“Hazkundearen bideari” eustea eta “merkatu berrietara” zabaltzea du asmo CAFek. Akziodunen batzar nagusia egin du CAFek Beasainen. Bertan nabarmendu dute konpainiak diseinatutako bide orriari jarraitu diotela, eta aurrera begira “baikor” agertu dira.

Gizon bat atxilotu dute Arrasaten futbolean jokatu nahi zuten Kolonbiako 25 gazteri iruzur egiteagatik. Gazteen esanetan, Euskal Herriko futbol taldeetan jokatzeko probak egiteko aukera hitzematen zietelako bidaiatzen zuten.

Frantziako eskuinean kaosa da nagusi astelehenaz geroztik, batez ere LR Errepublikanoak alderdian. Horko zuzendaritza gaur goizean bildu da berriz ere, eta berretsi egin du herenegun harturiko erabakia: Eric Ciotti LRtik botatzea; bilkura horren helburua zen joan den asteazkenean adosturikoa «zilegi» bilakatzea, alderdiko barne araudira egokitzeko. Ciottik, ordea, uko egin dio LR-ren buruzagitza uzteari, eta helegite bat aurkeztu zuen kanporaketa horren kontra. Iluntzean etorri da auzitegiaren erabakia, eta nahasmena areagotuko du: kaleratzea behin-behinean baliogabetu du Parisko auzitegi batek; hau da, salaketaren funtsari buruzko epaia eman arte. «Justizia mintzatu da, ni naiz Errepublikanoen presidentea», adierazi du Ciottik erabakiaren berri jakin ondotik. «Niretzat erabaki hau ebidentzia juridiko bat zen, amateurismoz eginiko boterea hartzeko ahalegin bat izan zen, oinarri legalik gabekoa». Eta orain zer egiteko asmoa duen ere jakinarazi du: «Hauteskundeen kanpaina hau zuzendu eskuinen aliantzak irabaz diezaion gure herrialdearentzat arrisku handikoa den ezker muturrari». Hain zuzen, Ciotti akordioak egiten aritu da alderdiaren izenean eskuin muturrarekin. Jordan Bardella RNko presidenteak, BFMTV telebista katean gaur goizean egin dioten elkarrizketan, esan du ados jarri dela «LRko presidentearekin», eta bi indar politiko horiek hautagaitza komunak izango dituztela 70 hautesbarrutitan, «gehiengorik zabalena lortzeko ezker muturraren arriskuaren aurrean». Aldiz, RNk ez du itunik egin Errekonkista ultraeskuindarrarekin, eta, jokaleku horretan, indar horretako Marion Marechal Le Penek erabaki zuen, herenegun, Bardellaren alderdiaren alde bozkatzera deitzea. Horren ondorioz, Eric Zemmour Errekonkistako presidenteak bere alderdikidea kanporatzea erabaki zuen. Marine Le Penek, berriz, gaur esan du batasun nazionaleko gobernu bat eratuko luketela haren alderdiak ordezkaritzarik handiena lortuko balu Asanblearako bozetan. Ez du, ordea, kabinete horren osaketaren berri eman. Ezkerraren xedea, «erabateko haustura» Frantziako ezkerreko alderdiek itxaropen sentsazioa dute inguruan, berriz ere. Historiko hitza erabili dute egunotan egin duten guztia deskribatzeko; «ardura» aipatu dute, «erantzukizuna» ere bai. Puntu bateraino bada ere, duela bi urte eratu zuten NUPES Herri Batasun Ekologista eta Sozial Berria berreskuratu dute, horrek dakarren guztiarekin. Baina, aldi berean, ezer ez da garai hartan zen bezalakoa, gauza asko gertatu baitira bidean. Eta horrek, ezinbestean, historia hori bera eguneratzea eskatzen zuen. Fronte Popular Berria da horren ondorio; haiek adierazi duten modura, Emmanuel Macron Frantziako presidenteari eta, batez ere, Asanblearako bozetan eskuin muturrari aurre egiteko tresna bat. Aldaketarako aliantza bat, Macronen politikekiko «erabateko haustura» duena helburu. LFI Frantzia Intsumisoa, PS Alderdi Sozialista, EELV Europa Ekologia-Berdeak eta PCF Frantziako Alderdi Komunista izan dira Fronte Popular Berriaren sustatzaile nagusiak, baina horietaz gain badira alderdi, mugimendu eta elkarte gehiago, aliantzara egunotan batu direnak. Koalizio eta gobernu programa aurkezteko gaur eguerdian Parisen egindako agerraldiak hori utzi du agerian, familia argazki jendetsua eta prentsaurrekoa bera ilusioa zabaltzeko eta jende gehiago batzen saiatzeko baliatu baitituzte aliantzakideek. Aurpegi serioak izan dira, oro har, lau alderdi nagusietako buruak mintzatu direnean; irribarre gutxi, eskuin muturra «boterearen atarian» dagoelako. Hori izan da mezua, eta hor ikusi da zein den etsaia: Macron bai, baina, horren gainetik, ultraeskuina bera. RN Batasun Nazionalaren «proiektu arrazista eta antisozialaren» aurka, hortaz, «etapa berri bat ireki» beharra dago «Frantziaren historian», Manuel Bompard LFIren koordinatzaile nazionalak argudiatu duenez. Horregatik izan da ezinbestekoa, haren arabera, ezkerreko alderdien «batasun berri» hori, «inoiz ikusi gabekoa». Eta inork zalantzarik balu, Marine Tondelier EELVren idazkari nazionalak esan du irabazi egingo dutela hauteskundeetan —hilaren 30ean egingo dute lehen itzulia, eta uztailaren 7an bigarrena—, gobernatu egingo dutela eta «bizitza egiazki» aldatuko dietela herritarrei: «Macronek ez du gehiengorik izango». Eskuin muturraren garaipenaren mamua Frantziako politikan dago bozak aurreratu zituztenetik, eta Olivier Faure PSren lehen idazkariak berak hori aitortu du. Kezkarako arrazoia dela, alegia; aintzat harturik, esaterako, Hungarian «[Viktor] Orban egiten ari dena, eta Italian «[Giorgia] Meloni egiten ari dena». Horren guztiaren kontra, «ezkerra da aukera bakarra», Faureren arabera. 🟣 “Nous partageons tous ici l’immense espoir que suscite notre démarche dans le pays”@mbompard – conférence du Nouveau Front Populaire ✅ Suivez en direct : https://t.co/ND3muj3eVI#NouveauFrontPopulaire pic.twitter.com/p12Se6Thur — La France insoumise 🟣 #NouveauFrontPopulaire (@FranceInsoumise) June 14, 2024 Fronte Popular Berriak, agintera iritsiz gero, bi lehentasun izango lituzke: «elikagaien eta energiaren prezioak blokeatzea», eta Gazako eta Ukrainako gerrak kudeatzea, Bompardek azaldu duenez. Zehazki, besteak beste, oinarrizko produktuen —«elikagaiak, energia, erregaiak»— prezioak blokeatuko lituzkete, erretreten eta langabezia sariaren erreformak indargabetu —erretiro adina 60 urtera jaitsiko lukete— «hamabost egunean», soldatak inflazioaren arabera egokitu, eta SMIC lanbide arteko gutxieneko soldata 1.600 euro garbitan —2.000 euro gordinetan— finkatu. Nazioarteko aferei dagokienez, ezkerreko alderdien artean barne gatazkak eragin dituzte Palestinako gatazkak eta Ukrainako gerrak. Behin horien inguruan eztabaidatuta, lehenari dagokionez, Gazan «berehala su etena» ezartzearen aldekoa da Fronte Popular Berria, baita Palestinako Estatua aitortzearen eta bahituak eta «preso politiko palestinarrak» askatzearen aldekoa ere; joan den urriaren 7an Hamasek egindako erasoa «terroristatzat» jotzen dute —LFIk ez du hala deskribatu hilabeteotan—. Ukrainari dagokionez, herrialde horren «subiranotasuna defendatu» beharra dagoela uste du Fronte Popular Berriak, eta hara armak bidaltzearen alde egingo du. Ezkerreko alderdiek gobernu programa adostu dute, baina ez dute erabaki nor izango litzatekeen lehen ministroa. Hori hauteskundeen ondorenerako utzi dute, Fronte Popular Berria osatzen dutenek lortuko duten ordezkaritzen araberakoa izango baita. Hain justu, 577 hautesbarrutiei dagokienez, LFIren hautagaiak izango dira horietako 229tan —2022ko hauteskundeetan baino 97 gutxiagotan—, PSrenak 175etan (+105), EELVrenak 92tan (+15) eta PCFrenak 50etan (=); gainontzeko 31k «alderdi txikientzat» izango dira. Erlazionatuta EH Baik bat egin du Fronte Popularrarekin, eta hautagaiak izanen ditu Eta Fronte Popular Berriak egin duen agerraldiaren aurretik, iragan igandeko Europako Parlamenturako bozetan PSren eta Plaza Publikoaren zerrendaburu izan zen Raphael Glucksmannek jakinarazi du berak ere bat egin duela ezkerreko koalizioarekin. «Emmanuel Macronek hiru edo lau aholkularirekin erabaki du [Asanblea] desegitea, eta Frantzia kaosean murgildu du. Boterearen bideak ireki dizkio eskuin muturrari. Ezkerraren batasuna gure erantzukizun historikoa da», adierazi du Glucksmannek France Inter irratian egin dioten elkarrizketan; hori bai, esan du ez duela nahi Melenchon lehen ministro izatea. Babesei dagokienez, François Hollande Frantziako presidente ohia (2012-2017) ere agertu da aliantza horren alde, argudiatuta beharrezkoa zela hori eratzea, atzo gauean TF1 telebista katean azaldu zuenez: «Funtsezkoa da eskuin muturraren arriskuaren aurrean batasuna lortu izana. Frantzia gara; pentsaezina da imajinatzea eskuin muturrak gure herrialdea goberna dezakeela. Dena egin behar dugu boterera iritsi ez dadin».

ANC Afrikako Kongresu Nazionalak gehiengo osoa galdu zuen iragan hilabeteko Hegoafrikako Parlamenturako hauteskundeetan, apartheidaren ostean lehen aldiz. 30 urte zeramatzan gobernuan Nelson Mandelaren alderdiak; oraingoan, baina, boterean segitu ahal izateko beste alderdiren baten babesa behar zuen ANCk, eta lortu du. Gaur osatu dute parlamentua, eta, ezustekorik ezean, Cyril Ramaphosa hautatuko dute presidente, 2018an bereganatu zuen kargua berretsiz. DA Aliantza Demokratikoaren, IFP Inkatha-Askatasunaren Alderdiaren eta Aliantza Patriotikoaren babesa izango du. IFPk duela egun batzuk aurreratu zuen prest zegoela batasun nazionaleko gobernu batean parte hartzeko; botoen %4 eskuratu zituen maiatzaren 29ko hauteskundeetan. Beste bi alderdiei zegokienez, baina, zalantzak zeuden gaur arte. Parlamentua osatzen ari ziren bitartean, ordea, bertako hedabideek argitaratu dute lau alderdiak koalizio gobernu bat eratzekoak direla. Horrela, boto gehien eskuratu duten bi indar politikoek —ANC eta DA— bat egingo dute koalizio gobernuan. Bi alderdi horien eserlekuak IFPk eta Aliantza Patritikoak lortu zituztenei gehituz gero, 272 diputatu izango ditu aliantzak parlamentuan: gehiengo osorako behar diren 201 diputatuak baino askoz ere gehiago. DAko buruzagi John Steenhuisenek aliantzaren berri eman du parlamentuan Ramaphosa presidente hautatzeko bozketa baino lehen. Hedabideen aurrean egindako agerraldian, esan du herrialdeak luze gabe dituen erronkak «larriak» direla: «Ekonomia, azpiegiturak eta krimena dira Hegoafrikak dituen erronkarik handienak». Gainera, iragarri duten koalizio gobernuari «heldutasuna» eskatu dio. «Datozen urteetan egin beharreko bidea ez da erraza izango, baina bide egokia da», nabarmendu du Steenhuisenek. Koalizoaren nahia errespetatzen dela ziurtatze aldera, koalizioa osatuko duten indarrek adostu dute gutxienez diputatuen %60ren oniritzia biltzea legeak aurrera ateratzeko orduan. Hau da, 240 diputaturen babesa beharko dute. ANCk eta ADk elkarrekin 246 diputatu dituzte; beraz, ez dituzte koalizioko beste alderdien botoak beharko. Akordioan zehaztu dute, gainera, Gauteng and KwaZulu-Natal probintzietan ere koalizioan gobernatzea. «Ekonomia, azpiegiturak eta krimena dira Hegoafrikak dituen erronkarik handienak». JOHN STEENHUISEN DAko buruzagia ANCk irabazi zituen hauteskundeak, botoen %40 eskuratuta, eta gaur zortzi hasi zituzten negoziazioak herrialdeko beste alderdiekin. Ez da izan, baina, elkarrizketa sorta erraza Ramaphosarentzat. Gobernatzeko formula bilatzeko zailtasunak nabarmenak dira, oposizioko indarrek desadostasun politiko handiak baitituzte, eta marra gorri andana. Horiek horrela, elkarrizketak hasi zituztenean batasun nazionaleko gobernu bat bilatuko zutela adierazi zuen ANCk, eta azkenean, lortu dute. «Batasun nazionalaz» aritzerakoan zentrora egingo duen gobernu batez ari direla adierazi zuen Fikile Mbalula ANCko idazkari nagusiak atzo. Izan ere, aurreko egunetan, gainerako indar politikoekin negoziatzen ari ziren bitartean, kazetariei esan zien Mandelaren alderditik ezkerrera dauden indarrek ez zutela begi onez ikusten ANCrekin batera koalizio bat eratzea; eta, beraz, espektro politikoan ANCtik eskumarago dauden alderdiekin akordio bat lortzera behartuta ikusi dute beren burua; bereziki, DArekin, zeinak zurien interesak defendatzen baititu. Oposizioa, zaila 2009tik 2018ra bitarteko presidente Jacob Zumaren MK izango da oposizioan indar gehien izango duena. Hauteskundeetan hirugarren gelditu zen alderdi berria, eta hasieratik argi utzi du ANCren —eta batasun nazionaleko koalizio baten— aurka dagoela. Are gehiago, emaitzak ez ditu onartu, boto gehiago lortu zituztela argudiatuta. Hortaz, parlamentuari eta gobernu berriari boikot egitera deitu zuten, eta hala egin dute gaur. Diputatuek zin egin behar zuten beren eserlekua hartzeko, eta MK-ko 58ak ez dira agertu haien izenak esan dituztenean. Geroago, halere, ganberan sartu dira. Zumaren alderdiak zaila izango du koalizio gobernuari oposizioa egitea, 272 eserlekuren aurrean 58 besterik ez dute eta.

Gizonezko bat hil egin da gaur, herenegun Angelun (Lapurdi) liskar batean egindako zaurien ondorioz. Hildakoak 55 urte zituen, kalean bizi zen, eta gurpil aulkian ibiltzen zen. Liskarrean parte hartu zuen beste etxegabe bat atxiloturik dago. Liskarra asteazkenean izan zen, Angeluko Leclerc supermerkatuko aparkalekuan. 17:40an, Poliziak dei bat jaso zuen, bi gizon xextran ari zirelako. Aparkalekura iritsi zirenean, gizonezko bat topatu zuten ukabilak odoleztatuta, eta beste bat lurrean etzanda, zauriturik, gurpil aulki baten ondoan. Zauritua erietxera eraman zuten, larri, eta gaur zendu da zaurien ondorioz.

Espainiako Garraio Ministerioak argi berdea eman die Dato kaleko geltoki berriaren eta Arkautiko lotunearen obrei, Euskadi Irratiak jakin duenez. Dokumentuak ibilbide horien lerro nagusiak jasotzen ditu, eta Gasteizek lur azpiko geltoki bat izango duela berronesten du.

Garbiñe Biurrun EAEko Auzitegi Nagusiko Lan-arloko Salaren presidenteak uste du Europako Justiziaren epaiak “urrundu” egin duela interinoak finko bihurtzeko aukera.

Ekainaren 14an albiste izango da:

Txalo artean hartu dituzte Frantziako ezkerreko alderdietako ordezkariak Parisen, EELV Europa Ekologia – Berdeak alderdiaren egoitzatik atera direnean. Hainbat egunetako negoziazioen ondotik akordio batera iritsi dira. Hautagaitza bateratuak aurkeztuko dituzte heldu den ekainaren 30eko eta uztailaren 7ko Frantziako Asanblearako hauteskundeetan, eta gobernu programa bat adostu dute. 🔴 Déclaration commune : une page de l’Histoire de France s’écrit avec le #NouveauFrontPopulaire pic.twitter.com/DH2LjdL0jJ — Parti socialiste (@partisocialiste) June 13, 2024 Agiri bateratua publikatu, aspaldi ikusi gabeko frente komun zabalena iragartzeko. Ezker muturretik zentro ezkerreraino batuko dira, «Frantziako historiaren orrialde berri bat» idazteko. «Gaurtik aitzina, Frantzia guzian, batasun hau zabaltzeari ekingo diogu, gure ideiekin bat egiten duten herritar, elkarte, sindikatu, alderdi politiko, eta eztabaida publikoan inplikatuak diren pertsona ezagunekin», adierazi dute. «Frantziako gizartea» ordezkatzeko gaitasun izanen duten hautagaiak izanen dituztela erran dute, eta Frantziako Asanblean gehiengoa lortuta, Frantziako Gobernua hartzeko prest agertu dira. «Hausturan» oinarritzen den programa politiko bat osatu dute, agintaldiaren lehen ehun egunetarako neurriak zehaztu dituena. «Proposamen konkretu eta errealistak, frantziarren bizitza aldatu dadin, zinez». Lortu duten akordioari esker, baieztatu dute Batasun Nazionala boterera iristea ez dela «halabehar» bat. «Altxa zaitezte, eta batu Fronte Popularrera. Esperantza bertan da». Parisen akordioa lortuta, ikusteke dago horrek zer eragin izanen duen tokian toki. Ipar Euskal Herrian, EH Bai prest agertu zen Frantziako ezkerrak osatuko zuen batasun horretan parte hartzeko. Oraindik ez da jakina nor izanen diren Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa biltzen dituzten hiru hautesbarrutietako hautagaiak, baina aukera bat da horietako batzuk ezkerreko abertzaleak izatea.

Mendizale batek ezbeharra izan du Mugarra mendian (Bizkaia) gaur, eta bertan hil da. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak jakinarazi duenez, erori egin da. 66 urteko gizon bat da. Haren familiak SOS Deietara deitu du 18:00 aldera, eta abisua eman: goizean mendira abiatu da, eta ordutik ez zuten haren berri. Senitartekoek azaldu dute kokatzeko gailua zeramala soinean, bi orduz ez dela mugitu, eta, gainera, ez zuela telefonoa hartzen. Suhiltzaileak eta Ertzaintzaren erreskate taldea mendizalea zegoen ingurura abiatu dira abisua jaso ondoren, eta 19:00ak baino lehen aurkitu dute, hilik. Gorpua helikopteroz eraman dute Iurretara, eta handik autopsia egitera eramango dute.