Espainiako legediak Europakoa urratzen duela ohartarazi dio, bigarrenez. Izan ere, sektore publikoan aldi baterako kontrekin lanean dihardutenen lan baldintzak langile finkoenak baino okerragoak dira (opor-eskubideetan, esaterako) eta Europako legediak ez du halako diskriminaziorik onartzen.

Espainiari ez ezik, beste 16 herrialderi ere zabaldu die espedientea Europar Batasunak; izan ere, araudiaren arabera, estatu kideek kostu komunak banatu behar dituzte ibilbideko aire-nabigazioko zerbitzuen eta terminalen artean, modu proportzionalean, metodologia garden batean oinarrituta.

Aurten, hiru astez aritu dira Aranzadi zientzia elkarteko arkeologoak Auritz eta Aurizperri artean indusketa arkeologikoak egiten, Zalduako aztarnategian (Nafarroa). 2017an harrizko eraikinaren iparraldeko aretoetan hasitako lana sakonduz jarraitu dute, eta aurretik landutako hipotesia berretsi. Lehen mendeko 10. urtean jarri zen abian terma bat han, eta, gutxienez, «80-90 urte» funtzionatu zuen. Hartara, mende bat inguruko terma bat azaleratu zaie, eta harekin batera agertu dira funtzionamenduarekin lotutako objektu ugari. Ikerketan, gainera, ustekabe bat ere izan dute. «Ikusi dugu termak bi garai izan zituela. Gune honen hastapenetan ireki ziren termak, Kristo ondorengo I. mendean, Augusto enperadorearen garaian. Gero, terma hori handitu egin zen: aurretik zegoen eraikinaren logika apurtu, eta berrantolaketa handi bat egin zuten», azaldu du Oihana Mendizabal indusketako buruak. Gaineratu duenez, lehen mende haren amaieran edo hurrengoaren amaieran utzi zuten terma, bat-batean. «Balorazio ona egingo nuke, material asko aurkitu baitugu eta objektu horiek interesgarriak baitira». OIHANE MENDIZABAL Aranzadiko ikerlaria eta Zalduako indusketa burua Hastapenetako froga gisa, garai hartako txanpon bat aurkitu dute. «Orain arte aztarnategian identifikatu den txanponik zaharrena da», esan du Mendizabalek. Augusto enperadorearen eta haren lagun min Marko Agripa jeneralaren irudiak ageri dira aurkian. Ifrentzuan, berriz, krokodilo bat ikus daiteke ozta-ozta, lausoturik. Hala baieztatu die Mikel Legorburu Aranzadiko numinastika adituak. Galia probintzia erromatarraren hegoaldean landu zen txanpona. Emaitza ezagutarazteko asmoz, agerraldi bat egin dute Aranzadiko kideek, Unai Irigarai Aurizko alkatearekin batera. Pozik geratu dira indusketarekin, ikuspegi zientifiko batetik. «Balorazio ona egingo nuke, material asko aurkitu baitugu, eta objektu horiek interesgarriak baitira. Horietako zenbaitek berretsi egin dituzte aurretik genituen hipotesietako batzuk, eta beste zenbaitek, berriz, zalantzan jarri, baina adierazgarriak zaizkigu aurrerago hipotesiak planteatzeko», esan du Mendizabalek. Hainbat erakundek finantzatu dute indusketa. Horietako bat Aurizko Udala da. Aterpea eta baliabideak jartzeaz gain, dirua ematen du. «Hasieratik ikusi genuen proiektu interesgarria zela», azaldu du Irigaraik. Hala, aurten zuzenketa bat onartu da Nafarroako aurrekontuetan, beste astebetez egin ditzaten indusketa lanak. Galderetan sakonduz Asturica Augusta eta Burdigala hiriak —egungo Astorga (Espainia) eta Bordele (Frantzia)— lotzen zituen galtzada erromatarrak egituratzen zuen Zalduako aztarnategian dagoen hirigunea, oraingo Auritz bezala. Lehen mendetik bosgarrenera arte egon zen zutik, eta haren bihotzean harrizko eraikin bat zegoen, 800 metro koadroko eremua hartzen duena. Hain zuzen ere, 2017tik hori da Aranzadiko ikertzaileen jomuga, «erreferentzia bat» baita: herriak laurehun urtez izandako aldaketetara egokituz joan zen eraikina, eta egokitzapen horien aztarnen bila dabiltza. Ez da lan erraza puzzlea osatzea. Azken bi urteetan induskatutako eraikinaren iparraldeko eremua da horren adibide. Iaz, lurraren azaleran, azken garaiko aztarnak agertu ziren, eraikina burdindegi bat zenekoak. Aitzitik, lurrean sakondu ahala, lehen ehun urteetako aztarnak azaleratu dira aurten, terma bat izan zen garaikoak. Termak egitura konplexua zuten, eta funtzionatzeko beharrezko ziren osagaietako batzuk aurkitu dituzte ikerlariek. Tartean, gunea bero izateko behar¡ ziren adreilu eta hodi zatiak, eta teilak. Termetako marmol zatiak ere agertu dira: zuriak eta arrosak. Azken horiek Pirinioetako ustiategi batetik ekarri ziren. «Ikusten dugu , lotura bat zegoela Pirinioen artean, ipar eta hego isurialdean». Era berean, tokiko zeramika zatien eta inperioan erabiltzen ziren zeramika landuagoen aztarnak aurkitu dituzte. Horrek erakutsiko luke galtzada erabiltzen zuten bidaiarien eta bertan bizi zirenen lotune ere bazela hirigunea. Zalduako aztarnategian topatutako metalezko kateorratza edo fibula, osorik. IÑIGO URIZ / FOKU Bitxikeria interesgarrien artean, olio luzerna baten zatia aurkitu dute, eta Jason eta argonauten kontakizunean aipaturiko urrezko ahari larruaren irudi bat ageri da. Erromatar Inperioan Greziako mitoak ezagun ziren seinale. Halaber, fibula bat agertu zaie osorik: arropan jartzeko metalezko kateorratz bat, alegia. Hori guztia ikusgai izango da larunbatean Zalduan egingo den doako bisitaldi gidatuan. Euskarazko azalpena 11:00etan hasiko da.

Beste egun batez, AEB Ameriketako Estatu Batuetara begira dago nazioartea, baina gaurko protagonista ez da ez Kamala Harris AEBetako presidenteordea, ez Joe Biden presidentea, baizik eta Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa. Netanyahuk AEBetako Kongresuan hitz egin du, Ordezkarien Ganberako eta Senatuko kideen aurrean, Israelek Gazaren aurka hasitako ofentsiba hizpide. Kongresukideek ia bost minutu iraun dituen txalo zaparrada batekin eman diote ongietorria Israelgo lehen ministroari, eta, berak, mezu irmoa helarazi die: «Sinplea da: AEBak eta Israel batuta, haiek galtzen dute, eta guk irabazi. Eta gauza bat argi uztera nator: irabazi egingo dugu». Kongresukideek denbora gehiago eman dute zutik, eserita baino. Netanyahuk honako hau esan ondoren altxatu dira lehen aldiz: «Ez da bi zibilizazioren arteko gatazka bat, barbaroen eta zibilizatuen artekoa baizik». Barbarotzat jo dituenei izena jarri die ondoren: «Hamasen aurka ari garenean, Iranen aurka ari gara; Hezbollahren aurka ari garenean, Iranen aurka ari gara; Yemengo matxino huthien aurka ari garenean, Iranen aurka ari gara». Gero, Bideni zuzendu dizkio esker hitzak: «Bidenek eta nik ia berrogei urtez ezagutzen dugu elkar, eta eskerrak ematen dizkiot estatubatuar irlandar sionista harro bat izateagatik». AEBek laguntza militarra eman diote Israeli, baina urriaren 7tik hona, laguntza horren tamaina eztabaidagai izan da AEBetako paisaia politikoan. Horren harira, laguntza hori «ezinbestekoa» dela gogoratu die Netanyahuk Kongresukideei: «Emaizkiguzue tresnak, eta guk egingo dugu lana».Etxe Zuriko maizter ohi (2017-2021) eta hautagai errepublikano Donald Trumpi ere eman dizkio eskerrak; Abrahamgo Akordioak bultzatzeagatik —horien bitartez, Israelgo Estatua aitortu zuten zenbait herrialde arabiarrek—. Joan den urriaren 7an milizia palestinarrek egindako erasoaren inguruan ere hitz egin du, eta egun hartan milizia horiek gatibu eramandakoak aipatu ditu; ziurtatu du oraindik Gazako zerrendan bahituta dituztenak askatzeko «etengabe lanean» ari direla, xehetasun gehiago eman gabe. Israelgo lehen ministroak joan den maiatzaren 31n jaso zuen Kongresuan hitz egiteko gonbita, Ordezkarien Ganberako presidente Mike Johnsonen eta Alderdi Demokrataren senatari taldeko buru Chuck Schumerren bitartez. Izan ere, iragan urriaren 7an Israelek Gazaren aurkako oldarraldia hasi zuenetik, Washingtonen babesa izan du Tel Avivek: diplomatikoa, ekonomikoa eta militarra. Halere, zerrendaren aurka egindako zenbait erasoren harira, AEBek kargu hartu diote Israeli noiz edo beste, eta, zenbait sektoretan, babesa gutxituz joan da apurka-apurka. Horren adierazle da 30 kongresukide demokrata baino gehiago ez direla Netanyahuren agerraldian izan; besteak beste, Nancy Pelosi Ordezkarien Ganberako presidente izandakoa. Ildo beretik, Bernie Sanders senatariak hitzok esan ditu: «Lehen aldia da gerra kriminal batek [Netanyahu] ohore hori izango duena». «Lehen aldia da gerra kriminal batek [Netanyahu] ohore hori izango duena» BERNIE SANDERS AEBetako senatari demokrata Harris ere ez da Kongresuan izan, eta, horren harira, haren kontra egin du Alderdi Errepublikanoak; presidenteordeari egotzi diote Israelgo lehen ministroari boikot egitea. Edonola ere, Harrisen lantaldeak akusazio horiek arbuiatu ditu, eta argitu ez dela agerraldian izan aurrez zehaztutako bidaia bat zuelako. «Zer da garrantzitsuagoa: han egotea diskurtso bat entzuteko, edo lehen ministroarekin [Israelgoa, Netanyahu] biltzea eta hitz egitea ikusteko zer egin dezakegun gure kezkak kudeatzeko?», esan du AEBetako Estatu departamentuko bozeramaile Matthew Milerrek. Hain justu, Netanyahu eta Harris bihar dira biltzekoak, baina AEBetako presidenteordea ez da harekin elkartuko den bakarra. Biden ere Israelgo lehen ministroarekin biltzekoa da, Etxe Zurian; eta, etzi, Trumpekin, hurak Mar-a-Lagon (Florida) duen luxuzko etxean. Israelek Bidenen agintaldian hasi zuen Gazaren aurkako ofentsiba, eta, oraingoz, irudi du hurrengo presidenteak ere kudeatu beharreko aferetako bat izango dela. Dena den, Netanyahuk hegazkinera igo baino lehen egindako adierazpenen arabera, ez du kezkatzen kargua nork hartuko duen; esan baitzuen Israel «beti» izango dela AEBen «aliaturik handiena», hango hurrengo presidentea «edozein dela ere». Protestak Washingtonen Netanyahuren agerraldiaren harira, zenbait elkartek protestak antolatu dituzte: batzuk atzo gauean hasi zituzten, eta besteak gaur egin dituzte. Guztiak Washingtonen, Kongresuaren aldirietan. Ahots Juduak Bakearen Alde elkartea izan da protesta horietan lehena antolatzen, atzo gauerako deitu baitzuen mobilizatzera, eta AEBetako Kapitolioko Poliziak berrehun pertsona inguru atxilotu zituen elkarretaratze horretan. Elkartea Cannon House-ra sartu zen —Kongresuaren parte da eraikin hori— eta, Poliziak X sare sozialean gaur jakinarazi duenez, horregatik atxilotu zituzten manifestariak, argudiatuta legez kanpokoa dela Kongresuaren parte diren eraikinetan manifestazioak egitea. AFP berri agentziak kaleratu duenez protesten berri bertatik bertara ematen ari diren iturriak aipatuz, askotarikoak dira manifestazioetan parte hartu dutenen aldarriak: batzuek Israel Gazan egiten ari den sarraskia gaitzetsi dute; besteek AEBei aurpegiratu diete oldarraldi horretan Israel babestea eta ekonomikoki eta militarki laguntzea, eta zenbaitek, berriz, Israelen ofentsiba erabat gaitzetsi ez, eta su etenerako deia egin dute. 4 Zenbat aldiz hitz egin duen Netanyahuk AEBetako Kongresuan. Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahu da AEB Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuan aldi gehienetan hitz egin duen atzerriko liderra: 1996an hitz egin zuen lehen aldiz, bere lehenengo agintaldian; gero, 2011n egin zuen, bere bigarren agintaldian; eta, ondoren, 2015ean, Akordio Nuklearraren inguruko kezkak adierazteko. Laugarren agerraldia izango du gaurkoa.

Patxi Ezkiagak egindako sexu abusuen harira azken asteotan zabaldu diren lekukotasunek erreakzio andana ekarri dute. Euskaltzaindiarena izan da horietako bat: ohar bidez jakinarazi dutenez, Ezkiagaren erreferentzia ororen ondoan haren kontrako salaketen berri emanen dute, salaketak «inoiz ahaztu ez daitezen». Aurrena emakume batek egin zuen salaketa, eta geroztik kasu gehiagoren berri izan da. La Salle ikastetxe erlijiosoko irakaslea zen Ezkiaga, Donostian, eta hango jardunaz baliatzen zen ikasle zituen neskei abusuak egiteko. Euskaltzaindiak dio «zalantza gabe beti biktimen ondoan» egonen dela, eta horregatik hartu duela erabaki hori. «Patxi Ezkiaga ez zen izan Euskaltzaindiko kide, ez eta Euskararen Akademiaren batzorde edo lantalde bateko kide ere. Nolanahi ere, Euskaltzaindiak, hala nola beste erakunde batzuek, antolatutako sariketetara lanak aurkeztu zituen, bai eta sariak eta aitortzak jaso ere», zehaztu dute oharrean. Aurreko asteetan ere antzeko erreakzioak egon dira. Ezkiaga Legorretakoa zen, eta, erasoen berri jakin bezain laster, bertako udalak erabaki du Ezkiagari egindako goraipamen guztiak kentzea. Zehazki: «Patxi Ezkiaga Lasari herriko seme kuttun izaera baliogabetzea; Patxi Ezkiaga kultur etxea hemendik aurrera Kultur Etxea soilik izatea; eta haren omenez eginiko eskultura Etxezarreta auzoko parketik kentzea». Horrez gain, EIE Euskal Idazleen Elkarteak erabaki du Ezkiagaren soslaia kentzea euren webguneko Gugan beude ataletik.

Finantza-erakundeak argitaratutako prentsa-oharraren arabera, emaitza hauek “merkataritza-jardueraren eta banku-negozio tipikoaren bilakaera positiboan” dute oinarria, % 23,7ko hazkundea izan baitute.

Egindako erreklamazioa aztertu eta emaitza itzultzekoa izan bada, kaltetutako pentsoidunek dagoeneko jaso dutela dagokion dirua azaldu Jokin Perona Gipuzkoako Ogasun eta Finantza diputatuak.

Forondako aireportuan eraikiko den egoitza hegazkinen mantenu eta konponketarako erabiliko da. Europan daukaten mota honetako bigarren garrantzitsuena izango da.

Traktore bat gidatzen ari zen gizonezko bat hil da gaur arratsaldean, Usurbilen (Gipuzkoa). Txiki Erdi auzoko baserri batean lanean ari zen gizon hori, Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak jakitera eman duenez. 19:30 aldera, Euskotrenen trenbidera erori da traktorea, gizona barruan zuela, eta bertan hil da. Euskotrenen zerbitzua eten egin dute, traktorea bertatik atera ahal izateko lanetarako.

Uste baino aiseago atera du aurrera Espainiako Gobernuak inflazioari aurre egiteko neurri sorta: astearte honetan egindako bozketan ohiko bazkideen babesa jaso du eta PP abstenitu egin da. Soilik Voxek egin du aurka. Azken egunetan, Podemosek zalantza batzuk piztu zituen, dekretuaren gai batzuetan murrizketak zeudela iritzita, aurka bozkatuko zuela esan baitzuen. Hego Euskal Herrian ere, sindikatuek kongresuan ordezkaritza duten alderdiei eskatu zieten dekretua ez babesteko edo, gutxienez, zuzenketa bat adosteko, zehazki langile publikoen soldaten puntuan. Azkenean, gobernuak dekretua lege egitasmo gisa tramitatzea onartu du eta horrek taldeei aukera emango die zuzenketak aurkezteko. Dena den, indarrean sartuko da. BEZa Inflazio handiari aurre egiteko, 2023ko urtarrilean, oinarrizko elikagaien gaineko BEZ zerga %0ra jaitsi zuen Espainiako Gobernuak. Orduz gero zerga hori izan dute ogiak, esneak, frutak, barazkiek, patatek, zerealek, gaztak eta irinak. Neurria ekainaren 31n amaitzen zen, baina irailera arte luzatu zuen gobernuak, eta oliba olioa talde horretan sartu zuen, Juntsen eskaera bere eginda. Orain, urtarrilaren 1ean %4ra itzuliko dira BEZ hori zuten produktuak —oliba olioa ere bai, %10etik %4 jaitsiko baita betiko—. Baina igoera bi epetan egingo dute: %0ekoa izango da irailaren 30era bitarte, eta %2koa urriaren 1etik urte amaierara arte. Pastaren gaineko BEZa ere maila arruntera igoko da: %5ean egon da iaztik, baina %7,5era igaroko da urriaren 1ean, eta %10era urtarrilaren 1ean. Argindarra Energia garestiaren aurka egiteko tresna bat izan zen horren gaineko zergak jaistea. Argindarraren kasuan, BEZa %21era itzultzekoa da 2025eko urtarrilaren 1ean, eta tasa hori —eta ez %10 murriztua— ordaintzen da orain handizkako merkatuan hilabete batean megawatt-orduaren batez besteko prezioa 50 eurotik behera dagoenean. Argindar ekoizpenaren gaineko zergak, berriz, uztailean berreskuratu du krisiaren aurreko maila, %5,11koa. Bonu soziala Dekretuan lotzeko zegoen zer gertatuko zen bonu sozialarekin, hau da, kontsumitzaile zaurgarriek —errenta apalekoek eta familia ugariek— beren fakturan duten beherapenarekin —Hego Euskal Herrian 70.000 inguru—. Azkenaldian, %25eko deskontua izan beharrean %65ekoa izan dute kontsumitzaile zaurgarriek, eta %80koa oso zaurgarriek —%40koa izan beharrean—. Ekaineko dekretuan, deskontu horiek urriaren 1etik aurrera txikitzekoak ziren, eta 2025eko uztailaren 1ean krisi aurreko mailara itzultzekoak. Baina Podemosen lau diputatuen botoa bermatze aldera, gobernuak iragarri du oraingo deskontuei eutsiko dietela urtea amaitu arte. Oinarrizko zerbitzuen etetea Energia fakturarekin lotutako beste neurri bat onartu da: familia zaurgarriei ezingo zaie etxean oinarrizko zerbitzurik eten —ura, argindarra…— ordainketetan atzeratu badira. Duela hilabete, Espainiako Gobernuak EH Bildurekin batera adostu zuen neurri hori luzatzea eta dekretuan sartzea. Horrekin batera, galdara komunitarioen tarifa arautua ere urtea amaitu arte mantentzea adostu zuten. Langile publikoak 2024ko aurrekontu proiektua bertan behera utzi zuen Sanchezen gobernuak, ez zeukalako gehiengorik bermatuta, eta horrek atzeratu egin zuen langile publikoen soldaten eguneratzea. Dekretu bidez egingo du hori: %2ko igoera, eta oso litekeena da urtearen amaieran beste %0,5 gaineratzea, hura ere atzerako eraginez. Hego Euskal Herrian 200.000 langile publiko inguru daude. Haiei ez ezik, itunpeko irakaskuntzakoei ere eragiten die igoerak. Aurreko astean ELA, LAB, CCOO, Steilas eta ESK sindikatuek Espainiako Kongresuan ordezkaritza duten alderdiei eskatu zieten dekretuaren alde ez bozkatzeko edo, gutxienez, zuzenketa bat negoziatzeko, sektore publikoko langileen soldaten inguruan erabakitzeko ahalmena euskal erakundeena dela aitortzeko. 2009ko krisialdi ekonomikotik indarrean dagoen oinarrizko araudi batek Madrilen esku uzten du gaitasun hori, baina, sindikatuen interpretazioaren arabera, hura aplikatzeak salbuespena izan behar luke, soilik krisi garaietarako. Espainiako Kongresuak aurrera atera du dekretua, baina aurrerago egingo den tramitazioan parlamentuko taldeek zuzenketak aurkeztu ahal izango dituzte. EH Bilduk hitzeman du bere egingo duela sindikatuek eginiko eskaera. EAJk gogoratu du gobernuak akordio bat duela haiekin EAEko kontzertu ekonomikoaren eta Nafarroako Hitzarmen Ekonomikoaren batzorde mistoetan gaiari buruz hitz egiteko. Jaurlaritzak indarrean sartu du funtzionarioen soldata igoera Gainerako erakundeak bezala, Eusko Jaurlaritza dekretuarekin zer gertatuko zen zain zegoen bere langile publikoei soldata %2 igotzeko. Podemosek dekretua onartuko zuela jakin eta gutxira, astearte honetan egindako Gobernu Kontseiluaren ostean, jakinarazi du hala egingo duela. ELA sindikatuak Jaurlaritzaren jokamoldea kritikatu du, eta Espainiako Gobernuaren «sukurtsal gisa» aritzea leporatu dio. «Lakuak bere eskumenei muzin egin die berriro, eta langile publikoen dekretua Madrilen onartu aurretik hartu du erabakia». Moves III plana Auto berriak erosteko diru laguntzak ere jasotzen ditu dekretuak. Abenduaren 31ra bitarte luzatu dute Moves III programa. Haren bitartez, 4.000 eta 7.000 euro bitarteko laguntza publikoa jasotzen dute auto elektriko bat erosten dutenek. Etxe partikularretan kargagailuak jartzea ere diruz laguntzen du Espainiako Gobernuak.