Asotravak ere, Hiruko zein Bilboko Portuko kamioilariek bezala, ez…
Garraioaren Defentsarako Plataformak igande gauerditik aurrera deitutako grebak ez du euskal garraiolarien artean babesik lortu.
Bruselaren arau sortak kezka sortu die autoaren industriako fabrikatzaileei. Acea Ibilgailuen Fabrikazioaren Europako Elkartearen arabera, Batzordeak iragarritako neurriek «geldotu» egin dezakete zero isuriko ibilgailuetarako trantsizioa. Euro 7ak gehiago mugatu ditu ibilgailuen isuriak, baina fabrikatzaileen ustez, egun merkatuan dauden ibilgailuenak «ia neurrigaitzak» dira dagoeneko. Halaber, iritzi diote mugaketek ingurumenean eragin dezaketen hobekuntza baino handiagoa izango dela arau berrietara egokitzeko kostua. Martin Lundstedt (Volvo) ACEAko ibilgailu komertzialen presidentearen arabera, airearen kalitatea hobetzeko, eraginkorragoa litzateke «zero isuriko ibilgailuen inbertsioak lehenestea».
Isuririk ez egotea helburu
Azken kutsadura arauarekin alderatuta, Batzordeak ez ditu aldaketa zorrotzegiak iragarri, baina orain arte indarrean jarritakoak estutu ditu. Nitrogeno oxidoa, karbono monoxidoa, partikulak, hidrokarburoak, metanoa eta amoniakoa dira Euro 6ak 2015az geroztik mugatu zituen kutsatzaileak. Arau berriarekin, kamioiek eta autobusek isurtzen dituzten gas kantzerigenoak eta oxido nitrosoa ere erregulatuko dituzte.
Are, ibilgailuen isuriak erregulatzeko orokortasunera jo dute proposamen berrian. Euro 6 arauak autoaren araberako mugak ezarri zituen. Esaterako, gasolinazko autoek ezin zezaketen 60 mg/km nitrogeno oxidoaren muga gainditu, eta gasolio bidezko autoek, berriz, 80 mg/km-ko muga zuten. Euro 7ak, ordea, 60 mg/km-ra mugatzen du era guztietako autoen nitrogeno oxidoaren isuria. Kamioiei eta autobusei dagokienez, estutu egin dituzte orain arte ezarritako isurien mugak.
Horiez gain, arau berriak mugatu egingo ditu auto elektrikoen isuriak, eta pneumatikoek eta balaztek eragindako kutsadura mugatuko dute. Ibilgailuen barruan egongo diren sentsoreen bitartez kalkulatuko dituzte isuriak. Batzordearen esanetan, horrek «aldizkako kontrol teknikoak erraztuko ditu».
Auto arinen eta furgoneten kasuan, 2025eko uztailean jarriko da indarrean Euro 7 araua, eta ibilgailu astunen kasuan, berriz, bi urte beranduago, 2027ko uztailean. Fabrikatzaileen ustez, baina, araua betetzeko egokitu beharko dituzten ibilgailu kopurua kontuan hartuta, Batzordeak proposatutako datak «ez dira errealak».
Izan ere, korporazioaren egungo kudeaketa ereduarekin, Ulmak arriskuan ikusten ditu bere nortasuna eta etorkizuna. Horren adibidetzat jarri du datorren astean Mondragonek egin asmo duen urteroko kongresua. Laboral Kutxak korporazioarekin dituen harreman ekonomikoei buruzko txosten bat bozkatuko dute. Txostenak jasotzen du egokitu egingo direla finantza erakundeak kooperatiben arteko funtsean egin beharreko ekarpenak, etorkizuneko arazoak eragozteko.
Proposamenak «aldaketa garrantzitsuak» jasotzen ditu, Ulmak langileei azaldu dienez, baina ez dute argitu nola eragingo dion Oñatiko kooperatiba taldeari. Edonola ere, ez Ulma, ez Orona ez datoz bat txostenarekin. Are gehiago, bazkideei azaldu die Mondragonek ez duela eztabaidatu nahi izan edukiaren inguruan, eta ez dituela haien iritziak entzun. Prozesua azkarregi egin izana ere egotzi diote korporazioari, jakinda aski denbora izan duela horretarako.
Haustura handi bat eragin du horrek bi kooperatiben eta korporazioaren artean, eta lehendik zabalik zegoen arrakala are gehiago handitu du; izan ere, lehendik datoz desadostasunak. Ez ziren ados jarri diru kontuetan, esaterako, 2016an, Fagor Etxetresnen porrotaren ondoren egin zuten berregituraketa prozesuan. Orduko hartan, Ulmak eta Oronak erabaki zuten ez parte hartzea enpresen arteko elkartasun funtsean, eta funts propioak lehenetsi zituzten.
Ulmari dagokionez, hala ere, Mondragonekin izan duen harremana gorabehera handikoa izan da hasieratik. 1990eko hamarkadaren hasieran, talde kooperatibo propioa izatea lehenetsi zuen, eta korporazioan ez sartzea erabaki zuen; 2002an batu zen kooperatiben sarera, eta dibisio propioa izan du ordutik, nahiz eta taldea negozio eredu erabat desberdineko enpresek osatzen duten (eraikuntza, packaging-a, forjaketa, logistika…). Eredu propioa landu du hasieratik, eta bereizgarritasun hori ez galtzea ere bada Oñatiko kooperatibaren beste argudioetako bat.
Mondragonentzat, aitzakiak
Kudeaketa ereduen inguruko arrazoiak ezagun zaizkio korporazioari. 2008an Irizarrek eta Ampok Mondragonetik ateratzea erabaki zutenean ere, antzeko arrazoiak erabili zituzten. Kudeaketa eredu desberdina zutela argudiatu zuten bi kooperatibek, eta kexu azaldu ziren erabakiak hartzeko arintasun falta zutelako. Korporazio barruan dibisio propio bat ere osatu zuten biek, eredu propioa zela eta: Goikide. Baina eredu horretan sakontzeko nahiak desadostasunak sortu zituen korporazioaren barruan, eta horregatik erabaki zuten korporaziotik ateratzea, besteak beste.
Horregatik, hain zuzen, Mondragonek uste du kudeaketa ereduarena eta kongresuko txostenarena aitzakiak baino ez direla; finean, bi kooperatibek zera eskatzen baitute: beste harreman bat izatea korporazioarekin, egungoaren aldean askoz ere malguagoa izango dena, eta desberdina gainerako negozioek dutenarekin alderatuta.
Izan ere, korporazioko iturriek BERRIAri jakinarazi diotenez, datorren astearteko kongresua azken urteetako «sinpleena» izango da; bertan erabakiko dena gauza «tekniko bat» izango da, eta ez die zuzenean eragingo bi kooperatibei. Gainera, kooperatiba guztien eta korporazioko organoen oniritzia jaso ondoren eztabaidatu eta bozkatuko dute.
Iturri horien arabera, korporazioak ez du Ulmaren eta Oronaren asmoen berri jaso oraindik, ez behintzat «modu ofizialean». Eta kongresuan ere ez dute gaia hizpide izango. Hala ere, bi kooperatibek Arrasateko sarearen barruan segitzea nahiko luke korporazioak, eta hala izateko lanean ari dira. Hori bai, ezinbesteko baldintza da kooperatiben arteko harreman moduak eta korporazioko organoen erabakiak errespetatzea.
Hain zuzen, Mondragonek dio 2016ko kongresuaz geroztik kooperatibak «burujabe eta autonomo» ideia hartu zutela ildo nagusitzat; jarduteko eta kudeatzeko modu berriak onartu zituztela. Korporazioaren egitura ere moldatu zutela, dibisioei garrantzi handiagoa emanda, eta harrezkero egitura soilagoa duela taldeak. Ulmak eta Oronak ere hala izatea erabaki zutela gogoratu du Mondragonek.