Langile bat hil da Olatzagutiako zementu-fabrikako batean, harrapatuta. Langileak, Olatzagutiako bizilaguna bera, 55 urte zituen.

Oinarrizko prezioak urtarrilera arte mugatzea eskatu diete kate handiei Yolanda Diazek eta Alberto Garzonek. Espainiako Gobernuko presidenteorde eta Lan ministroak eta Kontsumo ministroak egindako proposamenaren helburua da familiak babestea, kontuan izanik inflazioaren eragina.

0,75 puntuko izan da, hortaz, igoera. Interes-tasak ez ziren 2011ko amaieratik horrenbeste igotzen. Erakundeak ohartarazi duenez, datozen hilabeteetan tasak igotzen jarraituko dute, maileguak garestitu, ekonomia hoztu eta inflazioa arintzeko.

Likidotutako gas naturaleko Bilboko Portuko bigarren zamalekuaren abiaraztea bizkortzea eskatu du Tapiak. Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak Energiako Batzar Sektorialean egin du eskaera.

Gaztela eta Leongo Gobernuak Garoñako jabeen esku utzi du zentrala berriro zabaltzeko bidea

Langile bat hil da Mendaron, heriotza “ez traumatikoan”, salatu du LABek. Sindikatuak jakitera eman duenez, asteburuan jazo zen, eta langilea Shaeffler Iberia enpresakoa zen.

Hainbat hilabetez «ez, ez eta ez» esan ondoren, baiezkoaren aldeko iritzia hedatzen ari da Europako Batasunean. Baiezkoa energia merkatuetan modu zuzenean esku hartzeari, gasaren eta argindarraren prezioa merkatu ahal izateko. Gaur dute bilera gobernuetako teknikariek eta etzi izango da Energia ministroen txanda. Mahai gainean duten neurrietako bat bete-betean doa EBk bere buruari jarri izan dion muga batekin: merkatuak bakean utzi. Izan ere, gasari gehienezko prezio bat ematea aztertzen ari dira. Iberiar penintsularekin ekainean egindako salbuespena zabal daiteke, kontuan hartuta han beste lekuetan baino gutxiago igo direla argindarraren prezioak.

Gasaren prezioa zehazki nola mugatuko duten da ikusi beharrekoa. Bi proposamen daude mahai gainean, prentsak aurreratutako zirriborro batek erakusten duenez. Lehen aukera da soilik Errusiatik iristen den gasari jartzea gehienezko muga. Joan den astetik itxita dago Nord Stream 1, baina irekita daudenetatik ez ezik —South Stream eta Ukrainakoak—, itsasontziz ere iristen da Errusiako gasa EBra, baita Bilboko portura ere. Bruselak nabarmendu duenez, halako neurri batek badu arrisku bat: Errusiak gasaren iturri guztiak ixtea. Kasu horretan, EBko herrialde batzuetan gas eskasia izan daiteke hilabete gutxi barru, nahiz eta ongi doan gas biltegiak betetzeko asmoa: %80 beteta zeuden abuztu amaierarako, uste baino bi hilabete lehenago.

Bigarren aukera da EB bi zatitan banatzea: «gorrietan» gehienezko muga bat izango litzateke eta ez, ordea, berdeetan. Azken horiek hornituko lituzkete gorriak, behar izatekotan.

Erreferentziazko merkatua

Mahai gainean dagoen beste aukera bat da gasaren prezioa finkatzen duten tresnak aldatzea. Europan, Herbehereetako TTF da erreferentziazko merkatua gasaren salneurriari dagokionez, batez ere epe luzeko kontratuetan. Hainbat urtez bare egon da merkatua, eta iazko uda prezio txikiarekin hasi zuen gasak: hogeiren bat euro megawatt-ordua. Baina orduan berpiztu zen kontsumoa, eta horrekin hasi zuen goranzko joera —eta harekin batera argindar prezioarena, EBko merkatu marginalistan energia iturri garestienak, gasak kasu gehienetan, finkatzen duelako beste iturriei pagatu beharrekoa ere—. Orduan kezka handia sortu zuten prezioak huskeria dira oraingoen aldean, ordea: 50 euroren langa ez zuen abendura arte hautsi. Baina Errusiak Ukraina inbaditu izanak goranzko joera izugarri bizkortu zuen, batez ere EBk erabaki zuenean bere gas hornitzaile nagusia zigortu behar zuela.

Azken asteetan 200 eurotik gorako prezioa ohiko bilakatu da, eta abuztu amaieran 346 eurora ere iritsi zen, EBk negua pasatzeko nahiko gas izango ez zuen beldurra bere gorenera iritsi zenean. EBk energia merkatuetan esku hartuko zuela iragarri izanak balio izan du goreneko prezio horiek atzean uzteko, baina astelehenean berriro egin zuten jauzi, Errusiak baieztatu zuenean ez duela Nord Stream 1 gasbidea berriro irekiko haren aurkako zigorrek iraun bitartean.

EBko arduradunek aztertuko duten aukeren artean dago TTF ofizialki gainbegiratzea, han gertatzen den espekulazioa eteteko, eta beste indize egonkorrago bat sortzea. Azken aukera bat ere badago: JKM Asiako indizea erabiltzea. GNL gas natural likidotuaren prezioa da JKMren oinarria eta hori ari da bilakatzen Europa hornitzeko garrantzitsuena. GNL hori erosteko lehia handia dago orain Europaren eta Asiaren artean, baina Europak horretan badu abantaila bat: gertuago dago hornitzaile handi batzuetatik, hala nola AEBetatik eta Nigeriatik.

Zerga bakar bat

Ursula von der Leyen Europako Batzordeko lehendakariak azaldu du argindar eskaria txikitzeko eta kontsumitzaile hauskorrenak laguntzeko neurriak proposatuko dituztela.

Energia konpainiak lortzen ari diren aparteko irabaziak EB osoan zergapetzeko sistema bat ere aztergai egon daiteke. Astelehenean hori egitea proposatu zuten Emmanuel Macron Frantziako presidenteak, eta Olaf Scholz Alemaniako kantzilerra ere alde azaldu da.

Hego Euskal Herrian legalki diharduten 34.000 etxeko langileak urrian hasiko dira langabezia ordainsarirako kotizatzen. Espainiako Ministroen Kontseiluak etxeko langileen baldintzak arautuko dituen errege dekretua onartu du, eta, haren arabera, langabezia ordainsaria jaso ahal izango dute aurrerantzean. Era berean, enplegatzaileak kontratua aldebakartasunez eteteko duten eskubidea murriztuko du. Enplegatzaileek %80ko hobaria jasoko dute kotizazioak ordaintzeko. Ipar Euskal Herriko etxeko langileei 1999an aitortu zitzaizkien eskubide horiek.

Dekretua etxeko langileen eta haien alde diharduten elkarteen borrokaren beste pauso bat da. Hori bai, derrigorturik eginiko urratsa da, Europako Auzitegiaren otsaileko ebazpen batek behartu baitu. Auzitegi horren iritziko, etxeko langileek langabezia eskubiderik ez izatea genero bazterketa kasu bat zen, langileen %95 emakumeak baitira. Ebazpen horren ondoren, Espainiako Kongresuko alderdi guztiek aho batez onartu zuen Lanaren Nazioarteko Erakundearen 189 lan hitzarmena, iragan ekainaren 9an —etxeko langileen baldintzak arautzen dituena—, eta forma ematen hasi zen Lan Ministerioa lan harreman berria arautuko duen dekretuari.

Dekretuaren eraginez, hiru arlotan hobetuko dira bereziki etxeko langileen baldintzak. Batetik, eta, agian agerikoena, langabezia saria jasoko dute. Bestetik, Soldatak Bermatzeko Funtsera jotzeko eskubidea aitortuko zaie, eta hark bere gain hartuko ditu kotizazioak enplegatzaileak kaudimenik ez duenean. Azkenik, kaleratze arrazoiak mugatu egingo dituzte. Orain arte desestimenduaren tresna existitzen zen, eta hartan oinarrituta enplegatzaileak arrazoirik eman gabe eten zezakeen lan kontratua. Lege berriarekin egoera oso jakin batzuetara mugatuko dute eskubide hori.

Aldi berean, informazio eskubidea aitortu zaie langileei. Alegia, agiri guztiak idatziz jaso beharko dituzte. Lan arriskuen legearen babesa ere jasoko dute etxeko langileek, baina Yolanda Diaz Espainiako Lan ministroak zehaztu du «modulatu» egin dutela babes hori, besteak beste lantokia etxe pribatu bat delako. Halaber, nabarmendu du arreta berezia jarriko dutela sexu jazarpenaren aurkako neurriengan.

Finantzaketari dagokionez, Lan Ministerioaren asmoa da enplegatzaileak eta langileek gehiago ordaindu behar ez izatea. Eskubide berriak lortzeko etxeko langileek kotizazio handiagoak beharko dituzte, eta gobernuak bere gain hartuko du gainkostu hori enplegatzaileei emaniko hobarien bitartez. %80 arteko hobariak eskainiko dizkiete enplegatzaileei.

ELE kritiko azaldu da

Etxeko langile elkarteek urteak egin dituzte aldaketa horien eske. Gehienek atseginez hartu dituzte, baina oraindik zer hobetua badela nabarmendu dute. Horietako bat da ELE, Bizkaiko etxeko langileen elkartea. Gizarte Segurantzari dagokionez, dio lege berriak urtebete atzeratu duela erregimen orokorrarekin parekatzeko epea —2024ko urtarrilean gauzatuko da— eta langabezia ez dela jasoko legezko epeak bete arte: «Eskubidea ukatu arren, orain beste langileak bezala kotizatzea eskatzen zaie». Lan eta osasun arloetan asko hobetu daitekeela uste du, eta, haren iritziz, ezin da erregulazio oso bat egon Atzerritarren Legea indargabetu gabe. Egun Hego Euskal Herrian kontraturik gabeko 11.000 etxeko langile inguru daudela kalkulatzen da.

Etxeko langileei langabezia aitortzea onartu du Ministroen Kontseiluak. Horrela, Espainiako Gobernuak langile horien lan-eskubideak eta -duintasuna aitortzen ditu, eta Lanaren Nazioarteko Erakundearen eskaera “beretzat hartzen du eta errealitate bihurtzen du”.

Nafarroako Gobernuak Siemens Gamesaren “konpromiso arduratsua” espero du. Mikel Irujo Garapen Ekonomiko eta Enpresarialeko kontseilariak agerraldia egin du Nafarroako Parlamentuan, Siemensek Gamesaren akzioen % 100 bereganatuta.