Erretiroa hartzeko adina 66 urte eta 8 hilera igoko da 2025ean Hego Euskal Herrian. 2025eko urtarrilaren 1etik aurrera, erretiroa 65 urterekin hartu nahi dutenek 38 urte eta 3 hilez kotizatu dutela frogatu beharko dute. Ipar Euskal Herrian, atzerapen progresiboak 1963an jaiotakoei eragingo die.

«Afrikak oraindik ez du kide iraunkorrik [NBEren] Segurtasun Kontseiluan. Espero dugu gutxi barru hori aldatzea». NBE Nazio Batuen Erakundeko Idazkari nagusi Antonio Guterresen hitzak dira horiek, baina munduko hainbat eta hainbat agintarik esandakoak izan zitezkeen. Aspaldiko eskaria da Afrikako herrialderen bat NBEren Segurtasun Kontseiluko kide iraunkor bihurtzea, horrek gaur egun organoak dituen arazoak konpontzeko bide eman dezakeelakoan. Ordea, Afrikako herrialde bat edo hamaika sartuta ere «arazoek bere horretan» jarraituko dutela iritzi dio Thomas G. Weissek. Nazioarteko politikan adituak diren ikerlariak biltzen dituen Nazioarteko Ikasketen Elkarteko presidentea izan zen 2009tik 2010era, eta NBE ikerketagai izan du hainbatetan; are gehiago, Nazio Batuen Historia Intelektualari Buruzko Proiektuko zuzendaria izan zen 1999tik 2010era. Hark azaldu duenez, Afrikako herrialdeak gehitzea eta horiek zeintzuk izan beharko liratekeen erabakitzen hastea Segurtasun Kontseiluak behar duen erreformaren inguruko debatearen hasiera baino ez litzateke izango. Segurtasun Kontseiluak arazo bat duela argi ikusten du Weissek. Organo horren helburua munduan «bakea eta segurtasuna mantentzea» da, organoa sortzerakoan ezarri zutenez. Azken hamarkadetan helburu hori betetzeko dituen zailtasunak azaleratu dira, eta azken urteetan are nabariagoa egin da ezintasun hori; besteak beste, Ukrainako gerragatik eta Israelek Gazaren aurka egindako sarraskiagatik. Ezintasun horren muinean arrazoi bera dagoela uste dute Weissek eta Hegoafrikako Pretoriako Unibertsitateko Nazioarteko Legearen irakasle Ntombizozuko Dyani-Mhangok: organo horretako kide iraunkorrek duten beto eskubidea. «Egungo testuinguruan zaila da bost kide iraunkorrak ados jartzea erabaki baten inguruan» THOMAS G. WEISS Nazioarteko Ikasketen Elkarteko presidente ohia Are gehiago, Weissek uste du herrialdeek energia gehiegi «galtzen» dutela Segurtasun Kontseiluko kide iraunkorren inguruan eztabaidatzen: «45 urte daramatzat esaten ez dela aldaketarik egongo Segurtasun Kontseiluan, eta beti asmatu dut. Eta ez dut uste aldaketak beharrezkoak ez direnik, baina proposatutako konponbide denek arazo gehiago eragiten dituzte». Afrikako herrialde batek kide iraunkor bihurtzea lortzen badu, ez du nahikoa edukiko «bigarren mailako» kide izatearekin, eta, beraz, beto eskubidea eskatuko du. «Gaur egungo kide iraunkorrek ez dute hori onartuko», adierazi du Weissek. Gaur egun hamabost kidek osatzen dute Segurtasun Kontseilua; horietako bost dira kide iraunkorrak, eta beto eskubidea dute: AEB Ameriketako Estatu Batuak, Erresuma Batua, Errusia, Frantzia eta Txina. 1945ean sortu zen organoa, Bigarren Mundu Gerra amaitzerakoan, eta beto eskubidea duten herrialdeak gerra irabazi zutenak dira. Beto eskubide horri esker, beste kideak ados egon arren, atzera bota dezakete erabaki bat. Bost herrialde horietan datza Segurtasun Kontseiluak egun duen arazorik handiena, Weissen iritziz: «Egungo testuinguruan zaila da bost herrialdeak ados jartzea erabaki baten inguruan». «[NBEren] Segurtasun Kontseilua aldatu behar da beto eskubidea deuseztatuz» NTOMBIZOZUKO DYANI-MHANGO Pretoriako Unibertsitateko irakaslea Segurtasun Kontseiluan betoek eragiten duten blokeoari —eta, beraz, nazioarteak, bere osotasunean, erantzun bat emateko ezintasunari— aurre egiteko aukera bat egon litekeela adierazi du Dyani-Mhangok: «Segurtasun Kontseilua aldatu behar da beto eskubidea deuseztatuz, edo [NBEren] Batzar Nagusiari gatazka armatuen inguruan erabakitzeko eskumena emanez». Irtenbide hori, ordea, «ezinezkoa» dela nabarmendu du irakasleak. Izan ere, Segurtasun Kontseiluaren eskumenak eta antolaketak bere baitan hartzen duten aldaketek organoaren oniritzia behar dute, eta, Weissek esan duenez, «oso zaila da irudikatzea herrialdeek botere horri ezetz esango diotela». Beto bikoitza «Betoa kentzea irtenbidea izan liteke, bai, baina ez da gertatuko», azpimarratu du Weissek. Gauzak horrela, urteetan zehar proposamen andana egin direla azaldu du ikerlariak; eta horietatik bat nabarmendu du, noizbait gauzatzeko aukera gehien dituena dela esanez: «Erabaki bat atzera botatzeko bi beto behar izatea proposatu izan da». Eman dezake horrek egungo egoera aldatuko duela, baina ez luke gauza handirik aldatuko. «Egun dauden bi blokeak are nabariago egingo lirateke: alde batetik, Frantzia, Erresuma Batua eta AEBak, batera betoa emanez; eta, bestetik, Txina eta Errusia, erabakiak atzera botatzeko ados jarriz», gaineratu du Weissek. Segurtasun Kontseiluaren barruan dauden aliantza horiek argi ikus daitezke Israel Gazaren aurka egiten ari den erasoaldiari buruzko saioetan, Dyani-Mhangoren iritziz. Iragan martxoan AEBek proposatutako su etenari betoa jarri zioten Txinak eta Errusiak, argudiatuta ez zuela ezartzen behin betiko su eten bat. Gaur egun dituen arazoen muinean ere badago Segurtasun Kontseiluak ez duela munduko testuingurua islatzen. «Multipolaritatea existitzen den argudio asko dauden arren, ez dut uste hori Segurtasun Kontseiluan islatzen denik», deitoratu du Dyani-Mhangok. Irakaslearen iritziz, aldaketak egon diren arren, funtsean bere horretan jarraitzen du 1945ean sortutako sistemak. Antolaketa horrek, gainera, gatazkez at dauden arazoak kontuan ez hartzera eramaten du Segurtasun Kontseilua: «Estatuen arteko desparekotasunak direla eta, herrialde boteretsuei zaila zaie bestelako alderdien arazo eta sentsibilitateak kontuan izatea».

Pilotaren munduan gure selekzio propioa izateko bidean, pauso handi eta garrantzitsua izan zen larunbatean Iruñean emandakoa. Egun horretan abenduak 28 izateak bozketaren berria graziarik gabeko txistea zela pentsaraziko zien askori, baina ez, egia da: Nazioarteko Pilota Federazioak euskal selekzioa ofizial izendatzea erabaki du. Espainiako Kirol Kontseilu Gorena izango da orain erabaki hori berretsi edo atzera bota beharko duena; baina, dirudienez, aurrerako bidea egingo du. Asko izan dira larunbateko bozketa horren inguruko balorazioa egin dutenak, baina niri guztietan batenak eman dit atentzioa: UPNrenak. Batetik, ez nuelako uste horrenbesteko interesa zutenik pilotari lotutako gaien inguruan, orain arte behintzat ez baitute halakorik agertu. Eta, bestetik, prentsa ohar horretan agertzen zen honako esaldi hau dela eta: «Erabaki politiko bat da, zerikusirik ez duena kirolarien eta kirolaren mesedearekin». Azala behar da, gero! Hasteko eta behin, nola ez da, bada, erabaki politikoa izango? Herri azpiratu baten ukazioaren edo onarpenaren aurrean irizpide politikoak agertzen dituzte-eta, nola aldekoek, hala kontrakoek; ez besterik. Eta, horrez gain, kuriosoa iruditu zitzaidan kirolaren eta kirolarion onerako ez den erabakia dela esatea, euskal selekzioaren onarpenak zirkuitu horretan lehian jarriko baititu orain arte aukeran zuten selekzio bakarrari uko egin dioten hainbat pilotari bikain. Hala ere, selekzioaren onarpenak euskal herritarren artean ere zabaldu ditu zenbait galdera marka. Lehenengoa, eta nagusia, lurraldetasunari lotutakoa; hau da, euskal selekzioan Nafarroa Garaiko eta Ipar Euskal Herriko pilotarien parte hartzea bermatzeari buruzkoa. Etorkizuneko selekzio horrek, herri ikuspegitik, kohesionatzailea izan behar baitu; ez egun dugun, eta gero eta indartsuago bihurtzen ari den, lurralde zatiketaren indartzaile. Horregatik, oso garrantzitsua izango da hasieratik bertatik oinarri sendoak jartzea eta lurraldeen zein pilotarien arteko zubiak zabalik mantentzea. Horretan, hemendik gutxira egingo diren Euskadiko Pilota Federazioko hauteskundeetan hautatua izango den zuzendaritza berriak lehen segundotik eta gogotik egin beharko du lan. Eta bigarrena, igandean BERRIAn bertan Iñigo Santxok eta Martxel Toledok zabaldutakoa: Euskadiko edo Euskal Herriko selekzioa? Nik, egiari zor, argi daukat erantzuna; baina izenaren eztabaidak sor dezakeen xextra politikoa saiheste aldera zera esango dut: izena izen, euskal herritar denok batzen gaituen eta gure hizkuntzan, euskaraz, mintzatzen eta lehiatzen den selekzioa izan dadila. Horrekin, kito.

Binakako Txapelketako bi partida jokatu dira gaur arratsaldean. Tolosako Beotibarren (Gipuzkoa) nagusitasun osoz gailendu dira Beñat Senar —Iñaki Artola ordezkatu du—eta Jon Mariezkurrena Peio Etxeberriaren eta Julen Martijaren aurkako partidan (15-22). Beste partidan, berriz, Aitor Elordik eta Jose Javier Zabaletak aise hartu dituzte mendean Jon Ander Peña eta Jon Ander Albisu (22-15), Zallan (Bizkaia). Azken orduan min hartu du Iñaki Artolak, eta ezin izan du partida jokatu. Azkenaldian burua ezin altxatu ezinda dabil alegiarra. Hankan hartu zuen min lehendabizi, eta bi partida galdu zituen. Azken partidan pilotakada bat jaso zuen buruan, eta puntuak jarri behar izan zizkioten. Gaur, aldiz, sabelaldeko zuntz gaustura batek utzi du partidatik kanpo. Beñat Senar ataundarrak hartu du Jon Mariezkurrenarekin jokatzeko ardura, eta ez du huts egin. Mariezkurrenak neurketa osoa jokatu du, baina Senarrek ederki eutsi dio Peio Etxeberriari aurreneko koadroetan. Eta hitz handiak dira horiek. Lehen aldia zuen maila goreneko binakakoan. Hasiera-hasieratik hartu dute aurrea Senarrek eta Mariezkurrenak. 1-5 aurreratu dira, eta 6-12 joan dira lan erdietara. Partidaren bigarren erdia parekatuagoa izan da, baina gorriek ez dute markagailuan gerturatzerik izan. Gauzak horrela, Artola-Mariezkurrena bikotea bigarren postuan da orain, bost garaipenekin. Peio Etxeberria eta Martija gozakaitz aritu dira une oro. Martijak nahikoa lan izan du Mariezkurrenaren joari eusten, eta Peio Etxeberria ere gozakaitz aritu da. Bikote sendoa zirudien zozketaren egunean, baina lehen itzulia bukatu den honetan, ez dute garaipenik eskuratu. Arratsaldeko beste partidan oso faborito ziren Elordi eta Zabaleta, eta hasiera oso on batekin errenta handia lortu dute berehala: 14-5. Ia erabakita zegoen partida, eta hortik aurrera asko jaitsi da partidaren erritmoa. Peña II.ak eta Albisuk garaipenik eskuratu gabe jarraitzen dute oraindik, Peio Etxeberriak eta Martijak bezalaxe. Aspeko bikoteak, berriz, azken partidako arantza ateratzeko baliatu du partida. Orain, hiru bikote daude berdinduta bigarren postuan: Elorzi-Zabaleta, Laso-Iztueta eta Artola-Mariezkurrena. Lehen itzuliaren azken tantak Ostegunean, hilaren 2an, amaituko da multzoen faseko lehen itzulia. Orain arteko lehen bi sailkatuak ariko dira nor baino nor gehiago, Azkoitian (Gipuzkoa): Joseba Ezkurdia eta Beñat Rezusta, eta Unai Laso eta Martxel Iztueta (17:00, ETB1). Egun bat lehenago jokatuko dute Jokin Altuna eta Aitor Arangurenek Erik Jakaren eta Ander Imazen aurka. Bi bikoteek bina garaipen eta sei porrot bildu dituzte orain arte, eta Eibarko Astelenan apurtuko da bien arteko oreka. Hori izango da 2025ean jokatuko den aurreneko partida binakakoan.

Hatortxu Rock jaialdiak bere 30. eta azken aldia izango du datprren urtekoa. Uztailaren 24tik 27ra egingo dute, Lakuntzan (Nafarroa). Azken agurra «erraldoia» izango dela aurreratu berri dute antolatzaileek, eta parte hartuko duen talde zerrendaren lagin bat ere eman dute dagoeneko: Bulego, Nøgen, Tatxers, Skabidean, Streetwise, Banda Bassotti, Gozategi, Eñaut Elorrieta, Los Zopilotes Txirriaos arituko dira besteak beste, baita Betagarri ere. Azken honek Hatortxuren 20. aldian eman zuen azken kontzertua, Lakuntzan bertan, baina ohotzara itzuli dira berriro, eta zenbait kontzertu ere emanak dituzte dagoeneko. Antolatzaileek eskaintza berezia egin dute uztaileko hitzordurako: urtarrilaren 13ra bitartean, sarrerak 94 euroan jarri dituzte salgai, www.hatortxurock.eus webgunean. Asteburu honetan izan da 2024ko Hatortxurock. 900 boluntario ibili dira lanean, eta antolatzaileekauzolana goretsi dute: «Urte luze hauetan jaso eta elikatu duen ondarea izan da auzolana, eta auzolan hori bera izango da etorkizunean helduko diren elkartasun molde berrien giltza». Alta, albiste txarrik ere izan da Hatortxurocken 29. aldian: Bi eraso matxista salatu dituzte.ç [articles:2135486] [articles:2135513]

Javier del Castillo Zangozako alkate izandakoa eta trantsizio garaian nabarmendutako politikaria hil da. Zangozako Udalak oharra atera du esanez demokraziaren garaiko lehen alkatea zendu dela. Txilo goitizenarekin zen ezaguna herrian. Irakaslea izan zen urte askotan, eta bost legealditan agindu zuen herrian. Kargua hartu eta gutxira herriko festetan botatako txupinazoaren argazkiarekin gogoratu dute. 1938ko azaroaren 16an jaio zen Del Castillo. Trantsizioaren garaian nabarmendu zen politikan. Eskuinean, UCD alderdiaren inguruan militatu zuen, baina gerora UPN alderdia sortu zutenetako bat izan zen, Konstituzioaren eztabaidan Jaime Ignacio del Burgo UCDko buruak EAErekin batzeko aukera zabalik utzi zuela iritzita. 1979an, lehen parlamentu hartako legebiltzarkide izan zen Zangozaldeko ordezkari gisa. Gainera, urte hartan AISS udal taldearekin Zangozako alkate aukeratu zuten —ordutik AISS taldea aurkeztu da Zangozan, eskuineko alderdi nagusi gisa—. Udal politikan aritu zen batik bat. Bi salbuespen handirekin. 1989an, UPNko senatari izan zen. 1994an, berriz, Juan Cruz Alli garaiko lehendakariak UPN utzi behar izan zuen alderdiak bultzatuta. Del Castillok hari jarraitu zion, eta 1995-1996 epean, PSNren, CDNren eta EAren arteko koalizio gobernuan parte hartu zuen, Ingurumen eta Lurralde Antolamendu kontseilari gisa. Alta, Suitzako kontuen aferak leherrarazi zuen gobernu hura, eta CDNk gobernua utzi zuen, PSNrekiko mesfidantzak eraginda.

Gasteizko suhiltzaileek bertan behera utzi dituzte mobilizazioak, “aurrerapauso txikiak” ikusi dituztelako

Instalazioak geldituz gero aplikatuko da espedientea. AMDS Processing-eko langileen % 40ri, Etxebarriko plantakoen % 40ri eta Lesakako lantegikoen % 35i eragingo die, besteak beste.

Betetze mailak gora egingo du 2024ko Gabon gauarekiko, Nekaturrek zabaldutako datuen arabera, baina 2023ko gau berareki alderatuta % 12 jaitsiko da. Arabako ostatuak dira egun horietan gehien betetzen direnak.

Arrigorriagako (Bizkaia) 200 bizilagun inguru udaletxeko plazan bildu dira gaur, ostiralean jatorri txinatarra duen dendari batek jasan zuen erasoa salatzeko. Arrigorriagako Udalak deitu du protestara. Maite Ibarrak alkateak erasoa errefusatu du, eta esan du onartezinak direla horrelakoak Arrigorriagan eta beste edonon. Biktimari eta bere sendiari elkartasuna adierazi diote. Elkarretaratzearen bost minutuz egon dira isilik, eta denbora hori amaitzean txalo zaparrada batekin amaitu dute. Erasoa jasan zuen dendariaren alaba batek adierazi du aurretik ere jazartu zutela bere aita. Ostiralean gazte talde bat saltokira hurbildu zen, eta horietako hiru barrura sartu ziren, eta salgaiak lekuz aldatzen hasi ziren. Dendariak kargu hartu zienean, gazteetako batek kolpe bat eman zion, eta lurrean zela beste biek ostikoak eman zizkioten. Gazteek ihes egin zuten, eta dendariaren senide batek eskatu zuen laguntza. Dendaria etxean dago, baina beso bat eta hanka bat igeltsuan ezarri dizkiote; gainera, aurpegian kolpe handi bat dauka, eta osatzen denean ebaketa bat egin beharko diote. Erasoaren ostean gazteetako bat polizia etxera joan zen eta bere burua entregatu zuen. Atzo epailearen aurrera eraman zuten. Ertzaintza beste bi erasotzaileen bila ari da. Gorroto delitua leporatzen diete hiruei.