GASTEIZ. Espainiako Gobernuak 2.135 milioi euro bideratu ditu Europako Next Generation funtsetik Hego Euskal Herrira. Zatirik handiena ekonomiaren eraldaketa digitalerako eta trantsizio energetikoko egitasmoetarako erabili da: 1.561 milioi. Horietatik, 778 milioi Jaurlaritzak kudeatu ditu, eta 335 milioi, Nafarroako Gobernuak. Madrilek 448 milioi exekutatu ditu.

Horri batu behar zaio pandemiak osasunean, hezkuntzan eta beste programa sozialetan egindako gastu gehigarria finantzatzeko programa: 426 milioi jaso ditu Jaurlaritzak, eta 148 milioi Nafarroako Gobernuak.

Guztira 105 deialdi ebatzi dituzte, eta 2.800 onuradun izan dira; besteak beste, 1.550 enpresa eta 380 erakunde publiko. Iristeko dauden laguntzetako asko ESEPE deitutako programen bitartez banatuko ditu Madrilek; hor, besteak beste, auto elektrikoarekin eta hidrogenoarekin loturiko proiektuak daude. Deialdi horietako batzuk behin-behinean ebatzi dira: Mercedesek 159,3 milioi jasoko ditu, Sapak 25,2 milioi, Irizarrek 24 milioi eta Fagorrek zazpi. Urrian argituko dira beste batzuk.

Bilera Maria Chivite Nafarroako presidentearen eta Nafarroako Volkswageneko presidente berriaren artean 2022ko irailaren 23an. Maria Chivitek enpleguarekin konpromisoa hartzeko eskatuko dio Michael Hobuschi.

Espainiako BPGa % 1,5 igo da urteko bigarren hiruhilekoan. Espainiako Estatistika Institutuak eskainitako datuen arabera, BPGa % 6,8koa izan da bigarren hiruhilekoan. Uztailaren amaieran argitaratu ziren datu aurreratuen gainetik kokatzen da.

Jon Zayas euskal ingeniari eta enpresako proiektuen zuzendariak Statkfraften asmoak aurreratu ditu Radio Euskadin. Zehaztu duenez, proiektuetako batean zazpi errota Aramaion kokatuko dira, eta bat, Eskoriatzan. Bestean, hiru aerosorgailu Azpeitian jarriko dira, eta bi, Errezil eta Zestoa artean.

PPko erkidego batzuen zerga jaitsierari zerga berri batekin erantzungo die Espainiako Gobernuak. Ondare zerga kenduko duela iragarri dute Andaluziako eta Murtziako gobernu eskuindarrek, errenta eta ondasun handiak dituztenek gutxiago ordaindu dezaten, eta talde hori bera da Pedro Sanchezen gobernuak jomugan duena, aberastasun handien gaineko zerga berri batekin. Urtarrilaren 1erako jarri nahi dute indarrean, eta Maria Jesus Montero Ogasun ministroaren arabera, bi urtez egongo da indarrean, 2023an eta 2024an, baina onartu du zabaldu daitekeela.

Koalizio gobernuko kiderik txikienak, Unidas Podemosek, proposatu zuen zerga, apirilean. Hasieran, PSOE bazkidearen ezezkoa jaso zuen, eta Kongresuan zerga horren aurkako botoa eman zuen, PP, Vox eta Ciudadanosekin batera. Baina PSOEn ere bidea egin du proposamenak, egoera aldatu egin baita. Luzatzen ari da Ukrainako gerra, luzarorako daude energia prezio garestiak ere, eta herritarren fakturak apaltzeko hainbat neurri hartu dituzte Europako Batasun osoan, baita ildo liberal argiko gobernuek ere, Bruselaren oniritziarekin.

Nazioarteko aldeko haizeak ez ezik, penintsula hegoaldetik iristen ari denak ere izan du zeresana. Astelehenean, Juanma Moreno Andaluziako Juntako presidenteak (PP) iragarri zuen %100eko hobaria jarriko zuela ondare zergan; hau da, inork ez duela ordaindu beharko. Madrilek aspaldi hartutako bideari heldu dio horrela Andaluziak, eta Murtziak ere iragarri du asmo hori duela. PP dago hiru erkidego horietako gobernuan.

Andaluziaren erabakiak kezka sortu du beste erkidegoetan, Madrilekin gertatu den bezala, beldur baitira herritar aberats asko han erroldatuko direla. Eusko Jaurlaritzak berak kritikatu egin du neurria, baina jakinarazi du ez dela «aberatsen arrantzan» arituko. Bide beretik mintzatu da Nafarroako Gobernua ere: Jose Maria Aierdi lehendakariordearen iritziz, «bidegabea eta onartezina» da Andaluziak bere herritar aberatsenei zergak jaistea eta aldi berean beste erkidegoen funtsak jasotzea, «baita Nafarroarenak ere».

Antzeko hitzak erabili zituen Monterok berak Andaluziako Juntaren eta Murtziakoaren iragarpenak kritikatzeko. «Zentzugabea da, eta sekulako arduragabekeria, Espainiako Gobernuari etengabe finantzaketa handiagoa eskatzea eta aldi berean beren esku dagoen zerga bat kentzea. Are gehiago, herritarren %0,2ri zerga bat kentzea, haren bilketak %99ri mesede egiten baitie».

Monteroren kalkuluen arabera, Andaluziak 120 milioi euro gutxiago bilduko ditu zergetan, eta 6.000 euroko «oparia» egingo die «gehien duten %0,2 horiei». Montero andaluziarrak gogorarazi duenez, haren lurraldea da osasunean eta hezkuntzan biztanleko gutxien inbertitzen duten erkidegoetako bat.

Zehaztu gabe

Ikusteko dago zerga berriak zer zergapetuko duen zehazki, Espainiako zerga sisteman —baita Hego Euskal Herrikoetan ere— jada badagoelako ondare zerga bat. Haren bidez, kopuru jakin batetik gorako ondasunak zergapetzen dira, hala nola etxeak, akzioak eta bankuko kontuak. Tasa berria soilik «milioidunek» pagatu beharko dute, herritarren %1ek baino gutxiagok», Monteroren arabera. «Ahalegin handiago bat eskatu behar diegu aparteko irabaziak dituztenei; hori da konpainia elektrikoen eta bankuen kasua, baina baita geure herriko fortuna handiena ere».

Ministroak azaldu du bere ministerioko teknikariak proposamena «lantzen» ari direla, eta aurki aurkeztuko dutela. Zerga edo tasa berri bat denez, espresuki hura arautzeko lege bat beharko luke, eta ezingo lukete aurkeztu aurrekontu legearen osagarri gisa, kontu horiek zergen moldaketak baizik ez dituztelako onartzen.

Espainiako koalizio gobernuaren asmoa zen zerga erreforma sakon bat egitea, baina asmo hori tiraderan utzi dute.

Irungo gas-hodia zabaltzeak, Espainiaren gas esportazio gaitasuna % 18 igoaraziko du. Trantsizio Ekologikorako Ministerioak emandako datu teknikoen arabera, Irungo estazioaren gaitasuna 2.000 milioi metro kubikotik 3,5 milioira pasako da azaroaren 1etik aurrera.

Statkraft enpresak eta Azpeitiko Udalak urriaren 11rako deitu dituzte herritarrak Piaspe parke eolikoaren nondik norakoak azaltzeko. Soreasu antzokian egingo dute batzar irekia, 19:00etan hasita.

Euskal Autonomia Erkidegoko Barne Produktu Gordina 2022ko bigarren hiruhilekoan. EAEko BPG % 1,1 hazi da 2022ko bigarren hiruhilekoan, % 5 duela urtebeteko datuarekin alderatuta. Enpleguak % 0,8 egin du gora aurtengo bigarren hiruhilekoan; urterik urterako hazkundea % 3,7koa da.

Zikinkeria, kalean ezin ibiltzea, trafikoa eta zarata izan ohi dira Donostiako turismo masiboaren aurkako kexa nagusiak. Baina bestelako eraginak ere baditu. Gero eta pisu turistiko gehiago izateak, esaterako, alokairuko etxebizitzen eskaintza jaistea eragin du, eta horrek, halaber, alokairuaren prezioa nabarmen igoarazi. BiziLagunEkin elkarteko Asier Basurtok dio Europako hegoaldean dagoen turismoarekiko mendekotasunak lan prekaritatea handitu duela, eta «edozer gerta daitekeen garai hauetan» ekonomia atzerriko bisitarien menpeko izatea arriskutsua dela deritzo.

Pandemiaren ostean indarberrituta itzuli da turismoa Donostiara, eta 2019ko datuak gainditu ditu. Basurtoren iritziz, izurriteak eragindako geldialdiak aukera sortu zuen Donostiako turismo eredua birpentsatzeko, baina «galdu» egin da abagune hori.

Basurtok esan duenez, instituzioek pandemian berebiziko interesa izan dute turismo jarduerarekin lotutako sektoreak laguntzeko. «Sekulako apustua egon da pandemiaren ostean turismoaren sektorea berraktibatzeko. Biktimismo handia egon zen, baina, azkenean, erori diren bakarrak tabernari txikiak izan dira». Terrazen espazioak handitu zituzten, «kale espazioaren pribatizazioa» bultzatuz.

Basurtorentzat, gaur egun munduan dagoen turismo eredua ezingo da luzaro mantendu, ez baita jasangarria; kolapso turistikoa izendatu dute fenomeno hori: «Kolapso turistikoarekin esan nahi duguna da hau ez dela jasangarria, eta neurri batean denok dakigu. Gaur egun dagoen hipermugikortasuna ez da jasangarria. Eta ez da diskurtso ideologiko bat, kalkulu ekonomiko bat baizik».

«Saturatuta», EH Bildurentzat

EAJren eta PSEren turismo eredua «agortuta» dagoela adierazi zuen atzo Donostiako EH Bilduk prentsaurreko batean. Saturazio ratioa modu tranpati batean erabiltzea egotzi dio koalizio abertzaleak udal taldeari; izan ere, ratioa %8koa dela diote gobernuko alderdiek, baina Ricardo Burutaran EH Bilduko zinegotziak gogorarazi du erdiguneko auzoak direla saturatuenak. %20 eta %25 artekoa da saturazioa auzo batzuetan. Horiek horrela, Gros, Erdialdea eta Antigua auzoak «jarduera turistikoz saturatutako eremu» izendatzea proposatu dute, eta pisu turistikoen baimen kopurua murrizteko eskatu dute.

Kopuruek ez dituzte gezurtatu sentsazioak. Udan inoiz baino turista gehiago izan diren ustea baieztatu dute datu estatistikoek, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan behinik behin. Eustaten arabera, abuztuan 397.611 bezero izan dituzte hiru lurralde horietako hotelek. Inoizko kopururik handiena da, aise gainditu baitu aurreko marka, iazko abuztukoa. Urte hartan, 357.683 bisitari izan ziren hoteletan, eta, aurten, ia 40.000 gehiago (+%11,2).

Bezero gehieneko uda, berriz, pandemiaren aurrekoa izan zen orain arte, 2019koa. Urte hartan, 685.117 sarrera izan ziren uztailean eta abuztuan Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hoteletan, eta, aurten, %14 gehiago izan dira: 780.797 (+95.680).

Gaualdiak, ordea, ez dira maila horretan igo (+%9), batez beste, bisitari bakoitzaren egonaldia laburtu egin baita. Aurtengo abuztuan, esaterako. 2,11 gau izan dira eta 2,19 izan ziren 2019koan.

Ondorioz, bisitarien sarrerak baino gutxiago hazi dira gaualdiak: 1.605.078 izan dira uztailean eta abuztuan, 2019ko udan baino %9 gehiago.

Bizkaia da hoteletan turista gehien jasotzen duen lurraldea, eta azken urtean igoerarik handiena izan duena ere bai: 187.660 izan dira aurten, iaz baino %17,3 gehiago. Gipuzkoan 154.018 izan dira (+%3,9), eta Araban, berriz, 55.933 (+%13).

Baina, edukiera aintzat hartuz gero, Gipuzkoako hotelak izan dira beteenak: lekuen %82,6 eta gelen %88,6 egon dira beteta abuztuan. Bizkaian, lekuen %77,2 eta gelen %83,5 egon dira beteta; Araban, lekuen %70,1 eta gelen %81,8.

Hiriburuetan ere, Donostia izan da guztien artean okupatuena, gelen %89,8 beteak eduki baitzituen abuztuan. Bilbon, gelen %85,7k izan dute bezeroren bat etengabe, eta Gasteizen, %83,7k.

Atzerritar gehiago

Eustatek bi taldetan banatzen ditu turistak: «estatukoak» eta «atzerritarrak». Joera desberdinak antzematen dira iaztik hona: gorakada nabarmena izan dute Espainiako herritartasuna ez dutenek (+%74,5) eta beherakada badutenek (-%17,6). Azalpena erraza da: iaz, COVID-19aren ondorioz, oraindik baziren mugak gainditzeko trabak (COVID ziurtagiriak aurkeztu beharra, hegaldi gutxiago…), eta horrek mugaz gaindiko turismoa moteldu zuen. Aurten, muga praktikorik gabe, kopuruak asko parekatu dira: estatuko 202.814, eta atzerriko 194.797. Araban eta Bizkaian gehiago dira Espainiako herritartasuna dutenak, eta Gipuzkoan, berriz, gutxiago.

Eustaten arabera, «estatuko» turista horien artean 29.552 euskal herritarrak dira, hau da, barneko turistak direla turisten %7,4. Horiei batu behar zaizkie Lapurdikoak, Nafarroa Beherekoak eta Zuberoakoak, baina horien kopururik ez dago.

Hiru dira hoteletako bezero kanpotarrak: 78.767 dira Herrialde Katalanetakoak (40.272 katalan, 16.862 valentziar eta 2.633 balear), 54.262 Frantziakoak —Ipar Euskal Herrikoak barne—, eta 47.450 Madrilgoak. Atzetik doazkie italiarrak (20.522), britainiarrak (15.154), alemaniarrak (13.997), herbeheretarrak (13.101), estatubatuarrak (12.339), portugesak (10.414) eta galiziarrak (7.438).

Nastatek ostiralean jakinaraziko ditu Nafarroaren datuak, baina baliteke lurralde hartan markarik ez egotea. Izan ere, uztailean 102. 521 bisitari izan ziren Nafarroako hoteletan, 2021ean baino 20.296 gehiago, baina 2019ko uztailean baino 8.905 gutxiago.

Ipar Euskal Herrian, uda hasieran aurreko urteetan baino turista gutxiago izan ziren, baina bisitariak ugaldu egin dira abuztuan. AaDT turismoaren garapenerako agentziaren arabera, kostaldean, uztailaren 30etik abuztuaren 11ra bisitarien kopurua %11 emendatu da; 2019arekin alderatuta, berriz, %14. Barnealdean, 2021ean baino gutxiago izan dira, pandemian mendira eta landa eremuetara hurbildutako turista frantses asko itsas hegira joan direlako aurten.