Euskal Autonomia Erkidegoko nekazariei 40,3 milioi euroko diru laguntzak ematea onartu du Eusko Jaurlaritzak, eta 2023an laguntza eskatu zuten ustiategietako titularrek aste honetan jasoko dituzte. Europako funtsetatik datorren dirua hiru foru aldundien bitartez banatuko da.

Aurtengo Tourreko gizonik azkarrenen zerrenda gutxitan ageri zen Biniam Girmay (Intermarche). Esprintean amaitu den lehen etapan, ordea, bera nagusitu da. Horrela, Frantziako Tourrean etapa garaipena lortu duen laugarren afrikarra izan da, baita lehen beltza ere. Helmugaratzea Jasper Stuyvenek (Lidl) bideratu du, bere gurpilean zituen Mads Pedersen taldekidea eta Arnaud de Lie (Lotto). Pedersenek, ohi bezala, esprint luzea egin du, baina haren eskuinaldetik agertu da Girmay. Lidleko txirrindulariaren eta babes hesien artetik bidea ireki, eta eskuak jasota zeharkatu du eritrearrak helmuga lerroa. Bigarren postuan, berriz, azkenaldian nahiko itzalita zegoen esprinter bat sartu da: Fernando Gaviria (Movistar). Hirugarren izan da Pedersen, eta laugarren De Lie. Dylan Groenewegen (Jayco) kexu iritsi da helmugara, bosgarren postuan; De Liek eskuinera egin du azken metroetan, eta Jaycokoak ezin izan du aurrera jarraitu. Ziklista gutxi batzuk jokatu ahal izan dute etapa garaipena, helmugarako hiru kilometro falta zirela eroriko bat gertatu baita. Eroriko horren ondorioz, ezin izan da esprintean sartu hautagai nagusia zen Jaspen Philipsenek (Alpecin); ezta Wout Van Aertek (Visma) ere. Eta orduantxe geratu dira atzean Remco Evenepoel (Soudal), Jonas Vingegaard (Visma) eta Tadej Pogacar (UAE) ere. Hiru horiek zeuden sailkapen nagusiko lehen hiru postuetan. Ez dute denborarik galdu, erorikoa segurtasun eremuaren barruan gertatu delako, hots, azken bost kilometroetan, —gaur sartu da indarrean neurri berria, orain arte azken hiru kilometroak hartzen ziren kontuan—. Denborarik ez, baina Pogacarrek elastiko horia galdu du. Atzo berak jantzi zuen, baina denbora berean geratu ziren bera, Vingegaard, Evenepoel eta Richard Carapaz (Education First). Ziklistak denbora berean sartuz gero, etapa bakoitzean lortutako postuak batzen dira maillota nork jantziko duen erabakitzeko. Gaur, Carapaz hamalaugarren iritsi da, eta, horrela, Frantziako Tourreko maillot horia jantzi duen lehen ekuadortarra izan da. Richard Carapaz, elastiko horia soinean duela. GUILLAUME HORCAJUELO/EFE Aurtengo Tourreko etaparik luzeenari Piacenzatik ekin diote, Giorgia Bronziniren jaioterritik. Brozini aurreko hamarkadako txirrindularirik azkarrenetako bat izan zen. Era berean, ibilbideko 230 kilometroetan, txirrindularitzarekin lotura duten bestelako tokiak ere igaro dituzte. Hala nola eguneko lehen mendateari Tortone-Fausto Coppi izena eman diote. Herri horretan zendu baitzen, besteak beste, bost Giro eta bi Tour irabazi zituen txirrindularia. Gero, laugarren mailako beste bi mendate igaro dituzte Turingo helmugara irirtsi aurretik. Laugarren aldia izan da Frantziako Tourreko etapa bat hiri horretan amaitzen zena. Amaiera bizia izan bada ere, gainontzean, nahiko etapa lasaia osatu dute. Ihesaldi handirik ez da egon, eta tropelak osorik egin ditu eguneko kilometro gehienak. Tarteko helmugan, bai, egon da lehia. Elastiko berdearen sailkapenerako puntuak eskuratu nahian aritu dira gizonik azkarrenak. Pedersenek bildu ditu puntu gehien, Philipsen eta Bryan Coquarden (Cofidis) aurretik. Tarteko helmugatik aurrera, Fabien Grellier (Total) izan da talde nagusitik ihes egiten ahalegindu den bakarra. Helmugarako 65 kilometro falta zirela jo du erasoa, eta lasterketa buruari eutsi dio helmugarako 28 kilometro falta izan diren arte. Esprinterren taldeek soka motzean lotu dute Grellier, eta inoiz ere ez du alde handia irekitzea lortu. Abrahamsenen bilakaera Mendateetan ere ez da norgehiagoka handirik egon. Eguneko lehen muino puntuagarrian, Jonas Abrahamsen (UnoX) igaro da lehen postuan. Bigarrengoan, aldiz, bere jaioterritik gertu zegonez, Matteo Sobrerok (Bora) igaro nahi izan du aurrena. Eta, hirugarrengoan, Grellier ihes eginda zihoan. Halere, Abrahamsenek lehen postuan jarraitzen du mendiko sailkapenean; baita puntuenean ere. Tourreko lehen etapetan, nabarmentzen ari da norvegiarra; atzo, bigarren iristsi zen helmugara. Bihar, ostera, zailagoa izango du bi elastikoei eustea. Izan ere, ez da igotzaile petoa. Txirrindularien artean joera dago ahalik eta arinenak izaten saiatzera, igoeretan eta sailkapen nagusietan ondo moldatu ahal izateko. Bada, Abrahamsenek bestelako bidea hartu zuen. Duela bizpahiru urte 60 kilo inguru pisatzen zuen, eta muskulu gehiago lortzearen alde egin zuen. Egun, 80 kilotik gertu dago, baina mendateetara «lehengo maila berean» igotzen dela adierazi du Domestique agerkari digitalean. Orain, txirrindulari gisa «aukera gehiago» dituela uste du; taldeko igotzaileei lagundu diezaiekeela, baita esprintetan eta ihesaldietan sartu ere. Jonas Abrahamsen, mendiko liderraren maillotarekin. KIM LUDBROOK/EFE Gaur ere saiatu da eguneko ihesaldia sortzen. Bere taldekide Johannes Kulsetekin —Tourreko txirrindulari gazteena— batera egin du alde etapako lehen zatian. Zenbait kilometro tropelaren aurretik egin eta beste inor batu ez zaiela ikusita, ordea, hanka altxatzea erabaki dute. Tourra hasi aurretik, Abrahamsen bera zen denboraldi honetan tropelaren aurretik kilometro gehien eginak zituen txirrindularia. Jarrera erasokor hori berresten ari da Tourreko lehen egunetan ere. Bihar, Galibier Biharkoa 2024ko Tourreko goi-mendiko aurreneko etapa izango da. Larunbatekoa gorabeheratsua izan bazen ere, bihar egingo dute lehen mendate luzeetan gora. Pinerolotik (Italia) abiatuko dira ziklistak, eta, etaparen erdialdera, Frantzian sartuko dira. Ia 140 kilometroko ibilbidean, bigarren mailako bi igoera gainditu beharko dituzte —Sestrieres zein Montgenevre—, eta maila bereziko bat —Galibier—. Helmugarako 20 kilometro falta direla igaroko dute azken hori, Galibier. 23 kilometroko aldapa da, %5eko batez besteko pendiza duena; eta gailurra 2.600 metrotik gora dago. Gainera, bertatik aurrena igarotzen denak zortzi segundoren gainsaria lortuko du. Gailurretik jaitsiera luzea izango dute Valloiren kokaturiko helmugaraino. Lehia bizia egongo da lehen kilometroetatik. Eguneko ihesaldia hartu nahiko dute txirrindulari askok, mendiko puntu ugari egongo baita jokoan, eta helmugara iristeko aukera ere izan dezake. Bestalde, azken mendatean sailkapen nagusikoen arteko borroka ere espero da. Atzo, Pogacarrek ez zuen lortu Vingegaard atzean uztea; bihar, beste aukera bat izango du. Orain arte indartsu agertu dira Evenopoel eta Carapaz, eta horiek ere erakutsi nahiko dute Nizako podiumerako hautagaiak direla. Eta orain arte ezkutuan ibili diren Primoz Roglic (Bora) zein Ineos taldekoak ere gailentzen saiatuko dira. Etapako sailkapena 1. Biniam Girmay (Intermarche) 5.26.48 2. Fernando Gaviria (Movistar) d.b. 3. Arnaud de Lie (Lotto) d.b. 4. Mads Pedersen (Lidl) d.b. 5. Dylan Groenewgen (Jayco) d.b. 22. Oier Lazkano (Movistar) d.b. 33. Alex Aranburu (Movistar) d.b. 36. Pello Bilbao (Bahrain) d.b. 102. Mikel Landa (Soudal) d.b. 147. Ion Izagirre (Cofidis) d.b. 170. J. Castroviejo (Ineos) d.b. Sailkapen nagusia 1. Richard Carapaz (Education First) 15.20.18 2. Tadej Pogacar (UAE) d.b. 3. Remco Evenepoel (Soudal) d.b. 4. Jonas Vingegaard (Visma) d.b. 5. Romain Bardet (DSM) 00.06ra 6. Pello Bilbao (Bahrain) 00.21ra 20. Mikel Landa (Soudal) 00.21ra 54. Alex Aranburu (Movistar) 15.50ra 75. Ion Izagirre (Cofidis) 27.28ra 98. J. Castroviejo (Ineos) 36.43ra 133. Oier Lazkano (Movistar) 47.11ra

«Ura, ura, ura, Euskarabentura» oihukatuz lekua hartu dute Euskarabenturako 127 gazte eta antolatzaileek gaur goizean Atharratzeko (Zuberoa) plaza estalian. Elkar ezagutzeko jolasekin hasi dira aurtengo aldia berotzen. Espedizioko gazteak urduri daude; batzuk lotsaturik ageri dira berriki autobusetik jaitsirik. Atharratzera arribaturik, «oso inpresio ona» ukan duela adierazi du Uxue Markuerkiaga parte hartzaileak. Bertzalde, proiektua ezagun pila batek azaldu ondotik parte hartzera motibatu direla adierazi dute Izaro Santano eta Lorea Madarieta jizioquitarrek —hala deitzen diete espedizioko parte hartzaileei—. Euskarabenturaren berri klasean izan dutela ohartarazi dute hirurek; bideo baten bidez gogoa piztu eta gaur Atharratzen pozik daudela erran dute. Ibilbideaz «gauza anitz ikastea» espero du Markuerkiagak, herri anitzetako jendea ezagutzeko parada izateaz gain. Horrez gain, Madarietak erronkatzat hartu du euskalkien arteko trukaketa: «Nahiz eta batzuetan ez dugun elkar ulertuko, jakin beharko dugu harremana izaten gure euskalkien arteko mugak gaindituta». Bakoitzak aukeratua du hilabetean zehar bisitatuko dituzten herrietako kuttuna. Hirurek erran dute jauzi batean Iruñea dutela gogoan, sanferminez gozatu nahi dutelako. Markuerkiagak pena du ez direlako kontzertuetarako garaiz helduko: «Gaur hasi bagina espedizioarekin, uztailaren 7an Rotten XIIIren kontzertua ikusiko genuen. Ea ibilbidea alda dezakegun pixka bat edo lehenago heldu [irriz]». «Nahiz eta batzuetan ez dugun elkar ulertuko, jakin beharko dugu harremana izaten gure euskalkien arteko mugak gaindituta». LOREA MADARIETA Euskarabenturako parte hartzailea Aurten, hamar taldetan banaturik, Euskal Herri osoa zeharkatuko dute jizioquitarrek. Odei Jauregi antolakuntzako kideak «esperantzaz betea» dela adierazi du, aurtengo aldia antolatzaile gisa biziko duelako lehen aldikotz. Iazko espedizioko lehen egunetako urduritasuna gogoan duela, «fantasia» bizitzeko prest dela gaineratu du. Nahiz eta ibilbidea antzekoa den, urte guziz ibilbidea begiratzeko modua aldatzen dela erran du Jauregik: «Urtero, begi desberdinetatik behatzen diogu ibilbideari. Agian, pasatzen garen herrietan festak direlako, edo giro berezi bat, baina oso ondo pasatzen dugu leku guztietan». Euskarabentura espedizioko gazteak, motxilak hartuta, Atharratzen. EUSKARABENTURA Harreman guziak euskaratik eta euskaraz izateko aukera aipatu du Gari Murgado espedizioko begiraleak: «Sekulakoa da hilabete oso batez euskaraz aritzea; ni eremu erdaldun batetik nator, eta niretzat aukera paregabea da». Aurreiritziak desegiteko balio du Euskarabenturak. Euskalkien arteko trukaketaz eta aniztasunaz harago, Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko bereizketa hausteko bidea ematen du, Jauregiren ustez: «Paradigma hori deuseztatzeko eta aurreiritziak apurtzeko baliagarria da espedizioa». Atharratze lehen aterpe «Zuen lekuan nahi nuke izan». Hala adierazi du Maite Pitrau Atharratzeko auzapezak espedizioko gazteen aitzinean egin mintzaldian. Herriko etxearentzat espedizioari hasiera ematea «erronka» izan dela esplikatu du Pitrauk. Iaz harremanetan sartu ziren Pitraurekin, Basabürütik abiatzea antolatzeko xedea zutela. Pozik agertu da auzapeza hasierako ekitaldia herrian izan delako: «Oso garrantzitsua da ekitaldi hau niretzat: oinarrizkoa da. Euskara da gazte hauen guzien puntu amankomuna, eta idekidura bat ematen die espedizio honek». Euskal kultura eta hizkuntza bizitzeko modu bat da ibilbidea: «Euskararekin hemengo kultura, ohiturak eta hemengo paisaiak bizitzea ezinbestekoa da niretzat, beharrezkoa da». Antolakuntzari dagokionez, hainbat traba azpimarratu ditu Pitrauk: «Duela hilabete bat jakin dut kiroletako gela ezin genuela baliatzen ahal lo leku gisa». Euskal Hirigune Elkargoarena da herriko gela. Otsailetik «batailan» ari dela esplikatu du. Hainbat gutun eta hainbat ohartarazpen egiten aritu ondotik, berriki eman zioten ezetza Pitrauri: «Gogorra izan da ezetza ukaitea. Azken momentuan abisatu naute, eta beste aterabide bat fite atzeman behar izan dugu». Inguruko herrietako azpiegiturak nahikoa ez zirela eta, Atharratzeko herria zen aukera bakarra: «Altzain [Zuberoa] bada azpiegitura bat, baina ez da nahikoa jende honi guziari harrera egiteko». Atsekabeturik agertu arren, auzapezak azpimarratu du «pisu sinboliko handia» izan duela Atharratzen harrera antolatzeak: «Nik euskaraz ez dut egiten, eta galtzen ari da gure inguruan. Horregatik, uste dut garrantzi oraino handiagoa duela espedizioa hemendik abiatzeak».

Nafarroako basozainek sare sozialetan jakinarazi dutenez, hartz gazte bat antzeman dute Pirinioetan, Garde inguruko mendietan. Nafarroako Gobernuko Ingurumen Departamentuak fauna ikusteko erabiltzen dituen fototranpaketa kamera batekin grabatu dituzte irudiak, eta adituek baieztatu dutenez, hartz gazte batenak dira. 2018an, bi hartz eme eraman zituzten Esloveniatik Biarnora (Okzitania), espeziea iraunarazteko xedez, eta hurrengo urtean, bi hartz kume ikusi zituzten Sazosen (Pirinio Garaiak, Frantzia), Ardiden gailurretik gertu. 15 urtean Pirinioetako mendebaldean jaiotako lehen hartzak izan ziren horiek.

LABek Elkarrizketa Sozialerako Mahaitik kanpo 1.600 euroko gutxieneko soldata adostea eskatu dio Jaurlaritzari

Bizkaiko emaginek langile gehiago eskatzeko deitutako lehen greba egunak % 80ko jarraipena izan du. Gaurko ezarri dituzten gutxieneko zerbitzuei esker, erditze unitateetan “ohi baino emagin gehiago” daudela deitoratu du SATSE sindikatuak. Arazoa konpontzeko eskatu dio Osakidetzari

Facuak neurri horrek kontsumitzaileentzat dakarren “eragin izugarri arina” deitoratu du. Gainera, argindarraren batez besteko prezioak ekainean, handizkako merkatuan, BEZaren jaitsiera eragingo du hurrengo fakturan, eta berriz ere % 10era murriztuko da.

RN Batasun Nazionala eskuin muturreko alderdia nagusitu da Frantziako Asanblearako hauteskundeen lehen itzulian, botoen %33,5 lortuta. Bigarren sailkatu da NFP Fronte Popular Berria ezkerreko alderdien aliantza (%28), eta Emmanuel Macron Frantziako presidentearen aldekoen Ensemble koalizioa izan da hirugarren (%20,7). Gutxi-asko, hortaz, inkestek iragarritakoa bete da. Datorren igandean, uztailaren 7an, egingo dute bigarren itzulia, eta, modu batean edo bestean adierazita, baina ultren kontra bat egitera deitu dute Macronek eta NFPk. Ifop etxeak gaur hauteslekuetan egindako zundaketaren emaitzak dira kaleratutakoak. Parte hartzea %65 ingurukoa izango da: Asanblearako hauteskunde batzuen lehen itzuliko handiena, 1997az geroztik. Ia 20 puntu igoko da, hortaz, 2022ko bozetako datuekin alderatuta. Orduan %47koa izan zen. Eta emaitza horiek eskuan, bigarren itzulira begira RNren aurkako «bat egite demokratiko eta errepublikano bat» osatzeko deia egin du herrialdeko presidenteak, ohar batean. «Lehen itzuliko parte hartze handiak erakusten du zein garrantzitsua izango den hurrengo bozketa gure aberrikideentzat, baita egoera politikoa argitzeko nahi bat ere badagoela». 577 diputatu daude jokoan, eta ez dirudi RNk 289 lortuko dituenik gehiengo osoa edukitzeko. Proiekzioen arabera, 255 eta 295 artean lortuko ditu; ezkerreko koalizioak 120 eta 140 artean; Macronen koalizioak 90 eta 125 artean; eta LR Errepublikanoek 35 eta 45 artean. Edizio hau ixterako orduan, emaitza ofizialak eman gabe zeuden. Ensemblek komunikatu bat kaleratu du, iragarpen bat eginez: eskatuko die barrutietan hirugarren geratu diren bere diputatugaiei hautagaitzarik ez aurkezteko bigarren itzulian, «Batasun Nazionalari garaitzeko hautagaien mesedetan». Eskuin muturraren garaipenaren «mehatxuaren aurrean», gainontzeko alderdiak «arduraz» jokatzera deitu ditu. Eta Jean-Luc Melenchon Frantzia Intsumisoko liderrak —NFPko alderdietako bat da— antzeko iragarpen bat egin du, hauteslekuak itxi ondorengo agerraldi batean: haiek ere, eskuin muturrari aurre egiteko intentzioarekin, hirugarren geratu diren barruetietan ez dute hautagaitzarik aurkeztuko bigarren itzulian. «Boto bakar bat gehiago ere ez Batasun Nazionalari. Gure aginduak argiak eta sinpleak dira». Pozik agertu da parte hartzeak modu esanguratsu batean egin duelako gora, eta «posizionatzera» deitu du. «Errepublika dago jokoan, elkarrekin bizitzeko dugun modua». Gabriel Attal lehen ministroak ohartarazi du, agerraldi batean, gaur «lezio bat» ikasi dutela: «Eskuin muturra boterearen atarian dago». Melenchon, gaur, NFP koalizioko beste kide batzuk atzean dituela. MOHAMMED BADRA Dena den, horren guztiaren harira, ñabardura bat planteatu du azken bi urteetan Asanbleko presidente izandakoak, Ensembleko Yäel Braun-Pivetek. TF1 telebista katean eskatu du bigarren itzulian «hautagai errepublikanoenari» ematea botoa, baztertuz ezkerreko aliantzako zenbait hautagai. LFI Frantzia Intsumisoak, PS Alderdi Sozialistak, EELV Europa Ekologia-Berdeek eta PCF Frantziako Alderdi Komunistak adostu dute koalizioa —2022an NUPES izenpean aurkeztu ziren—, eta, haren esanetan, «denak ezin dira zaku berean sartu». LFIko hautagai batzuk kritikatu ditu, «iruzkin antisemitak» egitea egotzita. Marine Le Pen RNren presidente izandakoak (2011-2021) hitza hartu du alderdiak Henin-Beaumonten egindako ekitaldi batean, eta nabarmendu du gaurko bozetan «demokrazia» mintzatu dela, eta herritarrek «zalantzarako tarterik gabe» erakutsi dutela beren nahi dela atzean uztea Macronen zazpi urteko «agintaldi erdeinuzkoa eta erregarria». Herritarrei eskatu die gehiengo osoa behar dutela Jordan Bardella alderdiaren presidentea lehen ministro izan dadin. Izan ere, Bardellak kanpainan esan du lehen ministro izateari uko egingo diola gehiengo osoa lortzen ez badu. Bardellak berak ere hitz egin du ekitaldi horretan, eta beren bozkatzaileei «mobilizatuta» jarrai dezatela eskatu die. «V. Errepublikaren bozketa garrantzitsuenaren aurrean gaude». Iruditzen zaio bi aukeren artean aukeratu beharko dutela datorren igandean ere bozkatzera deituta egon diren 49 milioi frantziarrek: RNren eta NFPren artean. «Eta Fronte Popular Berria da okerrenek osatutako aliantza, Jean-Luc Melenchon denen buru dela. Haiek hondamendira eramango lukete herrialdea, matxinadara eta desordenera. Bestetik, Batasun Nazionala dago, zeina zuzentzeko ohorea dudan, Marine Le Penerekin, Eric Ciottirekin eta beste aliatuekin batera». Laugarren izan dira LR Errepublikanoak eskuinekoak, botoen %10 inguru bilduta. Alderdi horretako europarlamentari François-Xavier Bellamyk esan du, TF1 telebista katean, bere bozkatzaileei ez dietela esango botoa nori eman bigarren itzulian. «Fedea dugu frantziarren kontzientzian». Hori bai, azpimarratu du «ezker muturra» dela Frantziari «mehatxu» egiten dion «arriskua». Ezker-muturra deitu dio NFP aliantzari. Arrazoiak Europako Parlamenturako hauteskundeen gauean, joan den ekainaren 9an, aurreratu zituen bozak estatuburuak, ikusi ondoren RNk emaitza onak lortu zituela (botoen %32), eta bere aldeko aliantzak, aldiz, txarrak (%15). «Ezin dut jokatu ezer gertatuko ez balitz bezala», argudiatu zuen, orduan, estatuburuak. Eskuin muturra boterera irits ez dadin, «balio errepublikanoak» defendatzera deitu du kanpainan. Berez, 2027ra arte iraun behar zuen legegintzaldiak, baina kontuan hartu behar da, era berean, Macronen koalizioak ez duela gehiengo osorik eduki Asanblean azkeneko bi urteotan, eta kostata lortu duela ekimen legegileak aurrera ateratzea. Batzuetan, ultren beraien babesarekin izan da; esate baterako, iazko abenduan, Immigrazio Legea onartu zutenean. Bestela, konstituzioaren 49.3 artikulua erabili du, zeinak ahalbidetzen duen legeak dekretuz onartzea. Hori egin zuen, adibidez, erretreten erreformarekin, iazko irailean. Horrek haserrea eragin du. Ikusitakoak ikusita, zaila dirudi inork gehiengo osoa lortzea behin bigarren itzulia egin ondoren. Gainera, alderdiak ez daude ohituta koalizioetara, azkeneko legegintzaldian ikusi moduan. Orduan, aukera bat litzateke behe ganbera desegitea berriro, baina konstituzioan jasota dago horretarako gutxienez urtebete pasatu behar dela azkenekoz egin zen alditik. Beste aukera bat da botere exekutiboan kohabitazio bat egotea: hau da, presidentea eta lehen ministroa ez izatea alderdi berekoak. V. Errepublikan hiru aldiz gertatu da hori: 1986-1988, 1993-1995 eta 1997-2002 aldietan. Macronek esana du bere asmoa dela bere agintaldia bukatu arte, 2027ra arte, jarraitzea karguan. Bardellak, ordea, oraingoz lehen ministro izateko aukera gehien dituenak, ez du kargu hori nahi, ez bada gehiengo osoarekin. Ardurei dagokienez, presidenteari dagozkio, besteak beste, defentsa eta atzerri politika; eta parlamentuak dauka, berriz, aurrekontuaren kontrola.

Fronte Popular Berria lehen indarra izan da Ipar Euskal Herriko hiru barrutietan: laugarrenean Fronte Popular Berriko hautagai Iñaki Etxaniz atera da garaile, botoen %38,19rekin; bosgarrenean Colette Capdevielle PSko kide eta Fronte Popular Berriko hautagaia nagusitu da 22.643 boto eskuratuta; seigarrenean, berriz, Peio Dufau abertzalea izan baita garaile botoen %29,43rekin. Gauza bera gertatu da hiru hiriburuetan ere: Etxaniz nagusitu da Maulen eta Donibane-Garazin eta Capdevielle Baionan. RN Batasun Nazionalak ere oso emaitza onak eskuratu ditu, ordea, bai iparraldean, baita Frantziako Errepublikan ere. Ipar Euskal Herriko hiru barrutietatik bitan, laugarrenean eta bosgarrenean, bigarren indarra izan da Jordan Bardella buru duen alderdia, eta hirugarren tokian geratu da seigarrenean. Lortutako ggaraipenarekin pozik agertu dira ezkerreko aliantzako ordezkariak, baina baita kezkatuta ere, eskuin muturrak izandako gorakadarekin. Etxanizek, esaterako, «hala holako» sentimendua duela adierazi du Euskal Irratietan egindako adierazpenetan, hautesbarrutian «plantako» emaitzak atera baditu ere Frantziako Estatutik heldu diren oihartzunak ez baitira haren gustukoak. «Batasun Nazionala biziki hurbil dugu, eta Lassallek ere hautagaitza atxikitzea erabaki du». Ez du emaitza onik lortu Macronen Ensemble aliantzak. Frantziako estatuburuak eskatu die hirugarren tokian geratu diren hautagaiei errretira daitezela, eta utz dezatela alternatiba bakarra eskuin muturrari aurre egiteko, modu horretan aukera gehiago izango dituelakoan, beti ere, Fronte Popularreko hautagaiak ez badira Frantzia Intsumisokoak. Baina Ipar Euskal Herrian macronistek ez dute oraindik iragarri kasu egingo ote dioten presidentearen eskariari. Esaterako, Modemeko ordezkari Florence Lasserrek dagoeneko aurreratu du bigarren itzulira aurkeztea dela bere asmoa. Frantziako Errepublikan, berriz, eskuin muturra izan da lehen aldiz nagusi Frantziako Asanblearako hauteskundeetan, nahiz eta gehiengo osorik lortu ez. Datu ofizialen zain, zundaketek botoen %34 iragarri dizkiote RNri. Hori ikusita, gainontzeko alderdiak hasiak dira mugimenduak egiten bigarren itzulian emaitza horiek berretsi ez daitezen. Emmanuel Macron Frantziako presidenteak, esaterako, «bat egite demokratiko eta errepublikano bat» osatzeko deia egin du. «Lehen itzuliko parte hartze handiak erakusten du zein garrantzitsua izango den hurrengo bozketa gure aberrikideentzat, baita egoera politikoa argitzeko nahi bat ere badagoela». Bozek interes bizia piztu dute, ez soilik Euskal Herrian, baita Frantzia osoan ere. 18:00etan itxi dituzte hauteslekuak Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan, eta 20:00etan Frantzian. Aspaldiko parte hartzerik handiena izan da. Horren erakusle dira lehen datu ofizialak, parte hartzearenak. Frantziako Barne Ministerioak jakinarazi duenez, 12:00etarako, boza emana zuten hautesleen %25,9k; 17:00etarako berriz, %59,39k. 2022ko hauteskundeetan, ordu beretan, %18,43k eta %39,42 zuten botoa emana. 1981tik ez zen gertatu Asanblea Nazionalerako bozetan hein horretako parte hartzea. Ipar Euskal Herria barne harturik daukan Pirinio Atlantikoetako parte hartzea are handiagoa zen 17:00etan: %62,47. Kontuan izan behar da abstentzioa oso handia izan ohi dela Frantziako Asanbleako hauteskundeetan. 2022ko lehen itzulian, esaterako, %52,49 izan zen; 2017an, %51,3. Are handiagoa izaten da bigarren itzulietan. Aurten, ordea, %33 izango da, inkesten arabera. Beldurra Eskuin muturra boterera helduko den beldurra zabaldua da —esperantza ere bai haien jarraitzaileen artean—, eta halakorik gerta ez dadin mobilizatu da ezkerra, Fronte Popular Berria eratuta. Ezkerreko indarren aliantzak orain arte inoiz ikusi gabekoa ahalbidetu dezake, lehen aldiz Ipar Euskal Herriko ordezkari ezkertiar eta abertzale bat izatea Parisen. Hala, iparraldeko hiru hautesbarrutietan ditu hautagaiak ezkerreko aliantzak. Lehen aldia da ezkerreko abertzaleek halako koalizio batean parte hartzen dutena. Hauek dira Ipar Euskal Herrian Fronte Popularraren izenean aurkeztu diren hautagaitzak: 4. hautesbarrutian, Iñaki Etxaniz (PS) eta Cecile Senderain; 5. hautesbarrutian, Colette Capdevielle (PS) eta Alain Iriart (EH Bai); eta 6. hautesbarrutian, Peio Dufau (EH Bai) eta Marie Hegi-Urain. «Aldaketarako programa» bat osatu dute denen artean, eta lehentasun izango dute «Euskal Herriko errealitatea eta lurraldearen berezitasunak» jasotzea, horiek Parisera eramateko helburuarekin. Europako hauteskundeetako emaitzak ikusita, ordea, kezka ere bada, noraino heltzen ote den eskuin muturraren indarra. Izan ere, RN Batasun Nazionala lehen indarra izan zen Ipar Euskal Herriko 92 herritan ekainaren 9ko bozetan —Frantziako Errepublikan boto gehien bildu zuen alderdia ere izan zen—. Lehen aldia da eskuin muturrak hainbesteko emaitzak lortu dituela Ipar Euskal Herrian. Gaurkoan ere izango da RNren izenean aurkeztuko den hautagairik hiru barrutietan: laugarren eta bosgarren barrutietan RNren izenean aurkeztuko dira eskuin muturreko hautagaiak; seigarrenean, hau da, barnealdearekin batean Biarnoko zati bat biltzen duen barrutian, berriz, Eric Ciottiren sokako Errepublikanoekin eta Errekonkista alderdiko Marion Marechal Le Penen ildokoekin elkarturik aurkeztuko da RNko hautagaia. Kanpaina laburra izan da, ekainaren 9an deitu baitzuen bozetara Emmanuel Macron Frantziako presidenteak, Europako hauteskundeen egun berean. Baina lehia bizi espero da, eta horrek parte hartzea bultzatuko duen esperantza ere badute hautagaiek. Dena den, badira eremu batzuk non abstentzioa handia izaten den, eta bazter auzoak dira horiek, bai Frantzian, bai Ipar Euskal Herrian. Baionan, esaterako, iparreko auzoetako bozkalekuak parte hartzerik apalenekoak dira. Oinarri ahula Frantziako Errepublikan garaipentzat jo zuten askok ezkerreko aliantza lortu izana, eta ez zaie arrazoirik falta. Geroak, baina, zalantzak eragiten ditu. Ez baita lehen aldia halako saio batek huts egiten duena. 2022an NUPES izan zen, Herri Batasun Ekologista eta Sozial Berria. Macroni eta haren aliatuei gehiengo osoa eragiteko tresna bat izan zen hura. Baina egun ez da haren arrastorik, eta Frantziako Errepublikako testuingurua bera ere aldatu da, nahiz eta, NUPESekin gertatu bezala, ezkerreko frontea izan orain ere RNri aurre egiteko tresnarik baliagarriena. Ez dute erraza izango ezkerreko hautagaiek; izan ere, azken urteek ondorio argi bat utzi dute Europa osoan: gero eta gutxiago dira eskuin muturreko alderdiak arriskutzat jotzen dituztenak, eta hori bera gertatu da Frantzian ere. Horretan laguntza handia izan dira hedabideak, beren lerroburuetara eramanez eskuin muturrak lehenesten dituen hainbat gai; besteak beste, immigrazioa.

Bozen %29,43rekin, lehen atera da Peio Dufau Fronte Popular Berriaren izenean seigarren hautesbarrutian. Gibeletik, hurbil gelditu da Christian Deveze, Macronen gehiengoko hautagaia, %26,92ko emaitzarekin. Eta mila boz ingurutan dauka hurbil eskuin muturreko hautagaia Victor Lastecoueres, %25,29rekin. Azken honek jakinarazi du bigarren itzulira aurkeztuko zela. Ondorioz hiru hautagaien arteko lehia gertatuko da hautesbarruti horretan gaur zortzi. iFrameResize({ log: true },’#frleg24′); «Emaitza ederra baina dena egitekoa da», adierazi du Dufauk, eta kezkatua agertu da eskuin muturrak lortu duen boto kopuruarekin. «Lehen urratsa da, baina argi da gu garela eskuin muturrari alternatiba; aldaketa nahi duenarentzat gu gara alternatiba». Ideia horren inguruan kokatuko dute bigarren itzuliko kanpaina. Hauteskunde hauetan izan den parte hartze handia azpimarratu du Dufauk, eta haren alde egin duten guziak eskertu ditu. «Azken bi asteetan kanpaina biziki azkarra izan da, anitza, zabala, ezkerreko alderdi guzietako jendeekin; eta gehiago zabalduko dugu». Dufauren iritziz jende anitzek Macronen kontra bozkatu du: «Parisetik aipatzen zen eskuin muturra zela aukera hori». Kontrakoa erakusten entseatuko dira ondoko egunetan: «Gu gara bakarrak programa bat dutenak, etxebizitzari buruz aterabideak atzemateko, tokiko laborantza laguntzeko; Devezek ez du programarik eta RNk ere ez. Gu herriari loturak gara, erroak hemen ditugu, eta hori erakutsi nahi dugu». Esperantza mezu bat zabaldu nahi izan du. Emmanuelle Brisson Errepublikanoa, laugarren bukaturik ere (%11,62) kontent da bere emaitzaz. «Emaitza biziki ederra da testuingurua zein den ikusita. Lehen kanpaina nuen eta izen bat egin dut. Batasun Nazionaleko hautagaia ez bezala hemengoa naiz, baina zoritxarrez nazional mailako testuinguruak gainditzen gaitu. Ez dut lotsatzerik, segituko dut hautesbarrutian barna eta hauteskunde berriak izango dira, berdin». Haatik, ez du deirik egiteko asmorik bigarren itzulirako. «Hautesleak libre dira beren bozkarekin. Lagunekin mintzatuko naiz eta bihar ikusiko; baina, ez dut uste bozka kontsignarik emanen dudanik». Ez eta Christian Devezerentzat ere. «Christian Devezek ez nau deitu». Christian Deveze, hain zuzen pozik da lehen itzulian egin dituen emaitzekin. «Emaitza ona da. Argi zen, Peio Dufauk Fronte Popular Berriarekin alaintza eginik, eta bereziki Frantzia Intsumisoarekin, Melenchon eta guztiarekin, zaila izanen zitzaidala nire zentroko hautagaitzarekin hobeki egitea. Gainera, 1.200 bozez aitzintzen du Batasun Nazionala». Batasun Nazionalaren emaitzak kezkatzen duenez galdetuta, Devezek dio «baietz, bistan dena. Gure hautesbarrutian hain hurbil izatea, larria da». Bigarren itzuliko ulertzen du Brissonen oharra. «Emmanuelle Brisson libre da nahi duen jarrera izateko. Haren hautesleek ikusiko dute bigarren itzuliko hautagaien artean zein hauta». Bizkitartean, aitortzen du alde horretan bildu beharko dituela bozka. «Non diren bozak? Brisson aipatzen zenuen; badira hautesleak errepublikano historikoak direnak, [Eric] Ciotti ez dutena segitu Batasun Nazionalarekin egin duen aliantzan. Uste dut hor badela aliantza baten mentura guretzat. Saiatuko naiz lan egiten gure emaitzak nahikoak izan ez diren hirietan».