Langileek ordaindutako lau eguneko baimena hartu ahal izango dute klimarekin loturiko muturreko gertakarien aurrean, DANA kasu, eta egoerak hala eskatzen badu, baimen hori luzatu ahal izango dute.

«Exijenteak izango gara, baita geure buruarekin ere». Aurrean dituzten erronkei aurre egiteko autogobernuan sakondu beharra dagoela azpimarratu du Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak, Madrilen, Pedro Sanchez Espainiako presidentearekin egin duen bileran. Bi orduz, hainbat gai jorratu dituzte bi agintariek, euren gobernuetako hainbat ordezkarirekin batera . Horien artean, hitzartu dute kostaldearen kudeaketa eta zinemaren babeserako funtsa eskualdatzea. Abenduaren 16an gauzatuko da, Transferentzien Batzorde Mistoaren bileran. Lehena, kostaldearen ordenamendua izango da. Behin transferentzia eginda, EAEko administrazioaren esku egongo dira kostaldeko bideen, eraikinen eta orotariko azpiegituren —argindar eta komunikazio lineak eta proiektuak, portuak, zubiak— eraikuntzei baimen administratiboak ematea eta zigor prozedurak irekitzea. «Eskumen horrekin, modua izango dugu trantsizio energetikorako giltzarri diren proiektuak bultzatzeko, hala nola aerosorgailuak eta argindar sareak edo arrantzarako egitasmoak», azaldu du Pradalesek, bilera amaituta. «Egungo egoerak eta etorkizuneko erronkek agerian uzten dute autogobernua hobetu beharra dagoela. Esku artean ditugun ahalmenak berritu, zabaldu eta hobetu behar ditugu» IMANOL PRADALES Eusko Jaurlaritzako lehendakaria Zinematrografia babesteko funtsarekin, berriz, «kulturgintzan Gernikako Estatutua bete» dela esan du. Haatik, Eusko Jaurlaritzak ez du hor amaitu nahi, eta Sanchezen inbestidurarako hitzartutako akordioaren barruan, hurrengo paketea hitzartzea espero du. Aurreratu dute urte amaierarako espero dutela akordioa lortzea: besteak beste, meteorologia, itsas salbamendua, Barakaldon den Makineria Egiaztatzeko Zentroaren kudeaketa, eta atzerritarren lan baimenen kudeaketa. Zehaztu du bi gobernuen konpromisoa dela negoziazioak azkartzea, eta urte amaierarako «ahal den guztia» ixtea. «Daukagun egutegiari erantzun positiboa emango genioke». Lehendakariak esan du bi gobernuetako lantaldeek hilabeteak daramatzatela transferentzia horiek negoziatzen, eta «azken ukituak» baino ez direla falta. Lehen bloke hori ixtean, datorren urtean ekingo diote gainerako eskumenen transferentziari. Lantalde handia 17:00etan, Madrilgo egoitzan hartu du Pedro Sanchezek Imanol Pradales. Bilera «tonu onean» izan dela nabarmendu dute. Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Estatuko Administrazioaren arteko lankidetza batzordearen bilera izan da. Bi agintariez gain, bi gobernuetako ordezkariak izan dira bilkuran. Eusko Jaurlaritzaren aldean, Ibone Bengoetxea lehendakariorde lehena; Maria Ubarretxena Gobernantza, Administrazio Digital eta Autogobernu sailburua; Ibone Bengoetxea lehendakariorde lehena; Mikel Iriondo Koordinazio eta Komunikazio Sozialeko idazkari nagusia; Iñaki Alonso Ogasun sailburuordea eta Begoña Perez Autogobernuko zuzendaria. Madrilgo gobernuaren ordezkari gisa, mahaiaren beste aldean eseri dira Angel Victor Torres Lurralde Politika eta Memoria Demokratikoko ministroa, Arcadi España Lurralde Politikako estatu idazkaria; Pilar Cancela Migrazio estatu idazkaria, Fernando Sampedro Europako Batasuneko estatu idazkaria… Haien guztien profilak profilak aditzera ematen du bilkuran jorratu diren gaiak: hala nola, euskararen ofizialtasuna Europako Batasunean edo Migrazio politikak, besteak beste. Transferentzien gaurko bileran, bi gobernuetako ordezkari andana elkartu dira, gobernuburuez gain. KIKO HUESCA / FOKU Urrian ziren bi agintariak biltzekoak, baina hasiera batean azaro hasierara atzeratu zuten hitzordua. Haatik, Valentziako gertakarien ondorioz, beste behin atzeratu behar izan zuten bilera. Oraindik esku aldatu gabeko eskumenen egoeraz harago, bi lurraldeen arteko harremanaren izaerari bera erreparatu nahi izan dio Pradalesek. 19:50ean, komunikabideen aurrean atera da Eusko Jaurlaritzako lehendakaria, eta azpimarratu du «lehen aldia» dela bi agintariak lankidetza batzordearen baitan biltzen direla. Bere ustez, «egungo egoerak eta etorkizuneko erronkek agerian uzten dute autogobernua hobetu beharra dagoela. Esku artean ditugun ahalmenak berritu, zabaldu eta hobetu behar ditugu». Migrazioa eta euskara Gernikako Estatutuan oraindik bete gabe dauden eskumenez harago, beste hainbat gai nagusi jorratu dituzte. Adibidez, Europako Batasunean euskararen ofizialtasuneranzko urratsak egin dituztela azaldu du Pradalesek. Gaelikoarekin egin zen bezala, Madrilek konpromisoa hartu du Europako Batzordearekin lantalde bat sortzeko, eta bertan parte hartuko luke Jaurlaritzak. Migrazio politikei dagokienez, Pradalesek zehaztu du «erreminta propioak» behar dituztela. «Azken hamar urteetan 100.000 pertsona migratzaile heldu dira Euskadira, eta gero eta indar handiago hartuko du joerak. Estatu espainiarraren iparraldeko muga gara». Etorkizunean erronka horri aurre egiteko, migrazio estrategia bat behar dela azaldu du, «giza eskubideak aintzat hartuz eta Europarekin bat». Horri loturik, nabarmendu du Espainiako Atzerritarren legea aldatu beharko litzatekeela migrazio arloan eskumen gehiago izan ditzan EAEk. Bitxikerien artean, gazteleraz egindako galdera bati erantzutean Pradalesi euskarazko gardentasun hitza etorri zaio burura, eta gaztelerazkoaren hitza ahoskatu dio bertan zen kazetari euskaldun batek. Bere ondotik, Angel Victor Torres Lurralde Politiketako ministroak hitz egin du, eta ez diote galdera bakar bat egin bileraz. Espainiako politikan gaur nagusi diren polemikek bereganatu dute kazetarien arreta. Santanderko bileran egoteko asmoa du Pradalesek Abenduaren 13an, autonomia erkidegoetako gobernuetako presidenteak bilduko dira Santanderren. Bertan egoteko asmorik duen galdetuta, Pradalesek erantzun du «prest» dagoela. Dena den, egun berean, Eusko Legebiltzarrean kontrol saioa dago, eta ordutegia finkatu gabe dagoenez, biak uztartzea posible izanez gero, Santanderren egoteko asmoa du. «Gai garrantzitsuak landuko dira, eta Euskadiren interesak defenditu behar dira toki guztietan».

Rikardo Arregi kazetaritza sariak banatu dituzte gaur, eta BERRIAren Feminizketak seriea eta Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektua gailendu dira. Lehenari Kazetaritza saria eman diote, «puntako pentsalarien gogoeta mamitsuak» irakurtzeko aukera emateagatik. Bigarrenak, berriz, Komunikazio saria irabazi du, gazteen gertuko edukiak egiteagatik, sakontasuna galdu gabe. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestaran kazetariari eman diote, zientzia dibulgatzaile «jori eta eskuzabala» izateagatik. Rikardo Arregiren omenezko aitortza horien bitartez, euskararen normalizaziorako ezinbestekotzat jotzen dituzten bi alor saritzen dituzte urtero: euskal kazetaritza, eta garaian garaiko beharrizanetara egokitutako komunikazio prestu eta modernoa. Helburu horren alde, 36. aldiz banatu ditu sariak Andoaingo Udalak gaur, Andoaingo Bastero kulturgunean egin duten ekitaldian. Epaimahaiak nabarmendu du Feminizketak serieak aukera eman duela «puntako pentsalarien gogoeta mamitsuak» irakurtzeko, eta horregatik eman diete Kazetaritza saria egileei. Silvia Federici, Sara Ahmed, Vandana Shiva, Rita Segato, Remedios Zafra eta Irantzu Varela pentsalari eta ekintzaile feministei egindako elkarrizketa bildumak osatzen du seriea. Ekainean argitaratu zuen BERRIAk, eta, orain, liburu batean bilduta ere eskuratu daitezke sei elkarrizketak. BERRIAko Maite Asensio, Amaia Igartua, Isabel Jaurena eta Olatz Silva kazetariek egin dute seriea, eta azken hirurak izan dira Basteron, sariagatik eskerrak ematen. Jaurenak hartu du hitza lauren izenean: «Bartzelonako Fira Literal azoka abiapuntu, Maiterena izan zen bilduma hau egiteko burutazioa. Gaur ezin izan da etorri, baina besarkada handi-handi bat igortzen diogu hemendik. Baita eskerrik handiena ere, hirurei proiektu honetan gure aletxoa jartzeko aukera emateagatik». Jaurenak nabarmendu duenez, sei elkarrizketek gakoak ematen dituzte indarkeria matxista paradigma politiko, sozial eta kultural batekin lotzeko: «Elkarrizketek erakusten dute indarkeria matxistari aurre egiteko ezinbertzekoa dela memoria kolektibo feminista bat eraikitzea. Ezinbertzekoa dela mugimendu feministak urte luzez egin duen sarea, elkar zaintzea eta babestea». Nabarmendu dute BERRIAk memoria ariketa horren parte izan nahi duela: «Eta horretarako, kazetaritza egiten jarraituko dugu, kazetaritza feminista, euskaraz. Hori da gure konpromisoa, duela hiru egun mugimendu feministak kalean aldarrikatutakoaren ildotik: patriarkatuaren eta indarkeria matxistaren egiturak eta funtzionamenduak azaleratu, bizirik ateratako emakumeei hitza eman, isiltasuna amaitu… Kazetaritzak gizarte justu bat eraikitzeko balio dezan». Ildo horretatik, epaimahaiak zera aitortu die Feminizketak seriearen egileei: «Euskal kazetagintzan, oraindik ere sarri salbuespen eta luxu izan arren, bada eta badugu emazteon ahotsak plaza eta zentralitatea har dezan landutako maila goreneko kazetaritza». Komunikazio saria Komunikazio saria, berriz, Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuari eman diote. Bideo labur dibulgatiboak ekoizten ditu proiektuak, euskaraz, hainbat gaien inguruan: filosofia, historia, ekonomia, ingurumena… «Ikusgelak ikus-entzunezko formatuan sortzen ditu edukiak, gazteei gertuko egiten zaien egungo eduki digitalen ohiko lengoaian, gaiek eskatzen duten sakontasunari uko egin gabe», nabarmendu du epaimahaiak. Ander Bolibar igo da oholtzara, kideen izenean. «150 bideo ditugu, zortzi bildumatan banatuta, eta laurogei pertsona aritu gara horretan. Lantalde handia dago eguneroko lan horren atzean», azpimarratu du. Gainera, zera aldarrikatu du: «Uste dut sareko ikus-entzunezko libreetan ere apustua egiteko garaia dela. 2020an hasi ginen euskarazko eduki librea egiten, eta oraindik badaukagu gauzak egiteko gogoa. Norbait animatzen bada elkarrekin egitera, gu pozik egongo gara». Aitor Aldasoro Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako sailburuordea ere oholtza gainean izan da. «Euskarak etorkizuna izango du baldin eta hemen ikusi eta sentitu ditugun hainbat zutabe baditugu. Euskarak zerbaiti heldu behar badio, bizi dugun gizarte likido eta globalizatu honetan, zerbaitek aurrerabidea emango badio, sormenak emango dio», adierazi du. Mugarria, Galarragari Gainera, Ana Galarraga kazetariari eman diote ohorezko mugarria. Zientzia komunikazioan aritzen da, Elhuyarren. Elhuyar zientzia dibulgazioko aldizkariaren zuzendarietako bat da, baita zientzia eta teknologia ikuspuntu feministatik lantzen dituen Uhin ultramoreak podcastaren zuzendaria ere. Erreferentziazkoa da euskarazko zientzia dibulgazioan, eta hainbat komunikabidetan kolaboratzen du, BERRIAn besteak beste. Dibulgatzaile «jori eta eskuzabala» dela nabarmendu du epaimahaiak. Irribarre zabal-zabalarekin jaso du ohorezko mugarria: «Lortu duzue: urduri jarri naiz!». Eskerrak eman dizkie epaimahaikideei —«zientziak oso leku gutxi izaten du komunikabideetan, eta eskerrik asko, hain arraroak izateagatik»—, eta ingurukoei: «Beti sinistu dute nigan, eta hemen nago». Lankideentzat eta zientzia dibulgazioan aritzen diren elkarteentzat ere izan du esker ona: «Elhuyarrek zientzia munduaren eta gizartearen arteko zubi lana egiten du, eta ez da zubi bakarra. Zientzia dibulgazioan dabiltzan talde guztiek beti gonbidatu nauzue leku guztietara, eta beti izan zarete konplize desinformazioaren kontrako borrokan». Izen ezezaguna duten ikertzaileei —emakumeei, heteroarautik kanpo daudenei, gutxietsiei— ere eskerrak eman dizkie, zientzia sistemaren B aldea eta ikuspegi kritikoa zorrozten erakusteagatik: «Txorroskilo onenak lagun feministak dira. Dikotomia faltsu guztiak deseraikitzen lagundu didazue: zientziak eta letrak, natura eta kultura, maskulinoa eta femeninoa, gorputza eta burua, aditua eta aritua». Uzuri Albizuak hari esandakoa ere ekarri du hizpidera: «’Zientzia boterea da. Beraz, feministok ezin dugu alde batera utzi’. Zientzia jendearen eskura jartzea da gure ardura, zientzia izan dadin jendea hobeto bizitzeko eta planeta hobea izateko tresna, eta ez boterearen arma. Horretarako egingo dugu lan, eta Euskal Herria eta euskal eta herri izan dadin, euskaraz egin behar dugu hori». Atarian Oholtza gainean izan dira finalista izan diren besteak ere. BERRIAren Ezer ez eta festa podcasta, esaterako, Komunikazio sarirako finalista izan da. Epaimahaiaren arabera, «azalpen linguistikoetatik harago» doan lan bat da: «Hizkuntzaz ikasiko dugu, gramatikaz, hiztegiaz, esaerez… baina politikaz eta arlo sozialaz ere ematen ditu irakasgaiak hizkuntzak». Halaber, epaimahaikideek nabarmendu dute «sakontasuna eta arintasuna» ezkontzen dituela, entzuteko «atsegina eta aberasgarria» dela. Komunikazio sarirako beste finalistak EITBko Ez hain ondo bideopodcasta eta Euskalerria Irratiaren Flop Kultura podcasta izan dira. Kazetaritza sarirako finalistak lan hauek izan dira: June Fernandezek Argia-rako egindako Nerabeak eta sexu heziketa: pornoa ote da arazoa? erreportajea; Jon Artanok idatzitako Juana liburua; eta Bada gazteen hedabidea.

1946an jaio zen Johnny Kurutxet (sortzez Jean Kurutxet), San Frantziskon, jatorria Ezterenzubi (Nafarroa Beherea) badu ere. Bi urte zituela itzuli zen haren familia Euskal Herrira, eta bertan bizi izan zen Kurutxet, 19 urte bete zituen arte. 1966an AEBetara itzulirik, euskara eta euskal kultura bultzatzen jardun du nekaezin, baita bertsolaritzaren alde ere. 1972an ekin zion bertsolari ibilbideari, eta geroztik hamaika saiotan aritu zen bertsotan, bereziki AEBetako euskal etxeetan eta euskal jaietan, Gratien Alfaro, Jesus Goñi, Martin Goikoetxea eta Jesus Arriadarekin batera. 1988an Gardnevillen (Nevada) antolatutako lehen lehen Bertsolari Txapelketan parte hartu zuen. Euskal Herrira egindako bisitaldietan ere aritu zen bertsotan, esate baterako, 2007ko Xalbador Egunean Urepelen (Nafarroa Beherea) edota Euskal Kultur Erakundeak antolatutako Diasporatik jaialdian, 2015ean, Mintzolan (Villabona, Gipuzkoa). Xalbador, Mixel Aire Xalbador II eta Txomin Ezpondarekin ere egin zituen hainbat saio. 2003an National Endowment for the Arts saria jaso zuen Washingtonen, bere bizitza osoko lanaren aitortza gisa. Kurutxetek ez ezik, Jesus Arriada (San Frantzisko), Jesus Goñi (Reno) eta Martin Goikoetxea (Wyoming) ere saritu zituzten urte hartan. Haren ekarpenak izan zuen bestelako aitortzarik ere: 2022ko martxoan omenaldi berezia eskaini zion NABO North American Basque Organizations elkarteak.

Hala islatzen du Eustat Euskal Estatistika Erakundeak asteazken honetan argitaratutako azken txostenak. Osasun-gastuak administrazio publiko guztiek egindako gastu arrunta neurtzen du, bai eta nahitaezko eta borondatezko osasun-aseguruak eta etxeetako zuzeneko ordainketak ere.

Sumendi bat erupzioan, Guatemalako Volcan de Fuego sumendia zehazki, eta laba eta su jario haren erdian, irudiak besterik iradoki badezake ere, bi kilometro urrunago, mendiko txirrindulari bat, hura ere su batean maldan behera. Irudi hori da Bilboko Mendi Film zinemaldiaren 17. ekitaldiko kartela, Jean-Baptiste Liautard frantsesaren argazkia. Egokia aurtengo festibala nola datorren eta zer izango den adierazteko: sumendi bat erupzioan. [articles:2134005] Gaur aurkeztu dute Bilboko Mendi Film jaialdiaren 17. ekitaldia erakunde babesleetako ordezkariak bertan zirela: Leixuri Arrizabalaga (BFA), Koldo Bilbao (BBK), Ruth Lopez (WOP), Begoña de Ibarra (BFA), Joselu Blanco (ETB), Iñaki Lopez de Aguileta (Bilboko Udala), Iñigo Iturrate (Euskalduna Bilbao), Sabin Astorkiza (Japan Car), Alberto Iñurrategi (Ternua), Ibon Mujika (Deia), Argiñe Areitio (SUA edizioak) eta Jabier Baraiazarra Bilboko Mendi Film jaialdiaren zuzendaria. Erakunde babesleetako ordezkariak eta Jabier Baraiazarra jaialdiko zuzendaria, aurkezpen ekitaldian. ENRIQUE MORENO ESQUIBEL / MENDI FILM Berezia eta zirraraz betea izango da abenduaren 6ko hasiera ekitaldia, Euskaldunan. Hasteko, WOP Mendi Film saria emango diete Euskadiko eta Nafarroako mendi federazioei haien mendeurrenean. Ondoren, Nuptse. L’Inaccessible absolu filma proiektatuko da. Baraiazarraren hitzetan, «hamar urteotako film onenetakoa: goi mailako alpinismoa erakusten du; publiko zabalarentzat ere pelikula aproposa da; gidoi oso ona du, eta protagonistetako bat bertan egongo da: Helias Millerioux, urrezko pioleta jasotako alpinista eta komunikatzaile aparta». Azkenik, hil osteko oroitza eta aitortza egingo zaie aurten K2n hil diren Kazuya Hiraide eta Kenro Nakajima alpinista japoniarrei. Hiraide birritan izana zen Mendi Filmen, azkena iazko abenduan, Tirich Mir mendiaren ipar horman eginiko igoerari buruzko Rope filma aurkeztera etorri zenean. «Etxekotzat daukagu, eta hala sentitzen zen bera ere», adierazi zuten zinemaldiko arduradunek doluminak emateko adierazpenean. Aurtengo jaialdiko irekieran, Bilbon izango dira Shoko Etoh, Kazuyaren emaztea, eta bien seme-alabak. Gau Magikoa izango da aurtengo jaialdiaren beste berrikuntzetako bat, abenduaren 14an, larunbatez, 12:00etan. «Etxeko txikientzako ez ezik, gurasoentzako eta amama-aititentzako, familia osoarentzako ekitaldia izango da. Gasteizko Les Bobe-Bobe konpainiako kideek antzezlan baten bidez harilkatuko dute saioa, ipuinez, musikaz, filmez eta umorez osatutako emanaldi berezia». Lau film labur proiektatuko dira emankizunaren barnean: Leizeta dokumental laburra, eta animaziozko Chimborazo, Fallin’ eta Spring. Aurten 226 pelikula inskribatu dira, inoiz baino gehiago, eta horietatik 49 film hautatu dira proiektatzeko, 40 Sail Ofizialean eta 9 Zabalaundin, lehiatik kanpo. «Aurtengoa ederra dator. Egiazko harribitxiak daude filmen artean. Ikusleari begira zenbait berrikuntza izango dira: nagusietakoa, bi asteburuetan, abenduaren 6-8-9 eta 13-14-15, Euskalduna jauregia bihurtuko dela kanpaleku nagusia, han izango baitira jaialdiko 20 emanaldietatik hamasei. Eta ohiko zinema ekitaldiez gain, bestelakoak ere bai: liburu aurkezpenak, erakusketak…», jakinarazi du Jabi Baraiazarrak, Mendi Filmeko zuzendariak. Aste barruko zortzi emanaldiak, berriz, BBK aretoan izango dira. «Kanpaleku nagusi kutuna dugu areto hori ere, Mendi Film Gasteiztik Bilbora etorri zenetik urteroko egoitza, 2012tik etenik gabe», nabarmendu du Baraiazarrak. 2024ko Mendi Film jaialdiaren aurkezpeneko trailerra Pelikulez gain, aurten hiru erakusketa ere izango dira. Bilboko metroko lau geltokietan dagoeneko ikusgai daude CVCEPhoto 2024 argazkilaritza lehiaketako 20 lan sarituak. Euskaldunan, berriz, bi hauek atonduko dira: batetik, Gailurretan izan gaitun, mendi federazioek Emmoa fundazioaren laguntza ezinbestekoarekin antolatutakoa, emakumeek euskal mendizaletasunean izan duten presentzia nabarmenari buruz; eta, bestetik, Tximist espedizioaren inguruko erakusketa, Emmoak berak atondutakoa. Lau liburu aurkezpen berezi ere egingo dira, eta egileak bertan izango dira: Silvo Karo, Thomas Huber, Karlos Aretxabaleta Txapel eta Sebastian Alvaro. Huberren Mendia eta askatasuna eta Aretxabaletaren Izarrak eta Haitzak, euskaraz argitaratu dira, Sua argitaletxearen eskutik. «Gero eta ikusle eta industriako profesional gehiago biltzen da. Topagune bihurtu da. Helburu hori jarri genion aspaldi geure buruari, eta sendotze bidean goaz» JABI BARAIAZARRA Mendi Filmeko zuzendaria Hamar egunetan hainbat zinegile, ekoizle eta alpinista elkartuko dira jaialdian, erakusleiho ez ezik topagune bihurtu baita urteen joanean zinemaldia. Entzute handiko protagonisten artean, honako hauek izango dira Bilbon: Helias Millerioux alpinista frantziarra, 2018an Nuptseko hego aurpegiko igoeragatik urrezko pioleta irabazitakoa, eta aurtengo bi pelikuletan protagonista (Nuptse. l’Inaccessible absolu eta Les jours sauvages); Erri de Luca idazle, poeta eta eskalatzaile italiarra, L’Età sperimentale filmaren protagonista; Aniqa Bano emakume ekintzaile pakistandarra, Flying Hands filmeko protagonista; Eiza Kubarska zinemagile eta alpinista poloniarra Wanda Rutkiewicz alpinista aitzindariari buruzko The Last Expedition filmarekin datorrena; Davina Beyloos Rosset eta Seb Montaz Rosset zinemagile frantziarrak, Mendi Filmen askotan saritutakoak; arestian aipatutako Silvo Karo, Thomas Huber, Sebastian Alvaro… Mendiko zinemagintzaren industriaren inguruko jardunaldi bat ere antolatu da aurten, sektorean lan egiten duten profesionalentzat eta industria horretan murgildu nahi duten zaleentzat: Mendi Pro. Abenduaren 13an izango da, Euskaldunan, 09:00etatik 13:30era. «Jaialdia erabat errotuta eta sendotuta dago, bai etxean eta bai kanpoan; erreferentzia da nazioartean, eta, 17 urteotan egindako bidearen erakusle, urtetik urtera gero eta ikusle gehiago biltzen da, baita mendiko zinemagintzako gero eta profesional gehiago ere. Topagune bat bihurtu da industriako eragileentzat. Helburu hori jarri genion aspaldi geure buruari, eta sendotze bidean goaz», nabarmendu du Baraiazarrak. 2024ko Mendi Film jaialdiko kartela. Mendi Filmek 24.800 euro banatuko ditu 12 saritan. Irabazleek, diruaz gain, Iñigo Aristegi eskultoreak landutako Eguzkilore garaikurra jasoko dute. Aurten, honako hauek izango dira Sail Ofizialeko epaimahaiko kide: Michael Dillon, zinemagile australiarra, birritan jaialdiko sari nagusia irabazitakoa; Joni Cooper, Banff eta Doxa-Vancouver zine jaialdietako zuzendari izandako kanadarra; Oscar Gogorza, euskal kazetari eta mendi gidaria; Toon Hezemans, Dutch Mountain Film Festivaleko zuzendari herbeheretarra eta Haizea Huegun, euskal musika konpositorea. Egitarau osoa eta saioetako sarrerak eskuragarri daude jaialdiaren webgunean eta Euskalduna eta BBK aretoko salmenta gune eta plataformetan.

Jabi Baraiazarra Mendi Film festibaleko zuzendariak adierazi du jaialdiak eragin nabarmena duela: «Gurean aurkezteaz gain, International Alliance for Mountain Film sareko beste jaialdietara ere bideratzen dira euskal produkzioak, eta, beraz, dena lotuta dago: horregatik aurkezten dira gero eta pelikula gehiago eta kalitate hobekoak gure leiho horretara. Flyng Hands dokumentala, adibidez, Bilboko Al Borde Films eta Labobiografia ekoiztetxeek ekoitzia, dokumentalen jaialdi handietan izango da, eta ziur nago oso bide oparoa izango duela sarietan eta ikusleek harrera oso ona egingo diotela. [articles:2134057] SAIL OFIZIALA ‘FLYING HANDS’ Marta Gomez eta Paula Iglesias Abenduak 7, 19:45, Euskalduna Pakistango Karakorum mendilerroaren bihotzean, Aniqa Bano alaba gor batez erditu zen: entzumenik gabe jaio zen Narjis. Neska horienganako arbuioa eta estigma handia da han. Aniqak, ordea, alaba jaio arte ez zuen errealitate gordin horren berririk. Hamasei urte geroago, Narjisek amaren egunerokoak irakurri, eta jakingo du zer oztopo gainditu behar izan dituen. Baltistan eskualdean barrena lagunduko gaituzte ama-alabek: gorrentzako eskola eta etxea eraiki ditu han Aniqak. Narjisek amaren bizitza aldatu zuen, eta Aniqak, alabaren patua. ‘ZAZPI’ Mikel Lizarralde Asurmendi Abenduak 8, 12:00, Euskalduna Euskal Herriko probintzia bakoitzeko mendi garaienak lotuko ditu Mikel Lizarraldek, eta, bidean, esklerosi anizkoitzaren diagnostikoa jaso eta gaitzarekin bizitzea zer den kontatuko du. Bizitza normala izan nahi duen optimista burugogor baten erronka eta 300 kilometro pasatxoko bidaia, 11 etapatan. ‘HAIZE LERROAK’ Janire Etxabe Abenduak 8, 17:00, Euskalduna Haize lerroak lanean, lau urtean Euskal Herriko mendi eta baso esanguratsuenetan egindako dantza lerroak dokumentatzen ditu Janire Etxabek. «Amets batek, sentimendu batek aldatu dezake paisaia? Dantza bertikala probatu nuenetik argi izan nuen bide honetan jarraitu gura nuela. Geure etxean, mendietan, hegaz, zintzilik». ‘HIRU HAUNDIAK. TAUPADAK ETA GAILURRAK’ Ander Salsamendi Arbizu eta Aitor Intxaurraga Abenduak 13, 17:00, Euskalduna Hiru Handiak Euskal Herrian egiten den lasterketa bat da, lehena, handia, mitikoa, entzutetsua… geurea. Gaur egun gure mendietan korrika dabiltzan milaka mendizale ernarazi dituen hazia aspaldi erein zen, eta indartsu ernamuindu. Espiritu askeak, ameslariak, naturarekin bat egiten dutenak. ‘MODO AVIÓN’ Iciar Casatmitjana, Garazi Sanchez Abenduak 10, 19:30, BBK aretoan Garazi Sanchez surflari profesionala Mexikoko hondartza urrun batera itzuli da, duela hamabost urte bake aterpe izan zuen tokira. Sakelakoarekiko eta pantailekiko adikzioaren loturetatik askatu nahirik, hamabost egun «hegaldirako moduan» pasatzea erabakiko du, bere gailu elektroniko guztiak itzalita eta oraina biziz. ‘THE LITTLE CANOE’ Iñigo Grasset Abenduak 9, 17:30, BBK aretoa Mentawai uharteen bihotzean (Indonesia), antzinako herri bat bizi izan da mendez mende, naturarekin harmonian. Natxo Gonzalez tarteko dela, film labur honek uharteen edertasun naturala ez ezik bertako herrien arima ere zaintzearen garrantzia nabarmendu nahi du, surfaz harago. ‘UNA MIRADA ATRÁS. EL ARTE DE EQUIPAR’ Alfonso Garcia Abenduak 7, 12:00, Euskalduna Eskalatzaileen %1ek baino ez du jarduten bide berriak ekipatzen. Ekipatzaileen lanari buruzkoa da filma, Euskal Herriko lau eskalatzaile bidelagun direla: Aritz Aparizio, Guillermo Bañales, Iñaki Marco eta Juan Manuel Hernandez. ZABALANDI ‘ERRO’ Amaia Lejarreta Abenduak 9, 17:30, BBK aretoa Amaia Lejarreta artista plastikoak bodypainting-a eta Janire Etxaberen dantza bertikala uztartzen ditu Jon Mendizabalen kameraren begiradapean. Proiektu honen bidez, Amaiak hainbat kontzeptu islatzen ditu: lurraldea, espazioa/denbora, memoria, identitatea eta gorputzaren bizi zikloak. ‘GLAZIARRAK AGURTZEN: ANETO – AIREA’ Iker Larrañaga Abenduak 13, 19:45, Euskalduna Eñaut Izagirre Estibaritz glaziologoaren eskutik Pirinioetako lau glaziar aztertzen dituen dokumental sorta: Aneto, Infernuak, Monte Perdido eta Vignemale. Pirinioetako paisaia ederrak eta errealitate areagotua nahasiz, denboran atzera eta aurrera dabiltza dokumentalak. Saio honetan Anetoko glaziarra izango da aztergai, eguraldiko aurkezle Arnaitz Fernandez bidelagun. ‘MOVING HIMALAYAS’ Julio A. Valero Abenduak 13, 16:30, Euskalduna Nepalen, haur askok zail izaten dute hezkuntza jasotzea; maiz ikasketak utzi behar izaten dituzte, edo hasteko aukerarik ere ez dute izaten. Iñaki Otxoa de Olza mendizalearen ondareari jarraituz, SOS Himalaya erakundeak errealitate hori hobetu dadin lan egiten du. ‘NOIE’ Dani Castillo Abenduak 7, 12:00, Euskalduna «Noie», esan zion Ainhize Belarrek aitari, oinak lurretik altxatu eta Iñi Ameriketan (9a+) proiektu handiari ekitean. Pentsamenduen eta ziurgabetasunaren baitan egindako bidaia da filma. Hitza da soka, ez dago irudirik. Haitzuloaren belztasunean, Ainhizeren burutazioak, Baltzolako haitzuloko oihartzunak, esfortzuaren soinuak eta pultsu bizkorra nahasten dira. ‘PELIGRO. NO ASOMARSE’ Daniel Cascales Granados Abenduak 14, 17:00, Euskalduna Nerbioiko ur jauzia, 200 metro baino garaiagoa, Iberiar penintsulako handiena da. Arroila izugarri bat, Nerbioi ibaiaren sorburutik oso gertu. Oso motibatuta dagoen highliner talde bat ia kilometro bateko lerroa gurutzatzen saiatuko da lehen aldiz.

Heldu da eguna: gaur egin dira EHU Euskal Herriko Unibertsitateko errektorea hautatzeko bozak. Goizean eman dute botoa bi errektoregaiek. 10:30 pasatxo zirenean eman du botoa Joxerramon Bengoetxeak, unibertsitatean bere-berea duen eremuan, Donostiako campuseko Zuzenbide fakultatean. Bere taldeko kideak izan ditu ondoan, eta hainbat ikasle ere hurbildu zaizkio ingurura, agurtzera. Eva Ferreirak geroago eman du botoa, 11:30 aldera, Bibon, Sarrikon, Ekonomia eta Enpresa Fakultatean. Katedraduna da bertan, Ekonomia Aplikatuan. Bere taldeko kideak ondoan izan ditu berak ere. 18:00ak arte egon da botoa emateko era. Itxita daude ja hautetsontziak. Emaitzak 20:30 alderako espero dira. Bizkaia Aretoan agerraldi bat egingo da, eta han jakinaraziko dira. Bengoetxeak nabarmendu du hauteskunde kanpainan zehar unibertsitateko eragile guztiek izan dutela hautagaitza bakoitzaren «proposamenak» ezagutzeko era. «Eta uste dut bozkatuko dutela jakinda zeren alde bozkatzen duten. Guk espero dugu gure alde izatea, baina edozein kasutan unibertsitatea da prozesu honetatik irabazle aterako dena». Parte hartzeko deia egin dute bi hautagaiek; Bengoetxeak %10eko langa gainditzea espero dutela nabarmendu du. Egunotan igarri du mugimendua, gaur goizean goizetik ere bai, eta hori parte hartze datuetan igarriko den itxaropena du. «Espero dut sumatuko dela, eta kemena hartuko duela unibertsitateak energia honetatik». Ondoren, gaur iluntzean ikusiko diren datuak aztertuta, hausnarketa egingo beharko dela esan du. «Unibertsitatean gaude, azterketak egiten dira, eta hau da gure azterketa, eta, neurri batean, unibertsitate osoaren azterketa ere bada, zein neurritaraino nahi duen inplikatu eta eragin bere botoen bitartez». Boz hauetan bi hautagaitza egon dira, aurrekoan ez bezala; 2020an Eva Ferreira izan zen hautagai bakarra. Lehiak orain onura agerikoa ekarri duela uste du Bengoetxeak. «Auzi garrantzitsuen inguruan eztabaidatzeko era egon da». Lehiaz harago, hitz eta salaketa gordinak ere egon dira kanpainan. Deigarriena izan zen Eva Ferreiraren taldeko kide Guillermo Quindosek dimisioa aurkeztu behar izan zuela kanpaina betean; jakin zen kontu anonimo bat sortu zuela sare sozialetan horren bidez mezu iraingarriak zabaltzeko Bengoetxearen hautagaitzaren inguruan, eta hori izan zen dimisioaren motiboa. Eztabaida publikorako bideak-eta mugatu nahi izana ere egotzi diote Ferreiraren taldeari. Alde horretatik, oso mugitua izan da kanpaina. Joxerramon Bengoetxea, gaur, botoa ematen. MAIALEN ANDRES / FOKU Lohi horietan ez du sartu nahi izan gaur Bengoetxeak kazetarien aurrean egin dituen adierazpenetan. Jendea botoa ematera agertzea nahi du, baina esan du ez lukeela nahi albiste horien inguruan sortu den oihartzuna izatea horretarako motiboa. «Baizik eta proposamenengatik, eta hautagaitza bat baino gehiago daudelako». Izan ere, zalaparta sortu duten albiste horiek guztiak zenbaitentzat mobilizaziorako akuilu izan badira ere, beste zenbaitentzat uxatzaileak izan daitezkeen susmoa du. Eva Ferreirak ere hauteskundeen garrantzia nabarmendu nahi izan du, eta mezu bat plazaratu du horretarako. «Gaur oso egun garrantzitsua da unibertsitate komunitatearentzat. Datozen sei urteetarako euskal unibertsitate publikoaren etorkizuneko programa eta lidergoa erabakiko ditugu», azaldu du. Botoa ematera deitu du, eta «errespetuz eta lasaitasunez» aritzera. Eva Ferreira, gaur, botoa ematen. JAIZKI FONTANEDA / FOKU Bide batez, «unibertsitateko balioen» goraipamena egin nahi izan du, eta horiek «gezurretatik eta salaketa faltsuetatik» urrun daudela gogoratu du. «Euskal Herriko Unibertsitatea da euskal gizarteak ondoen baloratzen duen erakundea. Horrela izatean jarrai dezala da gure apustua». Errektoretza lortu zuen Ferreirak 2020ko azaroan: boto haztatuen % 66,2 alde izan zituen hauteskunde haietan. Parte hartzea %7,7koa izan zen. 2016koarekin alderatuta, apala; orduan %12koa izan zen. Boto haztatua 50.590 pertsona daude botoa ematera deituta gaur EHUn. Ikasle, irakasle eta bestelako langile: denek eman dezakete botoa. Denen botoak ez du, ordea, berdin balio; boto haztatua da. Unibertsitatearekin lotura iraunkorra duten 2.326 irakasle doktoreen botoak %56ko pisua du emaitzetan. Botoa eman dezaketen ikasleak 42.827 dira; haien botoek balio dezente txikiagoa du, %22koa. Atzetik, unibertsitateko gainerako kategoriak datoz, oraindik ere ehuneko apalagoekin. [articles:2134094]

Bi finantza-erakundeek ziurtzat jotzen zuten Bruselaren ebazpen hori Europako Batzordeak eragiketa aztertuko zuela jakin zenetik.

EH Bilduk eta Eusko Jaurlaritzak aurrekontuen inguruan akordioa lortzeko lanean jarraitzen dute. PP eta Sumar negoziazio mahaitik altxa ostean, politika publikoek “anbizioa” handiagoa izan dezaketela uste du koalizio subiranistak.