Nafarroako Volkswagenek pieza berriak jaso ditu, datorren astean lan…
Nafarroako Volkswagenen fabrikak pieza berriak jaso ditu, datorren astean normaltasunez lan egiteko, ostiralean ekoizpena eteteko asmoa bazuten ere.
Giro ekonomiko hobeak, gainera, EBko kide guztiei egingo die mesede, eta, horri esker, denek datorren urtea amaitu baino lehen berreskuratu beharko lukete pandemiaren aurretik zuten jarduera.
Hazkundearen buru, 2020an kolperik handiena jasan duten estatukideak izango lirateke: Espainia (+%5,9) eta Frantzia (+%5,7). 2022an, berriz, Espainia haziko litzateke gehien (+%6,8) eta Italia ondoren (+%4,4). Hain zuzen ere, bi estatukide horiek jasoko dute diru gehien Europako Batasuneko 750.000 milioi euroren suspertze funtsetik. Lehen diruak urtearen bigarren erdialdean iritsiko direla kalkulatu du Europako Batzordeak bere iragarpenetan.
Laguntza publikoen alde
Gentilonik azaldu duenez, hiru izango dira EBren ekonomiaren suspertzearen motorrak: azken urtean blokeaturik izan den gastu pribatua, enpresen inbertsioak, eta esportazioak. Edonola ere, komisarioak ohartarazi du goizegi dela azken urteko motorra itzaltzeko, gastu publikoarena. «Inoiz ikusi gabeko laguntza publikoa funtsezkoa izan da —eta horrela da orain ere— Europako langileei eta enpresei ekaitza pasarazteko».
Gastu publiko horrek, ordea, badu bere alde txarra: defizit publikoa %8ra iritsiko da aurten, eta %4ra datorren urtean. Horren ondorioz, zor publikoa ez da gutxienez 2023ra arte jaitsiko BPGaren %100etik.
Azpisektoreka, ordea, badira aldeak. Alegia, enpresa batzuek besteek baino arazo gehiago dituzte. Esaterako, deformazioan aritzen direnei %21,82 apaldu zaizkie salmentak; harroketa makineriarekin aritzen direnei, berriz, %18,68. Dena den, azpisektore guztiek egin dute behera, nahiz eta batzuek hobeto eutsi dioten aparteko egoerari: osagaiek eta erremintek %15 egin dute atzera, eta mekanizazioak eta beste zerbitzu batzuek, berriz, bakarrik %9,31. Edonola ere, enpresek badute oraindik estres maila garrantzitsu bat, eta enpleguan ere sumatu da egoera hori, %5 inguru galdu baitu sektoreak, orotara. 7.600 enplegu inguru zuzen ematen ditu makina-erremintak.
Esan beharrik ere ez dago: esportazioek finkatu dute enpresen errealitatea joan den urtean, eta esportazioak apaldu egin dira, noski, pertsonak eta materiala garraiatzeko arazoak direla eta. %22,25 egin dute atzera atzerriko salmentek, eta 1.006 milioi eurorenak izan dira. Salmenta guztien %76 ordezkatu dute esportazioek, makina-erremintaren nazioartekotze handiaren erakusle.
Aldaketak esportazioetan
Produktu gehien esportatu duten herrialdeen zerrendari begira, ez dago ezuste handirik: Alemania (%11,8), AEBak (%10), Frantzia (%9), Italia (%7,3) eta Txina (%7,3) azaltzen dira lehen postuetan. Baina 2021ean mundu osoko ekonomia erakusten ari den joera bat islatu da lehen hiruhilekoko esportazioetan: Txina eta AEBak lehenago suspertu dira, eta horrek berekin ekarri du Txina izatea euskal enpresen lehen herrialdea esportazioetan.
«Baikortasunez baina errespetuz» begiratzen diote AFMn aurtengo urteari, eta iazko urrian hasita enpresak jasotzen hasi ziren eskaerek hauspotzen dute susperraldi espiritu hori. «2021eko lehen hiruhilekoan ere islatzen ari da merkatuaren bizitasuna», esan du Ortuetak, eta joera horrek zenbat iraungo duen, horren arabera islatuko du urte bukaerak sektorearen susperraldia; %12 eta %15 artekoa izango dela uste dute AFMko arduradunek.
Betiere, espezializazioaren arabera iritsiko da hobekuntza hori enpresetara. Ortuetak azaldu du autogintza sendo ari dela jardunean, nahiz eta galdera marka handi bat duen gainean, trantsizio ekologikoa dela eta. Aeronautikarentzat jarduten duten enpresek gehiago itxaron beharko dute: bi-hiru urte beharko dira normal hasteko. Trengintza eta energia berriztagarriak, ordea, makina-erreminta bultzatzen ari diren sektore gisa aipatu ditu klusterrak.
Hala, Cesar Garbalena AFMko presidenteak Txinaren inbertsio handia, Joe Bidenen susperraldirako planak eta Europako funtsak aipatu ditu makina-erremintaren susperraldiaren bideko mugarri gisa. «Aurtengo bigarren hiruhilekoan lehenaren eskaera mailari eusten bazaio, sektorea irmo haziko da 2021ean».
Bide orri horretan, elkarri lotuta ageri dira klimari eta ekonomiari dagozkion helburuak, hala nola langabezia %10etik behera kokatzea, industriak ekonomiaren %40 hartzea, 2030ean berotegi gasen isuriak %45ra murriztea eta 2050erako karbono neutraltasuna iristea. Asmo horietarako tresna garrantzitsua izango da, Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legea, Tapiaren ustez.
Bai Iñigo Urkullu lehendakariak bere hitzaldian, bai Tapiak, behin baino gehiagotan aipatu dute trantsizioak bidezkoa izan behar duela, eta bidezkotasuna batez ere enpleguarekin lotu du Tapiak.
Adostasunak
Berriztagarrien inguruan adostasun maila handia nahi du Jaurlaritzak, eta Tapiak aitortu du «oso konplikatua» izango dela Araba, Bizkai eta Gipuzkoako energia kontsumoaren %20 energia berriztagarriekin betetzea. «Une honetako erronkarik handiena da», harentzat. «Uste dugu Euskadik debate hori bere gain hartu behar duela, itzulingururik eta estalkirik gabe. Gaiari modu errealistan eta sendoa heldu behar diogu»; hala azaldu du Tapiak.
Hain zuzen, berriztagarrien gaiari lotutakoa izan da Klima Aldaketari eta Trantsizio Energetikoari buruzko azterketa soziologikoaren galderetako bat. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako herritarren %75 prest agertu dira bere inguru hurbilean energia berriztagarrien instalazio bat edukitzeko; esaterako, eguzki parke bat edo haize erroten instalazio bat. Aldiz, %12 ez leudeke prest, eta %9k «segun eta» erantzun dute, batez ere instalazio motaren arabera, eta kokapenaren eta distantziaren arabera.
Inkesta
Horrez gain, herritarrek arazo larritzat jotzen dute klima aldaketa; 0tik 10erako eskalan, larritasuna 8,1ean jarri dute. Herritarren %54ri klima aldaketari lotutako gauzek ezintasuna eragiten die, eta haserrea, berriz, %42ri.
2017ko inkestarekin alderatuta, gehitu egin da energiaren eta klima aldaketaren artean lotura handia edo nahikoa ikusten dutenen kopurua, %83tik %88ra. Aldiz, orain gutxiago dira uste dutenak dagoeneko klima aldaketaren ondorioak jada sentitzen direla: %77 ziren 2017an, %73 dira orain.
Dena den, klima larrialdiaren aurkako borrokan zatiketa antzeman daiteke: galdetutakoen %48k uste dute borroka horrek «lehentasunezkoa izan behar duela Euskadirentzat», baina %49en ustez,«momentu honetan beste lehentasun batzuk daude».
Bultzatu behar diren energia motei buruz ere galdetu dute inkestan, eta, 2017an bezala, herritarrek berriztagarrien alde egiten dute oraindik ere. Eguzki energia, eolikoa eta itsas energiak zortzia gainditzen dute zerotik hamarrerako eskalan; geotermiak zazpi puntuak gainditzen ditu; eta biomasak ere nota hobea lortu du, 6,6tik 6,7ra igota. Hidrogenoa ere sartu da bultzatu beharreko energien artean, eta 6,3ko nota lortu. Gas naturala 5,4an kokatu da, eta petrolioaren deribatuak jada azpitik daude. Dena den, bultzatu beharreko energien artean, energia nuklearrak du arrakastarik txikiena, 1,8ko nota baizik ez.