Elkarrizketa Raul Arza UGT Euskadiko idazkari nagusiari Radio Euskadin, gaur, 2024ko abuztuaren 1ean.

Bosgarren lehia eguna dute gaur, asteazkena, Parisko Olinpiar Jokoetan, eta Miren Lazkano da bakarka ariko den euskal kirolari bakarra. Finalerdietarako sailkatu zen atzo, piraguismoko C1 atalean, eta 15:30ean jokatuko du; finalerako sailkatuko balitz, gaur bertan erabakiko da, 17:25ean. Taldekako kiroletan ere lehiatuko dira euskal kirolariak: Imanol Gartziandia eta Kauldi Odriozola izango dira lehiatzen lehenak, eskubaloian (14:00). 17:00etan futbolaren txanda izango da. Lucia Garcia, Oihane Hernandez, Elene Lete eta eta Irene Paredes Brasilen aurka lehiatuko dira. Belar hockeyan 19:45ean ariko dira Jose Maria Basterra eta Rafael Villalonga, Hegoafrikaren aurka. Eta, azkenik, 3×3 saskibaloian elkarren aurka jokatuko dute Gracia Alonso de Armiñok eta Hortense Limouzinek (21:00). Surfean, astearteko jardunaldia atzeratu zuten. Baldintza meteorologikoek baimentzen badute, bihar arituko dira Nadia Erostarbe eta Joan Duru. Euskal Herriko ordu txikietan (02:24) ahaleginduko da Erostarbe final-laurdenetarako txartela lortzen. Duruk bihar arratsaldean izango du final-laurdenetako proba (19:36). Kirol proba guztien eta euskal kirolarien egutegi eta ordutegi zehatza kontsultatzeko, egutegi interaktibo bat prestatu du BERRIAk, hemen. Olinpiar Jokoetako informazio guztia ere biltzen da webgune berezi horretan bertan, eta BERRIAko kazetariek Paristik bertatik idatzitako kronikak eta bideoak ere ikus litezke. Eskubaloia Imanol Gartziandia eta Kauldi Odriozola protagonistak izan dira Espainia eta Japoniaren arteko eskubaloi partidan. Espainiak lortu du garaipena, 37-33. Hiru gol egin ditu Gartziandiak eta sei, Odriozolak. Bera izan da Espainiako selekzioan gol gehien egin dituen jokalaria. Sergei Hernandezek ez du jokatu. Partida guztian zehar aurretik ibili da Espainia, baina alde txikiarekin beti. Azkenean lau goleko abantailarekin irabazi du. Piraguismoa Miren Lazkanok hamargarren postuan amaitu du C1 mailako eslalom lehiketa. Finalerako sailkatu da hamargarren denbora onena eginda —hamabi sailkatzen ziren—, eta finalean berriz ere bederatzi izan ditu aurretik. Azken proban finalerdian baino azkarrago osatu du jaitsiera Lazkanok, baina hiru ate jo ditu —finalerdian, bi—. Azkenean, 116.97ko denbora egin du, Jessica Fox irabazleak baino ia hamasei segundo gehiago. Futbola Lucia Garcia, Oihane Hernandez, Elene Lete eta Irene Paredes final-laurdenetarako sailkatu dira. Espainiak 2-0 irabazi dio Brasilgo selekzioari eta multzoko lehen postuan igaro dira final-laurdenetara. Gaur lau euskal herritarretako batek ere ez du jokatu. Multzokako faseko hiru partidak irabazi ditu Espainiak eta urrezko domina irabazteko hautagai sendoa da. Belar hockeya Urrats garrantzitsua eman du Jose Maria Basterraren eta Rafael Villalongaren taldeak. Espainiako selekzioak 3-0 garaitu du Hegoafrika eta final-laurdenetara sailkatzetik gertu dago. 23. minutura arte bi taldeetako bat ere ez du golik egin. Orduan iritsi da Espainiaren lehengoa, Marc reynek sartu du. Basterrak egin du bigarrena, partidaren hirugarren zatian. Eta, azkena, 53. minutuan egin du berriz ere Reynek. 3X3 Saskibaloia Bi euskal herritarrek jokatzen dute 3×3 saskibaloian, eta, gaurkoan, ezinezkoa zen biek irabaztea. Gracia Alonso de Armiñok Espainiako selekzioarekin jokatzen du eta Hortense Limouzinek Frantziakoarekin. Gaur elkarren aurka aritu dira eta Alonso de Armiñoren taldea nagusitu da. 17-12 irabazi dio Espainiak Frantziari.

Jose Antonio Aduriz hizkuntzalari eta ohorezko euskaltzaina hil da. Euskaltzaindiak berak atzo jakinarazi zuen albistea, eta hark egindako lanaren hainbat goraipamen jaso ditu. Aduriz Oiartzunen jaio zen, 1949an, Gipuzkoan. Deustuko Unibertsitatean egin zituen Euskal Filologiako ikasketak. Frantziskotarra eta Jakin taldeko kidea, UZEIn eman zuen lan ibilbidearen zatirik handiena. Euskaltzaindiak nabarmendu dituen goraipamenen artean, Andres Urrutia euskaltzainburuarena dago: «Aduriz ohorezkoaren heriotzaren unean, bi hitz datozkit burura: leialtasuna eta apaltasuna. Asko zor dio Euskaltzaindiak, eta Euskaltzaindiaren Hiztegiak bereziki. Langile fina eta asperrezina zen Jose Antonio, euskal lexikografiaren habe gotorra». Miriam Urkia Euskaltzaindiaren Iker sailburua eta Euskaltzaindiaren Hiztegiaren arduradunak ere Adurizen ekarpenaren neurria nabarmendu nahi izan du: «Euskaltzaindiaren Hiztegia aurrera eramateko ardura izan zuen euskaltzaina izan zen Aduriz; haren isileko lanari esker gaude gaur gauden tokian». 1991ko urtarrilaren 31n euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak, eta 2018ko apirilaren 27an ohorezko euskaltzain. Batzorde askotan egin zuen lan Euskaltzaindian. Zerrendatu egin ditu erakundeak, Adurizen heriotzaren berri emateko argitaratu dituen oharretan: «Besteak beste, honako hauetan: Lexiko Irizpideen batzordean, Egungo Euskeraren Bilketa Sistematikoaren batzordean, Hiztegi Batuko lantaldean eta Euskaltzaindiaren Hiztegiko lantaldean».

Atzo burumakur amaitu zuen sailkapen proba Miren Lazkano piraguistak, eslalomeko C1 modalitatean, sentipen gazi-gozoekin. Hala aitortu zuen hark, apur bat frustratuta. Baina harro egoteko moduan da Olinpiar Jokoetako estreinakoan egin duen lanarekin. Finalerdietara iritsi, eta bertan jaitsiera on bat egiteko helburua zuen. Hala adierazi zuen lehiatu aurretik. Bada, aise gainditu du erronka hori. Izan ere, finalerako sailkatu da, eta, 116.97ko denborarekin, hamargarren postuan amaitu du onenen arteko lehian. Bi segundora izan du diploma olinpikoa eskuratzeko abagunea. Kirolari batek, dena den, beti nahi du gehiago, ez da konformatzen. Hori da hobetzeko gakoetako bat, eta, proba bukatuta, Lazkano ez zegoen gustura egindako lanarekin. «Uste dut lan hobea egiteko moduan nengoela». Dena den, finalean ondo lehiatu da Lazkano. Sailkapen probako bigarren jaitsieran bezala, ateak jotzeak kondenatu du. Izan ere, atzo lau jo ostean, gaur hiru jo ditu finalean: bigarrena, bosgarrena eta hogeigarrena. Vaires-sur-Marneko kanaleko bigarren ate hori madarikatu bihurtu da Euskal Herriko piraguistentzat. Ate hori ez igarotzeak aldendu zuen Maialen Chourraut laugarren olinpiar dominaren ametsetik. Txapelketa osoan trabatu zitzaion, eta Lazkanok ere ate hori jo du gaurko finalerdietan, baita finalean ere. «Diploma olinpikoa gertu izan dut, eta sentipenak hobeak izan dira, baina uste dut lan hobea egin nezakeela» MIREN LAZKANO Piraguista Gainontzean, finalerdietan baino hobeto jaitsi da finalean. Hamahirugarren eta hamazazpigarren ateen arteko zatia hobeto gainditu du, garbiago, eta nabigazio hobearekin. Hobeto sartu da korrontean, eta egokiago gobernatu du piragua. Horrek konfiantza eman dio azken txanpari begira, eta amaitu ere indartsu egin du, nahiz eta azken-aurreko atea jo duen. Proba amaituta, honela aztertu du bere jarduna: «Egia da diploma olinpikoa gertu izan dudala eta sentipenak atzokoak baino hobeak izan direla, baina finaleko jaitsieraren hasieran ez naiz ondo aritu. Ate bat jo dut, eta beste akats txiki bat egin dut. Hor egon da gakoa. Ziurrenik, hemendik egun batzuetara, balio handiagoa emango diot lortu dudanari, eta gauza onak aterako ditut honetatik ere. Gutxienez, zirkuituaren zatirik zailenean hobeto aritu naiz finalean. Baina pena dut». Jokoetan egoteari eman dio garrantzia: «Bi urte gogor izan ditut, eta gutxik dute hemen egoteko aukera. Esperientzia polita izaten ari da, baina, aldi berean, gogorra». Kayak krosean ere lehiatuko da. «Beste aukera bat da, eta ahalik eta ondoen egiten saiatuko gara». Bihartik aurrera hori izango du buruan. Finalerdietan ere hamargarren Finalera iristeko, aurrena finalerdiak gainditu behar izan ditu Lazkanok. 116.27ko denbora egin du, eta hamargarren izan da. Hamabi piraguistak egin dute aurrera. Jaitsiera txukuna egin du hor ere, nahiz eta beste bi ate jo dituen: bigarrena eta 22.a. Ondo nabigatu du. Dena den, korronte gehien zegoen zatian zertxobait kateatu da. Lehen zortzi piraguistak irteterako ziurtatuta zeukan, hala ere, finalera pasatzea. Azkenean, K1ean gertatu bezala, Jessica Foxek irabazi du urrea. Elena Lilikek kolkoratu du zilarra, eta Evy Leibfarthek brontzea.

Euriborrak behera egin du laugarren hilabetez jarraian, eta % 3,53an itxi du uztaila

Bihar bertan ekingo diote dena prestatzeari. Bihar bertan ekingo diote dena prestatzeari. Hain zuzen mantenu arloan berritu da hitzarmena.

Pentsioen inguruko akordioa iragarri du Sanchezek sindikatuekin eta patronalarekin.

Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak hau erantzun zion BERRIAri, lehendakariorde batek euskaraz ez jakitea atzerapausoa ez ote zen galdegin zionean Aitor Biain kazetariak: «Nire ustez denok gara euskaldunak, baina ez denok euskal hiztunak». Esaldi hori hizpide hartuta ekin dio solasari Ibai Iztuetak. Harentzat, Eusko Jaurlaritzako bozeramaile berriaren esana ez da pasarte anekdotiko bat, «sintomatikoa» eta «sistematikoa» bilakatu litekeen zerbait baizik. Joxe Azurmendi Katedrak 56ko belaunaldiari eskainitako ikastaroaren bigarren saioa izan da gaur Donostian, eta Ibai Iztueta eta Haritz Garmendia aritu dira hizlari Euskal pentsamenduaren ikergaiak: zeri begiratu solasaldian. Ubarretxenaren esaldiak iradoki dion analisiari heldu aurretik, halere, adiskideen artean entzundako eztabaida bat ekarri du Iztuetak. Haren adiskide baten aburuz, erdaraz egindako pentsamendua izan liteke euskal pentsamendua, eta erdal pentsamendurik ere izan liteke euskaraz egina izan arren. Hortaz, galdera bat dator atzetik: nork esan lezakeen erdarazko euskal pentsamendua eta euskarazko erdal pentsamendua zer diren. «Bada, hik», erantzun omen zion beste adiskide batek lehenari. Pasarte horrek zer pentsa ugari eman dio Iztuetari; besteak beste, hizkuntzak mugarri garrantzitsu direlako, haren ustez, pentsamenduak bereizteko: «Euskaraz erdal pentsamendurik dagoenik ez nuke esango, ezta erdaraz euskal pentsamendurik dagoenik ere». Arrazoia praktikoa da Iztuetarentzat: «Hasten baldin bagara euskara azpitalde gisa proiektatzen, euskarazko espresioa azpikultura bilakatuko da automatikoki». Kalitatea Dena den, adiskideen ondoeza justifikatua iruditzen zaio Iztuetari; izan ere, euskaraz egiten den guztiak ez baitu berdin balio: «Euskaraz ere, alemanez bezala, badira pentsamendu ona eta pentsamendu txarra». Haren ustez, ezin baita kalitatezko lanik egin aurrekoek zer esan duten jakin gabe, eta genealogiarik, fundamentuzko kritikarik eta kontzeptu propiorik landu gabe edo besteen marko teorikoak akritikoki inportatuz. Pentsamendu txarrak «oso etxekalte» izan litezkeela iritzi dio, autoritateei eragiten dielako horrek: «Nork esan dezake ona edo txarra zer den, hik? Ez, hik ez: guk». Baieztapen horrek autoritatearen eta autoritarismoaren arteko bereizketara eraman du hizlaria: «Autoritatea irabazi egiten da, eta kolektiboa da. Kalitatearekin du zerikusia, eta landu egiten da. Autoritateak hutsik uzten duen tokian autoritarismoa nagusitzen da, eta horri lotuta, sumisioa. Hortik erreprodukzioa dator». «Autoritatea irabazi egiten da, eta kolektiboa da. Kalitatearekin du zerikusia, eta landu egiten da. Autoritateak hutsik uzten duen tokian autoritarismoa nagusitzen da, eta horri lotuta, sumisioa» IBAI IZTUETA Ikerlaria Ubarretxenaren esaldira itzulita, «sukurtsalismoaren bidez aplikatutako biolentzia epistemiko naturalizatua» ageri dela esan du Iztuetak, eta interferentzia ere ikusi du: «Euskaraz euskal herritar, euskal hiritar eta euskaltzale hitzak baditugun arren, hark erdaraz pentsatutako vasco hitza dauka gogoan». Bide horretarik «desautorizazioa» eta «desjabetzea» besterik ez dago, Iztuetaren aburuz: «Inklusioaren izenean egiten dela esaten da, baina hemen asimilazioa dago, euskaldun hitza denontzat erabiliz gero, euskal hiztunen taldea izenik gabe uzten delako, eta izenik ez duenari izana ukatzen zaiolako». Hiztun komunitate bati ez ezik, nazio bati ere egiten zaio desjabetzea, azpimarratu duenez. Euskal pentsamendua Joan Mari Torrealdaik jada 1969an formulatu zuen galdera bati heldu dio Haritz Garmendia ikerlariak: «Bada euskal pentsamendu garaikiderik?». Urte haietan, literatura, aldizkari berriak, ikastolen sorrera eta alfabetatze kanpainak martxan jarririk, berrikuntza ikusi zuen Torrealdaik, eta berrikuntza horren motor gisa euskal pentsamenduaren hipotesia formulatu zuen. Haren bidez, kultur plangintza bat egituratu nahi zuen Torrealdaik, «bat-batekotasun horrek luzarora heriotzara eraman zezakeelako euskara», Garmendiaren hitzetan. Torrealdaik garaiko idazleen artean egindako inkestatik abiatuta, euskal pentsamendurik ez dela erantzun ziotenak piztu diote interesa Garmendiari: «Batzuek zioten pentsamendua indibiduala dela eta nazionalik ez dela. Baina beste batzuen ustez, ez dago euskal pentsamendurik ez delako landu». Beraz, euskal pentsamendura kultura zapaldu baten ikuspegitik hurbiltzea zen gakoa Torrealdairentzat, eta, horrenbestez, mundu unibertsalaren eta euskal munduaren dikotomia ikusi zuen ondorio gisa. Ikastolak, alfabetatze kanpainak eta euskara hauspotzeko gainontzeko mugimenduak sortu zituen berrikuntza, hain zuzen ere, «dikotomia hori apurtu eta beste gizatasun bat aldarrikatu izana» da, Garmendiak dioenez. Gizatasun hori, ordea, ez dago legitimatuta. «Espainiako eta Frantziako gizatasun modernoak ez diolako tokirik uzten, eta 56ko belaunaldiak hain zuzen horregatik pairatu zuen horrenbesteko biolentzia». «Euskal esperientziak hautemateko eta euskal pentsamendutik argitara emateko gaitasuna galtzen ari gara» HARITZ GARMENDIA Ikerlaria Gizatasun bat legitimatzeaz gainera, ekosistema bat eratzea izan du helburu kultur proiektuak, baina habitata desagertzen ari dela azpimarratu du Garmendiak, eta horren erruz pentsatzeko, sentitzeko, eta egoteko moduaren asimilazioa gertatzen ari da euskal nortasunaren barruan: «Euskal esperientziak hautemateko eta euskal pentsamendutik argitara emateko gaitasuna galtzen ari gara». Horren harira, euskal pentsamendu dekoloniala sortu eta jabekuntza epistemiko bat garatu beharra azpimarratu du, eta horretarako, euskara batua, ikastolak, literatura eta gainontzeko berrikuntzak nola dauden ikusi beharko litzateke. Torrealdairen galderari buelta ematea proposatu du: «Berrikuntzaren atzean zer sumatzen zen galdetu zuen hark, eta euskal pentsamendua ikusi. Berrikuntza horren kimatze eta deslegitimatze horren atzean zer dagoen galdetuko nuke nik».

Euskal Herriko bi piraguista lehenbiziko aldiz lehiatu dira Olinpiar Jokoetan: C1ean Miren Lazkano eta K1ean Pau Etxaniz. Estreinakoa «gazi-gozoa» izan da Lazkanorentzat, eta «oso pozik» bukatu du Etxanizek. Vaires-sur-Marneko kanaleko segadei eta bero itogarriari buru egin behar izan diote, baina biek ala biek lortu dute helburua: finalerdietarako sailkatzea. Bihar lehiatuko da Lazkano, eta, etzi Etxaniz. C1ean Gabriela Satkova txekiarrak irabazi du sailkatze saioa, 99.44ko denborarekin, eta K1ean Titouan Castryck bretoiak (80.09). Alena Marx suitzarraren gibeletik atera da Lazkano, zortzigarren tokian. Denbora txukuna egin du, ordura arteko zortzietan onena: 109.49. 11. atea jo du, eta bi segundoko zigorra ezarri diote horregatik. Hamahirugarren atearen eta hemezortzigarrenaren artekoan zegoen jaitsierako tarterik konplikatuena; kostata, baina ongi burutu du lau ate eta bi erremonteko puska. Hamaseigarren atetik hamazazpigarren erremonterako olatua hartzeko zailtasunak izan ditu, bertze hainbatek bezala, baina azken buruan ongi bete du lana. Ikusleen artean ordura arteko harrabots handiena sortu du helmugan, denborarik onena ezarri baitu. Hamabigarren atera den palistak, Klaudia Zwolinskak, gainditu du Lazkanoren denbora. Azkenean, lehenbiziko txandan 21etik hamargarren. Lan ona. «Nik uste nire maila beste bat dela, ez gaur erakutsi dudana. Sekulako frustrazioa sentitu dut, gehiago nahi bainuen» MIREN LAZKANO Priaguista Bigarren txanda, ordea, ez du lehenbizikoa bezain ongi egin. Jaitsiera bizkorra egin du (105.60) baina zigor gehiegi pilatu ditu, eta 113.60ra igo zaio azken emaitza. Atera eta gutxira egin ditu lehenbiziko hutsak, eta jaitsiera baldintzatu dio horrek. Dena den, 21etik hamabortzgarren tokian bukatuta, gutxieneko langa gainditu du. «Nik uste nire maila beste bat dela, ez gaur erakutsi dudana», adierazi du proba bukatu ondotik. «Sekulako frustrazioa sentitu dut, gehiago nahi bainuen». Lehenbiziko txandarekin, oro har, gustura bukatu du; horregatik, bigarrena hastean «lasaiago-edo» ikusi du bere burua, baina ez du nahi bezalako bukaera izan. «Bihar hobeki aritzea gustatuko litzaidake». Etxaniz: «Oso eroso aritu naiz» K1ean, berriz, Pau Etxanizek estreinako ezin hobea izan du. Bare-bare ekin die lehenbiziko oztopoei, eta erdiguneko zonako jauzia eta olatua ere egoki hartzea lortu du. Denbora onarekin ekin dio bukaerako bideari, baina han egin du huts bakarra, 22. atean; bi segundoko zigorra ezarri diote. Jaisten hamargarrena izan da, eta denborarik onenetan bigarrena ezarri du, Pedro Gonçalves brasildarraren gibeletik: 87.84. Bederatzigarren denborarik onena egin du azkenean. Bigarren txandari hainbesteko presiorik gabe ekin dio, baina bare-bare jaitsi da horretan ere. 24tik hamabigarren bukatu du azkenean, helburua aise beteta. «Gehiagorako gogoz» bukatu du eguna: «Oso eroso aritu naiz. Denbora asko egin dut buruz Jokoak prestatzen. Buruan mila aldiz egin dut lehiaketa hau, eta seguru nekien zer egin behar nuen». Finalerdietarako zirkuitu zailagoa eginen dutela kontatu du Etxanizek, baina gogotsu dago: «Berdin egin behar dugu arraunean, disfrutatu, eta ea zer ateratzen den».

ERCko zuzendaritzak Illa presidente egiteko akordioa hitzartu du sozialistekin. Itun hori «positiboa» iruditzen zaio Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariari, Kataluniako herritarrei aukera ematen dielako «autogobernuaren arloan aurrera egiteko». Horri dagokionez, erran du atzo «kontzertu ekonomiko» izendatu dutela, baina ez dakiela «marko hori homologagarria den kontzertu ekonomikoarekin edo Nafarroako hitzarmenarekin», kasu horiek «oso zehatzak» direlako, eta, gainera, «konstituzioan aitortutakoak». Halere, uste du akordioak modua ematen duela «Katalunia orain arte eskatzen ari zen bidean aurrera egiteko». Kataluniako kontzertu ekonomikoa «solidario» gisa ere aurkeztu dute, eta, horri lotuta, lerro artean galdetu diote EAEren ekarpen faltaz. Argi erantzun du, eta baieztatu «solidarioa» dela Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako kontzertu ekonomikoa ere. Espainiari ekarpena egiten diola zehaztu du: «80ko hamarkadaz geroztik adostuta dagoen 6,24aren arabera dagokigun zati proportzionalean, zeina, gainera, Euskadiko biztanleriaren pisua baino handiagoa eta Euskadiko BPGak Espainia osoan duen pisua baino handiagoa den». Nafarroatik, berriz, balorazio gutxi iritsi da: Jose Luis Arasti Ekonomia eta Ogasun kontseilariak erran du ez duela akordioaren xehetasunen berri, eta, hortaz, ez duela inongo baloraziorik eginen. Ordea, gehitu du Nafarroako sistema «solidarioa» dela, eta Espainiari ekarpenak egiten dizkiola. «Guk Hitzarmen Ekonomikoaren lege bat dugu, Konstituzioan jasoa, eta bertan gauzak alde bietatik negoziatzen dira Espainiako Estatuarekin, eta horrela egiten jarraituko dugu».