Nola merkatu argindar faktura?
Nola merkatu argindar faktura? Joseba Etxeberria FAKA enpresako energia aholkulariak hiru gako eman dizkigu ahal den heinean, argindarrean gastatzen duguna murrizteko.
Joeraren aurka
SEPE Espainiako enplegu zerbitzuak atzo emandako datuen arabera, Hego Euskal Herrian 143.020 lagun daude langabe gisa erregistratuta Lanbiden eta Nafar Lansaren. Irailean baino 152 gehiago dira, baina 2008az geroztiko kopuru apalenen artean daude. Berez, duela urtebete baino 7.537 gutxiago dira.
Baina egia da 2015az geroztik urrian behera egin duela langabeziak. Salbuespena 2020a da, orduan hiru milatik gora batu baitziren, baina ezohiko urtea izan zen hura, koronabirusaren oldarraldiek jarduera ekonomikoa geratzera behartzen zutelako. Iaz, esaterako, 1.852 langabe gutxiago eman zituen urriak.
Urriko igoera oso apala da, baina iradoki dezake azkenean ekonomiaren hoztea lan merkatura ere iritsi dela. Berez, oso hazkunde ekonomiko txikia edo batere ez da espero aurtengo azken hiruhilekoan eta 2023ko hasierakoan, eta horrelako egoeran lan merkatuak zail du datu positiboak ematea.
Edonola ere, seinaleak oso garbiak ez izateak adierazten du langabeziak ez duela gora egin ez lurralde guztietan, ezta sektore guztietan ere. Horrela, Bizkaian egin du gora gehien langabeziak (+198), eta Nafarroan ondoren (+87); behera egin du, berriz, Gipuzkoan (-81) eta Araban (-52).
Sektoreka ere badago aldea: gora egin dute langabeek zerbitzuetan (+218), aurretik enplegurik ez zutenen artean (+193) eta lehen sektorean (+142). Behera, aldiz, eraikuntzan (-199) eta industrian (-202).
Beste kontu batean ez dago zalantzarik: langabeziak gehiago eragiten die emakumeei gizonei baino, eta egoera horrek okerrera egin du azken urtean: iazko urrian langabeen %57,2 ziren andreak, eta aurten %58,3 izan dira.
Gora nabarmen
Urriaren beste ezaugarri bat izan ohi da Gizarte Segurantzaren afiliazioak gora egiten duela nabarmen, batez ere orduan itzultzen direlako lanera udan enplegua galdu duten hezkuntza alorreko milaka langile. 2023ko urria ez da salbuespena izan, irailean baino 15.974 kotizatzaile gehiago baititu sistemak. Iazko urrikoaren mailan dago suspertzea, orduan 17.622 izan baitziren. Aurtengo urrikoei irailean batutako 6.639 afiliatuak batuz gero, aise gainditzen dira uztailean eta abuztuan galdutako 19.000 landunak, eta horregatik aurten bosgarren aldiz gainditu da kotizatzaileen marka historikoa. Soldatapeko langileetan gertatzen ari da igoera, oso egonkor dagoelako autonomoen kopurua.
Guztira, 1.291.882 afiliatu ditu Gizarte Segurantzak, baina oso zaila dirudi hurrengo hilabeteetan 1,3 milioi langileren langa gainditzea.
Txikia da aldi baterako enplegu erregulazioan dauden langileen kopurua: 1.311 ziren urriaren 31n.
Hamarretik hiru, mugagabe
Enplegu berrien behin-behinekotasunak koska bat egin du behera azken lan erreformak aldi baterako kontratuak egiteko trabak jarri zituenetik, baina badirudi muga bat aurkitu duela. Izan ere, urrian sinatutako hamar kontratuetatik hiru izan dira epe muga jakinik gabekoak (%29,23), irailekoen kopuru bera. Hobekuntza handia da duela urtebeteko datuekin alderatuz gero, orduan ez baitziren %10era iritsi, baina maiatzaz geroztik portzentajea ez da kasik aldatu.
Erdiak, babesgabe
Hezkuntzako langileak lanera itzuli ahala, jaitsiera handia izan du langabezia saria jasotzen dutenen kopuruak. %26k dute sari arrunta, eta %17k subsidioa, baina %54 dira batere saririk eskuratzen ez dutenak.
Udazkeneko greba deialdiko hirugarren eguna izan zen atzokoa. Bi mobilizazio egin arren, lau sindikatu handiek babestu zuten deialdia, eta, haien arabera, Bizkaiko metalgintzako langileen %85ek egin zuten greba. Sektoreko enpresa handi askok ekoizpena eten behar izan zuten. FVEMek, aldiz, eta iragan asteko bi greba egunetan egin bezala, asko jaitsi zuen batezbesteko hori, %26ra arte.
CCOOk, LABek eta UGTk manifestazio jendetsua egin zuten Bilboko kaleetan, eta haren ondoren deitu zioten FVEMi. Greben «arrakasta» ikusita, patronalaren erreakzioa zein den ikusi nahi dute asteartean. ELAk ere gonbita jaso zuen, eta agertzekoa da. Azken bileretan bi plataforma ezberdin osatu dituzte, eta ikusteko dago negoziazio eredu bateratura itzultzen ote diren. Lau sindikatuek jakinarazi zuten bere jarrera gogortzeko prest daudela. CCOOk, LABek eta UGTk ez zuten zehaztu nola, baina «lanuzte egun gehiago» iragarri zituzten. ELAk ere manifestazioa egin zuen, eta mobilizazio gehiago antolatzeko prest agertu zen, «greba mugagabea baztertu gabe».
Iragan asteko asteazkenean elkartu ziren azkeneko aldiz bi aldeak, eta bilera hartan utzitako puntuan hartuko dituzte negoziazioak. FVEM 2022ko abenduko KPIa berdintzeko prest agertu zen (%6,5) —eguneratu gabe dago— eta %5,5eko igoera eskaini zuen hurrengo hiru urteetarako. 2026an KPIaren araberako berrikuspen bat egiteko prest dago. Sindikatuen ustez, baina, eskaintza horrek ez du bermatzen erosketa ahalmen galerarik ez izatea, eta 2026ko berrikustea urrun dago. Inflazioa orain dagoela goian diote, eta eguneratze posibleak lehenago beharko lukeela.
Gainera, zehaztu dutenez, soldatarekin harremanik ez duten hainbat talka puntu daude: subrogazio eskubidea azpikontrata guztietara zabaltzea, aldi baterako enpresen erabilera mugatzeko aukera, eta gutxieneko soldataren igoera. Sindikatuek, dena den, badakite zaila izango dela hori guztia lortzea.
Atxilotu bat Zamudion
Sindikatuak mobilizazio gehiago egiteko prest daude, baina atzo Ertzaintzak areagotu zuen tentsioa. Aurreko bi greba egunetan ez bezala, «indarkeria handiz» oldartu zitzaien industrialdeetara joan ziren piketeei. Unerik gogorrenak Zamudioko parke teknologikoan izan ziren, ITPren eta Gestampen planten artean. Istiluen aurkako ertzainek, piketeei oldartu eta, zenbait grebalari zauritu zituzten. Horietako bi ospitalean artatu behar izan zituzten, eta beste bat atxilotu egin zuten.
CCOOko, LABeko eta UGTko kidez osaturiko piketea zen, eta hiru sindikatuek Ertzaintzaren jarrera deitoratu zuten. Salatu zutenez, ezin izan zuten hitz egin operazioko buruarekin, eta ezin izan zituzten eskatu agenteen identifikazio zenbakiak. Era berean, ertzainek zenbait iruzkin zuzen egin zizkieten negoziazioetan parte hartzen ari diren sindikatuetako hainbat kideri.
Goizeko tentsioaren ondoren, Bilboko manifestazioak modu baketsuan igaro ziren, nahiz eta istiluen aurkako ertzain ugari zeuden inguruan, eta langileek petardo batzuk bota zituzten. Negoziazioaren aldeko eta Poliziaren aurkako oihuak izan ziren nagusi. Asteartean jakingo da hauek azken manifestazioak izan diren.
Emmanuel Macronek joan den otsailean berretsi zuen nuklearren aldeko apustua, Belforten egindako hitzaldian (Borgoina-Franche-Comte). Haren arabera, Frantziak ezin du argindar hornidura ziurtatu soilik iturri berriztagarrietatik, eta nuklearra ezinbestekoa da trantsizio energetikorako. «Aditu bakar batek ere ez du esaten posible dela. Errealitateak, kontrara, erakusten digu aldi berean bi oinarri behar ditugula [berriztagarriak eta nuklearra]. Ekologikoki eta ekonomikoki egokiena da», esan zuen.
Presidenteak hitzaldi hartan aipatutako sei erreaktore berriak jasotzen ditu lege proiektuak. EPR2 motakoak izango dira, eta dagoeneko existitzen diren zentral nuklearretan edo haietatik gertu eraikiko dira. Horretarako tramiteak bizkortzeko dator lege berria, prozedura administratiboak erraztera, besteak beste hirigintzari lotutakoak eta espezie babestuen ingurukoak.
Sei erreaktore berrietatik bi lehenak Penlyn (Normandia) eraikiko lirateke, dagoeneko bi erreaktore dituen zentralean. Haiek egiteko lanak 2027. urtean bost urteko agintaldia amaitu aurretik abiatu nahi ditu gobernuak, 2035. urte ingururako martxan izateko.
Ministroen Kontseilura iritsi aurretik, lege proiektua Trantsizio Ekologikorako Kontseilu Nazionaletik pasatu da, non hitza baitaukate naturaren babeserako elkarteek, tokiko erakundeek, sindikatuek eta enpresaburuek. Haien artean, gobernuz kanpoko erakundeek gogor kritikatu dute legea aztertzeko gobernuak eman dien epe txikia, hiru aste soilik. Eta baita prozedura ere. Kontseiluaren ustez, ez da zuzena legea aurkeztea oraindik ez direnean amaitu gai horri eta energiari eta klimaren programari buruzko eztabaida publikoak.