziala ere. Biktimen «etxea» Talde memorialistek uste dute «La Cumbreren esanahia sakonki aldatzeko prozesua» ezin dela mugatu jauregiaren eraikinera, eta inguruko eremua ere «eraldatu» egin behar dela. Proiektuaren txosten zabalak dio aintzat hartu behar dela «zer imajinario kolektibo» dagoen La Cumbreri buruz. «Gotorleku irisgaitza, bunkerizatua, harresiz, alanbre hesiz eta kameraz inguratua… Irudi hori eraldatu egin behar da». Axun Lasak «erabateko buelta» emateko beharraz hitz egin du, leku hori «estatuaren biktimon etxe bihurtu dadin», gaur egun «amesgaiztoa» baita, Azpirozek garbi asko plazaratu duenez.

Aurten ez da zerga erreformarik izango azkenean. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aldundiek iragarri dute fiskalitateari lotutako aldaketak ez direla urte amaierarako helduko, proposamenak aurkezteko konpromisoari eusten badiote ere. 2020. urtetik dago zintzilik erreforma, baina COVID-19aren pandemiak, inflazio handiak eta hauteskunde zikloak bost urtez luzatu dute prozesua. Edonola ere, erreforma baino gehiago, zerga sistemaren «moldaketa» bat izango dela iradoki dute erakundeek, oraingo sistemak oro har funtzionatzen duela argudiatu baitute. Horren seinale, 2025ean aurten baino 1.400 milioi gehiago lortzea espero dutela. Hasteko, datuak. Zerga bilketa uste baino apalagoa izango dela onartu dute Eusko Jaurlaritzak eta diputazioek. Gaur bildu den Finantzen Euskal Kontseiluan, kalkulatu dute 18.301 milioi euro bilduko dituztela ogasunek urte amaieran, aurreikusi baino ia 700 milioi gutxiago (-%3,7). Ia zortzi urtez Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ogasunek aise gainditu dituzte bilketaren iragarpen zuhurrak —2020an salbu, COVID-19a dela eta—, baina 2016az geroztik lehen aldiz, iragarritakoaren azpitik geratuko da bilketa. iFrameResize({ log: true },’#zergaBilduUrria’); 1967. urtea baino lehen mutualitate batean kotizatu zutenei dirua itzuli beharrak egin du ustekabeko zuloa ogasunen kutxan: ia 800 milioi eurokoa izan baita denera. Handiegi utzi du horrek iazko urrian egindako 19.000 milioi euroko bilketaren iragarpena. Edonola ere, agintariek adierazi dute horrek ez duela murrizketarik ekarriko, azken urteetan pilatutako soberakinekin eta datorren urtean zergen bidez jasoko den diru gehigarriarekin zuloa estaltzeko gai izango direlako. Esaterako, Arabako Aldundiak azpimarratu du udalek ez dutela dirua itzuli beharko. Gipuzkoak eta Bizkaiak, berriz, ez dute argitu nola konpentsatuko duten bilketaren jaitsiera, baina nabarmendu dute erakundeen finantzaketa «arrisku partekatuan» oinarritzen dela, eta, beraz, erakunde guztiei eragingo diela iragarpena bete ez izanak. Bat egin du mezu horrekin Esther Apraiz Eudeleko presidenteak ere, baina ohartarazi du udalek «erronka handiak» dituztela, eta horiei aurre egiteko baliabideak bermatzeko eskatu du. «Foru aldundiek kaudimena erakutsi dute, gai izan baitira beren kontuak eguneratzeko pentsiodun horiei dirua itzuli behar izan badiete ere», nabarmendu du Noel D’Anjou Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Finantza sailburuak bere estreinako agerraldian. Mehatxuak mehatxu, ogasunen oparotasun aroa ez baita amaitu. Izan ere, mutualistei dirua itzulita ere zerga bilketak beste marka bat ezarriko du beste urte batez. Ondo bidean, aurten iaz baino 100 milioi euro gehiago bilduko direla aurreratu dute (+%0,5), enpleguak txukun eutsi diolako ekonomiaren motelaldiari eta enpresek 2022an izan zituzten emaitzak hobetu egin zituztelako iaz. Horrela, errenta zerga %2,4 jaitsiko dela kalkulatu dute, eta sozietate zerga, berriz, %7,6 handituko dela. BEZaren bidez bildutakoa ia parekoa izango da (-%0,2), eta zerga berezien bidez jasotakoa, ostera, %7,6 handiagoa. Diru gehiago Mutualisten ordainketen pisua gainetik kenduta, zerga bilketa are gehiago handitzea espero dute datorren urtean ere. Zehazki, BGP barne produktu gordinaren %4,3ko hazkundeari lotuta igoko da bilketa ere. Modu homogeneoan, gainera: %7,7 handituko baita Araban eta Bizkaian, eta %7,9 Gipuzkoan. Dirutan, 19.717,6 milioi euro dira guztira, aurten baino 1.417 milioi euro gehiago. Inoiz baino diru gehiago da hori. Bilketaren suspertzea errenta zergaren bitartez izango da, hain justu ere, aurten baino 731 milioi gehiago biltzea espero baita. Kontsumoak ere gora egitea aurreikusten da, eta BEZ zergaren bitartez 547 milioi euro gehiago bilduko direla kalkulatu dute. Jaurlaritzarentzat izango dira bildutako hamar eurotik zazpi: 13.200 milioi euro. Bizkaiak jarriko du erdia baino zertxobait gehiago: 6.649 milioi (%50,37); Gipuzkoak, 4.434 milioi (%33,59), eta Arabak, 2.117 milioi (%16,04). Kutxa partekatu horretan jarri beharreko kopurua baino gutxiago bilduko dutenez, Egokitzapeneko Funtsetik ehun milioi jasoko ditu Arabak, eta 77 milioi Gipuzkoak. Horiek horrela, erakunde guztiek baliabide nahikoa izango dute 2025eko aurrekontuak ontzeko. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak aurreko astean iragarri zuen inoizko aurrekonturik handienak izango direla. Gobernuak hilaren 29ko gobernu bileran onartuko du bere proposamena, Eusko Legebiltzarrean gehiengo jeltzaleen eta sozialisten gehiengo osoarekin onartu aurretik. Zailtasunak Legebiltzarrean bezala, Bizkaiko Batzar Nagusietan ere gehiengoa dute EAJk eta PSEk; ez, ordea, Araban eta Gipuzkoan. Hirugarren baten babesa behar dute aurrekontuak onartzeko, eta, beraz, baita zerga erreforma onartzeko ere. Araban datorren astean hasiko dituzte aurrekontuen inguruko negoziazioak, eta Ramiro Gonzalez ahaldun nagusiak ez du baztertu biak batera egitea. Mendozak adierazi du bere gobernuak akordioetarako borondatea baduela, eta proposamen guztiak entzuteko prest dagoela. Ez du zailtasuna ezkutatu, halere. Negoziazioak «modu diskretuan» egingo dituztela adierazi du, beste gai batzuk ere mahai gainean dituztelako. Hiru aldundiek nabarmendu dute, dena den, zerga erreformaren proposamenak urte amaieran aurkeztuko badituzte ere haien eragina 2026ko bilketan nabarituko dela, testuek datorren urtearen hasieran jasoko baitute batzar nagusien onespena.

Behin eta berriz gauza bera errepikatu dute defentsako abokatuek: informazio zerbitzuen oharrek ez dute balio froga elementu gisa. Euskal mugimendu militanteko bost gazte epaitu dituzte Baionako Auzitegian, zenbait andeatze eta bortizkeria ekintza leporatuta. Prozedura akatsak agerian ezarri dituzte abokatuek, eta hainbat elementu baliogabetzeko eskatu dute. Froga elementuen ahultasuna azpimarratuta, puntuz puntu eraitsi dute gazteen kontrako akusazioa, eta errugabe jotzeko eskatu diote epaileari. Urtarrilaren 14an emanen du erabakia epaitegiak. Martxoan atxilotu zituzten bost gazteak —beste bat ere atxilotu zuten, seigarrena, baina kargurik gabe libre gelditu zen—. Hiru egitatek osatzen zuten akusazioa. Lehena 2022ko uztailaren 14an Donibane Lohizunen (Lapurdi) izandako manifestazioa. U-14 kolektiboak manifestazioa antolatu zuen, eta burua estalia zuten zenbait pertsonak pinturaz betetako arrautzak bota zituzten zenbait higiezin agentziaren kontra. Bigarrena 2023ko martxoaren 23an erretreten erreformaren kontra Baionan egin zen manifestazioari dagokio. Gertatu ziren istiluetan parte hartu eta segurtasun agente bat baino gehiago zauritzea leporatzen diete. Hirugarrena, 2023ko uztailaren 12an Hendaiako tren turistikoaren kontra margoketa bat egin, eta gidaria lurrera erorarazi eta zauritu izana da —auzipetuetako bat akusazio horretatik kanpo utzi dute—. Prozeduran agertzen diren elementu gehienak Frantziako Krimen Antolatuaren Gaineko Informazio, Inteligentzia eta Analisi Estrategikoko Zerbitzuaren (Sirasco) oharretan oinarritzen direla azpimarratu du Ilazki Ortego defentsa abokatuak. Frantziako Konstituzio Kontseiluaren jurisprudentzia batean oinarrituta defendatu du ohar horiek ezin direla polizia guzientzat eskuragarri izan, eta ez dela legezkoa horiek dosierra osatzeko erabili izana. Erabiltzekotan, Frantziako Estatu Kontseiluari galdea egin beharko lioketela argudiatu du. Hendaiako gaztetxearen inguruan Sirascok egindako zainketak dira nagusiki. Horrez gain, Ortegok adierazi du ohar horiek ez direla oso-osorik ageri. «Ez digu eztabaida kontrajarri bat izateko aukerarik ematen». Azkenik, atxiloketa egin eta etxea miatzeko fiskaltzaren agindua falta zela ere salatu du; ez da prozeduran ageri. «Nola dakigu egon zela, eta ez zela Poliziaren eskariz egin?». Horiek guziengatik, Poliziaren aktak baliogabetzeko eskatu dio epaileari. Epaiarekin batera emanen du erabakia epaimahaiak. Akatsak eta irudimena Ortegorekin batera, Yolanda Molina eta Basile Bodard abokatuak aritu dira defentsa lanetan. Bakoitzak egitate bat hartu du, eta goitik behera eraitsi dute prozedura osoa. Baionako manifestazioaz Bodard aritu da. Dosierraren arabera, bost auzipetuak identifikatu zituzten manifestazio hasieran. Horrekin, burua estalita istiluetan parte hartu zuen taldearekin lotzen dituzte. Olivier Calia Baionako komisarioaren lekukotasuna dago hor, besteak beste. Uztailaren 14ko segurtasun dispositiboaren ardura izan zuen, eta auzipetuak «formalki» ezagutu zituela dio. Alta, auzipetuetako bat kazetaria zen garai hartan, eta egun hartan bulegoan zegoela frogatzeko ziurtagiria aurkeztu du. Beste auzipetu bat ikastaldi batean zegoela frogatua dago. Horrek besteen identifikazioa ere zalantzan jartzen duela erran du Bodardek. Halaber, ez dago inolako elementurik burua estalia zutenen taldean parte hartu zutela frogatzeko. Hendaiako tren turistikoaren kasua ere deigarria da. Prozeduraren arabera, Frederic Tranche zauritu zuten margoketa egin zutenek. Baina Tranche ez da trenaren gidaria; Hendaiako Herriko Etxeko auzapezordea baizik. «Ez du inolako bortizkeriarik jasan. Akusazioaren kalifikazioa aldatzeko ere eskatu du, kalte arinak eragin dituen margoketa gisa kontuan hartzeko. «Hendaiako Herriko Etxeak berak erran zuen kalte arina zela; egunean berean ezabatu zuten margoketa». Prozeduran ez dituzte Hendaiako segurtasun kameren irudiak erantsi; Sirascoren oharrean oinarritzen dira. «Ez da froga gisa erabiltzen ahal». Donibane Lohizuneko manifestazioaren ondoren, hainbat arropa eta poltsa aurkitu zituen Frantziako Poliziak, eta horietan auzipetuetako batzuen aztarnak identifikatu zituzten. Hor ere, egitateen kalifikazioa zalantzan jarri du Ortegok: ez zituzten higiezinen berinak hautsi, pinturaz betetako arrautzak bota zituzten; kalte arin modura kontuan hartzeko eskatu du. Aurkitutako aztarnak egitateekin lotu izana ere zalantzan jarri du. «Funtsean ez dugu inolako elementurik jakiteko nork zer egin duen; prozeduran ez da zehaztua bakoitzari zer egozten zaion. Ezin dugu erran auzipetu guziek agentzia guzietara arrautzak bota zituztenik». Sirascoren oharretan oinarritzen dira prozeduran hainbat ondorio ateratzeko. Hori salatu du Ortegok. «Ohar batean diote manifestazioaren bezperan auzipetuetako bat Hendaiako Gaztetxetik atera zela zakar poltsa bat eskuan. Beste egun batean, arrautza pakete batekin gaztetxera sartzen ikusten dira. Hortik irudikatzen dituzte hainbat gauza; baina frogak ezin dira irudimenean oinarritu». Prokuradorea kasik argudio gabe Baionako Fiskaltzako prokuradoreak ez du kasik argudiorik aurkeztu auzipetuen erruduntasuna frogatzeko, eta «ausardiarik gabe» jokatzea leporatu die, isilik egotea erabaki dutelako. «Jarrera iraingarria» izatea leporatu diote abokatuek. Hondarrean, hamabost hilabeteko zigorra eskatu du hiru auzipeturentzat —horietarik bederatzi gibelapenarekin—, batentzat hamabi hilabetekoa —zortzi gibelapenarekin—, eta bosgarrenarentzat hamar hilabeteko gibelapenezko zigorra.