Euskal alderdiei dagokienez, EAJk alde bozkatu du eta EH Bildu abstenitu egin da. Pentsioak kalkulatzeko sistema berria apirilaren 1ean sartuko da indarrean, arau jakin batzuk izan ezik.

Euskal Herriko historiako eta egun Europan indarrean zegoen grebarik luzeena amaitu da. Novaltia botika-distribuzio kooperatibako langileek eta haren zuzendaritzak akordio bat lortu dute, eta, ondorioz, bukatu da hiru urte eta zortzi hilabete iraun duen protestaldia. Grebalariak gustura daude akordioarekin, eta ez da kaleratzerik egongo. Guztiek kalte ordaina jasoko dute gainera, baita ELA sindikatuak ere. Hark eman die babesa eta aholkua prozesu luze honetan. Gaur emango dituzte xehetasun gehiago sindikatuaren egoitzan egingo duten agerraldian.

Akordiorik egon izan ez balitz, gaurkoa 1.345. greba eguna izango lukete Novaltiako hamazazpi grebalariek. Aurki, baina, Zamudioko (Bizkaia) biltegi kanpoko etxola utzi, eta ate nagusia gurutzatuko dute. Akordioarekin batera, enpresak borondatezko kaleratzeak eskaini ditu, pizgarri ekonomikoekin, eta badirudi bizpahiruk onartuko dituztela. Gauzak hala, beste hamalauak beren lanpostuetara itzuliko dira.

Negoziazioetan haien itzulera blindatu nahi izan dute, eta enpresak agiri batean onartu du ez duela haien aurkako errepresaliarik hartuko. Abokatuentzat baldintza oso garrantzitsua da, ez delako erraza lanpostura itzultzea ia lau urtean greba egin ondoren. Gauzak hala, eta klausula horren arabera, grebalarietako batek enpresa nahita kalte egiten ari zaiola nabarituko balu, salaketa jartzeko aukera izango luke.

Novaltiak, halaber, grebalariei kalte ordainak ordaintzea onartu du, baita ELA sindikatuari ere. Dagoeneko hori egitera behartuta zegoen, grebak izan duen auzibide luzean aurkako hainbat ebazpen jaso baititu. Isun handiena iazko uztailean ezarri zioten, 150.000 eurokoa, greba eskubidea urratzeagatik. Esan bezala gaur jakingo dira xehetasun gehiago, baina litekeena da akordioaren baldintzen artean salaketak bertan behera uztea egotea.

Novaltiako borroka 2019ko uztailean hasi zen. Bi ziren grebalarien eskakizun nagusiak: batetik, enpresako eskala bikoitza amaitzea. Gutxien irabazten zuten langileak ez ziren 950 eurora iristen, eta askok beste lan bat ere bazuten. Eta, bestetik, ordutegiak eta egutegiak finkatzea «gehiegizko malgutasuna» amaitzeko.

Duela urtebete baino gehiago Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Saila gatazkan artekari gisa sar zedin onartu zuten bi aldeek, baina negoziazio prozesua gertutik jarraitu dutenek ez diote garrantzia handirik aitortzen gatazkaren konponbidean. Haien ustez, ez da erabakigarria izan.

Deusto Business School erakundeak antolatutako jardunaldietan hitz egin du gaur Ekonomia eta Ogasun sailburuak. Besteak beste, Silicon Valley Banken porrotak Europan izandako eragina izan du hizpide. Lasaitasunerako mezua igorri du.

Autonomoak eta mikroenpresak beren negozioaren balioa merkatuan proiektatzeko formula dugu

Pentsioen erreforma dela-eta, datorren astean bilera bat egitea proposatu die Frantziako Gobernuak sindikatuei. Asteartean, pentsioen erreformaren aurka deitutako hamargarren mobilizazio egunean, sindikatuek jarrerak hurbiltzeko “bitartekaritza” bat proposatu diote Gobernuari. Uko egin dio, ordea.

Legeak ezarritako nahitaezko betekizun bat da 200 milioi euro baino gehiagoko erreserba funtsa izatea. Ezarritako epemuga baino bi urte lehenago bete du BBKk baldintza hori.

BRUSELA. EB Europako Batasuneko Energia ministroek oniritzia eman zioten atzo 2035etik aurrera errekuntza ibilgailuak saltzeko debekuari. Saldu ezingo direnen talde horren barruan daude diesel eta gasolina ibilgailuak, baita hibridoak ere.

Zenbait eztabaidaren ostean iritsi zen behin betiko erabakia. Izan ere, duela hainbat aste eman zuten baiezkoa Europako Batzordeko Ingurumen ministroek eta Europako Parlamentuak, baina estatu kideen babesa ere behar zuen neurriak, eta Alemaniak baldintza hauxe jarri zuen: erregai sintetikoak debekutik salbuetsita geratzea. Bruselak hori onartu, eta larunbatean lortu zuten akordioa.

Erregai sintetikoak ez ezik bioerregaiak ere debekutik salbuesteko eskatu zuen atzo Italiak, eta, Bulgariarekin batera, abstenitu egin zen.

EH Bilduk badu plan bat Euskal Herriko industria «berpizteko». Koalizio abertzalearen diagnosiaren arabera, industria «pisua galtzen ari da» urtez urte, eta, horren ondorioz, ezinbestekoa da politika publikoen eta pribatuen norabidea aldatzea. Lema kolpe hori emateko, «industriarako politika ekintzaile» bat diseinatu du, eta haren oinarri batzuk zehaztu ditu. Besteak beste, erakunde publikoen baldintzapeko bultzada ekonomikoa, langileak erabakiguneetan txertatuko dituen kudeaketa eredua, eta enpresen deserrotzea oztopatzeko neurriak.

EH Bilduk eredu industrialaren inguruko eztabaida publikoan murgiltzeko prest dagoela erakutsi zuen atzo Bilbon, bere industria planaren aurkezpen publikoan. Industria politika eraginkorrerako oinarriak txostena urtebeteko hausnarketa prozesu baten fruitua da, eta sektorea jasaten ari den krisiari erantzutea du helburu. «Egun ez dago izen hori merezi duen industria politikarik. Enpresak ez daude errotuta, eta sektore estrategikoetan trakzio enpresak galtzen ari gara», kritikatu zuen Pello Otxandiano koalizioko programa zuzendariak.

Euskalduna jauregian egin zuen aurkezpena. Kooperatiben munduko izen ezagunak bertaratu ziren. Rosa Lavin Kooperatiben Konfederazioko burua aurkezpenean zen, besteak beste, eta Mondragon taldeak, Oronak eta Eroskik ordezkaritza bidali zuten. Viuda de Sainz eraikuntza enpresak, Solariak, Euskaldendak elkarteak eta UPTA langile autonomoenak ere gonbidapena onartu zuten. Sindikatuei dagokienez, LAB bakarrik agertu zen, baina UGTk eta CCOOk barkamena eskatu zuten ezin izan zirelako joan. Patronal handirik ez zen egon. Bilduk ez zituen gonbidatu.

Kooperatiben babesa ulertzekoa da, koalizioaren eskaintzaren ardatzetako bat baita zuzendaritza organoetan langileen presentzia normalizatzea: «Kudeaketa aurreratua bilatu behar da, emaitzak eta erabakiak enpresako kide guztien artean partekatuko dituena». Eta ez bakarrik demokratizatzeko, uste baitu «langileen ahalduntze» hori enpresaren errotzea bermatzeko aingura izan daitekeela.

EH Bilduren ustez, enpresen erabakiguneek Euskal Herrian jarraitzeko ahalegin publiko guztiak zilegi dira. Errotzea galtzeko arriskua hainbatetan aipatu zuen Otxandianok. «Hori eragozteko, interbentzioa behar da», nabarmendu zuen. Horretarako zerga araudia eta legedia egokitu beharko lirateke, eta «finantza bulkadak» bermatu.

Bulkada publikoak funts pribatuen gihar ekonomikoa ordezkatu behar du, haiek arriskutsu ikusten baitituzte: «Atzerriko inbertsio funtsen eskutik industria errotze handiagoa galtzeko arriskua dugu». Babes horrek baldintzatua behar du, laguntzak erabaki jakin batzuetara lotuta, esaterako. Bilduk Euskaltel eta Ibermaticaren jabetza aldaketak jarri zituen baldintzatu gabeko babes publikoaren eredu negatibo gisa.

Emmanuel Macronek protesten aurrean makurtzen ez bada —eta ez dauka itxurarik—, bide bakar bat geratzen zaie erretretaren erreformaren aurkakoei: Frantziako Kontseilu Konstituzionalak lege osoa edo zati bat baliogabetzea. Apirilaren 20ra arteko epea du erabaki bat hartzeko.

Erretretaren erreformaren legegaiaren aurkako hiru zentsura mozio jarri ditu oposizioak. Bana aurkeztu dituzte Frantziako Asanbleako Nupes ezkerreko koalizioko diputatuek eta RN Batasun Nazionalekoek, eta hirugarrena ezkerreko senatariek. Lehen bien argudio nagusia proze- durari buruzkoa da. Izan ere, Frantziako Gobernuak ez zuen erreforma legegai arrunt baten gisara aurkeztu, baizik eta Gizarte Segurantzaren finantzaketa legearen zuzenketa gisa, Konstituzioaren 47.1 artikuluak ematen duen aukera baliatuta.

Teknizismo bat dirudi, baina ez da erabat hala. Lege proiektuek prozedura luzea dute parlamentuan, baina 47.1 artikuluak eztabaida 50 egunera mugatzeko aukera ematen du; epe hori igarota, parlamentariek legea bozkatu ez badute, gobernuak aukera du dekretu bidez onartzeko edo, Frantziako Konstituzioaren 49.3 artikulua baliatuz, legegaia bozketarik gabe onartzeko eta trukean zentsura mozioak jasateko. Azken hori gertatu zen, testua LR Errepublikanoak alderdiarekin negoziatu arren, eskuineko diputatu asko ez zeudelako prest erreformaren alde bozkatzeko.

Helegiteek gogorarazi dutenez, 47.1 artikulua presazko finantzaketa beharra onartzeko pentsatuta dago eta ez, pentsioekin gertatu bezala, epe luzeko auzi bat finkatzeko.

Nupesen eta RNren helegiteen beste argudio komun bat ere prozedurari buruzkoa da. Salatu dutenez, Gizarte Segurantzaren finantzaketarekin inolako zerikusia ez duten artikuluak ditu proiektuak, hala nola enpresa handiek adineko langileen erregistro bat eduki behar izatea eta adineko langileentzat kontratu berezi bat sortzea.

Azken kexua politikoagoa da: gobernuak «zintzoa ez zen informazioa» zabaldu zuela. Esaterako, gutxieneko pentsioa 1.200 eurorena izango zela.

Ezkerreko senatarien helegitearen tesi nagusia da gobernuak hainbat prozedura tresna pilatu zituela «parlamentua legea onartzera behartzeko». Izan ere, 49.1 eta 47.1 artikuluak ez ezik, Konstituzioaren 44. artikulua eta Senatuko beste hiru ere erabili zituen gobernuak prozedura bizkortzeko.

Hiru aukera ditu Kontseilu Konstituzionalak. Lehenengoa da helegiteak atzera botatzea. Kasu horretan, erreforma izenpetuko luke Macronek, eta irailaren 1ean jarriko litzateke, data hori aipatzen baitu legeak.

Bigarren aukera da lege osoa baliogabetzea. Egoera horretan Macronek erabaki beharko luke berriro gaiari heldu nahi dion, ala beste erreforma bat negoziatzen saiatzen den.

Azkenik, Konstituzionalak erabaki dezake artikulu batzuk soilik bertan behera uztea. Horrek bi aukera emango lizkioke presidenteari: indarrean jartzea artikulu horiek gabe edo artikulu horiek negoziatzea.

1959az geroztik, 744 lege aztertu ditu Konstituzionalak, eta horietatik hamazazpi baliogabetu ditu osoki, eta horietatik zortzi prozedura kontuengatik.

Fabius, Juppe eta besteak

Kontseilu Konstituzionalak bederatzi kide ditu; horietatik bost dira politikoak eta beste laurak, berriz, goi funtzionarioak. Politikarien artean bi izen nabarmentzen dira: Laurent Fabius eta Alain Juppe. Fabius lehen ministro izan zen (1984-1986) François Mitterrand presidente zela, eta François Hollande alderdikideak hautatu zuen Kontseilu Konstituzionaleko presidente, 2016an. Alain Juppe, berriz, Jacques Chiracekin izan zen gobernuburu (1995-1997) eta Bordeleko auzapez ondoren (2006-2019).

Haiekin batera, Macronekin ministro izandako bi —Jacques Mezard eta Jacqueline Gourault— eta François Pillet eskuineko senatari ohia esertzen dira Kontseiluan.

Beste herrialde batzuetan bezala, botere politikoak hautatutako kideak ditu Kontseilu Konstituzionalak. Errepublikako lehendakariak eta Asanbleako eta Senatuko presidenteek izendatzen dituzte kideak, baina Asanbleako lege konstituzionalen batzordeak atzera bota ditzake hautagaiak, botoen %60 bilduz gero.

Volkswagenek Polo modeloa ekoizteari utziko dio datorren urtean. Sindikatuek ohartarazi dute Volkswagen Nafarroako langileen erdiak lan kargarik gabe geratuko direla urte eta erdiz.