Pobreziaren zigorraren zamaren pean bizi da Jauregitarren sendia, baina zoriak negua igaro ahal izateko moduko opari pozoitu bat utzi die esku-eskura, ekaitz beteko gau batez. Ramiro Pinilla idazle bilbotarrak benetako

Duela ez asko gozagarria zen Realaren partidak ikustea, eta taldearen jokoak lilura piztu zuen realzaleen, eta, oro har, futbolzaleen artean. Bada, sasoi honetan sufrimendua da nagusi. 0-1 galdu du Celtaren aurka, Anoetan, eta Europari agur esan dio. Izan ere, matematikoki ez bada ere, ia ezinezkoa du sailkatzea. Bi jardunaldi falta ditu liga amaitzeko, eta uneotan lau puntura dauka Konferentzia ligarako zortzigarren postua; gainera, aurretik dituen aurkarietako batzuek partida bat gutxiago jokatu dute. Bukaeraraino borrokatu dute txuri-urdinek, baina ez da nahikoa izan. Erasoan kamuts dabiltza denboraldi honetan: gol aukera gutxi sortzen dituzte, eta, behin izanda, ez dira asmatzen ari. Zaila da hala Europarako sailkatzea, eta ezintasun horren isla baino ez da sailkapena. Baita gaurko emaitza ere. Partida hasi eta gutxira hartu du lehen sustoa Realak. Atzeko lerroa gaizki kokatua zela, Borja Iglesiasi iritsi zaio baloia, eta bakar-bakarrik geratu da hura Remiroren aurrean. Dena alde zuen Celtako aurrelariak, baina, Realaren zorionerako, gehiegi gurutzatu du jaurtiketa. Oso bigun ibili dira donostiarrak defentsan, eta zaleen haserrea piztu du horrek. Txistu batzuk ere entzun dira harmailetatik. Esnatzeko balio izan die, behintzat. Hurrengo minutuetan oldarkor aritu dira txuri-urdinak, presio itogarria eginez, eta Celtak lanak izan ditu baloia atzetik ateratzeko. Imanolek zuzendutakoak saiatu dira aurkariari min egiten, maiz geldikako jokaldien bidez, eta tarteka pase asko harilkatuz. Lanean ari ziren, grinatsu, baina argitasun gutxirekin. Pixkanaka Celta ere pizten hasi da, nahiz-eta ezerezean geratu diren bataren eta bestearen eraso saiakera gehienak. Hala, lehen zatian aparteko ezer gertatuko ez zela zirudienean, sasoi honetan hamaika aldiz egindako hutsa errepikatu du Realak. Eta oraingoan ez du huts egin Galiziako taldeak. Celtako jokalariak jokoz kanpo utzi nahi zituzten txuri-urdinek, baina, horren ordez, sekulako zuloa utzi dute lerro artean eta defentsaren bizkarrera. Bi baten aurka, Borja Iglesiasek Alfoni oparitu dio baloia, eta haren aurreneko errematea Remirok gelditu badu ere, bigarrengoan, aldaratzean, sarea zulatu du. 44. minutuan egin du Celtak 0-1ekoa. Txistu artean utzi dute zelaia jokalariek, animo oihu batzuk entzun badira ere. Hankaz gora jarri zaio partida Realari. Denboraldi honetan golak sartzeko duen ezina agerikoa da, eta horrela zaila da puntuak hirunaka biltzea. Hala ere, aldageletatik bueltan kementsu ekin diote lehiari, emaitza iraultzeko gogoz. Zaleek ere hauspotu dute taldea, eta berotu da partida. Realak 59. minutuan egin du lehen errematea bi zutoinen artera. Traoreren erdiraketa Pablo Marinek errematatu du, eta Guaitari gerri eta beso azpitik ihes egin dio baloiak. Ez du ateko marra zeharkatu, ordea. Aldaketa bikoitza egin du segidan Imanolek. Berean segitu du Realak, estutzen. Geroz eta arrisku gehiagorekin ari zen heltzen, gainera, aurkariaren area ingurura. 65. minutuan Oiartzabalek gertu izan du gola, baina haren erremateak langa jo du. Bost minutura, Guaitak salbatu du Celta. Jo eta jo jarraitu dute donostiarrek, eta izan dituzte abagune gehiago, baina ez dute asmatu. Beste itxura bat eman du Realak bigarren zatian, baina, beste behin, esku hutsik amaitu du partida. Igandean jokatuko du ligako azken-aurreko partida, eta Anoetako azkena. Garaipen batekin agurtu nahi dute oriotarra. Ea hala den. Reala-Celta Reala. Remiro; Traore (Jon Mikel Aramburu, 61. min.), Aritz, Zubeldia, Aihen (Javi Lopez, 77. min.); Brais Mendez (Sucic, 77. min.), Zubimendi, Marin; Kubo, Oiartzabal (Mariezkurrena, 87. min.) eta Sergio Gomez (Barrenetxea, 61. min.). Celta. Guaita; Javi Rodriguez, Carlos Dominguez, Mihailo (Lago, 77. min.); Carreira Fran Beltran (Sotelo, 91. min.), Moriba, Mingueza; Fer Lopez (Pablo Duran, 66. min.), Borja Iglesias (Losada, 77. min.) eta Alfon (Williot, 77. min.). Golak. 0-1: Alfonek (44. min.).

Pepe Mujica uruguaitarrak lortu duena politikari gutxik lortzen dute bizirik dauden artean: hots, lan publikoa utzi ondoren eta, batez ere, herrialde bateko presidente izan ondoren miretsia eta maitatua izatea. El Pepe, edo Mujica —halaxe egin baita munduan ezagun Jose Mujica Cordano— 89 urte zituela hil da Montevideon, minbiziak jota. Rara avis bat izan da, boterearen gozoa probatu arren sekula ez baitzion guztiz muzin egin bere jatorriari, bere ohiko bizimoduari, herri xehearen aldeko borrokari, horrela esanda topiko hutsa badirudi ere. Urte hauetan guztietan, Mujicari egindako ezin konta ahal elkarrizketa eta dokumental argitaratu dira, eta, bertan, beti agertzen zen bere chacra edo etxaldean, loreak inguruan, traktore gainean edo bere Volkswagen kakalardo urdin argian, baita presidente zen garaian ere. «Presidente jaunek arrandia handia behar izaten dute, eta halako misterio kutsu bat ere bai, baina, denok berdinak baldin bagara, hori ez dago ulertzerik», esaten zuen behin eta berriz. «Haien eginkizunak badu garrantzia, baina presidente bat ez da ez Jainkoa eta ez erregea. Kultura feudalaren eta monarkiaren kondar batzuk geratzen dira oraindik errepubliketan. Iruditzen zait nahaspila handia egoten dela halakoetan, eta komeni izaten dela hortik urruntzea». Mujicak aitortzen zuen ez zela batere eroso sentitzen presidenteen goi bileretako protokoloekin, eta, presidente izan zen garaian, soldataren %85 eman zuen dohaintzan, gainerakoa nahikoa omen zuen-eta bizitzeko. Denborarekin, agerian geratu zen ez zela itxurakeria hutsean ari, baizik bizimodu horixe hautatua zuela, eta azkeneraino eutsi ziola, gainera. Maradonarekin gertatzen zen bezala, Mujica abizena edo El Pepe ezizena aipatu, eta mundu guztiak jakiten zuen nor zen hizketagai; eta hori, aintzat hartuta Diegok baino abizen aski arruntagoa zuela Pepek. Nolanahi ere, han eta hemen, ia mundu guztiak daki Mujica politikari uruguaitar bat dela —edo zela—, gerrillari ere izana, eta preso egon zela, eta gero instituzioetako politikan sartu zela, zer eta presidente bilakatzeraino. 1935eko maiatzaren 20an jaio zen, Paso de la Arena izeneko chacra lurralde batean, Montevideo hiriaren aldirietan, eta gerora ere jaioterritik bertantxe bizi izan zen, betiko bikotekide Lucia Topolanskyrekin. Rincon del Cerro izena zuen haien etxeak, eta, han, Mujica beti agertzen zen lorez eta animaliaz inguratuta, bere bizitzako pasadizoak kontatzen, eta etortzen zitzaizkion ezin konta ahal bisitariei matea eskaintzen. Zioenez, 14 urterekin hasi zen militatzen, anarkismoan hain zuzen, eta, pixkana-pixkana, gero eta gehiago engaiatu zen marxismoaren ideiekin. Orobat kontatzen zuen haurtzaro gogorra izan zuela eta familiari lagunduz eman zituela lehen pausoak nekazari gisa. Oso esker oneko omen zegoen txikitatik naturan ibiltzeko aukera izan zuelako. Haren hitzetan, natura ere irakurtzen eta interpretatzen jakin behar da, irakurgaiak, testuinguruak eta pertsonak irakurtzen eta interpretatzen jakin behar den bezalaxe. «Ez dut miseriaren apologia egiten: soiltasunaren apologia egiten dut, bizitzako funtsezko gauzei garrantzia ematearena eta bizitzeko astia izatearena. Horixe da libertatea: gustatzen zaizkigun gauzak egiteko astia izatea; eta ez halabeharrez bizitzea lanerako eta gauzak pagatzeko bakarrik, batere astirik gabe ez seme-alabentzat, ez lagunentzat, ez ezerentzat. Hori ez da bizimodua». Urteekin, Tupamaros Askapen Nazionaleko Mugimenduan sartu zen, eta erakunde haren ekinaldirik epikoenetako batean parte hartu zuen: hain justu, Pando hiria hartu zutenetako bat izan zen Mujica. 1960ko lehen urteetan, izan ere, nekazari lurretako lehen gerrillak sortu ziren Latinoamerikako zenbait herrialdetan, eta Uruguain, berriz, hango geografia dela eta, lehen hiri gerrillak sortu ziren. 70eko hamarkadaren hasierarako, tupamaroak nabarmen ugarituak ziren, eta ezagun bihurtuak ere bai, oso ekinaldi ikusgarriak egiten baitzituzten. Aipatu bezala, Pando hiria hartzea izan zen ekintzarik ezagunenetako bat: gerrillari saldo bat hileta segizio batean iritsi zen, eta, hala, komisaria, suhiltzaileen kuartela, telefono zentrala eta hiru banku hartu zituen. Pepe Mujica, 2009ko Uruguaiko hauteskundeetarako Fronte Zabaleko presidentegai aukeratu zutenean. Eskuinean du Jorge Brovetto alderdi horretako presidente ohia. IVAN FRANCO / EFE Mujica lau aldiz egon zen preso, eta bitan ihes egin zuen. Guztira, ia hamahiru urte atxilotuta eta torturapean; zioenez, horrek markatu zion izaera, beste ezerk baino gehiago: «Bizi izan dudan guztia bizi izan ez banu, agian ez nintzateke halakoa izango. Gehiago ikasten da minetik, oparoalditik baino. Gauzak ondo doazenean, oilartu egiten gara, eta iruditzen zaigu dena zoragarria dela. Baina askoz ere gehiago ikasten dugu porrotetik eta oinazetik, zeren horien bidez gutxienez umilak izaten ikasten baitugu, eta gure pentsamenduak berrikusten; fanatikoak ez izaten ikasten dugu, eta besteak errespetatzen, gure iritzi berekoak ez izan arren». Errealitatea aldatuta Kartzelatik irten zenean, Mujicak bazekien ez bera eta ez inguruko errealitatea ez zirela lehengoak eta, beraz, ezin ziola errealitate horri lehen bezala heldu. 2005ean, Uruguaiko hauteskundeetan, lehen aldiz ezkerra irten zen garaile, eta Tabare Vazquezek proposatu zion Abeltzaintza, Nekazaritza eta Arrantza ministro izatea; baita Mujicak onartu ere. Hala hasi zuen bere ibilbide profesionala, azkenean presidentetzaraino eraman zuena. Maria Esther Gigliok bere Pepe Mújica, de tupamaro a presidente liburuan dioenez (Pepe Mujica: lehen tupamaro, orain presidente), duda handiak izan zituzten Mujica ministro izendatu ala ez; izan ere, beren buruari galdetzen omen zioten: «Zenbateraino onartuko ditu gerrillari zahar batek gobernatzeak berekin dakartzan transakzio amaigabe horiek guztiak?». Baina ondo moldatu zen: bere modura negoziatu zuen, eta amore ere eman zuen horren premia ikusi zuenean, hala nola gobernuaren ekintza batzuetara trajea eta gorbata jantzita joatea onartu zuenean. 2009ko azaroko azken igandean hautatu zuten presidente, eta 2015ean bukatu zuen legealdia; 2020an, berriz, uko egin zion senatari karguari ere. Harrezkeroztik, herri militantziari emana bizi izan da. Pepe Mujica hitzaldi batean Buenos Airesen, 2022ko abuztuan. JUAN IGNACIO RONCORONI / EFE «Ni aurrerakoia naiz: berdintasunaren alde borrokatu naiz. Eta, niretzat, berdintasuna ez da denak berdinak izatea, baizik eta denek izatea aukera gutxi-asko leku beretik abiatzeko. Hori dut amets eta utopia. Nire herrikide gehienak bizi diren bezala bizi behar dut nik, borrokatzeko motibo ditudan horiek bizi diren bezala, zeren, ekonomia solidario baten alde borrokatzen banaiz eta baztertuen daudenak orain baino hobeto bizi daitezen borrokatzen banaiz baina gero azkenean hobekuntzatxo batzuk baino ez baditut lortzen, ez baitut eskubide moralik izango nire ohiko bizimodutik aldentzeko. Haiek hobeto bizi direnean, orduan agian bai, pesoren bat gehiago gastatu ahalko dut; baina bitartean, ez». Animalia politiko esaten zaien horietako bat izan da Mujica, gorputzak laguntzen ez duenean ere guztia bazter uzten duten horietakoa. Mujicari esofagoko minbizia diagnostikatu zioten, eta erradioterapia eman; azkeneraino borrokatu da, eta, 2024ko hauteskundeetako kanpainan Fronte Zabalak egindako azken ekitaldietako batean, agur diskurtso moduko bat ere egin zuen: «Itzulbiderik ez duen leku horretara erretiratzear nago, baina era berean pozik, zuek hor zaudetelako, nire besoak ez daudenean ere beste mila beso egongo direlako hor, borrokarako prest».

Bizkaiak atxikipenen taula berria du PFEZn, eta 2025eko uztailaren 1etik aurrera aplikatuko da

Zuzendaritzak Basauriko plantan kaleratzeak 335etik 232ra murriztea proposatu du Enplegua Erregulatzeko Espedientearen azken eskaintzan.

Bizkaiko Enpresaburuen Konfederazioaren arabera, asteko lanaldia 40 ordutik 37,4 ordura murrizteak lan kostuen igoera eragingo du eta horrek ondorioak izango ditu produktuaren prezioan eta produktibitatean.

Bridgestonek Basauriko plantako 335 langile kaleratu nahi zituen hasieran; gaur, ordea, beste proposamen bat egin die pneumatiko lantegiko zuzendaritzak sindikatuei, azkena izango dela ohartarazita: 232 behargin kaleratzea proposatu die, hau da, hasieran iragarritakoak baino 103 langile gutxiago. Horrez gain, malgutu egin ditu erretiro aurreratua hartzeko baldintzak, eta hobetu borondatez lana uztea erabakitzen dutenenetzat. Enplegua erregulatzeko espedientea negoziatzeko egiten ari diren bileran jakinarazi diete eskaintza fabrikako buruek langileen ordezkariei. Goiz eta arratsalde bildu dira zuzendaritzak eta sindikatuak gaur, hain zuzen ere, amaitzear baitago elkarrizketen aldia —datorren astean amaituko da—. Langileak presio egiten ari dira bitartean. Izan ere, 11. greba eguna egiten ari dira Basauriko plantan, eta gaur ere erabat gelditu dute produkzioa. Eta, dirudienez, presio horrek izan du ondoriorik, Japoniako multinazionalak bigarrenez murriztu baitu kaleratu nahi dituenen kopurua. Joan den astean ere enpresak murriztu egin zuen erregulazio txostenak barne hartutako langileen kopurua: hasieran proposatutako 335etik 290era, alegia. Eta gaur beste urrats bat egin du zuzendaritzak, zenbateko hori 232ra jaitsita. Horretaz gain, aurretiazko erretiroa hartzeko baldintzak malgutu egin ditu, gutxieneko adina bi urte jaitsi baitu. Plan bat aurkeztu du horientzako: enplegua erregulatzeko espedientearen eraginpean dauden eta datorren ekainaren 30ean 55 urte beteak izango dituzten langileei soldata garbiaren %80 kobratzeko aukera emango die, urteko %2ko eguneratzearekin. Gainera, zuzendaritzak sindikatuei jakinarazi die 53 urtetik gorakoak espedientetik kanpo geratuko liratekeela. Bridgestoneko langileen protesta bat, artxiboko irudi batean. MIKEL MARTINEZ DE TRESPUENTES Kaleratzeen baldintzak ere hobetu egin ditu: urteko 45 eguneko soldataren kalte ordaina izango lukete nahitaezko kaleratzeen kasuan, eta urteko 45 egunekoa, gehi beste 30.000 euro, espedientea ontzat ematen duten beharginentzat. Halaber, zuzendaritzak hitza eman die hurrengo bi urteetan ez duela enplegua erregulatzeko txostenik aurkeztuko. Eta bost urteko epean kaleratzeak egin beharko balitu, baldintza berberei eusteko prest dago. Lantegiaren etorkizuna Basauriko plantaren etorkizuna bermatzea da langileen eta haien ordezkarien beste helburuetako bat. Bada, enpresaburuek lantegiko ekoizpena ere handituko dutela adierazi diote sindikatuei gaurko bileran: 700.000 gurpil azaletik 800.000 gurpil azalera, hau da, 100.000 gehiago urtean. Gainera, merkatua berreskuratuz gero, hasierako 150.000 pneumatiko gehigarriak Bizkaiko lantegi hartan ere egingo liratekeela hitzeman du zuzendaritzak, eta ez Polonian. Izan ere, kaleratzeak justifikatzeko, Japoniako multinazionalak argudiatu du azken urteetan behera egin duela kamioien pneumatikoen salmentak, eta hura dela Basauriko lantegian egiten duten produktu nagusia. Aurtengorako %25eko jaitsiera espero zuen. Autoentzako pneumatikoak Basauritik gertu egiten dituzte, Usansolon (Bizkaia). Enpresaren datuen arabera, 2024a oso urte txarra izan zen Basauriko lantegian: salmentak %58 gutxitu ziren 2023koekin alderatuta: 2023an 183.152 tona saldu zituzten, eta iaz, berriz, 77.633 tona; hots, 2023an 841 milioi euro fakturatu zituzten, eta iaz, 351 milioi euro. Zuzendaritzak egindako eskaintza onartuko duten edo ez erabaki beharko dute orain sindikatuek; astelehenerako eman beharko diote erantzuna. Sindikatu bakoitzak bilerak egingo ditu bihar, eta ondoren greba batzordea ere bilduko da hurrengo pausoak erabakitzeko. Gaur-gaurkoz, asteazkenean beste greba egun bat egingo dute. Sindikatuek nabarmendu dute batasunari esker lortu dituztela hobekuntzak orain arte. Hala ere, ikusteko dago enpresaren azken proposamenak zatiketarik eragingo ote duen, ELA jada aurka azaldu baita.

Unibertsitateen Kontseiluak bilera egin du gaur arratsaldean, Madrilen. Espainiako Gobernuko Zientzia, Berrikuntza eta Unibertsitate ministro Diana Morantek unibertsitateetako ordezkariei aurkeztu die unibertsitateak sortzeko irizpideak zorrozte aldera ondu nahi duten dekretuaren harira landu duten txostena. EHU Euskal Herriko Unibertsitatearen izenean bileran parte hartu du Joxerramon Bengoetxea errektoreak, eta gogora ekarri du helburuaren alde daudela: unibertsitate berriak sortzeko irizpideak zorrozteko «premia» dagoela iruditzen zaie haiei ere. Azaldu du, esaterako, «ikerketak» unibertsitate proiektuen ezinbesteko ezaugarria izan behar duela beti. Hori da, beste hainbaten artean, dekretuaren bidez Madrilek ezarri nahi dituen irizpideetako bat. Bengoetxeak aurrez egin izan duen moduan gogoratu du, hala ere, «egokiak» direla «eskumen talka» argudiatuta Eusko Jaurlaritzak dekretuaren aurka aurkeztu dituen helegiteak. Lehengo astean ere ohartarazpena egin zuen EHUko errektoreak: dekretuak «eskumen inbasio nabarmena» ekar dezake. Eusko Jaurlaritzako Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza sailburu Juan Ignacio Perez Iglesiasek esana du araudi berriak «urratu» egin dezakeela unibertsitateko erregimen juridikoa, eta autonomia erkidegoek «berezko dituzten» eskuduntzetan ere sartzen dela. EH Bildu ere erreformaren kontra dago: «euskal autogobernuarekiko errespetua» eskatu du unibertsitate eremuan ere. Koalizioa ere ados dago «unibertsitate pribatu berrien kalitatea bermatzeko eta kontrolik gabeko sorrera mugatzeko beharrarekin», baina uste du badirela beharrezko tresna arau emaile eta politikoak hor urratsak egiteko. PSE-EEk, berriz, propio egin zuen lehengo astean aldaketaren alde, eta alderdiko idazkari nagusi Eneko Anduezak kontu hartu zien jeltzaleei «beren kasa» jokatzeagatik gai honetan. «Kontseilariaren iritzia da, bere giroari eta ordezkatzen duen alderdiari mugatua. Ez da gobernu osoarena, guk ez dugu-eta bat egiten». Ikerkuntza ezinbestean egin behar dela zehazteaz aparte, dekretuak beste hainbat irizpide ere jarri nahi ditu indarrean: unibertsitateek gutxienean 4.500 ikasle izatea eta irakasleen %60 doktoreak izatea. Aditzera eman dutenez, tituluak «errazegi» ematen dituzten unibertsitate pribatuak dituzte jomugan Espainiako Gobernuko agintariek. Madrilgo komunitatean, bereziki, nabarmen ugaritu dira azken urteetan entitate pribatuak, unibertsitate ikasketen osteko master ikasketak eskaintzeko. Pribatuen alde Euskal Herriko unibertsitateen sarea «aberatsa eta askotarikoa» dela nabarmendu izan du Perez Iglesiasek. Adierazi duenez, hori horrela da unibertsitate bakoitzak «soslai» berezkoa duelako eta horrek modua ematen duelako askotariko eskaintza akademikoa emateko. Bide batez, konfiantza erabatekoa erakutsi nahi izan du Euskal Herriko unibertsitate pribatuek duten jardun onean: «Ez daukat ez errezelorik ez mesfidantzarik gure unibertsitate pribatuen kalitateari buruz». Pribatuetan berriena Euneiz da, eta horrek oraindik ezarritako irizpide guztiak ez dituela betetzen onartu du sailburuak. Azaldu du, ordea, astia eman behar zaiola bere bidea egiteko.

Gipuzkoako Foru Aldundiak iragarri du 2026-2027 ikasturterako 60 eurokoa izanen dela eskola kirolaren urteko kuota. Ikasle zaurgarriak izanen dira salbuespena; haiek ez dute ordaindu beharko. Gaur egun, kuota desberdinak daude, eta ikasleka ordaintzen dena 102 eurokoa da urtean, batez beste. Hurrengo bi urteetan kuota homogeneoa lortzea da Foru Aldundiaren helburua. Goizane Alvarez Kirol Departamentuko foru diputatuak agerraldia egin du eskola kirolaren ereduari buruzko azterlanaren datuak aurkezteko. Orain dela 18 hilabete abiatu zuten, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak eskola kirolean aritzeko derrigortasuna kendu aurretik. Azterlanaren arabera, Gipuzkoako ikasleen %60k parte hartzen dute eskola kirolean. Gaur egun 1,2 milioi euroko aurrekontua du Foru Aldundiak eskola kirola finantzatzeko. Alvarezek erran du hori emendatu egin beharko dela Kuota homogeneoa lortzeko, eta tokian tokiko erakundeek ere beren partea eman beharko dutela.

Europa Ligako finala Bilbon, Manchester United-Tottenham 2025: hotelen okupazioa, hegaldiak eta aireportuak Bilbo, Gasteiz, Donostia eta Santanderren.