Azken horrekin, jokoz kanpo utzi nahi du munduko industria garrantzitsuenetako bat: Txina. Europa eta AEB aliatu hertsiak dira, eta txipen barne produkzioa bultzatzen ari dira Europako Batasuneko hainbat herrialde ere.
Ingurumari horretan, Bloomberg hedabidearen ikerketa batek harrabotsa sortu du. Izan ere, agerkariak joan den astean argitaratu zuen Alemania lanean ari dela mugak jartzeko mikrotxipak fabrikatzeko erabiltzen diren produktu kimikoen Txinarako esportazioei. Izena eta aurpegia eman nahi izan ez duten Alemaniako goi kargudunekin hitz egin du Bloomberg-ek, baina Olaf Scholzen gobernuko bozeramaileek berehala gezurtatu zuten informazio hori: «Ez gara inongo planik egiten ari mikrotxipak egiteko produktu kimikoen Txinarako esportazioa debekatzeko».
Arrisku horren aurrean, Mao Ning Txinako Atzerri Ministerioaren bozeramaileak erantzun zuen herrialde horientzat ez dela «eraikitzailea» Txinarako esportazioak kontrolatzea «menpekotasuna arintzearen izenean». Alemaniak ustez hartu nahi dituen tankerako erabakiek beste herrialdeei «kalte egingo» dietela dio Txinak, baita munduko hornidura katea desegonkortuko duela ere.
Mikrotxipen industrian, Herbehereak dira Europako herrialde garrantzitsuena, alde handiz. Izan ere, mikrotxip aurreratuenak fabrikatzeko behar diren litografia makinak Veldhoveneko ASML enpresak bakarrik egin ditzake mundu osoan.
Bada, iaz Bidenen administrazioak txipen inguruan egin zuen legeak ez die soilik eragiten AEBetako enpresei: AEBetako teknologia erabiltzen duten beste herrialdeei ere eragiten die. Hori dela eta, ASML eta antzeko enpresek ezingo dizkiote Txinari saldu ez mikrotxipik aurreratuenak, ezta horiek garatzeko tresnak ere.
Horrek eragin handia izango du ASMLn, salmenten %15 Txinan egiten baitituzte. Peter Wennink ASMLko zuzendari exekutiboak 2022 amaieran esan zuen enpresak AEBei «amore eman» ziela 2019an, litografia makina aurreratuenak Txinara esportatzeari utzi ziotenean.
AEBekin eta Japoniarekin batera egindako negoziazio batzuen ostean, Herbehereek martxoan iragarri zuten txipak egiteko tresnen esportazioak kontrolatzen hasiko zirela. Hala ere, Mark Rutte lehen ministroak adierazi zuen Washingtonekin «subiranotasun posizio» batetik ari zirela negoziatzen, eta ez zuela presiorik jasan.
Europa, zatituta
Pekinen eta Bruselaren arteko harremanak hotz daude gaur egun, Ursula Von der Leyen Europako Batzordeko eta Xi Jinping Txinako presidenteen arteko apirileko goi bileraren ostean. 2020aren amaieran adostutako Inbertsiorako Akordio Integrala hozkailuan dago, eta Von der Leyenek adierazi zuen ez zuela gaiari buruz hitz egin Xirekin. Kevin Klyman Harvard Unibertsitatearen Belfer zentroko ikertzailearen arabera, Brusela mikrotxipen industrian esportazioak kontrolatzeko prestatzen ari da, eta uste du Txinako teknologia sektorea «asko» oztopatu dezakeela.
Europak Txinarekiko izan beharreko jarrerari buruz, bi alde nagusi daude Batasunean. Herrialde askok diote Europak AEBekin guztiz lerrokatuta egon behar dutela, XX. mendean bloke komunistan zeudenek gehienbat; izan ere, Ukrainako inbasioaren ostean, Txinak Errusiarekin duen harremanak are gehiago okertu du herrialde horien Pekinekiko jarrera.
Europak bloke geopolitiko autonomo gisa jokatu behar duela uste dutenak ere badaude, Emmanuel Macron Frantziako presidentea buru. Txinako goi bileran adierazi zuen Europak independente izan behar duela AEBek dituzten gatazketatik, eta munduan hirugarren polo bat osatu behar duela, Pekinekin eta Washingtonekin batera.
Gaztetatik izan da militante Jesus Uzkudun (Donostia, 1949). Lan munduari lotutako ekintzetan aritu izan da beti, fabrikan lanean hasi eta berehala eman zuelako pauso hori. CCOO sindikatuan barrutik aritu da lanean, eta Asviamie amiantoaren biktimen elkarteko bozeramailea da egun.
Frankismo garai betean, nola gogoratzen duzu haurtzaroa?
Nik, batez ere, eskola gogoratzen dut, nola [Donostiako] Igara auzoko eskolan denak baserritarrak ginen eta ez genekien gaztelaniaz. Asto belarriak jarrita eta kolpeak jasoz gogoratzen ditut garai haiek. Geroago, gogoan dut beste baserri batera joan ginela bizitzera; trenbidea egiten hasi ziren baserriaren lurretan eta guardia zibilez beteta egoten zen dena. Kontziente nintzen gertatzen ari zenaz, baina haurra nintzen.
Aipatu duzu euskaraz bizi zinetela zuek. Hizkuntzak garrantzi handia izan du zuregan?
Bai, noski. Gurasoak euskaldunak ziren, eta hori irakatsi zidaten niri; ez nekien besterik. Ikasketa guztiak gaztelaniaz egin behar izan nituen, baina nik beti izan dut euskara oso presente. Beti izan dut hizkuntzarekiko kontzientzia.
Donostian igaro zenuen haurtzaroa, baina Hernanin gaztaroa, ezta?
Hala da. Nik 13 urte nituela etorri ginen Hernanira bizitzera. Eskola profesionalean hasi nintzen orduan, eta 17 urte bete berri nituela Urnietako enpresa batean hasi nintzen, mekanizazio lanetan. Garai hartan kristaua nintzen ni, eta kontzientzia soziala hartzen hasia nintzen, baita fabriketako egoeren inguruan ere.
Kontzientzia horrek barneratu zintuen militantzian?
Parrokiaren zentro bat zegoen [Hernaniko] Florida auzoan, eta ekintza sozial batzuk egiten zituzten bertan; horietan parte hartzen nuen nik. Mendi talde bat sortu nuen han, eta kristau munduko gazte batzuk hainbat ekintza sozial egiten hasi ginen: irakurri, eztabaidatu… Mendi irteerak ere egiten genituen, eta hainbat gai lantzen genituen irteera haietan.
Lanketa horretan pauso gehiago eman zenituen jarraian…
ETAko langile frontean hasi nintzen segituan. Era berean, Hernanin lan munduko legeak ikasten aritu nintzen talde batekin, eta ikasi nuen, bai! Garai hartan ni fabrikan lanean ari nintzenez, fabrikak gelditzeko mugimenduko buru bihurtu nintzen; ardura ez nuen nik hartu, jendeak eman zidan. Enpresa guztiak propagandaz josten genituen orduan, eta sinadurak biltzen genituen lan baldintza hobeak eskatzeko. Gogoan dut bi buzo eta soldata igoera bat lortzea izan zela lehendabiziko eskaera. Jendearentzat harrigarria zen lan baldintzen inguruan zerbait jakitea; horregatik nintzen ni burua. Harremanak egiteko aukera eman zidan horrek.
Beraz, lan munduarekin lotura duten mugimenduetan ibili izan zara zu beti, ezta?
Bai. Ardura maila aldatu arren, arlo horretan aritu izan naiz beti borrokan. Horregatik, ETA zatitu zenean, ETA VI.ekoekin egin nuen bat nik; geroago, Liga Komunista Iraultzailearekin (LKI); eta, azkenik, Zutik-ekin.
CCOO sindikatua sortu zenuen gero Hernanin.
Hogei bat lagunekin biltzen nintzen herrian, eta ordura arteko bidean egindako harremanekin, ibarrean CCOO sindikatua sortzea beharrezkoa zela ikusi nuen. Hein handi batean, nik bat egin nuen mugimendu horrekin. Langileak sindikalismora bideratzeko sortu beharra zegoen zerbait herrian. Hala ere, sindikatuaren barruan hainbat tirabira eduki izan ditut nik; hori ere esan beharra dago.
Sindikalismoa, beraz, garrantzitsua izan da zure bizitzan…
Noski. Nik beti pentsatu izan dut iraultza eta sozialismoa lortu nahi baditugu, langileekin lortu behar ditugula, eta egoeraz kontziente izatea da langileen lehen pausoa. Horretarako da garrantzitsua sindikalismoa: langileei dena argitu eta haien bidean edo borrokan laguntzeko. Horregatik, gorabeherak izanik ere, betidanik sinisten dudan bidean jarraitu dut nik CCOO sindikatuan ere.
CCOO ez da euskarak garrantzi handiena duen sindikatua. Zu euskaltzalea izanik, nola hartu izan duzu hori?
Ez da erraza. Euskara bermatzeko ardura sortu nuen CCOOn, eta Euskal Kontseiluan eta beste hainbat kontseilutan aritu nintzen euskararen alorra bermatzeko; hala jarraitzen du nire ondorengoak ere [Alfonso Rios]. Beti esan izan dut herri honetan sindikatuko ardura duenak bi hizkuntzak menderatu behar dituela, gutxienez. Neurri batean lortu nuen: gaur egun Madrilen dago Unai Sordo [Espainiako CCOOko idazkari nagusia], baina hark euskaraz ikasi zuen. Hori bai, presio falta dagoela nabari dut. Afiliazioa erdalduna bada, oso erraza da korporatibismoan gaztelaniara jotzea eta erdaldunen eskaeretan bakarrik zentratzea. Hori hala bada, zulora goaz; kontraesan hori dut nik neure barruan. Ez nago ados sindikatuan hizkuntzarekin duten tirabira horrekin, baina 74 urte egingo ditut laster, eta jada ez nago eztabaidetan hasteko. Lan egiteko banago, baina eztabaidetarako, ez.
Gaur egun nola ikusten duzu sindikalismoa?
Arazo bat baino gehiago ikusten ditut. Batetik, ideologikoki prestatuta daude sindikalismoan ardura duten asko, baina ez dira pasatu lan mundutik, eta eragin egiten du horrek. Pertsona hori lan munduan gogortu ez bada, zerbait falta zaiola iruditzen zait niri. Bestalde, sindikalismoak afiliazioa behar du, eta, nire ustez, gaur egun eskatzen da afiliazioa, baina aurretik ez da zabaltzen hazirik. Afiliazio gosea zabaldu behar da lehenengo, landu egin behar da gai hori, eta dena ondo ulertzen dutenean afiliatu behar dute langileek. Gainera, zatiketa handia dago sindikatuen artean, eta horrek ez du laguntzen. Langile bat hiltzen denean, sindikatu bakoitzak bere iritzia ematen du, bere oharra zabaltzen du, baina horrelakoetan erantzun bateratu bat eman beharko litzatekeela uste dut. Indarra galtzen dugu sindikatuak elkarrengandik banatzen, eta ez diegu heltzen beharrezko borroka edo gaiei.
Zein dira gai horiek?
Batzuek uste dute langileak emantzipatuko direla soldatak igota eta erretiroak eskatuta, baina zerbait gehiago behar dela uste dut nik. Gaur egun, garrantzi handiagoa izan beharko lukete, adibidez, lan osasunak, berdintasunak eta ingurumenaren aldeko konpromisoak. Nik askotan aipatzen dut Europan, urtero, 90.000 pertsona baino gehiago hiltzen direla amiantoak sortutako gaitzengatik, eta lanketa gutxi egiten da horrekin. Ez al du merezi horrelako gerra bat egitea? Elkarlana behar du sindikalismoak: mugimendu feministarekin, ekologistarekin…
Amiantoaren gaia gertutik bizi izan duzu zuk, eta Asviamie elkarteko bozeramailea zara gaur egun.
Askotan kontatu izan dut 1982an asko nekiela amiantoaren inguruan, baina beti irakurtzen nuen uralita fabriketan eta astilleroetan erabiltzen zela; inoiz ez nuen irakurtzen siderurgia fabriketan ere erabiltzen zela. Siderurgian lan egin nuen nik, eta, konturatu nintzenerako, berandu zen. Duela bi urte diagnostikatu zidaten asbestosi gaixotasuna; amiantoarekin urte askoan lan egin izana dago horren atzean eta oso jende gutxi konturatzen da horretaz. Adibidez, duela gutxi Bizkaiko lagun batek esan zidan amiantoarekin lan egin zuela; ea Osalaneko zerrendetan zegoen galdetu nion, dena ondo aztertzeko. Zerrendan ez dagoenez, ez diote egin amiantoak sor ditzakeen gaixotasunen inguruko azterketa zehatzik. Gerta daitekeenaz kontziente naizelako nengoen ni zerrendetan, eta, kolpetik ez duenez eragiten, jendeak ez dauka horrekiko kontzientziarik.
Nola ikusten duzu gaur egungo militantzia eredua?
Ez da erraza aitona zaharrek gazteen kontuez hitz egitea. Hala ere, nik sumatzen dut galdu egin dela gure belaunaldiak militantziarako zuen konpromisoa eta apustua. Egia da 1968an, agian, ez zegoela militantziarako konpromiso hori; gauzak egiteko laguntza eskatu eta aitzakiak jartzen zituen jendeak. Gorakada bat izan zen gero, militantzia modan zegoela esan daiteke, eta errazagoa zen. Gaur egun, berriz, beherakadatxo bat izan da, nire ustez; ez da berdina. Bestalde, jende askok kritikatu egiten duela nabari dut, baina horiek ez daukate konpromisorik gauzak aldatzeko. Ez dakit, geure belaunaldiarekin alderatuta, desberdintasun hori ikusten dut nik. Oso aktiboak ginen gu eta beharrezkoa ikusten genuen egoera horiei buelta ematea.
Zein esango zenuke dela gaur egungo militantziaren erronka nagusia?
Batetik, lan munduan, abokatuetatik hasi eta medikuetaraino, izugarrizko ezjakintasuna nabari dut lan gaixotasunen inguruan, eta erronka handia dauka esparru horretan. Duela gutxi sententzia bat izan da Frantzian: erizain baten bularreko minbizia gauez lan egitearen ondorioa izan dela epaitu dute; gure gorputzaren erritmoak aldatzeak eragin larriak izan ditzakeela eta horrelako egoerak sor ditzakeela demostratu dute. Nire ustez, hori da bidea: aztertuta egon beharko lukete gure lan jardunek sor ditzaketen kalteak eta prebentzioan lan egin beharko genuke. Baina prebentzioan lan egiteak ez du esan nahi jada ondorioak jasaten ari direnek arretarik merezi ez dutenik. Bi gauzak landu behar dira, noski: prebentzioa eta ondorengo zaintza. Bestalde, lehen aipatutako langileen arteko elkarlana bilatzea da beste erronka nagusia; borroka asko hobeak dira elkarrekin eginda.
Zuk idazten al duzu Maiatzaren Leheneko hitzaldia??
Bai, nik, aurreko idazkari nagusiek bezala. Baina beste iritzi batzuekin kontrastaturiko idazki bat da. Gurea lan kolektiboa da.?
Kalera irteteko arrazoi asko daudela esango duzu ziurrenik. Ikusten al diozu borrokarako grinarik euskal langileriari??
Bai, baina ez da pertzepzio bat, errealitate bat baizik. Azken bi urteetan enpresek inoizko etekinik handiena lortu dute, eta, hala ere, pobretze fase batean sartu gara, bereziki soldatetan. Hori guretzat beste erronka bat da, prekaritatearen aurkako borroka jarri baitugu erdigunean. Eta, horren aurrean, zein da albiste ona? Bada, egoera zaila izan arren, erantzun bat ematen ari dela, Euskal Herriko langile klasearena. Estatistikak dio hemengo mobilizazio datua Europako altuenetakoa dela, altuena ez bada. Pobretzearen aurkako erabaki politiko gabeziaren eta patronalaren blokearen aurrean, azken hori bereziki sektore feminizatuetan, konfrontazio eredu sindikala eta grebak konponbide bat dira.
Baina greba zer da? Ondorioa ala erreminta?
Erreminta bat, argi eta garbi. Greba gure egunerokoan dago, beste modu batera ezin ditugu baldintzak hobetu. Guggenheimeko garbitzaileak, Hondarribia, Irun, Gorliz… Udal horietan garbiketako soldata arrakalari aurre egin diogu. %30eko soldata hobekuntzak lortu ditugu. Nola? Borrokarekin. Estatistikak dio ELA dela greba gehien deitzen duen sindikatua, ados; baina ELA da aldi berean hitzarmen gehien sinatzen duena. Grebak lorpen batzuk dakartza, eta, era berean, erreferentzia bihurtzen dira. Eta erne, batzuek diote, «ELAk ez du ezer sinatzen»; bada, hitzarmen gehien sinatzen duen sindikatua da, 300 inguru urtean. Borroka gehienak, gainera, sektore feminizatuetan ditugu. Hori bai, horretarako, antolakuntza lan handia eta baliabide asko behar dira.
Dirua behar da horretarako.
Bai, afiliazioak jarritakoa.
Hitz egin al duzu Novaltiako langileekin? Ia lau urteko greban milioi bat euro inguru atera zenituzten haientzat erresistentzia kutxatik.
Bihar egongo naiz haiekin. Guk ez dugu kutxaren datua ematen, baina ez dugu ezkutatzen zenbat jasotzen den kutxatik. Guk nahi dugun lehenbiziko gauzada grebara ez iristea, eta hau esatea oso garrantzitsua da. Baina zuk greba egiteko ahalmena duzunean, negoziazioa baldintzatzen duzu. Akordio askotara iristen gara gaitasun horri esker. Beste aldean dagoenak, patronalak alegia, badaki zein den zure gaitasuna, eta horrek dena aldatzen du. Grebek herri hobe bat eraikitzen dute, lan eta bizi baldintza hobeak izateko modua egiten dutelako. Beti dago greben aurkako propaganda interesatua, baina Euskal Herrian hitzarmenek izan duten soldata eguneraketen batez bestekoa %5etik gora dago. Espainian, berriz, %2,5: erdia.
Gure ereduak lan gehiago eskatzen du. Bestea zein da? Elkarrizketa sozialarena, fikzio bat. Patronala, gobernua… Gai zerrenda zeinek idazten du? Zer gertatu da azken aldian? Idoia Mendiak mahai hori bere kanpainaren mesedetan erabili du. Lau eguneko astea? Patronalak ez du hitz egin. Telelana? Ez… Iragartzen dira gauzak, baina ez dira ezta jorratu ere egiten. Tranpa bat da.
Borrokaz mintzatuz, erretreten aurkako protesta ozenak izan dira Iparraldean eta Frantzian. Hegoaldean, aldiz, ez.
Frantzian gauza bitxia gertatzen da. Hemendik iruditzen zaigu Frantziako sindikalismoa indartsua dela, baina errealitatea da afiliazio tasak eta sektore grebak hemen baino txikiagoak direla. Baina zer dute ona? Murrizketen kontra badago gaitasun sindikal eta sozial handia. Honetan CFDT grebara gehitu da, bere kongresuak agindu ziolako, eta horrek ahalbidetu du batasun sindikala. Horri gizarte mobilizazio handia gehitu zaio, batez ere gazteena.
Iparraldeaz hitz eginez, ELAk ba al du pentsatua jardun sindikala Ipar Euskal Herrira zabaltzea?
Orain dela hogei urte LABi Ipar Euskal Herrian elkarrekin aritzea proposatu genion, zehaztu gabe nola, Hegoaldeko zatiketa hara ez eramateko. LABek hartu zuen bere bidea, sindikatu gisa kokatzea, Hegoaldean bezala. Orduan, guk esan genuen: entzun ditzagun zeintzuk diren Iparraldean dauden beharrak, ez zegoelako zertan Hegoaldeko azpiegitura mimetikoki errepikatu beharrik. Hango militante sozial batzuekin bildu ginen, Mixel Berhokoirigoin, Txetx Etxeberri eta abar, eta prozesu bat hasi genuen. Esan ziguten sindikatu gisa baino, bertako egitasmoak bultzatu behar zirela lehenbizi. Orduan erabaki genuen Manu Robles Arangiz fundazioa bertan sortzea, hango militanteen proiektuak garatzeko euskarri gisa. Orain, Ipar Euskal Herrian ELA ekosistema baten parte da, gure ustez, oso eraginkorra dena: Bizi mugimendua, Alda, Enbata…
Eta militante horiek esango balute orain ekintza sindikala behar dutela, orduan bai?
Gure ustez, erabakigarriena hori litzateke, militante horiek pentsatzen dutena. Denborak erakutsi digu haiek behar bat identifikatu dutenean arrakastatsuak izan direla proiektu horiek. Baina orain arte hori ez da egon haien lehentasunen artean.
Arrakala handia dago egun ELAren eta LABen artean. Zein da zuen bertsioa?
Guretzat garrantzitsua da ahalik eta objektiboenak izatea. Hasteko, LABek publikoki esan zuen ez zuela baldintzarik ikusten ELArekin aliantza bat egiteko. Hartaz geroztik zer pasatu da? LABek erabaki estrategiko batzuk hartu dituela. Nik bi nabarmenduko nituzke. Bat: Arabako eta Bizkaiko metalgintzan, Bizkaiko bulego garbiketan… itunak sinatu dituzte. Horretarako, gehiengo sindikal bat antolatu dute, aliantza bat, UGT eta CCCOrekin. Patronalari galdetuko bagenio, «zein da nahiago duzun gehiengoa? ELA eta LAB edo LAB-UGT-CCOO?», erantzuna erraza da. Ondorioak kezkatzen gaitu, patronalari akordioak merkatu egiten zaizkiolako. Eta bi: LABek erabaki duela Osalanera itzultzea. Elkarrekin atera ginen. Baina zer aldatu da han? Kritikoak gara elkarrizketa mahaiekin. Hor sindikatuaren instituzionalizazio bat dago, eta horrek eraginik ez duela pentsatzea pellokeria da.
Garai batean, guretzat garrantzitsua zen LABekin elkarlana sustatzea, herri honen aitortza egingo duen esparru sindikala eratzeko. Halaber, elkarlan espazio bat sortu behar genuen, autonomoa, eta hortik iritsi zen eskubide sozialen karta. LABen erabakiak horren aurkakoak dira, eta horregatik lehertu dira adostasunak.
Era berean, guk ezinezko ikusten dugu elkarlana UGT eta CCOOrekin. Batetik, haien eredu sindikala dago. Zergatik egin behar dugu lan 67 urtera arte? Horiek sinatu zutelako. Bigarrena, ahal duten bakoitzean negoziazio kolektiboaren monopolioa defendatzen saiatzen dira, baina Espainiarena. Eta, gero, euskara dago. Agente aktiboak dira euskararen normalizazioaren aurka. Helegiteak eta salaketak zeintzuk jartzen dituzte? UGTk eta CCOOk.
LABi baretu egin dela egotzi diozue, EH Bilduren arrastoan.
Baretu? Guk ez dugu adjektibo asko erabiltzen, gure kulturan barneratuta dagoen zerbait da. Baina datu objektiboa da LAB mugimendu baten parte dela, Sortu eta Ernairekin batera. Hori, guretzat, autonomia sindikala defendatzen dugunontzat, arazo bat da. Bi adibide jarriko ditut. Bat, hezkuntza: EH Bilduk adostasuna lortu ahala, LABen jarrera aldatu egiten da. Eta bi, guretzat larriena: Osasunbideko greba. LABek eta UGTk erabaki zutelako indargabetu zen, mamirik gabeko akordio batekin. ELAren eta LABen arteko desadostasunen arrazoietako bat autonomia falta da. Noiz azaleratzen da? Alderdiak erabakitzen duenean moderazio estrategia bat egin behar dela.
EH Bilduri egiten diogun kritika da orain ez duela bilatzen proiektu ezberdinen arteko konfrontazioa, adostasunak baizik. Eta hauekin zein kontsentsu dira posible? Badakigu EAJ nor den: mundu ekonomikoaren interesen defendatzailea. Akordioak? Hasi aztertzen. Pentsioena: EAJ alde eta murrizketak. EH Bilduk ez du ezetz bozkatu, ezta ahots kritikorik izan ere. Nafarroako Gobernua: non dago aldaketa? Patronala edo Opus Dei urduri al daude? Ez zaigu iruditzen. Zaintzan greban gaude, Nafarroako zahar etxeen %98 pribatuak direlako eta langileen baldintzak sare publikokoenak baino askoz txarragoak dituztelako. Zein da haien plana hori aldatzeko? Ezer ez. Aurrekontuak EH Bilduren oniritziarekin onartu dira. Non daude marra gorriak? Txibitek gobernatzen du 30 eserleku balitu bezala.
Nafarra zara. Zein panorama politiko nahiko zenuke Nafarroan hauteskundeen ondoren?
Politikak aldatzea nahi dugu. Ez dugu UPN, PP eta horiek itzultzerik nahi. Inondik ere ez. Zer diogu? Beharbada halako koalizio bat behar da; ea zenbakiek zer dioten. Baina bizitza politikoan gero badago presioa, marra gorriak, konfrontazioa… Horiek ere hor egon behar dute. Ezkerrari esaten dioguna da, eta hau da EH Bildurekin dugun eztabaida, langile klasearen interesak defendatu nahi baditugu, elkarlana bilatu behar duela eragile sozialekin eta sindikatuekin. Eta ez dago haien lehentasunetan.
Kasualitatea al da LABekin xextra hauteskunde sindikalen epe trinkoan gertatu izana?
Ez du harremanik. Hauteskundeak ez dira erabakitzen hedabideetan esaten denarekin. Hauteskundeetan arrakasta duzu lana egin duzunean, dinamikekin asmatu duzunean…
Nola doaz hauteskundeak? Nafarroan lehen sindikatu izatea jarri zenuten helburu.
Gustura gaude, bai. EAEn gure ordezkaritza bigarren eta hirugarren sindikatuek dutena baino handiagoa da. Nafarroan, inoizko ordezkaritzarik handiena dugu: %23,17. Horrek esan nahi du lehenengo eta bigarren sindikatuekiko dugun aldea txikitzen ari garela, eta puntu eskasera gaudela UGT eta CCOOtik.
Nola doa Gipuzkoako metalgintzaren negoziazioa? LABek Adegirekin akordioa duzuela leporatu dizue.
Oraingoz, mahaian dagoena LABek, UGTk eta CCOOk, Bizkaian eta Araban sinatu dutena baino gehiago da. Eta balizko gure aliantza horren harira, datu objektiboak: zein da Adegirekin itun gehien sinatu duen sindikatua? LAB. Lehen datua. Adegirekin posible diren akordioen %75 sinatu ditu LABek; guk, %40. Bigarren datua: greba deialdiak. ELAk 30; LABek hamar. Gipuzkoan deitzen diren greben %75 guk deituak dira, eta gure itunek dituzte soldata igoera handienak. Errealitatea hau da; gero diskurtsoa nahi dugun bezala jantzi dezakegu.
Klase borrokaz ari garela, haren inguruko eztabaida bizi-bizi dago GKS eta antzeko erakundeen eskutik. Zein harreman duzue haiekin?
Gainontzeko eragile sozialekin dugun harremana bezalakoa. Noizbehinka elkartzen gara, eta hausnarketak kontatzen dizkiogu elkarri. Harritzen zaituela dirudi…
Erakunde oso kritikoa da sindikatuekin. Sistemaren parte zaretela diote.
Guk garrantzi handia ematen diegu herri honen ehun asoziatiboari. Erakundeen errealitatea plurala da ezinbestean, eta beti egongo dira ezberdintasunak, eta normaltasunez kudeatu behar dira. Kasu honetan, mugimendu berria da, eta agerian gelditu da mobilizaziorako ahalmen handia duela. Agian mugimendu berria delako ez da nabarmentzen beste kolektiboekin edota dinamika anitzetan parte hartzeagatik. Ikuskera ezberdina dute: sindikatuak nola ulertzen dituzten, feminismoa, euskara ere bai… Baina langile klasearen aldarria eta prekaritatearen salaketa hor dago, hori garrantzitsua da. Politikan eta arlo sozialean gertatzen dena da ia ez dagoela espazio hutsik. Eta haiek bete dute gazterian zegoen hutsune bat.
Aste honetan jakinarazi duzue greba feminista babestuko duzuela. Pixka bat kostatu zaizue.
Ofizialki. Aste honetan esan dugu deitzaileekin bilera genuelako eta horri itxaron diogu. Jakinda ere datarik ez dagoela oraindik. Hasieratik esan dugu begi onez ikusten genuela. Mugimendu feministak zaintzaren gaia erdigunean jarri du, eta hori guretzat oso garrantzitsua da. Hamarkadak daramatzagu borrokan zahar etxeetan eta etxez etxeko zaintzan. Borroka hori agendan kokatzea garrantzitsua da.
Jaurlaritzaren Hezkuntza Legea ez duzuela gustuko esan duzue.
Egungo sistema betikotzen duelako. Sailarekin harremana izan dugu, eta lehen aldiz izan dute interesa zer pentsatzen genuen jakiteko. Baina esan diegu oso urruti gaudela. Gure aldarrien ardatzak hauek dira: sare bakarra nahi dugu, bakarra eta publikoa. Euskararen gaian, murgiltzea; hori ez dago hemen. Eta gero, curriculum propioa. Oinarrietan gabeziak ikusten baditugu, irudipena da aurrera egin ahala gabezia horiek zabaldu egingo direla. Eta, noski, lan baldintzak; ez dira aipatzen. Esaterako, behin-behinekotasunaren afera dago, %30ekoa da. Eta horri buruz ez dator ezer, ezta ere inbertsio publiko konpromisorik.