Ingalaterra-Espainia. Horixe izango da Eurokopako finala. Txapelketa hasi aurretik garaikurra irabazteko bi faboritoak ziren, eta aurreikuspenak bete egin dira. Bi selekzioen artean erabakiko da txapelduna, igandean. Munduko Kopako finala errepikatuko dute. Ingalaterraren antzera, Espainiak luzapenean lortu du finalerako sailkapena. Lehen zatiko azken hogei minutuetan izan ezik, Alemaniak ondo eutsi dio. Lan aparta egin du presioan zein defentsan, eta gertu izan du saria. Baina kanporaketa penaltietan erabakiko zela zirudienean, Aitana Bonmati agertu da. Neurketako 113. minutuan izan da. Bartzelonako jokalariak pase sakon on bat jaso du, eta atzeraka pasea eman beharrean jaurti egin du. Ezustean harrapatu du Berger atezaina, eta gola egin du. Horri esker, Espainiak lehen aldiz irabazi dio Alemaniari, eta finalerako sailkatu da. Euskal Herriko bi jokalari izango dira finalean: Irene Paredes eta Maite Zubieta. Bi taldeak zuhurtziaz zelairatu dira, jokoan zutenaren jakitun. Ez dute arriskurik hartu nahi izan. Alemaniaren plana argia izan da: zelai erdian bost jokalari kokatu ditu, Espainiak nagusitasuna izan ez zezan. Gainera, presio estua egin du, Montse Tomek zuzentzen dituen jokalariek akatsen bat egin zezaten, eta hala erasora zuzen ateratzeko. Bestalde, gertutik zaindu dituzte Aitana Bonmati eta Alexia Putellas, baloia eroso jaso ez zezaten. Baloia izan arren, Espainiak ez du aparteko aukerarik sortu; bai, ordea, Alemaniak. Neurketako lehen abagunea zazpigarren minutuan izan du Buhlek. Berger atezainak luze atera du baloia, eta aurrelariak ondo irabazi die bizkarra Irene Paredesi eta Maria Mendezi. Hala, bakarrik geratu da Cata Coll atezainaren aurrean; baina behar baino gehiago gurutzatu du baloia, eta kanpora joan da. Frantziari hala egin zion min final-laurdenetan, eta gaur ere horretan saiatu da. Izan ere, Espainiak sufritu egiten du halako jokaldietan. Olgaren eta Maria Mendezen artea sortzen ziren hutsuneak baliatu dituzte horretarako Partidak itxura hobea zuen Alemaniarentzat, jokoa geldoa baitzen. Espainiak biziago mugitu behar zuen baloia min egiteko. Pixkanaka lortu du, eta hala egin du lehen gol abagunea. 20 minutuan izan da. Olgak pase sakon bikaina jaso du ezkerretik, eta ondo erdiratu du baloia. Alemaniako atzelariek ez dute ondo aldentzea lortu, eta Estherri iritsi zaio. Punpa laster errematatu du, eta Bergerrek gelditu bikaina egin du. Atezainak erakustaldia eman zuen Frantziaren kontrako neurketan, eta gaurkoan ere hala egin du. Izan ere, lehen zatiko azken hamar minutuetan Espainia oso nagusi izan da. Aukerak sortu ditu bata bestearen atzetik. Argiena Irene Paredesek eduki du: korner batean zutoinera bidali du baloia buruz. Mariona, Esther eta Pina ere ahalegindu dira gola sartzen, baina Bergerrekin egin dute topo. Horma baten parekoa izan da atezaina. Espainia ondoen ari zenean iritsi da atsedenaldia, eta Alemaniak eskertu egin du hala izatea. Alemania hobeto Bigarren zatiari hobeto ekin dio Alemaniak, eta pare bat aldiz gerturatu da Cata Collen atera. Baloia apur bat izaten saiatu da, partidaren erritmoa jaisteko. Alexia eta Aitana Bonmatik ez dira lehen zatiaren amaieran bezainbeste azaldu, eta Espainiak antzeman egin du. Alexia batez ere deseroso aritu da. Dena den, bigarren zatiko lehen abisua Montse Tomek zuzentzen duen selekzioak eman du. Buruz buruko jokaldi bat egin du area ertzean Aitana Bonmatik; bikain errematatu du, baina Dabritzi jo dio baloiak, eta kanpora joan da. Espainia suspertu egin da, eta pixkanaka jokaldiak lotzen joan da. Hala, neurketaren kontrola berreskuratu du. Baina Alemania ondo moldatzen da halako egoeratan, eta ez du behar neurketa mendean izatea arriskua sortzeko. Hala iritsi da Buhlen abagunea. Arean errematatu du, eta Cata Collek ondo atera du hanka. Aurrelariak neurketa bikaina jokatu du. Erasoan zein defentsan lan eskerga egin du. Alemania bikain egon da kokatuta zelaian, lan aparta egin du defentsan, laguntza bikainak eginez. Espainiak ez da ia Alemaniaren atera gerturatu. Alderantziz, Alemania gola sartzetik gertu egon da, area ertzetik egindako jaurtiketa batean. Baina Buhlek kanpora bidali du baloia. Are argiagoa izan da partidaren azken jokaldian Wasmerrek izan duena. Cata Collek gelditu ikusgarria egin dio. Hala 0-0 amaitu da arauzko denbora. Luzapenean parez pare jardun dute bi selekzioek. Baina pixkanaka indarra agortzen joan zaie. Egoera horretan aulkitik irten diren jokalariek eman zezaketen zeresana. Luzapeneko lehen zatiko aukera argiena Espainiak izan du, baina Athenea ez da iritsi Salmak egindako erremate batera. Partidak bide beretik jarraitu du: Alemania oldarkor eta sendo zegoen atzean, eta Espainiak ezin zuen armiarma sare hori apurtu. Bigarren zatian Alemania fisikoki hobeto egon da, eta Espainiak nagusitasuna galdu du zelai erdian. Gainera, balioa galdu duenean gehiago kostatu zaio atzera korrika egitea. Patri Guijarro izan da eutsi dion bakarrenetakoa. Baina Alemaniak ez du aprobetxatu, eta finalerdia penaltietan erabakiko zela zirudienean Aitana Bonmati azaldu da. Jokalari erabakigarriak halakoetan azaldu ohi dira, eta finalerako sailkapena eman dio Espainiari.

Ipar Euskal Herriko ardi gasnaren Ossau-Irati sor-marka bere hartan geldituko da. Inao Jatorriaren eta Kalitatearen Frantziako Institutuak ez ditu ontzat eman azken bi urteetan egindako aldaketa proposamenak, eta hala jakinarazi die babesturiko jatorri izeneko kide diren eragileei. Bilkura egin dute Larzabalen (Behe Nafarroa), ateak itxita. Hasieran prentsari erantzutea ukatu badu ere, Jerome Gazagain Ossau-Irati sor-markako presidenteak erran du «lanean» segituko dutela beste baldintza bilduma bat adosteko. Sindikatuen artean desadostasunak agertu baziren ere urte hasieran, Pirinio Atlantikoetako laborantzako ganberarako hauteskundeetan, eztabaida 2023tik dago mahai gainean. Orduan hartu zuen Gazagainek Ossau-Irati sor-markaren gidaritza, eta baldintza bilduma aldatzeko prozedura abiatu. Hiru sailek osatzen dute sor-markaren egitura: etxeko ekoizleek, esnea saltzen duten laborariek eta esnetegiek; bakoitzak ditu bere bozeramaileak. Duela bi urte, FDSEA sindikatuaren ildora lerratu zen sor-markaren barneko oreka. Baldintza bilduma aldatuz, hainbat neurri arindu nahi zituzten, hala nola urtean ekoitzi daitekeen ardi esnearen gehienezko kantitateari loturikoa, kabalei ematen zaien bazkaren jatorriari buruzkoa, eta baita bazkaren osaketari dagokiona ere. Biziki teknikoak dira arlo guziak, baina helburu argi bat zen aldaketaren gibelean: produktibitatea emendatzea. Hala iritzi dio Antton Urrizaga etxeko ekoizleen bozeramaileak. Uste du egin nahi zituzten aldaketak «produktibismoari buruz» joateko zirela, «anitz esne ekoizteari buruz», eta «kalitatea gibelera utziko» zela. «Inaon jaso genuen proposamenak ez zuen bat egiten gure politikarekin, eta hori esplikatzera etorri gara», laburtu du Patrice Chassard Inaoko nekazaritzako elikagaien ekoizpenaren batzordeko presidenteak. «Bozeramaile guziekin lanean aritu gara, eta aztertu dugu ea nola eraiki dezakegun etorkizuna baikorki lurralde honetako sor-markarentzat». Chassardek erran du lurralde guzietan ikusten dituztela desadostasunak, eta hori «normala» dela. «Guretzat garrantzitsuena da sor-markak balioa izatea kontsumitzaileentzat. Kontuan hartu behar du lurraldeak zer berezitasun eta abantaila dituen, eta baita gizarteak zer igurikatzen duen ere. Hau da, gizarte, ekonomia eta ingurumen arloan iraunkorra izan behar du. Galdera da nola ekoitzi kalitatezko produktu bat, kontsumitzaileak onar dezan garestiago ordaintzea. Hor dago giltza». Balio erantsia galtzeko arriskua Ekain bukaeran Paris inguruan egin zuten bilkuran hartu zuen erabakia Inaoko batzordeak, eta uztail hasieran jakinarazi zien sor-markako kideei, gutun bidez. «Batzorde iraunkorrak interesa ikusten dio baldintzen bilduma aldatzeari, ekoizpen egituren bilakaera beharrei egokitzeko, hala nola klima aldaketari begira. Baina uste dugu arriskua badela ekarritako erantzunek sor-markaren oinarriak ahultzeko. Baliteke horrek kalte egitea haren famari; baliteke balio erantsia galtzea ere, eta, beraz, esperotako emaitza ekonomikoak ez ematea». Urrizagaren hitzetan, ezin da «argiago» mintzatu. «Inaok biziki klarki erran digu orain arteko ibilmoldea eta helburuak ez direla aldatzen ahalko». Frantziako erakundearen «babesa» sentitu dutela erran du. «Azken bi urte hauetako aldaketak laborari gutxi batzuek dituzte eraman, eta entzun dute, entzun eta ulertu nahi izan badute segurik, ez dela posible». Urrizagaren iritziz, «denak ados» dira, «sektore bat» izan ezik. «Hemendik at ikusi beharko dugu nola antolatu denen artean berriz eskuratzeko sor-marka hori, eta esku batez eramateko. Hori da ondoko hilabeteetan abiatuko dugun lana». Hauteskundeak udazkenean Chassardek azpimarratu du ez dutela aterik itxi baldintzen bilduma aldatzeko, «horretan ez dago eztabaidarik». Horiek horrela, Gazagainek erran du «lanean» segituko dutela. «Guk baldintzen bilduma idatziko dugu, eta Inao hor dago errateko zuzen ari garen edo ez. Baina «urteetako lana» beharko da. «Ez dugu bihar eginen, ezta 2026an ere, zoritxarrez». Gazagainek erran du beharrezkoa izanen dela ados jartzea. «Hiru familia daude sor-markan, eta bakoitzak bere ordezkariak hautatzen ditu, bozka bidez. Horiek parte hartuko dute lan bilkuretan». Udazkenean izanen dira ordezkariak hautatzeko bozak.

Eurokopako finalerako sailkatu da Ingalaterra, baina uste baino gehiago kostata. Zail jarri dio kanporaketa Italiak, oso zail. Asko amore emanda zeudela berdindu ditu finalerdiak egungo txapeldunak, partidako azken jokadian: 96. minutuan. Luzapenean, berriz, gehienak burua penaltietan zutela sartu du gola. Hamaika metroetatik egin du, 119. minutuan. Kellyren jaurtiketa atezainak geratu du, baina aldaratzean ez du huts egin. Emango du zeresana penalti horrek, dudazkoa izan baita. Dena den, 1-2 irabazita, Ingalaterra da igandean finala jokatuko duena; Espainiaren edo Alemaniaren aurka neurtuko ditu indarrak azken lehia erabakigarrian. Bihar, asteazkenean, jokatuko dituzte beste finalerdiak. Teorian Ingalaterra zen finalerako sailkatzeko faboritoa, baina Italia ezustekoa emateko gogoz zelairatu da, eta gertu izan du balentria. Egungo txapeldunak izan du lehen minutuetan jokoaren ekimena, eta hasieratik saiatu da aurkariari kilimak egiten. Gehienbat, ezker hegaletik jo du erasora. Atzelarien bizkarra bilatzen saiatu da, eta, gero, handik erdiraketa egiten. Horrelaxe sortu du neurketako lehen aukera, hamargarren minutuan. Lauren Jamesen errematea, baina, atezainaren eskuetara joan da, indar askorik gabe. Hogeigarren minutua bete aurretik ere gertu izan du gola. Area barruan buelta erdia emanda egin du jaurtiketa Russok, eta baloia gutxigatik joan da kanpora. Kontrara, defentsako lanean jarri du arreta batez ere Italiak, atzean kokatuta. Erasorako, berriz, joko zuzena egin du; jokalariek bi aldiz pentsatu gabe egin dute zelaian aurrera. Balio izan dio, Italiak eman baitu lehen kolpea, 33. minutuan, eskuin hegaletik jokaldi on bat eginda. Bat-bikoa egin dute Cantorek eta Carusok, aurrelariaren erdiraketa ezin izan du urrundu Bronzek, eta Bonanseari iritsi zaio baloia. Hark, gogor jo, eta sarera bota du. Ingalaterra saiatu da azkar erantzuten. Bost minutura izan du aukera garbi bat, baina Jamesen jaurtiketa Italiako atzenaizak geratu du. Ez du asmatu, eta ez da gehiago aldatu markagailua lehen zatian. Atsedenaldian aldaketa egin du Ingalaterrak; Mead aurrelaria zelairatu du Jamesen ordez. Hala, hautsiago hasi da bigarren zatia. Ingalaterrak zerbait egin eta aldatu behar zuen, halabeharrez. Saiatu da aurkariari min egiten, handik eta hemendik, kanpotik eta barrutik. Italia ez da kikildu, baina sufritzea tokatu zaio; ez zuen erronka makala. Minutuak aurrera egin ahala, finalerdiak maldan gora jarri zaizkio Ingalaterrari. Sarina Wiegmanek Kelly zelairatu du azken txanparako, baita Michelle Agyemang eta Agnes Beever-Jones ere. Kale edo bale, erasora jo du. Italiarrek bigarrena sartzeko aukera garbia ere izan dute, 85. minutuan. Ingalaterrako atezainari ihes egin dio baloiak, eta Severinik, area txiki barruan, ez du asmatu; atezainaren gorputzera bota du. Akordatuko da abagune horrekin. Izan ere, 96. minutuan, neurketa berdindu du Agyemangek, dagoeneko asko etsita zeudenean. Eskuin hegaletik egindako erdiraketa gaiztoa atezainak urrundu du, baina Agyemangek jaso du aldaratzea, eta ez du huts egin. Luzapenean ere, azken unean Epaileak txistua jo arte, edozer gertatu daiteke, eta horixe erakutsi du beste behin Ingalaterrak. Final-laurdenetan ere, azken minutuetan bi gol sartuta berdindu zuen partida, eta gero penaltietan kanporatu zuen Suitza. Oraingo honetan, luzapenean eman du azken kolpea. Bi selekzioak kasik penaltietan pentsatzen ari zirela, Agyemangek langara bota du baloia, eta, hurrengo jokaldian, 117. minutuan, penaltia adierazi du epaileak Ingalaterraren alde; zalantzazkoa izan da, baina ez dute jokaldia berrikusi. Atezainak geratu egin du penaltia, baina aldaratzean gola sartu du Kellyk. Finalean, Espainia edo Alemania izango du aurkari Ingalaterrak. Parekoak, badaki: emaitza edozein dela ere, bukaerara arte borrokatu beharko du.

Ozzy Osbourne musikaria zendu da, 76 zituela. Haren senideek jakinarazi dute berria, eta ohar batean azaldu dute «maitasunez inguratuta» egon dela azkenera arte. Nahiz eta ez duten zehazki adierazi zergatik hil den Osbourne, azken urteetan hainbat osasun arazo izan zituen. Black Sabath taldeko abeslaria izan zen. Hain zuzen, uztailaren 5ean taldeko kideak elkartu zituen elkarrekin azken kontzertua emateko. «Sei urte daramatzat ohean, eta ez dakizue nola sentitzen naizen orain», esan zien musikariak bertaratutakoei. Ingalaterrako Birmingham hirian jaio zen, 1948an, eta gurasoak industriako langileak zituen. 14 urterekin erabaki zuen musikari izan nahi zuela, The Beatles taldearen zale sutsua baitzen. 15 urterekin eskola utzi, eta Geezer Butlerrekin batera talde bat sortzea erabaki zuen. Industriarekin izandako harremanak zuzenean eragin zuen Black Sabbath taldearen doinuetan —1968an sortu zuten—: «Garai hartan, azaldu nahi genuen zer ikuspegi genuen gure ingurukoari buruz», adierazi zuen Butler baxu jotzaileak 2017an. Halaber, aipatu zuen ez zituztela abesti alaiak jo nahi, kutsu «industrialagoa» eman nahi zietela kantuei. Heavy metala eta hard rocka uztartzen zituzten. Osbournek eta Butlerrek ez ezik, Tonu Iommik (gitarra) eta Bill Wardek (bateria) ere osatzen zuten taldea. Lehenengo diskoa bi urteren buruan kaleratu zuten —taldearen izen bera zuen—, eta, nahiz eta kritikariek ez iruzkin onak egin, taldeak lanean jarraitu zuen. Paranoid (1970) mugarria izan zen haien ibilbidean; Erresuma Batuan gehien entzundako diskoen zerrendan sartzea lortu zuten. Handik urtebetera plazaratutako Master of Reality-k ere sona handia lortu zuen. Osbournek bost disko grabatu zituen jatorrizko taldearekin, baina, 1979an, alkoholarekin zuen menpekotasuna zela medio, gainerako kideek kaleratu egin zuten. Ronnie James Diok hartu zuen haren lekua —Rainbow taldeko abeslari ohia zen—. Taldeak 80ko eta 90eko hamarkadetan hainbat aldaketa izan zituen musikari eta abeslarien artean, baina, 1997an, talde osoa elkartu, eta zuzeneko album bat kaleratu zuten: Reunion. Osbourne bakarka hasi zen Black Sabbath utzitakoan, eta Blizzard of Ozz taldeko kide ere izan zen. 11 disko kaleratu zituen talde harekin. Adikzioak eta gaixotasunak Heavy metaleko izen garrantzitsuenetako bat izan zen Osbourne, eta, horrez gain, Black Sabbathekin eman zituen zuzenekoetako asko musikazaleen memorian iltzatuta geratuko dira. Kontzertuetako batean saguzar bati burua kendu zion haginkada batez; atrezzokoa zela uste zuen. Indarkeria matxistako kasu larri batengatik ere salatu zuten: 1989an, bere emazte Sharon Osbourne hiltzen saiatzeagatik atxilotu zuten. Sharon Osbournek akusazioa erretiratuta amaitu zen auzi hura. Drogekin eta alkoholarekin hainbat tirabira izan zituen. Aurten, berriz, beste berrehun artistarekin batera agiri bat sinatu zuen Erresuma Batuko BBC irrati-telebista publikoaren kontra, Israelen kontra lerratzen dela leporatuta. 2022an ebakuntza bat egin behar izan zioten bizkarrezurrean, eroriko batengatik. 2020an jakinarazi zuen parkinsona zuela, eta gaixotasun horrek lehen lerrotik aldendu du azken urteetan.

Borroka bat izan da gaur eguerdian Donostian. Horren harira, hiru gizonezko atxilotu dituzte, 30 urteko bi eta 27 urteko bat. Ertzaintzak azaldu duenez, bi gizon beste bat itotzen saiatu dira, eta atxilotu egin dituzte. Hiltzen saiatu diren gizon hori bera ere atxilotu dute, lesioak egitea egotzita.

EAJk Andoni Busquet EBBko kidearen adierazpenak igorri ditu Azpeitiko istiluen harira. EH Bildu zuzenean aipatu gabe, «arduradun politiko batzuen ekidistantzia onartezina» dela esan du. Nagore Alkorta Azpeitiko alkateak (EH Bildu) adierazi zuen haren ustez igande goizaldean Azpeitian (Gipuzkoa) izandako istiluetan Ertzaintzaren jokabidea «neurriz kanpokoa» izan zela. Busquetek esan du arduradun politikoak «gizarte honetako suak amatatzeko» daudela, «eta ez suak pizteko». Udaltzaingoari eta Ertzaintzari babes osoa agertu die gero. Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak ere babes osoa agertu dio Poliziari. «Halakoek iraganera garamatzate, eta iraganeko eta egungo indarkeria ez deslegitimatzeak halakoetara eraman gaitzake. Beraz, irmo salatu behar dira halako jokabideak, indarkeria ez dadin berriz errotu hemen». Ertzaintza tarteko dela, beste istilu batzuk ere izan dira Gipuzkoan azken hilabetean. «Halako egoerak ikusita, argi hitz egin behar dugu, printzipio kontua da, ezin da inolaz ere babesa ematen diguten horien aurka egin; horregatik, erabat gaitzesten dugu gertatutakoa». Jose Ignacio Asensio Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusi eta Gipuzkoako Jasangarritasun diputatuak ere «onartezintzat» jo ditu istiluak, eta deitoratu egin du «EH Bilduren ahalegina halako gertakari larriei garrantzia kentzeko». Sipe, Erne eta Euspel ertzainen sindikatuek ere gertaerak gaitzetsi dituzte, eta «babes falta» salatu dute. Asteazkenerako elkarretaratzera deitu du Euspelek Bilbon, Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiaren aurrean.

Aurreakordioa ofizial egingo da. BSHko langile gehien-gehienek baiezkoa eman diote UGT, CCOO, ATISS eta Solidari sindikatuek iragan astean hitzartutakoari. Orotara 609 langilek bozkatu dute, eta %78k onetsi dituzte kaleratzeko baldintzak: 475ek alde bozkatu dute, 127k kontra egin dute (%21), bi abstenitu egin dira, eta bostek boto baliogabea eman dute. Hiru txandatan egin dute bozketa. Azkena 15:00etan egin da, eta ordubete inguru iraun du zenbaketak. Zazpi hilabeteko borroka luzearen arrastoak nabari dira lantokiaren sarreran. Hilarriak eta lantokiei dagozkien panpinak ageri dira atari ondoan, eta handik gertu langile bakan batzuk atera dira, etxerantz. Guztia amaituta, Juanjo Hemoso de Mendoza langile batzordeko presidentea kazetariekin mintzatu da. «Uste nuen kontaketak gehiago iraungo zuela, baina ohituta gaude hauteskunde sindikalak, lan hitzarmena eta horrelako galdeketak egitera, eta azkar joan da. Badakigu zein den dinamika». Langile guztiak zeuden bozkatzera deituta: ez soilik egun lanean direnak edo kaleratuko direnak, baizik eta baita beste lantokietan tokia izango dutenak eta egun eszedentzian daudenak ere: 668 orotara. «Enpresak langile batzuk espedientetik kanpo utzi baditu ere, guk ez dugu inor bozketatik at utzi nahi izan. Uste dugu denek zutela parte hartzeko eta libre erabakitzeko eskubidea», aipatu du Hermoso de Mendozak. Kaleratzeak, azaroan eta abenduan Azkenean, 609 langilek bozkatu dute, eta hain zuzen ere horiek dira datozen hilabeteetan lan erregulazioko espedientean sartuko direnak: 50 urtetik beherakoak azaroaren 30ean kaleratuko dituzte, eta gainerakoak, berriz, abenduaren 31n. Ordura arte, lantokia irekirik egongo da, eta, hitzartutakoaren arabera, enpresak planifikatutako produkzioaren %95 bete beharko dute langileek abuztutik abendura bitartean. Iragan astean hitzartutakoaren arabera, 55 urtetik beherako langileek 45 eguneko kalte ordaina jasoko dute lan egindako urte bakoitzeko, eta 1.500 euroko diru saria ere kobratuko dute antzinatasun urte bakoitzeko. 55 eta 63 urte arteko langileek erretiro aurreratua izango dute —soldataren %70 jasota—, eta lan hitzarmenean zehaztutako kotizazioak ordaindu beharko ditu enpresak. Langile horiek ez dute kalte ordainik jasoko, baina. Gainera, lantokia berrindustrializatzeko aukera irekirik egongo da. Hermoso de Mendozaren arabera, «bospasei enpresak interesa azaldu dute», baina bakar batek ere ez du aurrerapausorik eman oraindik: «Enpresa bakoitzak bere erritmoa du, eta espero dugu aukeraren bat gauzatuko dela. Oraingoz, baina, ez da halakorik gertatu, eta ez dago lantokia bere gain hartzeko prest dagoen inor». «Elkarrekin egon gara amaiera arte, eta balioa eman nahi diot batasun horri. Zazpi hilabeteotan, hala batzordeak nola langileek era eredugarrian jokatu nahi izan dugu». JUANJO HERMOSO DE MENDOZA BSHko langileen batzordeko presidentea Behin emaitza plazaratuta, bihar goizean goiz bilduko da langile batzordea, zer urrats egin aztertzeko eta enpresari bozketaren berri emateko. Gainera, etzi, langileen ordezkariak Nafarroako Gobernuarekin bilduko dira 10:00etan, «berrindustrializazioaren bidearen inguruan lan egiteko, eta aurrera egiteko». Hermoso de Mendozak gogora ekarri duenez, urtarrilaren hasieran Espainiako Industria Ministerioak multinazionala deitu zuen aukera hori aztertzeko mahai bat osatzera, eta, presio horren ondorioz, BSHk Metys aholkularitza etxea kontratatu zuen. Geroztik, Nafarroako Gobernuak, Espainiako Gobernuak eta taldeak mahai bat osatu dute inbertitzaileak bilatu eta operazio posible hori aztertzeko. Langileak mahai horretatik kanpo badaude ere, zuzeneko informazioa jaso dute orain arte: «Harreman zuzena dugu Ministerioarekin eta Nafarroako Gobernuarekin, guri dagozkigun gaiak aztertzeko». LABek eta ELAk ez dute babestu aurreakordioa, eta, hain zuzen ere, Hermoso de Mendoza LABeko kide da. Emaitzaren zergatiaz galdetuta, ez du iritzia eman nahi izan, baina onartu du zazpi hilabeteko prozesua «oso gogorra» izan dela. «Multinazionalak eskura zituen kartak baliatu ditu, eta, aholkulari onak dituenez, bere estrategiari jarraitu dio», aipatu du, eta zera gaineratu: «Posible zen akordioa anbizio handiagokoa izatea eta enpresak bestelako alternatiba bat ematea? Bai, jakina, baina ni ezin naiz sartu langile bakoitzaren iritziari eta ikuspegiari dagozkion kontuetan». Kontzientzia, lasai Nahiz eta azken orduan sindikatu bakoitzak bere ikuspegia azaldu, Hermoso de Mendozak nabarmendu du batuta egin dutela bidea: «Elkarrekin egon gara amaiera arte, eta balioa eman nahi diot batasun horri. Zazpi hilabeteotan, hala batzordeak nola langileek era eredugarrian jokatu nahi izan dugu, sendo eta zintzo, mobilizazioen eta adierazpenen bidez jendaurrean azaleratzeko asmoz zer gertatu den». Mendozarentzat berarentzat ere gogorra izan da prozesua, maiz egokitu baitzaio jendaurrean agertzea. «Kontzientzia oso lasai» duela onartu du. «Langileen gehiengo handi baten errespetua irabazi dut, eta hala erakutsi didate. Egoera honetan, langile klasearen ikuspegitik zegokidan lana egin dut. Osteguneko batzarrean guztiei esan nien ohore bat eta plazer bat izan dela, baina hau ez da amaitu». Gogora ekarri du, hortaz, bururaino aztertu behar dela Ezkirozko lantokiari irekita eusteko aukera hori.

Urte bat eta bederatzi hilabeteren ondoren, Mendebaldeko estatuek publikoki hartu diote kargu Tel Avivi: ohar bateratu bat sinatu eta kaleratu dute 25 herrialdek, eta exijitu diote Israeli «berehala» bukatzeko zerrendaren aurkako sarraskia. Herrialde horiek uste dute han dauden zibilak «inoiz ikusi ez den sufrimendu bat» ari direla pairatzen, eta ez duela «zentzurik» jende gehiago hiltzeak; are, dokumentuan ahoan bilorik gabe gaitzetsi dituzte laguntza jasotzeko guneetan egindako «hilketa krudelak», eta salatu dute «onartezina» dela Israelgo Gobernuak zerrendako palestinarrei oinarrizko laguntza humanitarioa ukatzea. Israeli belarritik tira egin dioten estatuen artean daude Frantzia, Erresuma Batua, Italia, Kanada, Australia, Japonia eta Suitza, besteak beste. Mendebaldeko herrialde batzuk, kontrara, ez dira sinatzaileen artean ageri, hala nola AEBak eta Alemania. Gazaren aurka abiatutako erasoaldia kritikatu ez ezik, hainbat neurri hartzeko ere eskatu diote Israeli: batetik, «berehala» bertan behera uzteko GKE gobernuz kanpoko erakunde humanitarioei zerrendan ez jarduteko ezarritako debekua; eta, bestetik, ahalbidetzeko NBE Nazio Batuen Erakundeko organismo humanitarioei Gazan laguntza banatzea. Ia hiru hilabetez, martxoaren 2tik maiatzaren 18ra, Israelek guztiz blokeatu zuen laguntza humanitarioaren sarbidea. Maiatz amaieratik GHF Gaza Humanitarian Foundation arduratzen da laguntza banatzeaz. Israelen oniritzia du; ez, ordea, NBErena: AEBetako militar ohiek osatutako talde bat da, eta talde mertzenarioen babesa du. Azken hilabete eta erdian 1.000 gazatar inguru hil ditu Israelek laguntza jasotzeko guneetan; setioa hasi zuenetik ia 60.000 dira. 2023ko urriaren 7az geroztik, Israelek gogortu egin du Zisjordaniaren eta Jerusalem ekialdearen aurkako jarrera ere; horren erakusle da, hain justu, ordutik eremu horietan bizi diren ehunka palestinar atxilotu dituztela, eta sarekadak egin dituztela zenbait gunetan. Bada, Mendebaldeko herrialdeek horren inguruan ere hitz egin dute kaleratutako oharrean. 25 estatuek esan dute «erabat» gaitzesten dutela Palestinako Lurralde Okupatuetan «neholako lurralde edo populazio aldaketarik» bultzatzea, eta iritzi diote guztiz «onartezina» dela Israelek mahai gainean jarritako «hiri humanitarioaren» proposamena. Plan horren helburua palestinarrak lurralde ñimiño batera lekualdatzea litzateke. «Desplazamendu behartua nazioarteko zuzenbidearen urraketa larria da», gaineratu dute oharrean. Bestalde, Hamasi ere mintzatu zaizkio dokumentuan. Palestinako erakunde islamistari gogorarazi diote «onartezina» dela «oraindik ere» zibilak gatibu izatea, eta galdegin diote horiek guztiak «berehala» eta inolako baldintzarik gabe aske uzteko. Hori lortze aldera, nazioarteak eta bitartekariek egiteko duten lana azpimarratu dute, eta eskerrak eman dizkiete AEBei, Qatarri eta Egiptori, arlo horretan orain arte egindako lanagatik. Israelek Atzerri Ministerioak kaleratutako komunikatu baten bidez erantzun die Mendebaldeko 25 herrialde horiei: Tel Aviven arabera, adierazpen, gaitzespen eta kritika oro Hamasi zuzendu beharko liratekeen, argudiatuta hura dela Gazako sarraskiaren «erantzule eta eragile» bakarra; are, erakunde horri leporatu dio zerrendaren aurkako ofentsiba «luzaraztea». Eta oharra zabaldu duten estatuei zuzenduta, hauxe adierazi du: «Oso garai ezegonkorrak ari gara bizitzen; hobe une honetan horrelako adierazpenik ez egitea». Gazaren %90, ebakuazio agindupean Israelgo armadak, atzo, handik alde egiteko agindu zien Deir al-Balahren hego-mendebaldean dauden palestinarrei, Gaza erdialdeko eremu hartara ere hedatu nahi baitu lurreko erasoaldia. Ordu batzuk geroago, gaur goizean, NBEren agentzia batek salatu du zerrendaren ia %90 dagoela Israelen ebakuazio agindupean. «Horrek [azkeneko ebakuazio aginduak] eragingo du 2,1 milioi zibil zerrendaren %12an pilatzea, eta hor oinarrizko zerbitzuak kolapsatuta daude», nabarmendu du OCHA Gai Humanitarioak Koordinatzeko Nazio Batuen Bulegoak ohar batean. Horren arabera, azkeneko ebakuazio agindu horrek 50.000-80.000 palestinarri eragingo die. Horiek Al-Mawasi desplazatuentzako gunera, Mediterraneoko kostaldera, joatea beste aukerarik ez dute. Zenbait hedabidek zerrendako iturriak aipatuta gaur kaleratu dutenez, milaka pertsona hasi dira jada harantz ihes egiten. Izan ere, NBEk berak jakinarazi du goizaldean areagotu egin direla bonbardaketak Deir al-Balahn. Gainera, lurreko erasoaldia ere hasi du jada Israelek han; zerrendako osasun iturriek esan dutenez, tankeak sartu dira, horiek bonbak jaurti dituzte zortzi etxebizitza bloketara eta hiru meskitatara, eta gutxienez hiru pertsona hil dituzte, eta hainbat zauritu. Zerrendan gutxienez 30 pertsona hil dituzte gaur, osasun iturriek azaldu dutenez. 12 Israelek zenbat pertsona atxilotu dituen gaur Zisjordanian. Israelgo estatu indarrek hainbat sarekada egin dituzte gaur Zisjordania okupatuan, eta horietan hamabi palestinar atxilotu dituzte, Wafa berri agentziak jakinarazi duenez. Giza eskubideen aldeko taldeen arabera, 10.400 preso politiko palestinar daude Israelen kartzelatuta. Setioa hasi zuenetik ia 22 hilabete igaro diren honetan, Israelek aurrenekoz egin du lurreko operazio militar bat Deir al-Balahn. Hori azaltzeko atzo sare sozialetan zabaldutako oharraren arabera, «etsaiaren gaitasunak eta azpiegitura terrorista» suntsitzea dute helburu. Reuters berri agentziak Israelgo iturri ofizialek aipatuz argitaratu duenez, armadak uste du Hamasek 2023ko urriaren 7an bahitu zituenetako batzuk eremu horretan daudela. Aintzat hartu behar da desplazatuentzako guneetako bat dela Deir al-Balah, eta NBErentzat hura dela laguntza humanitarioa eman ahal izateko zerrendan duen gune nagusia, lehen arreta emateko lau leku ere badituelako, besteak beste; Israelek, dena den, berdin-berdin bonbardatu izan du. Ebakuazio agindua gorabehera, OCHAk azpimarratu du han jarraituko dutela. Israel, sarraskiaren erantzule Laguntza humanitarioaren bila joandako beste 93 palestinar hil zituen Israelek atzo banaketa gune batean, Gazako osasun iturriek emandako datuen arabera. Eta MEP Mundukop Elikadura Programak Israel egin du sarraski horren erantzule. NBEren agentziak atzo gauean komunikatu batean nabarmendu zuenez, «jendetza» zegoen «desesperatuki» behar dituen elikagaien zain, eta Israelgo armadaren tankeetatik tiroka hasi ziren, baita frankotiratzaileak ere. Bestalde, Israelek Yemen bonbardatu du gaur. Israel Katz Defentsa ministroak komunikatu batean esplikatu duenez, matxino huthien azpiegiturak jo dituzte Hudaidan. Israelgo armadak esan zuen «ohartarazpen tiro» batzuk egin zituela, baina zuten informazioa eta Gazako osasun iturriek emandakoa ez zetorrela bat. MEPek salatu zuen, bide batez, Israelek «berme batzuk» eman zituela «giza laguntza banatzeko operazioen baldintzak hobetzeko»; besteak beste, «inoiz» ez egotea troparik laguntza garraiatzen duten konboietatik gertu. Netanyahuk iZkin egin dio deklaratzeari, berriro Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa epaitzen ari dira, ustelkeria leporatuta. Asteon bi aldiz zegoen deklaratzera deituta, baina gaurko eta biharko programatuta zeuden auzi saioak bertan behera utzi ditu Jerusalemgo Barruti Auzitegian. Osasun arazoak argudiatuta, deklarazioak atzeratzeko eskaera egin zuen atzo lehen ministroaren bulegoak, eta ontzat eman du auzitegi horrek. Beraz, kontuan hartuta auzitegia datorren asteetan itxita egongo dela oporrak direla medio, Netanyahu uda ondoren deituko dute deklaratzera. Iazko abenduan hasi ziren Netanyahu epaitzen, eta ordutik hainbatetan atzeratu dituzte lehen ministroaren deklarazio egunak; joan den asteazkenean esate baterako, Israel Siriari eraso egiten ari zela argudiatuta. Oraingoan, ordea, bere bulegoak ohar batean jakinarazi du «egoera txarrean zeuden jakiak» jan zituela larunbatean, ondoezik sentitu zela, eta medikuak agindu ziola hurrengo hiru egunetan atseden hartzea.

Ertzaintzaren eta herriko zenbait gazteren arteko istiluak izan dira goizaldean Azpeitian (Gipuzkoa): Ertzaintzak isuna jarri dio margoketa bat egiten ari zen gazte bati, horren ostean zenbait lagun erantzukizunak eskatzera joan dira Udaltzaingoaren komisariara, Ertzainak bertaratu dira eta liskarrak izan dira bertan. Ertzaintzak salatu du bi agente zauritu dituztela, eta Azpeitiko Gaztetxeak, berriz, gehiegikeriaz jokatu duela Poliziak, baita gazte bat atxilo hartu duela ere. Hura aske utzitakoan amaitu dira liskarrak. Udalak, bere aldetik, babesa helarazi die une horretan Udaltzaingoaren komisarian zeuden agenteei, baina aldi berean salatu du gehiezkoa izan dela Ertzaintzaren esku hartzea. Gertakariak igande goizaldeko 4:00ak aldera gertatu dira Urola kalean, gaztetxearen ondoan. Ertzaintzak isuna jarri dio gazte bati margoketa bat egiteagatik. Gaztetxeak zabaldu duen oharraren arabera, pertsona horrek «errotulatzaile batekin ACAB —All Cops Are Bastards— idatzi du pilen edukiontzi batean». Orduan, gaztetxeko kideen kontakizunak dioenez, hainbat gazte «euren desadostasuna erakustera» gerturatu dira ertzainengana. Erantzuna: beste lau patruila bertaratzea Urola kalera, eta kalea moztea. «Tentsio uneak izan dira, eta Ertzaintzak salaketa jarri ostean, gazteek alde egin dute Urola kaletik». Atzoko gertakariyen harira, gaur 18:30tan Plazan elkarretaratzie ingo deu poliziyen jarrerie salatzeko! Gerturatu!🤛🏻 pic.twitter.com/SvEtqQ2WgC — Azpeitiko Gaztetxie (@Gaztetxie) July 20, 2025 Horren ostean, Udaltzaingoaren egoitzara jo dute zenbait gaztek. Ertzaintzaren arabera, indarrez sartu dira bertara, eta poliziei agiraka egin diete. Gaztetxeak, ordea, esan du ez dutela jarrera oldarkorrik izan, «ezta atea indarrez bota ere, zenbait hedabidek zabaldu duten moduan». Jarraian, horra ere errefortzuak bidali ditu Ertzaintzak. Sei patrulla eta bi furgoneta, gaztetxeko kideen hitzetan. «Une horretatik aurrera gazte ugari bertaratu da Plaza Txikira, sortutako iskanbilak erakarrita. Tentsio uneak bizi izan dira, eta orduan hasi da polizien eta han elkartutakoen arteko liskarra; orduan kargatu dute gazteen aurka munizipalek eta ertzainek, eta bat atxiki dute». Gaitzetsi dute indarkeria handiarekin atxilotu dutela, eta auto batera sartu. «Hogei minutuz autoan eduki ostean, Udaltzaingoaren egoitzara eraman dute, eta han identifikatu». Azkenean, gaztea askatzeko baldintzarekin, adostasunera heldu dira, eta orduan amaitu dira liskarrak. Zenbait hedabideren arabera, Azpeitiko Udaleko zinegotzi batek egin ditu bitartekari lanak. Udaltzainak babesgabe Udalak arratsaldean argitaratu du gertatutakoaren inguruko oharra. Baieztatu du Poliziak gazte bat identifikatu duela, eta zenbait lagunek Udaltzaingoaren egoitzara jo dutela egoeraren berri izateko. Kanpoan jendea elkartzen ari zela ikusita, udaltzainak babesgabe sentitu eta Ertzaintzari dei egin diotela ere kontatu du udalak. Tentsio uneak izan direla azaldu du, baina egoera lasaitzea lortu dutela. Udalak babesa helarazi die gauez lanean ibili diren udaltzainei, baina, aldi berean, Ertzaintzaren esku hartzea gehiegizkoa izan dela iritzi dio. Gaineratu du aurreko egunetik ohikoa baino handiagoa zela Ertzaintzaren presentzia herrian, eta horren zergatiak argitzeko lanean dabilela. Azkenik, gogorarazi du festak ospatzen ari direla, eta arduraz jokatu beharra dagoela festetan sortu daitezkeen tentsio uneak baretzeko: «Tentsioa areagotzen duten jarrerak onartezinak dira». Elkarretaratzea Arratsaldean elkarretaratzea egin dute Azpeitian, gaztetxeak deituta. Gogor salatu dute indarkeria poliziala: «Polizia bera izan da liskarra sortu duena eta zenbait gazte zauritu eta identifikatu dituena. Orain diligentziak abiatu dituzte eta ikusteko dago zein ondorio izango dituen gertatutakoak». Azkenik, gehitu dute agerian geratu dela «Poliziaren funtzio diziplinatzailea, errotulagailu batekin pintaketa bat egiteagatik montatutako zirku guztia ezin baita beste modu batera ulertu». Horrez gain, Poliziak duen inpunitatea seinalatu dute gaztetxetik, eta zenbait hedabideren jokabidea gaitzetsi dute. Jaurlaritza eta sindikatuak Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak gertakari larri eta onartezintzat jo ditu goizaldekoak, babes osoa helarazi die lanean ari ziren ertzainei eta udaltzainei, eta gizarteari eskatu dio ez onartzeko gisa horretako ekintzak. «Guztion ardura da zaintzen gaituztenak zaintzea». Ertzaintzaren Erne, Esan eta Euspel sindikatuek ere ohar bana plazaratu dute gertakarien inguruan. Salatu dute Udaltzaingoko agenteak «egoera oso larri baten biktima» izan direla, eta horrek erakusten duela polizia asko babesgabe daudela zerbitzuko zenbait unetan. Horregatik, politikariei eta epaileei autoritate printzipioa berreskuratzeko eskaera egin diete, eta poliziei behar beste baliabide bideratzekoa ere bai. Elkartasun osoa ere erakutsi diete euren lankideei.

Ihesaldientzako egun egokia zen gaurkoa Frantziako Tourrean, eta halaxe izan da. Pirinioak igaro berritan, Tim Wellens (UAE) nagusitu da Carcassonneko helmugan, erasoa 43 kilometroren faltan jo eta bakarrik iritsita. Erakustaldia eman du normalean Tadej Pogacarrentzako lanean jarduten den flandriarrak. Abagune egokia zela jakinda, dozenaka txirrindulari jo ta su aritu dira lehen metroetatik ihesaldia osatzeko lanean. Kostata osatu da lehen tropletxoa, izen garrantzitsuekin tartean: Campenaerts, Van Aert, Wellens, Powless, Mohoric, Groves, De Lie, Van der Poel… Atzean, ihesaldia harrapatu ez duten taldeak ibili dira tiraka. Geroago ere izan dira eraso gehiago, eta horietako batean sartu da, besteak beste, sailkapen nagusiko hamargarren sailkatua, Carlos Rodriguez. Pas du Santen, bigarren mailako mendatean, Michael Storerrek hartu die aurrea ihesaldiko ziklistei, eta Quinn Simmonsek soilik jarraitu dio. Gero harrapatu dituzte bi horiek Wellensek eta Campenaertsek. Australiarrak egin ditu ihes egiteko saiakerak, baina eraso ona Wellensena izan da azkenean, etapa bukatzeko 43 kilometro falta zirela. Areriorik ez Azken kilometroak azkarrak izan dira, beheranzkoak nagusiki, eta ibilbide horretan indartsuena izan da Wellens. Helmugan minutu eta erdi baino gehiago atera dio bigarren sailkatu den Campenaertsi, eta, haren atzetiik, tropelean helmugaratu dira gainontzeko iheslariak. Hor, Julian Alaphilippek eskuratu du hirugarren postua. Sailkapen nagusiko lehen postuetan aldaketa bakarra izan da: ihesaldiari esker, Carlos Rodriguezek aurrea hartu dio Ben Healyri, eta bederatzigarren da orain. Bihar Tourreko bigarren eta azken atseden eguna izango dute txirrindulariek, eta asteartean Alpeetara helduko dira, Mont Ventouxera.