Ozzy Osbourne musikaria zendu da, 76 zituela. Haren senideek jakinarazi dute berria, eta ohar batean azaldu dute «maitasunez inguratuta» egon dela azkenera arte. Nahiz eta ez duten zehazki adierazi zergatik hil den Osbourne, azken urteetan hainbat osasun arazo izan zituen. Black Sabath taldeko abeslaria izan zen. Hain zuzen, uztailaren 5ean taldeko kideak elkartu zituen elkarrekin azken kontzertua emateko. «Sei urte daramatzat ohean, eta ez dakizue nola sentitzen naizen orain», esan zien musikariak bertaratutakoei. Ingalaterrako Birmingham hirian jaio zen, 1948an, eta gurasoak industriako langileak zituen. 14 urterekin erabaki zuen musikari izan nahi zuela, The Beatles taldearen zale sutsua baitzen. 15 urterekin eskola utzi, eta Geezer Butlerrekin batera talde bat sortzea erabaki zuen. Industriarekin izandako harremanak zuzenean eragin zuen Black Sabbath taldearen doinuetan —1968an sortu zuten—: «Garai hartan, azaldu nahi genuen zer ikuspegi genuen gure ingurukoari buruz», adierazi zuen Butler baxu jotzaileak 2017an. Halaber, aipatu zuen ez zituztela abesti alaiak jo nahi, kutsu «industrialagoa» eman nahi zietela kantuei. Heavy metala eta hard rocka uztartzen zituzten. Osbournek eta Butlerrek ez ezik, Tonu Iommik (gitarra) eta Bill Wardek (bateria) ere osatzen zuten taldea. Lehenengo diskoa bi urteren buruan kaleratu zuten —taldearen izen bera zuen—, eta, nahiz eta kritikariek ez iruzkin onak egin, taldeak lanean jarraitu zuen. Paranoid (1970) mugarria izan zen haien ibilbidean; Erresuma Batuan gehien entzundako diskoen zerrendan sartzea lortu zuten. Handik urtebetera plazaratutako Master of Reality-k ere sona handia lortu zuen. Osbournek bost disko grabatu zituen jatorrizko taldearekin, baina, 1979an, alkoholarekin zuen menpekotasuna zela medio, gainerako kideek kaleratu egin zuten. Ronnie James Diok hartu zuen haren lekua —Rainbow taldeko abeslari ohia zen—. Taldeak 80ko eta 90eko hamarkadetan hainbat aldaketa izan zituen musikari eta abeslarien artean, baina, 1997an, talde osoa elkartu, eta zuzeneko album bat kaleratu zuten: Reunion. Osbourne bakarka hasi zen Black Sabbath utzitakoan, eta Blizzard of Ozz taldeko kide ere izan zen. 11 disko kaleratu zituen talde harekin. Adikzioak eta gaixotasunak Heavy metaleko izen garrantzitsuenetako bat izan zen Osbourne, eta, horrez gain, Black Sabbathekin eman zituen zuzenekoetako asko musikazaleen memorian iltzatuta geratuko dira. Kontzertuetako batean saguzar bati burua kendu zion haginkada batez; atrezzokoa zela uste zuen. Indarkeria matxistako kasu larri batengatik ere salatu zuten: 1989an, bere emazte Sharon Osbourne hiltzen saiatzeagatik atxilotu zuten. Sharon Osbournek akusazioa erretiratuta amaitu zen auzi hura. Drogekin eta alkoholarekin hainbat tirabira izan zituen. Aurten, berriz, beste berrehun artistarekin batera agiri bat sinatu zuen Erresuma Batuko BBC irrati-telebista publikoaren kontra, Israelen kontra lerratzen dela leporatuta. 2022an ebakuntza bat egin behar izan zioten bizkarrezurrean, eroriko batengatik. 2020an jakinarazi zuen parkinsona zuela, eta gaixotasun horrek lehen lerrotik aldendu du azken urteetan.

Borroka bat izan da gaur eguerdian Donostian. Horren harira, hiru gizonezko atxilotu dituzte, 30 urteko bi eta 27 urteko bat. Ertzaintzak azaldu duenez, bi gizon beste bat itotzen saiatu dira, eta atxilotu egin dituzte. Hiltzen saiatu diren gizon hori bera ere atxilotu dute, lesioak egitea egotzita.

EAJk Andoni Busquet EBBko kidearen adierazpenak igorri ditu Azpeitiko istiluen harira. EH Bildu zuzenean aipatu gabe, «arduradun politiko batzuen ekidistantzia onartezina» dela esan du. Nagore Alkorta Azpeitiko alkateak (EH Bildu) adierazi zuen haren ustez igande goizaldean Azpeitian (Gipuzkoa) izandako istiluetan Ertzaintzaren jokabidea «neurriz kanpokoa» izan zela. Busquetek esan du arduradun politikoak «gizarte honetako suak amatatzeko» daudela, «eta ez suak pizteko». Udaltzaingoari eta Ertzaintzari babes osoa agertu die gero. Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak ere babes osoa agertu dio Poliziari. «Halakoek iraganera garamatzate, eta iraganeko eta egungo indarkeria ez deslegitimatzeak halakoetara eraman gaitzake. Beraz, irmo salatu behar dira halako jokabideak, indarkeria ez dadin berriz errotu hemen». Ertzaintza tarteko dela, beste istilu batzuk ere izan dira Gipuzkoan azken hilabetean. «Halako egoerak ikusita, argi hitz egin behar dugu, printzipio kontua da, ezin da inolaz ere babesa ematen diguten horien aurka egin; horregatik, erabat gaitzesten dugu gertatutakoa». Jose Ignacio Asensio Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusi eta Gipuzkoako Jasangarritasun diputatuak ere «onartezintzat» jo ditu istiluak, eta deitoratu egin du «EH Bilduren ahalegina halako gertakari larriei garrantzia kentzeko». Sipe, Erne eta Euspel ertzainen sindikatuek ere gertaerak gaitzetsi dituzte, eta «babes falta» salatu dute. Asteazkenerako elkarretaratzera deitu du Euspelek Bilbon, Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiaren aurrean.

Aurreakordioa ofizial egingo da. BSHko langile gehien-gehienek baiezkoa eman diote UGT, CCOO, ATISS eta Solidari sindikatuek iragan astean hitzartutakoari. Orotara 609 langilek bozkatu dute, eta %78k onetsi dituzte kaleratzeko baldintzak: 475ek alde bozkatu dute, 127k kontra egin dute (%21), bi abstenitu egin dira, eta bostek boto baliogabea eman dute. Hiru txandatan egin dute bozketa. Azkena 15:00etan egin da, eta ordubete inguru iraun du zenbaketak. Zazpi hilabeteko borroka luzearen arrastoak nabari dira lantokiaren sarreran. Hilarriak eta lantokiei dagozkien panpinak ageri dira atari ondoan, eta handik gertu langile bakan batzuk atera dira, etxerantz. Guztia amaituta, Juanjo Hemoso de Mendoza langile batzordeko presidentea kazetariekin mintzatu da. «Uste nuen kontaketak gehiago iraungo zuela, baina ohituta gaude hauteskunde sindikalak, lan hitzarmena eta horrelako galdeketak egitera, eta azkar joan da. Badakigu zein den dinamika». Langile guztiak zeuden bozkatzera deituta: ez soilik egun lanean direnak edo kaleratuko direnak, baizik eta baita beste lantokietan tokia izango dutenak eta egun eszedentzian daudenak ere: 668 orotara. «Enpresak langile batzuk espedientetik kanpo utzi baditu ere, guk ez dugu inor bozketatik at utzi nahi izan. Uste dugu denek zutela parte hartzeko eta libre erabakitzeko eskubidea», aipatu du Hermoso de Mendozak. Kaleratzeak, azaroan eta abenduan Azkenean, 609 langilek bozkatu dute, eta hain zuzen ere horiek dira datozen hilabeteetan lan erregulazioko espedientean sartuko direnak: 50 urtetik beherakoak azaroaren 30ean kaleratuko dituzte, eta gainerakoak, berriz, abenduaren 31n. Ordura arte, lantokia irekirik egongo da, eta, hitzartutakoaren arabera, enpresak planifikatutako produkzioaren %95 bete beharko dute langileek abuztutik abendura bitartean. Iragan astean hitzartutakoaren arabera, 55 urtetik beherako langileek 45 eguneko kalte ordaina jasoko dute lan egindako urte bakoitzeko, eta 1.500 euroko diru saria ere kobratuko dute antzinatasun urte bakoitzeko. 55 eta 63 urte arteko langileek erretiro aurreratua izango dute —soldataren %70 jasota—, eta lan hitzarmenean zehaztutako kotizazioak ordaindu beharko ditu enpresak. Langile horiek ez dute kalte ordainik jasoko, baina. Gainera, lantokia berrindustrializatzeko aukera irekirik egongo da. Hermoso de Mendozaren arabera, «bospasei enpresak interesa azaldu dute», baina bakar batek ere ez du aurrerapausorik eman oraindik: «Enpresa bakoitzak bere erritmoa du, eta espero dugu aukeraren bat gauzatuko dela. Oraingoz, baina, ez da halakorik gertatu, eta ez dago lantokia bere gain hartzeko prest dagoen inor». «Elkarrekin egon gara amaiera arte, eta balioa eman nahi diot batasun horri. Zazpi hilabeteotan, hala batzordeak nola langileek era eredugarrian jokatu nahi izan dugu». JUANJO HERMOSO DE MENDOZA BSHko langileen batzordeko presidentea Behin emaitza plazaratuta, bihar goizean goiz bilduko da langile batzordea, zer urrats egin aztertzeko eta enpresari bozketaren berri emateko. Gainera, etzi, langileen ordezkariak Nafarroako Gobernuarekin bilduko dira 10:00etan, «berrindustrializazioaren bidearen inguruan lan egiteko, eta aurrera egiteko». Hermoso de Mendozak gogora ekarri duenez, urtarrilaren hasieran Espainiako Industria Ministerioak multinazionala deitu zuen aukera hori aztertzeko mahai bat osatzera, eta, presio horren ondorioz, BSHk Metys aholkularitza etxea kontratatu zuen. Geroztik, Nafarroako Gobernuak, Espainiako Gobernuak eta taldeak mahai bat osatu dute inbertitzaileak bilatu eta operazio posible hori aztertzeko. Langileak mahai horretatik kanpo badaude ere, zuzeneko informazioa jaso dute orain arte: «Harreman zuzena dugu Ministerioarekin eta Nafarroako Gobernuarekin, guri dagozkigun gaiak aztertzeko». LABek eta ELAk ez dute babestu aurreakordioa, eta, hain zuzen ere, Hermoso de Mendoza LABeko kide da. Emaitzaren zergatiaz galdetuta, ez du iritzia eman nahi izan, baina onartu du zazpi hilabeteko prozesua «oso gogorra» izan dela. «Multinazionalak eskura zituen kartak baliatu ditu, eta, aholkulari onak dituenez, bere estrategiari jarraitu dio», aipatu du, eta zera gaineratu: «Posible zen akordioa anbizio handiagokoa izatea eta enpresak bestelako alternatiba bat ematea? Bai, jakina, baina ni ezin naiz sartu langile bakoitzaren iritziari eta ikuspegiari dagozkion kontuetan». Kontzientzia, lasai Nahiz eta azken orduan sindikatu bakoitzak bere ikuspegia azaldu, Hermoso de Mendozak nabarmendu du batuta egin dutela bidea: «Elkarrekin egon gara amaiera arte, eta balioa eman nahi diot batasun horri. Zazpi hilabeteotan, hala batzordeak nola langileek era eredugarrian jokatu nahi izan dugu, sendo eta zintzo, mobilizazioen eta adierazpenen bidez jendaurrean azaleratzeko asmoz zer gertatu den». Mendozarentzat berarentzat ere gogorra izan da prozesua, maiz egokitu baitzaio jendaurrean agertzea. «Kontzientzia oso lasai» duela onartu du. «Langileen gehiengo handi baten errespetua irabazi dut, eta hala erakutsi didate. Egoera honetan, langile klasearen ikuspegitik zegokidan lana egin dut. Osteguneko batzarrean guztiei esan nien ohore bat eta plazer bat izan dela, baina hau ez da amaitu». Gogora ekarri du, hortaz, bururaino aztertu behar dela Ezkirozko lantokiari irekita eusteko aukera hori.

Urte bat eta bederatzi hilabeteren ondoren, Mendebaldeko estatuek publikoki hartu diote kargu Tel Avivi: ohar bateratu bat sinatu eta kaleratu dute 25 herrialdek, eta exijitu diote Israeli «berehala» bukatzeko zerrendaren aurkako sarraskia. Herrialde horiek uste dute han dauden zibilak «inoiz ikusi ez den sufrimendu bat» ari direla pairatzen, eta ez duela «zentzurik» jende gehiago hiltzeak; are, dokumentuan ahoan bilorik gabe gaitzetsi dituzte laguntza jasotzeko guneetan egindako «hilketa krudelak», eta salatu dute «onartezina» dela Israelgo Gobernuak zerrendako palestinarrei oinarrizko laguntza humanitarioa ukatzea. Israeli belarritik tira egin dioten estatuen artean daude Frantzia, Erresuma Batua, Italia, Kanada, Australia, Japonia eta Suitza, besteak beste. Mendebaldeko herrialde batzuk, kontrara, ez dira sinatzaileen artean ageri, hala nola AEBak eta Alemania. Gazaren aurka abiatutako erasoaldia kritikatu ez ezik, hainbat neurri hartzeko ere eskatu diote Israeli: batetik, «berehala» bertan behera uzteko GKE gobernuz kanpoko erakunde humanitarioei zerrendan ez jarduteko ezarritako debekua; eta, bestetik, ahalbidetzeko NBE Nazio Batuen Erakundeko organismo humanitarioei Gazan laguntza banatzea. Ia hiru hilabetez, martxoaren 2tik maiatzaren 18ra, Israelek guztiz blokeatu zuen laguntza humanitarioaren sarbidea. Maiatz amaieratik GHF Gaza Humanitarian Foundation arduratzen da laguntza banatzeaz. Israelen oniritzia du; ez, ordea, NBErena: AEBetako militar ohiek osatutako talde bat da, eta talde mertzenarioen babesa du. Azken hilabete eta erdian 1.000 gazatar inguru hil ditu Israelek laguntza jasotzeko guneetan; setioa hasi zuenetik ia 60.000 dira. 2023ko urriaren 7az geroztik, Israelek gogortu egin du Zisjordaniaren eta Jerusalem ekialdearen aurkako jarrera ere; horren erakusle da, hain justu, ordutik eremu horietan bizi diren ehunka palestinar atxilotu dituztela, eta sarekadak egin dituztela zenbait gunetan. Bada, Mendebaldeko herrialdeek horren inguruan ere hitz egin dute kaleratutako oharrean. 25 estatuek esan dute «erabat» gaitzesten dutela Palestinako Lurralde Okupatuetan «neholako lurralde edo populazio aldaketarik» bultzatzea, eta iritzi diote guztiz «onartezina» dela Israelek mahai gainean jarritako «hiri humanitarioaren» proposamena. Plan horren helburua palestinarrak lurralde ñimiño batera lekualdatzea litzateke. «Desplazamendu behartua nazioarteko zuzenbidearen urraketa larria da», gaineratu dute oharrean. Bestalde, Hamasi ere mintzatu zaizkio dokumentuan. Palestinako erakunde islamistari gogorarazi diote «onartezina» dela «oraindik ere» zibilak gatibu izatea, eta galdegin diote horiek guztiak «berehala» eta inolako baldintzarik gabe aske uzteko. Hori lortze aldera, nazioarteak eta bitartekariek egiteko duten lana azpimarratu dute, eta eskerrak eman dizkiete AEBei, Qatarri eta Egiptori, arlo horretan orain arte egindako lanagatik. Israelek Atzerri Ministerioak kaleratutako komunikatu baten bidez erantzun die Mendebaldeko 25 herrialde horiei: Tel Aviven arabera, adierazpen, gaitzespen eta kritika oro Hamasi zuzendu beharko liratekeen, argudiatuta hura dela Gazako sarraskiaren «erantzule eta eragile» bakarra; are, erakunde horri leporatu dio zerrendaren aurkako ofentsiba «luzaraztea». Eta oharra zabaldu duten estatuei zuzenduta, hauxe adierazi du: «Oso garai ezegonkorrak ari gara bizitzen; hobe une honetan horrelako adierazpenik ez egitea». Gazaren %90, ebakuazio agindupean Israelgo armadak, atzo, handik alde egiteko agindu zien Deir al-Balahren hego-mendebaldean dauden palestinarrei, Gaza erdialdeko eremu hartara ere hedatu nahi baitu lurreko erasoaldia. Ordu batzuk geroago, gaur goizean, NBEren agentzia batek salatu du zerrendaren ia %90 dagoela Israelen ebakuazio agindupean. «Horrek [azkeneko ebakuazio aginduak] eragingo du 2,1 milioi zibil zerrendaren %12an pilatzea, eta hor oinarrizko zerbitzuak kolapsatuta daude», nabarmendu du OCHA Gai Humanitarioak Koordinatzeko Nazio Batuen Bulegoak ohar batean. Horren arabera, azkeneko ebakuazio agindu horrek 50.000-80.000 palestinarri eragingo die. Horiek Al-Mawasi desplazatuentzako gunera, Mediterraneoko kostaldera, joatea beste aukerarik ez dute. Zenbait hedabidek zerrendako iturriak aipatuta gaur kaleratu dutenez, milaka pertsona hasi dira jada harantz ihes egiten. Izan ere, NBEk berak jakinarazi du goizaldean areagotu egin direla bonbardaketak Deir al-Balahn. Gainera, lurreko erasoaldia ere hasi du jada Israelek han; zerrendako osasun iturriek esan dutenez, tankeak sartu dira, horiek bonbak jaurti dituzte zortzi etxebizitza bloketara eta hiru meskitatara, eta gutxienez hiru pertsona hil dituzte, eta hainbat zauritu. Zerrendan gutxienez 30 pertsona hil dituzte gaur, osasun iturriek azaldu dutenez. 12 Israelek zenbat pertsona atxilotu dituen gaur Zisjordanian. Israelgo estatu indarrek hainbat sarekada egin dituzte gaur Zisjordania okupatuan, eta horietan hamabi palestinar atxilotu dituzte, Wafa berri agentziak jakinarazi duenez. Giza eskubideen aldeko taldeen arabera, 10.400 preso politiko palestinar daude Israelen kartzelatuta. Setioa hasi zuenetik ia 22 hilabete igaro diren honetan, Israelek aurrenekoz egin du lurreko operazio militar bat Deir al-Balahn. Hori azaltzeko atzo sare sozialetan zabaldutako oharraren arabera, «etsaiaren gaitasunak eta azpiegitura terrorista» suntsitzea dute helburu. Reuters berri agentziak Israelgo iturri ofizialek aipatuz argitaratu duenez, armadak uste du Hamasek 2023ko urriaren 7an bahitu zituenetako batzuk eremu horretan daudela. Aintzat hartu behar da desplazatuentzako guneetako bat dela Deir al-Balah, eta NBErentzat hura dela laguntza humanitarioa eman ahal izateko zerrendan duen gune nagusia, lehen arreta emateko lau leku ere badituelako, besteak beste; Israelek, dena den, berdin-berdin bonbardatu izan du. Ebakuazio agindua gorabehera, OCHAk azpimarratu du han jarraituko dutela. Israel, sarraskiaren erantzule Laguntza humanitarioaren bila joandako beste 93 palestinar hil zituen Israelek atzo banaketa gune batean, Gazako osasun iturriek emandako datuen arabera. Eta MEP Mundukop Elikadura Programak Israel egin du sarraski horren erantzule. NBEren agentziak atzo gauean komunikatu batean nabarmendu zuenez, «jendetza» zegoen «desesperatuki» behar dituen elikagaien zain, eta Israelgo armadaren tankeetatik tiroka hasi ziren, baita frankotiratzaileak ere. Bestalde, Israelek Yemen bonbardatu du gaur. Israel Katz Defentsa ministroak komunikatu batean esplikatu duenez, matxino huthien azpiegiturak jo dituzte Hudaidan. Israelgo armadak esan zuen «ohartarazpen tiro» batzuk egin zituela, baina zuten informazioa eta Gazako osasun iturriek emandakoa ez zetorrela bat. MEPek salatu zuen, bide batez, Israelek «berme batzuk» eman zituela «giza laguntza banatzeko operazioen baldintzak hobetzeko»; besteak beste, «inoiz» ez egotea troparik laguntza garraiatzen duten konboietatik gertu. Netanyahuk iZkin egin dio deklaratzeari, berriro Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa epaitzen ari dira, ustelkeria leporatuta. Asteon bi aldiz zegoen deklaratzera deituta, baina gaurko eta biharko programatuta zeuden auzi saioak bertan behera utzi ditu Jerusalemgo Barruti Auzitegian. Osasun arazoak argudiatuta, deklarazioak atzeratzeko eskaera egin zuen atzo lehen ministroaren bulegoak, eta ontzat eman du auzitegi horrek. Beraz, kontuan hartuta auzitegia datorren asteetan itxita egongo dela oporrak direla medio, Netanyahu uda ondoren deituko dute deklaratzera. Iazko abenduan hasi ziren Netanyahu epaitzen, eta ordutik hainbatetan atzeratu dituzte lehen ministroaren deklarazio egunak; joan den asteazkenean esate baterako, Israel Siriari eraso egiten ari zela argudiatuta. Oraingoan, ordea, bere bulegoak ohar batean jakinarazi du «egoera txarrean zeuden jakiak» jan zituela larunbatean, ondoezik sentitu zela, eta medikuak agindu ziola hurrengo hiru egunetan atseden hartzea.

Ertzaintzaren eta herriko zenbait gazteren arteko istiluak izan dira goizaldean Azpeitian (Gipuzkoa): Ertzaintzak isuna jarri dio margoketa bat egiten ari zen gazte bati, horren ostean zenbait lagun erantzukizunak eskatzera joan dira Udaltzaingoaren komisariara, Ertzainak bertaratu dira eta liskarrak izan dira bertan. Ertzaintzak salatu du bi agente zauritu dituztela, eta Azpeitiko Gaztetxeak, berriz, gehiegikeriaz jokatu duela Poliziak, baita gazte bat atxilo hartu duela ere. Hura aske utzitakoan amaitu dira liskarrak. Udalak, bere aldetik, babesa helarazi die une horretan Udaltzaingoaren komisarian zeuden agenteei, baina aldi berean salatu du gehiezkoa izan dela Ertzaintzaren esku hartzea. Gertakariak igande goizaldeko 4:00ak aldera gertatu dira Urola kalean, gaztetxearen ondoan. Ertzaintzak isuna jarri dio gazte bati margoketa bat egiteagatik. Gaztetxeak zabaldu duen oharraren arabera, pertsona horrek «errotulatzaile batekin ACAB —All Cops Are Bastards— idatzi du pilen edukiontzi batean». Orduan, gaztetxeko kideen kontakizunak dioenez, hainbat gazte «euren desadostasuna erakustera» gerturatu dira ertzainengana. Erantzuna: beste lau patruila bertaratzea Urola kalera, eta kalea moztea. «Tentsio uneak izan dira, eta Ertzaintzak salaketa jarri ostean, gazteek alde egin dute Urola kaletik». Atzoko gertakariyen harira, gaur 18:30tan Plazan elkarretaratzie ingo deu poliziyen jarrerie salatzeko! Gerturatu!🤛🏻 pic.twitter.com/SvEtqQ2WgC — Azpeitiko Gaztetxie (@Gaztetxie) July 20, 2025 Horren ostean, Udaltzaingoaren egoitzara jo dute zenbait gaztek. Ertzaintzaren arabera, indarrez sartu dira bertara, eta poliziei agiraka egin diete. Gaztetxeak, ordea, esan du ez dutela jarrera oldarkorrik izan, «ezta atea indarrez bota ere, zenbait hedabidek zabaldu duten moduan». Jarraian, horra ere errefortzuak bidali ditu Ertzaintzak. Sei patrulla eta bi furgoneta, gaztetxeko kideen hitzetan. «Une horretatik aurrera gazte ugari bertaratu da Plaza Txikira, sortutako iskanbilak erakarrita. Tentsio uneak bizi izan dira, eta orduan hasi da polizien eta han elkartutakoen arteko liskarra; orduan kargatu dute gazteen aurka munizipalek eta ertzainek, eta bat atxiki dute». Gaitzetsi dute indarkeria handiarekin atxilotu dutela, eta auto batera sartu. «Hogei minutuz autoan eduki ostean, Udaltzaingoaren egoitzara eraman dute, eta han identifikatu». Azkenean, gaztea askatzeko baldintzarekin, adostasunera heldu dira, eta orduan amaitu dira liskarrak. Zenbait hedabideren arabera, Azpeitiko Udaleko zinegotzi batek egin ditu bitartekari lanak. Udaltzainak babesgabe Udalak arratsaldean argitaratu du gertatutakoaren inguruko oharra. Baieztatu du Poliziak gazte bat identifikatu duela, eta zenbait lagunek Udaltzaingoaren egoitzara jo dutela egoeraren berri izateko. Kanpoan jendea elkartzen ari zela ikusita, udaltzainak babesgabe sentitu eta Ertzaintzari dei egin diotela ere kontatu du udalak. Tentsio uneak izan direla azaldu du, baina egoera lasaitzea lortu dutela. Udalak babesa helarazi die gauez lanean ibili diren udaltzainei, baina, aldi berean, Ertzaintzaren esku hartzea gehiegizkoa izan dela iritzi dio. Gaineratu du aurreko egunetik ohikoa baino handiagoa zela Ertzaintzaren presentzia herrian, eta horren zergatiak argitzeko lanean dabilela. Azkenik, gogorarazi du festak ospatzen ari direla, eta arduraz jokatu beharra dagoela festetan sortu daitezkeen tentsio uneak baretzeko: «Tentsioa areagotzen duten jarrerak onartezinak dira». Elkarretaratzea Arratsaldean elkarretaratzea egin dute Azpeitian, gaztetxeak deituta. Gogor salatu dute indarkeria poliziala: «Polizia bera izan da liskarra sortu duena eta zenbait gazte zauritu eta identifikatu dituena. Orain diligentziak abiatu dituzte eta ikusteko dago zein ondorio izango dituen gertatutakoak». Azkenik, gehitu dute agerian geratu dela «Poliziaren funtzio diziplinatzailea, errotulagailu batekin pintaketa bat egiteagatik montatutako zirku guztia ezin baita beste modu batera ulertu». Horrez gain, Poliziak duen inpunitatea seinalatu dute gaztetxetik, eta zenbait hedabideren jokabidea gaitzetsi dute. Jaurlaritza eta sindikatuak Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak gertakari larri eta onartezintzat jo ditu goizaldekoak, babes osoa helarazi die lanean ari ziren ertzainei eta udaltzainei, eta gizarteari eskatu dio ez onartzeko gisa horretako ekintzak. «Guztion ardura da zaintzen gaituztenak zaintzea». Ertzaintzaren Erne, Esan eta Euspel sindikatuek ere ohar bana plazaratu dute gertakarien inguruan. Salatu dute Udaltzaingoko agenteak «egoera oso larri baten biktima» izan direla, eta horrek erakusten duela polizia asko babesgabe daudela zerbitzuko zenbait unetan. Horregatik, politikariei eta epaileei autoritate printzipioa berreskuratzeko eskaera egin diete, eta poliziei behar beste baliabide bideratzekoa ere bai. Elkartasun osoa ere erakutsi diete euren lankideei.

Ihesaldientzako egun egokia zen gaurkoa Frantziako Tourrean, eta halaxe izan da. Pirinioak igaro berritan, Tim Wellens (UAE) nagusitu da Carcassonneko helmugan, erasoa 43 kilometroren faltan jo eta bakarrik iritsita. Erakustaldia eman du normalean Tadej Pogacarrentzako lanean jarduten den flandriarrak. Abagune egokia zela jakinda, dozenaka txirrindulari jo ta su aritu dira lehen metroetatik ihesaldia osatzeko lanean. Kostata osatu da lehen tropletxoa, izen garrantzitsuekin tartean: Campenaerts, Van Aert, Wellens, Powless, Mohoric, Groves, De Lie, Van der Poel… Atzean, ihesaldia harrapatu ez duten taldeak ibili dira tiraka. Geroago ere izan dira eraso gehiago, eta horietako batean sartu da, besteak beste, sailkapen nagusiko hamargarren sailkatua, Carlos Rodriguez. Pas du Santen, bigarren mailako mendatean, Michael Storerrek hartu die aurrea ihesaldiko ziklistei, eta Quinn Simmonsek soilik jarraitu dio. Gero harrapatu dituzte bi horiek Wellensek eta Campenaertsek. Australiarrak egin ditu ihes egiteko saiakerak, baina eraso ona Wellensena izan da azkenean, etapa bukatzeko 43 kilometro falta zirela. Areriorik ez Azken kilometroak azkarrak izan dira, beheranzkoak nagusiki, eta ibilbide horretan indartsuena izan da Wellens. Helmugan minutu eta erdi baino gehiago atera dio bigarren sailkatu den Campenaertsi, eta, haren atzetiik, tropelean helmugaratu dira gainontzeko iheslariak. Hor, Julian Alaphilippek eskuratu du hirugarren postua. Sailkapen nagusiko lehen postuetan aldaketa bakarra izan da: ihesaldiari esker, Carlos Rodriguezek aurrea hartu dio Ben Healyri, eta bederatzigarren da orain. Bihar Tourreko bigarren eta azken atseden eguna izango dute txirrindulariek, eta asteartean Alpeetara helduko dira, Mont Ventouxera.

«Aurreztu, aurreztu, aurreztu». «Zorra ekonomiaren etsaia da, zerbitzu publikoena, geure subiranotasun nazionalarena». Esaldi horiek François Bayrou Frantziako lehen ministroaren astearteko hitzaldian egon zitezkeen lasai asko, baina ez dira harenak eta ez dira berri-berriak. 2013an Pierre Moscovici orduko Finantza ministroak esandakoak dira. Defizit publikoa kosta ahala kosta BPGaren %3ra gerturatu nahian zebilen orduko gobernua, PS Alderdi Sozialistako François Hollande presidente zela, Frantzia ez zedin bilakatu zorraren krisiaren beste biktimetako bat. Hamabi urte igaro dira, eta zaharrak berri. Orain zentro-eskuina dago boterean Frantzian, eta hura ere defizita eta zor publikoa txikitu nahian dabil, ezer egin ezean «amildegia» datorrelako, Bayrouren hitzetan. Oroitarazi du segundoero 5.000 euro handitzen dela Frantziaren zorra, eta haren interesak ordaintzea dela aurrekontuaren atal nagusia, hezkuntzaren eta osasunaren aurretik. Dramatismo kutsu bat eman zion Bayrouk astearteko agerraldiari, ziur aski finantza merkatuak eta Europako Batzordea baretzeko, eta herritarrei pilula mingotsa hobeto irentsarazteko. Baina egia da kontu publikoen egoera 2013koa baino kaskarragoa dela. Orduan BPGaren %4,2ko defizita izan zuen Frantziak, eta %5,8koa izan zen 2024 amaieran. Azken 40 urteotan urtero pilatutako defizita zor publikora pasatu da: 1,92 bilioirena zen zorra 2013an, eta 3,3 bilioi izan ziren iaz. Zenbaki erlatiboetan, %93,5etik %113ra iritsi da. COVIDaren krisiak maila horretara igo zuen Espainiarena ere, baina, Frantziarena ez bezala, apaltzen ari da, hazkunde ekonomiko biziagoari esker. François Bayrou Frantziako lehen ministroa, aste honetan, Matignonen. MOHAMMED BADRA / EFE Zenbaki txar horiek bultzatu dute Bayrou iragartzera 2026rako aurrekontuan 43.800 milioi euroren ahalegin bat proposatuko duela: 20.800 milioi euro aurreztu nahi ditu, zerga berrien bidez 15.900 milioi gehiago bildu, eta 7.100 milioi gastatzeari utziko dio soldata publikoak, pentsioak eta gizarte laguntzak izoztuz. Bayrouk aditzera eman zuen proposamen hori egiteko beste aukerarik ez zuela, nahiz eta badakien bere ibilbide politiko luzearen amaiera izan daitekeela. Izan ere, haren agerraldi luzea amaitu aurretik ere «zentsura mozioa» hitza zerabilten oposizioko taldeek, bai eskuin muturreko RN Batasun Nazionalekoek eta bai LFI Frantzia Intsumisokoek. Azken hitza, ordea, sozialistek izango dute. Haiek salbatu zuten Bayrou neguan, haren lehen aurrekontuen aldeko botoa emanda. Eta neurri handi batean haien esku dago orain aurrekontu horrek —edo antzeko batek— aurrera egitea eta Bayrouk Matignonen jarraitzea. Aberatsen zerga Zer egingo dute sozialistek? «Arduraz» jokatuko dutela espero du gobernuak, eta negoziatu egingo dutela eta ez dituztela zentsura mozioak bozkatuko. Familia politiko horretan batzuk prest leudekeela erakusten du Moscovicik berak babesa eman izana defizita murrizteko saiakerari. Hori bai, hura Kontu Ganberako presidentea da gaur egun, eta ez ditu neurri zehatzak epaitu nahi. «Ni ez naiz jada politikoa», argudiatu du ministro ohiak. Gaur egungo buruzagi sozialisten artean ez da ezezko borobilik, baina proposamenak kritikak jaso ditu, eta ez laudorioak. Bereziki puntu batekin daude haserre PSn, eta, orokorrean, ezkerrean: urte zuria deitutakoarekin, edo bestela esanda, pentsioak, soldata publikoak eta laguntza publikoak izoztearekin, eta errenta zergaren taula inflaziora ez egokitzearekin (deflatazioa). Neurri horrek batez ere herritar pobreenei eragingo die, haiek dutelako gizarte laguntzen beharrik handiena. Halako neurri batek sozialisten marra gorria zeharkatuko lukeela ohartarazi du Senatuko talde sozialistako buruak, Patrick Kanterrek, eta dirua bildu nahi izatekotan nondik egin dezakeen gogorarazi dio Bayrouri: aberatsei gehiago eskatuta. Zehaztasun handirik gabe, haien ekarpena handitu nahi duela esan du lehen ministroak, baina ezkerreko taldeek neurri zehatzago bat dute mahai gainean: Zucman tasa. Gabriel Zucman ekonomista frantziarraren proposamen bat da, 100 milioi eurotik ondasunak dituztenei beren aberastasunaren gaineko %2ko tasa bat jartzea. Ezkerraren botoekin, Frantziako Asanbleak tasa onartu zuen neguan, baina Senatuan eskuina nagusi da, eta ekainean aukera hori baztertu zuten. Ezkerreko beste taldeen aldetik ez ezik, sindikatuen presioa ere jasoko dute sozialistek. Langileen ordezkariak hasi dira erantzun bateratu bat prestatzen. Bi jai egun kentzea, erretiroa hartzen duten hiru langile publikotik bat ez ordezkatzea eta langabezia saria berriro erreformatu nahi izatea salatu dute sindikatuek. Baina bada kritika gutxi entzun dituen puntu bat: gastu militarra txikitu ez ezik, handitu egingo da Bayrouren planarekin.

Estropada eremu berezia zen gaurkoa, eta halaxe utzi du sailkapena ere. Esperotako sailkapena aldatu egin da, haizea harrotu egin baita nabarmen estropadak aurrera egin ahala. Hori dela eta, Zierbenak irabazi du IV. CMO-Valves bandera, 19.52,48ko denborarekin, eta bigarrena Orio izan da, sei segundoren atzerapenarekin. Aitor Lazkano Zierbenako patroiak adierazi gaurko estropadara moldatu beharra zegoela, eta asmatu dute hori egiten: «Bagenekien estropada osoa egiten genuen egunean irabazi egingo genuela, eta hala egin dugu gaur». Poztu da, beraiek irabazi dutenez, ligaren sailkapenari gatza eta piperra jarri ahal izan diotelako. Gaurko estropada eremuak izan du badiatik eta baita itsasotik ere: gizonezkoen buia ohi baino urrunago zegoen, eta bokaletik atera behar izan dute ontziek, estropadan eman beharreko ziaboga bakarra emateko. Eta badiatik haragoko ura nabarmen zakar zegoen. Itsasoaren egoerari haizea batu zaio, eta azkarrenak ez dira espero zirenak. Onenek ziaboga eman dutenean nabaritu da, eta amaierako emaitzek berretsi egin dute gaurko egunaren berezitasuna. Sailkapenean nagusi den Orio Zierbenarekin borrokan aritu da joanekoan, baina bueltakoan tartea handitu ahal izan dute bizkaitarrek. Zierbenaren eta Orioren ondoren, bigarren txandako Hondarribiak egin du denbora onenetan hirugarrena, eta laugarren postuan geratu da Getaria. Ohorezko txandako hirugarrenak, Donostiarrak, bosgarren egin du; Getariak baino segundo bat gehiago behar izan du. Urdaibairengan ere eragina izan du eremuak, denbora gehiago behar izan baitu estropada amaitzeko, eta zazpigarren postua lortu dute; are, bi segundo aurretik sartu zaio lehen txandako San Juan. Olatuak lagun Hiru tarte izan ditu estropadak: badia barrukoa, bokalekoa eta itsasokoa. Bokaletik atera eta berehala metro inguruko olatuak izan dituzte itsasoan, eta hori baliatzen jakin dute sanjoandarrek, bereziki itzuliko luzean. Orduan hartu dituzte ontzi askok olatu gehien, haizea alde zutela. Olatu bat zukutzeari esker atera ahal izan dio etxeko Erreka traineruak tarte handiagoa Isuntzari. Bizkaitarrek zazpi segundo gehiago behar izan dituzte helmugara heltzeko. Bien artean sartu da Ondarroa. Haien arraunkeran bereziki nabaritu da haizea saihesteko ahalegina, gehiago etzan baitira, eta luze egin baitute arraun. Haien bizilagunek, lekeitiarrek, segundo bat gehiago behar izan dute eguneko lana amaitzeko. Haiek baino bi segundo gehiago behar izan ditu Aresek; pattal egin du gaurko estropada. Kaiku eta Cabo hasieratik joan dira atzean, eta, estropada aurrera joan ahala, tartea are gehiago handitu da. Azken postuan geratu dira: hamaikagarren bizkaitarrak, Aresengandik hamalau segundora; hamabigarren, galiziarrak, Bizkaitarra ontzitik hemeretzi segundora. Bihar seigarren jardunaldia jokatuko dute Euskotren ligako eta Eusko Label ligako ontziek, Orion (Gipuzkoa). Itsasoko estropada izango da, ohi bezala, lau kaletan eta hiru txandatan banatuta, gaurko jardunaldiko sailkapenaren arabera. Azkenekoz, aurreko larunbatean izan ziren goi mailako traineruak itsasoan, eta sailkapen orokorreko aurreikuspenak aldarazi zituzten: faboritoek ez zuten banderarik lortu. Ikusteko dago Orioko Kanpina bandera irabazteko lehian antzekorik gertatuko den.

Kongoko Errepublika Demokratikoko ekialdeko gatazkari amaiera emateko bide orri bat adostu dute herrialdeko gobernuak eta M23 Martxoak 23 gerrillak. Bi aldeetako ordezkariek Printzipioen Adierazpena deitu dioten dokumentu bat sinatu dute gaur, Dohan —Qatar ari da bien arteko bitartekari lanetan—. Nazioarteko zenbait hedabidek dokumentua irakurri ahal izan dute, eta han jasotakoak xehatu dituzte: elkarri eraso ez egitea adostu dute bi aldeek, baita «gorroto propaganda» albo batera uztea, eta lur gehiago hartzeari uko egitea ere. Gaurko ituna urrats bat da behin betiko bake akordio bat egiteko bidean, eta hurrengo pausoen berri ere eman dute: gaur hartutako konpromisoak uztailaren 29a baino lehen abian jarriko dituztela zehaztu dute; ondoren, abuztuaren 8an hasiko dituzte behin betiko akordiorako negoziazioak. Hil horren amaierarako izenpetu nahiko lukete bake hitzarmena. Ekainaren 19an, Ruandako Gobernuak eta Kongoko Errepublika Demokratikokoak ere aurreakordio bat sinatu zuten, helburu berarekin. Duela bi hamarkada piztu zen gatazka herrialdearen ekialdean, baina urte honen hasieran areagotu egin zen; hain justu, urtarrilaren 27an, M23k Goma hiria hartu zuenean. Otsailean, berriz, hego-ekialdeko Bukavu hiria okupatu zuten. Bi hilabete horietan, 8.500 lagundik goiti hil ziren Kongoko Errepublika Demokratikoan. M23ko gerrillariak tutsiak dira nagusiki, eta Ruandari talde hori «laguntzea» leporatzen diote bai NBE Nazio Batuen Erakundeak, bai AEBek eta bai Kongoko Errepublika Demokratikoko Gobernuak. Ruandak ukatu egiten ditu akusazioak, baina NBEk salatu du matxinoek 4.000 soldaduren baino gehiagoren «babesa» dutela herrialde mugakidean. Ruandak eta M23 gerrillak, berriz, Kongo Errepublika Demokratikoko armadari egotzi diote FDLR Ruandaren Askapenerako Indar Demokratikoarekin elkarlanean aritzea —hutuak dira—.