ELAko idazkari nagusiaren hitzetan, FVEM patronalak bere proposamenari eusten dio, eta ez du jarrera aldatzeko borondaterik erakusten. “Hasierako puntu berean gaude”, esan du, atzoko bileraren ostean.

MUSKIZ. Petronorrek 57 milioi bideratu ditu hobekuntza teknologikoetara; besteak beste, energia efizientzia hobetzeko eta mantentze lanak berrikusteko. Aldaketa horiek egiteko, gutxienez 50 egunez itxita izango du findegiko bigarren fabrika. Zehazki, destilazio eta desulfurazio departamentuak eta horiekin lotutakoak egongo dira itxita. Geldialdiaren helburu nagusia da segurtasuna eta berrikuntza bermatzea. Horretarako, zenbait aldaketa egingo dituzte.

Etenak iraungo duen egun bakoitzean 1.000 eta 1.200 langile inguru arituko dira lanean, baita 27 enpresa ere. Geldialdiak iraun artean, fintzeko instalazioen jarduera osoaren %40 baino gehiago utziko dute bertan behera.

Uste baino bilakaera hobea izan zuen barne produktu gordinak (BPG) urteko azken hiruhilekoan. Nahiz eta uztailaz geroztik jarduera ekonomikoak balaztari sakatu dion, moteltzea ez da hainbeste nabaritu urteko azken hiruhilekoan, eta BPGa uztailetik irailera bitartean baino hiru hamarren azkarrago handitu da;%0,1etik %0,4ra igo da hazkundearen erritmoa laugarren hiruhilekoan, alegia. Atzo, Eustatek urteko hazkundearen datu aurreratua eman zuen. Nahiz eta oraindik behin-behinekoa izan —martxoaren 3an argitaratuko da behin betikoa— Eusko Jaurlaritzak egindako aurreikuspenaren pare geratu zen 2022ko hazkundea: BPGa %4,3 handitu zen.

Eustatek 2022ko ekonomiaren bilakaeraren datua aurreratu du. Aurreko urteko laugarren hiruhilekoko datuarekin alderatuta, %2,8 izan zen urte arteko hazkundea. Nahiz eta sektorekako informaziorik ez duen eman, estatistika erakundeak nabarmendu du alor ekonomiko guztien balio erantsia hazi egin zela, baina «2021ean baino motelago».

Enpleguari dagokionez, lanaldi osoko lanpostuen kopurua uztailetik irailera artekoa baino %0,1 handiagoa da, eta iragan urtean baino %3,1 handiagoa. Orotara, 2021ean baino 30.000 lanpostu gehiago sortu ziren iaz.

Ukrainako gerrak, Txinak COVID-19aren aurka ezarritako politikaren ondorioek, energia merkatuetako tentsioak, inflazio handiak eta hari erantzuteko Europako Banku Zentralak egindako norabide aldaketak ezkortasuna handitu dute nazioarteko erakundeen artean. Alta, zalantza giro horretan, baikor ageri da Pedro Azpiazu Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun sailburua, «oraingoz» datu errealak onak direlako.

Hala, «positibotzat» jo ditu Eustatek aurreratutako datuak, bat egin baitute Eusko Jaurlaritzak 2022rako iragarritakoarekin.

Urte honetarako, %2,1eko hazkundea iragarri du, eta beste erakunde asko baino baikorrago ageri da aurreikuspenetan. Adibidez, iragan astean Laboral Kutxak esan zuen ekonomia %1,3 haztea espero duela aurten. Dena den, Azpiazuk onartu zuen martxoan berrikusi egingo duela aurreikuspena, Eustatek 2022ko behin betiko datua ematean.

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ekonomiak motelaldia nabaritu badu ere, hazkundearen erritmoa sendoa da oraindik, Azpiazuren ustez. Hirugarren hiruhilekoan %3,8ko erritmoan handitu zen, eta laugarren hiruhilekoan, %2,8koan. Hazkunde tasa hori iragan hamarkadakoa eta inguruneko herrialdeena baino handiagoa da, haren hitzetan.

Dena den, kontuan hartu behar da BPGak oraintxe berreskuratu duela pandemiaren aurreko egoera, ozta-ozta, eta 2021etik %5 inguruan mugitu dela urte arteko tasa hiruhilekotik hiruhilekora. Uztailetik aurrera galga zapaldu du nabarmen.

Milioi bat afiliatu

Radio Vitoria irratian egoera ekonomikoaz galdetu zioten atzo Alfonso Gurpegi Jaurlaritzako Enplegu eta Inklusio sailburuordeari. Haren ustez, lan merkatua da egoerari aurre egiteko indarguneetako bat. «Gizarte Segurantzako afiliazio kopurua milioi batera heldu da, eta lan merkatuaren egoeraren adierazle on bat da hori».

Gurpegik onartu zuen ez duela kristalezko bolarik jakiteko zer ekarriko duten datozen hamabi hilabeteek, baina baikor azaldu zen. «2023an zailtasunak izango dira, baina ehun ekonomikoak oraingo ziurgabetasunei aurre egin ahal izango die».

Astelehen honetan hasiko da Jaurlaritzaren bitartekaritza Bizkaiko metalgintzaren lan-gatazkan. Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak bilera batera deitu ditu Bizkaiko metalgintzako sindikatuak eta FVEM patronala datorren astelehenean, hilak 16, sindikatuetako iturriek jakitera eman dutenez.

212 lanpostuko lan eskaintza publiko bateratua iragarri dute Ertzaintzan eta Udaltzaingoan. Ertzaintzarako 127 lanpostu izango dira eta gainerako 85an Udaltzaingorako. Izena emateko epea zabalik egongo da bihartik hasi eta ondoren 20 egun baliodunetan arkauteakademia.eus webgunean.

Euskal ekonomia % 4,3 hazi zen 2022an, eta enplegua % 3,1. Datuen arabera, 30.000 lanpostu inguru sortu dira, Eusko Jaurlaritzak aurreikusitako 26.000 lanpostuak gaindituta. 2023rako, langabezia tasa % 8,3ra jaitsiko dela kalkulatzen da.

Abenduan iragarri zuen Europako Batzordeak aurtendik debekatu egingo zuela aingiraren eta angularen aisialdiko arrantza; hau da, arrantza ez-profesionala. Eta Gipuzkoan angulatan aritzen direnak ez dira profesionalak. Duela bi urte sortu zuten Euskadiko Anguleroen Elkartea, eta Unai Eizagirre lehendakariak kontatu du orduan ere eskatu ziotela Eusko Jaurlaritzari profesional bihurtzea, etor zitekeenaren zantzu batzuk ikusten zituztelako. Berriro egin dute eskaera orain: “Arrantzan jarraitu ahal izateko, profesional izatea beste erremediorik ez daukagulako jada”.

Bi modalitatetan aritu ohi dira angulatan Gipuzkoan: ontzitik edo lehorretik. Sasoia igandean amaitu zen ontzitik aritzen direnentzat, eta urtarrilaren 31ra arteko epea dute lehorretik aritzen direnek. Bruselaren erabakia oraindik argitaratu gabe dagoela dio Eizagirrek, eta, ondorioz, asteotan arrantzatzen jarraitu ahal izango dutela. “Ontzitik aritzen direnek apenas harrapatu duten ezer aurten, giroak ez duelako lagundu. Angulak harrapatzeko, baldintza oso bereziak behar dira; aurten hego haizea egon da, eta hori oso txarra da guretzat”. Lehorretik aritzen direnek, berriz, azaroan, sasoi hasieran, “asko” harrapatu zutela kontatu du. “Eta hemendik hilabete amaierara arte ere egun onak izateko itxaropena dute”.

Europak ezarritako debekua kontuan hartuta, profesional bihurtu ezean behintzat, edo bestelako arau aldaketarik ezean, ezingo dira arrantzara atera urte amaieran, hurrengo sasoian. “Orain arte ezagutu dugun angula arrantza tradizionala bukatu da, galdu da”, ohartarazi du Eizagirrek.

Espeziea, arriskuan

Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasunak zerrenda gorrian du aingira europarra, desagertzeko arrisku kritikoan dauden espezieen zerrendan. Bruselak, aisialdiko arrantza debekatzeaz gain -Europan, Gipuzkoan eta Bizkaian bakarrik dago aisialdiko arrantza-, arrantza profesionala egiteko baimena ere laburtu egin nahi du: azaroan, abenduan eta urtarrilean bakarrik arrantzatu ahal izango dira. Azti ikerketa zentroak ere esan izan du, urteetako ahaleginak ahalegin, oso egoera larrian dagoela aingira europarra.

Eizagirreren ustez, debekuak ez du aurrerapauso handirik ekarriko espeziearen berreskurapenean. Kontatu du 850 kilo arrantzatzen dituztela Gipuzkoako eta Bizkaiko arrantzaleen artean. “Frantzian, berriz, 65 tona harrapatzeko baimena dute. Ez du zentzu handirik: aingira salbatu nahi baduzu benetan, itxi guztia eta ulertuko dugu erabakia, baina bitxia iruditzen zaigu fokua 850 kiloren inguruan jartzea, hemendik 50 kilometrora 65 tona harrapatzeko baimena baldin badago”.

Eizagirrek aitortu du arrantzak baduela eragina espeziearen egoeran. “Europak esan du angularen kaltearen %20 arrantzak sortzen duela, baina beste guztia? Beste %80 errioetan egin diren aldaketa guztiek, presek, ur saltoek, bazter guztietan dagoen hormigoiak, harrapakariek… sortzen dute”. Uste du beste faktore horien aurkako neurri gutxi hartu ohi direla. “2007an, Europak betebehar batzuk jarri zituen, eta horietako bakarra bete da: hemen arrantza murriztea. Harrigarria egiten zaigu arrantzaleengan bakarrik jartzea arreta”.

Uretan, bestelako egoera ikusten dutela ere kontatu du Euskadiko Anguleroen Elkarteko lehendakariak. “Urterik txarrenak 2000. urte inguruan izan ziren: Orion kanpoko kai mutur handia egin zuten, Zumaian ere bai… Baina goraka joan gara, eta azken urteetan gero eta gehiago harrapatzen ari ginen”.

Norbere kontsumorako

Joan den asteburuan batzarra egin zuten Euskadiko Anguleroen Elkarteko kideek, eta Eizagirrek esan du erabaki zutela lanean jarraitzea, “bai profesional bihurtu ahal izateko, bai jendeak orain arte bezala arrantzan jarraitu ahal izateko”. Horrez gain, udalekin eta Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten taldeekin biltzen ere ari direla azaldu du. “Legebiltzarrera ere joango gara, Arantxa Tapia sailburuari galdetzera nondik nora datorren erabaki hau, fokua zergatik jarri duten gugan…”.

Gipuzkoan, Gabonetan eta San Sebastian egunaren bueltan izan ohi da angulen kontsumorik handiena. Debekuak debeku, datozen urteetan ere arrandegietan egongo dira angulak, Espainiatik eta Frantziatik ekarritakoak saltzen baitituzte. Gipuzkoako arrantzaleek harrapatutakoak norbere kontsumorako izaten dira. Aurtengo sasoian, Jaurlaritzak zazpiehun lizentzia banatu ditu angulatarako. 666 lehorretik aritzeko eta 34 ontzitik aritzeko. Espeziearen egoeraren jakitun izan arren, lizentziak eman izana kritikatu egin dute talde ekologistek.

Astelehen honetan hasiko da Jaurlaritzaren bitartekaritza Bizkaiko metalgintzaren lan-gatazkan. Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak bilera batera deitu ditu Bizkaiko metalgintzako sindikatuak eta FVEM patronala datorren astelehenean, hilak 16, sindikatuetako iturriek jakitera eman dutenez.

Lanak 2023ko lehen hiruhilekoan amaitzea aurreikusten da. Bezeroaren segurtasuna eta esperientzia hobetzea da helburua.

Glovoren buruzagiek 115 milioi euroko bonusa poltsikoratu zuten enpresaren salmentarekin, nahiz eta 2021ean enpresak ia 496 milioi euroren galerak pilatu.

1 496 milioi euroren galerak, eta 115 milioi poltsikora… Nola egiten da hori? Ea: berez, 115 milioi horiek akzioetan dauzkate, Delivery Heroren akzioetan, eta ez dirutan. Alemaniako konpainiak bere akzioetan ordaindu zuelako 2021. urteko abenduan Glovoren gehiengoa eskuratzeko operazioa —lehendik ere bazuen zati bat—. Glovoko buruzagi eta zuzendariek erosketaren unea baliatu zuten erabiltzeko euren akzioak erosteko aukerak edo stock option delakoak. Aukera horiek ordain modukoa izan ohi dira zuzendaritzentzat, baita pizgarria ere. Orokorrean, etorkizunean enpresaren akzioak prezio finko batean erosteko eskubideak dira, eta, ondorioz, aukera horiek dituztenei komeni zaie enpresa ondo joatea, akzioaren balioak gora egitea.

2 Hala ere, hainbeste irabaztea, galerak izan arren? Cinco Días egunkariaren arabera, 2021. urteko kontuetan, Glovok jada gorde zuen diru bat stock option horiek gauzatzen baziren ere. Hots, salmenta bat edo burtsaratze bat gertatuz gero, Glovok eskubideetan ezarritako prezioa baino garestiago zeuden akzioen aldea estali behar bazuen ere. Guztira 200 milioi euroko hornidura bat egin zuen enpresak. Eta, besteak beste, kopuru horrengatik ere handitu ziren Glovoren galerak, 496 milioi euroraino 2021ean.

3 Hainbeste diru galtzen duen enpresa bai mahuka ederra Alemaniako horientzat. Bada, hori pentsatu zuten merkatuek ere. Inbertsiogileentzat egindako oharrean, HSBCk esan zuen ulertezina zitzaiola Glovoren gehiengoaren erosketa, gehiago zirudiela erreskate bat. Delivery Hero bera ere galerak pilatuz joan da, baina merkatuarentzat arrazoizko zenbaki gorriak ziren, 2022. urtera arte behintzat. Glovo erosi ostean, Delivery Heroren burtsako kapitalizazioa %60ra murriztu zen.

4 Enpresa hauek ez al dute dirurik irabazten? Glovok ez du irabazirik izan inoiz. 2022. urtean 300 milioi euro inguruko galerak pilatuko dituela esan berri du Delivery Heroko kontseilari ordezkari Niklas Oestbergek La Vanguardia egunkarian. Hori bai, espero du irabaziak bizpahiru urtetan iristea. Orain artean, banaketa enpresa handi horien estrategia izan da haztea eta haztea, dirua galdu behar bazen ere, arerioei gailentzeko eta askotan lehiakide horiek irensteko ere. Dena den, ikusi behar da inbertsiogileek nahikoa pazientzia duten dirua erretzen jarraitzen duten konpainia horiekin.

5 Eta bitartean, bizikletako banatzaileak… Hori da. Enpresa horiek jarraitzen dute langile ustez autonomoekin, baldintza horiek arautzera behartzen dituen legeari menik egin gabe. Dena den, auzi mordoa dauzka Glovok zabalik, eta horrek ere izan dezake eragina negozioaren etorkizunean.

6 Langileak baldintza eskasetan, enpresak eta inbertsiogileak dirua galtzen… A ze negozioa! Bai, baina, hala ere, batzuek beti irabazten dute.