Otsoak gutxienez bi eraso egin ditu Ipar Euskal Herrian

Europako Banku Zetralak oinarrizko 25 puntutan jaitsi ditu interes tasak. Hala, gordailu-tasa (DFR) % 2,50ean geratuko da, birfinantzaketa-eragiketa nagusietarako erreferentzia-tasa (MRO) % 2,65ean, eta mailegu-erraztasunarena (MLF) % 2,90ean.

Aldundiek “erantzukizuna” eskatu diote oposizioari berrikuspen fiskala onartzeko bidean

La Caixa Fundazioaren patronatua eta Criteria Bartzelonara itzuliko dira

Protekzionismoaren haizeak Europara ere ailegatu dira. Fabrikatzaileek eta hornitzaileek hizki gorriz markatuta zeukaten gaurko eguna. Ursula von der Leyen presidenteak astelehenean aurreratu bezala, Europako Batzordeak autogintzaren ekintza plana aurkeztu du. Txinako auto elektrikoen lehia eta AEBetako muga zergen mehatxua ikusita, Europak bere auto industria babestu nahi du. Horrez gain, CO2 emisioen helburuak betetzen ez dituzten enpresei beste hiru urte emateko araua malgutu nahi du Bruselak. Apostolos Tzitzikostas Garraio Iraunkorreko komisarioak aurkeztu du plana. «Autogintza gure historiaren parte ere bada, eta horregatik harro bagaude ere, mehatxupean dago gaur» ohartarazi du. Langile faltak, energiaren kostuak, beste herrialdeen protekzionismoak eta inportazioekiko gehiegizko mendekotasunak arriskuan jarri du sektorea: «Enpresak atzean geratzen ari dira». Azken hilabeteetan fabrikatzaileek, hornitzaileek eta sektoreko beste enpresek egindako ekarpenak eta proposamenak bildu dituzte. EBko Kontseiluari eta Europako Parlamentuari helaraziko diote egitasmoa. Finantzaketari dagokionez, 4.600 milioi euro pasatxoren laguntzak daude bilduta. 1 Lehiakortasuna eta hornidura katea Bruselak uste du arriskua dagoela Europako autogintzak mundu mailan duen merkatu kuota nabarmen jaisteko, batik bat ibilgailu elektrikoen ondorioz. Auto elektriko baten balio erantsiaren %30-40 inguru baterian datza, eta, gaur egun, produkzio kate hori Txinak kontrolatzen du munduan. Hain justu, Txinarekiko mendekotasuna gutxitu nahi du Bruselak. Batetik, urrian %35eko muga zergak ezarri zizkien Txinako auto enpresa elektrikoei, eta Bruselak Pekini ohartarazi dio baterien hornidura kateko praktika desleialak ikertzen jarraituko duela. Bestetik, bateria eta haren osagaiak batik bat Europan egin daitezela nahi du Europako Batzordeak: 2030erako katearen balio erantsiaren erdia baino gehiago bertan ekoiztea nahi luke. Hori errazteko, 3.000 milioi euroko funtsa sortu du. Bruselaren arabera, EBren laguntza hori «estatu laguntzekin konbinatu daiteke», eta inbertsio pribatua sustatzeko zerga kenkariak ezartzera dei egin die estatu kideei. EBtik kanpoko enpresek onura horiek jaso ditzakete, «betiere Europako enpresekin elkartuta badaude». Izan ere, zera lortu nahi du Europako Batzordeak: atzerriko inbertsioek «ekarpen sendo bat egitea Europako industriaren lehiakortasunari luzera begira». Hala, enpresen arteko jakintza eta teknologia trukeak ziurtatzeko formulak lehenetsiko dira, Txinak urteetan egin duen bezala. «Baterien hornidura katea lehentasunezko esparruetako bat izango da». Halaber, atzerriko konpainiek EBtik gertu diren herrialdeetan osagai katea sortzeko «praktika desleialak» eragotzi nahi ditu Bruselak. Hau da, ibilgailu batek Made in Europe —Europan egina— ziurtagiria izan dezan, osagai gehienek Europan ekoitziak izan beharko dute. Neurri horrek Turkiari eta Marokori eragin diezaieke. Gainera, baterien ekoizpenerako behar diren lehengaiak ustiatzeko proiektuen zerrenda aurkeztuko du hilabete honetan. Egun, hamalau proiektu dituzte estrategikoki hitzartuta munduan —Txilen eta Kongoko Errepublika Demokratikoan, besteak beste—. 2 Garraio iraunkorra 2025etik aurrera, CO2 emisioak murriztera behartuta zegoen industria: kilometroko 93,6 gramo CO2 emititu beharko lukete autoek gehienez; 2021ean baimendutakoaren aldean, %15 gutxiago, alegia. Muga hori bete ezean, isunak ordaintzera behartuta zeuden autogileak, eta industria kexu zen horregatik. Jada konplikatua den nazioarteko testuinguruan isunek euren lehiakortasunari kalte handia eragingo lieketela ohartarazi zuten. «Pragmatikoak izan behar dugu», adierazi du Apostolos Tzitzikostasek. Hala, muga hori bete ez duten enpresek beste bi urte izango dituzte helburu horretara heltzeko. «Helburua bete duten enpresek, berriz, presio gutxiago izango dute». Izan ere, kontuan hartu behar da CO2 emisioen murrizketa mailakatua proposatzen duela Europako Batasunak, eta kilometroko 49,5 gramora iritsi beharko dutela 2029rako. Gaur egun, Europan saltzen diren ibilgailuen %15 dira elektrikoak, eta ehuneko hori handitzeko «eskaria handitu egin behar da». Ibilgailu elektrikoa duten profesionalei —taxilariei eta partekatzeko ibilgailuen erabiltzaileei— zerga onurak ezartzea proposatuko diete EBko kideei. Baliabide gutxiko herritarrei baldintza oneko maileguak egitea erraztuko dute. Gainera, karga azpiegiturak azkartzeko neurriak ere aurreikusi dituzte —570 milioi euroren laguntzak aipatu dituzte—. 3 Berrikuntza eta digitalizazioa Europako Batzordeak ondorioztatu du teknologikoki atzean geratzeko arriskua duela Europako autogintzak: gidatze autonomoari, ibilgailuen softwareari eta baterien garapenari dagokienez, hain zuzen ere. «Lidergoa berreskuratu behar dugu», dio Tzitzikostasek. Bruselaren arabera, Txinan eta AEBetan ibilgailu autonomoak merkaturatzeko prozedurak azkarragoak dira. «Gure indarguneetako bat baliatu behar dugu: merkatu bateratua». Hala, Bruselak aparkatze sistema automatikoa duten ibilgailu guztiak baimendu nahi ditu aurten, eta gidatze autonomoa duten ibilgailuen azterketak errepide publikoetan egiteko baldintzak erraztu eta harmonizatu nahi ditu. Gainera, Europako Ibilgailu Autonomoen Aliantza eratuko du «berandu baino lehen», eta bertan bildu nahi ditu teknologia hori garatzen ari diren enpresa guztiak —txiki zein handi—. «Aliantza erreminta boteretsu bat izango da Europako industrian mugen arteko proiektuak garatzeko». %7 Autogintza Europan. Autogintzak bilioi bat euro inguruko pisua du Europako ekonomian; barne produktu gordinaren %7, alegia. Zuzenean eta zeharka, 13 milioi europarri ematen die lana. Euskal Herrian ere sektore ekonomiko garrantzitsuenetako bat da.

EHE Euskal Herrian Euskaraz-ek astelehenean eman zuen albistea: goizaldean Tolosako tren geltokiko zinpeko guardia batek eraso egin zion gazte bati, mutilak hari euskaraz hitz egiteko eskatu ondotik. Irudiak ere zabaldu zituzten, eta lurrean gerarazita ikusten da gazte bat. Ez zegoen bakarrik, adiskide batekin zegoen, eta zer gertatu zen azaltzeko elkartu dira biak. Anonimoki mintzatu dira. Eman dituzte, hala ere, beraiei buruzko hainbat datu: 18 urte ditu batek, eta 19 besteak, Donostiakoak dira, eta EHEko kideak. Hitza hartu nahi dute halakoen gainean abisu emateko. Izan ere, lurrean mugitu ezinda eduki zuten gazteak ez du zalantzarik: agenteari euskaraz jarduteko eskatzeak eragin zuen portaera hura. «’Euskaraz’ hitza entzun, eta aurre egin zidan». Inauteriek sona handia dute Tolosan, eta, beste gazte askoren eran, han festa giroan ibili eta gero etxera bueltatu nahian zebiltzan bi gazteak; orduan gertatu zen dena. Goizaldeko ordu bata inguru zen, eta Donostiarako tren bat ateratzera zihoan, baina jendez gainezka zegoen. Hala ere, geltokiko arduradunen gomendioei kasu eginez, bagoietara hurbildu ziren gazteak. Azaldu dutenez, gerturatzeko esan zieten arduradunek, tokiren bat libre ote zen ikusteko. «Botoia sakatzen hasi ginen, atea irekitzen zen ikusteko». Zinpeko zaintzaile bat «garrasika» hurbildu zitzaien orduan, gaztelaniaz, oldarkor: «Ez al duzue ikusten itxita dagoela? Lehenago etorri behar zenuten! Orain izorra zaitezte!». Orduan gazteetako batek «lasaitzeko» eskatu zion, eta «euskaraz» egiteko. Eske horri erantzunez, «garrasika» jarraitu zuen guardiak, eta euskararen kontra mintzatu zen. Halaxe oroitzen ditu gazteak zaintzaileak esandakoak: «Euskara? Espainian zaude, eta espainieraz hitz egingo dizut, eta zuk espainieraz erantzungo didazu. Ez bazaizu gustatzen, izorra zaitez». Ustekabea izan zen gazteentzat erantzun gogorra hura. Ez zuten uste «eztabaida» huts zirudien horrek halako tankera har zezakeenik. Erantzun egin zioten gazteek: «Esan genion ez zeukala hori esateko eskubiderik». Gero eztabaidan aritu ziren beste tarte batez, eta guztia bere horretan amaituko zela uste zuten gazteek, baina ezustea hartu zuten berriz, guardiaren portaera ikusita: zaintzaile gehiagoren laguntza eskatzen hasi zen, eta lepotik hartu eta lurrean etzanarazi zuen «euskaraz» mintzatzeko eskea egin zuen gaztea. Hark esan du ez ziola zaintzaileari buru egin. Baina estualdia pasatu zuen; guardiaren zangoa bularraldean zeukan, eta ezin zen mugitu. Altxatzeko ahalegina egiten zuen bakoitzean, agenteak «bultza» egiten zion. Minutu luzeak izan ziren. Bientzat. Adiskidea ere zur eta lur zegoen: «Ezin genuen sinetsi gertatzen ari zena». Ordurako, beste zaintzaile bat ere agertua zen tokira. Azalpenik ez Behin guardiak gazteari zutik jartzen utzi zionean, kontu hartu zion gazteak hari: «Zein zara zu niri lepotik heltzeko?». Ez zuten inolako azalpenik jaso. Alde egin zuten bi zaintzaileek. «Ezer gertatu ez balitz bezala, eta desagertu egin ziren». Hurrengo trena hartu arte tarte luze bat egin behar izan zuten gazteek geltokian, eta guardiak ez zitzaizkien gehiago hurbildu. Ondoren ertzain batzuk ere agertu ziren. Zinpeko zaintzaileekin hitz egin zuten, baina ez ziren gazteengana hurbildu. Renferen tren geltokian gertatu zen dena, baina tren konpainiako komunikazio arduradunek esan dute ez dakitela deus: gertaeraren gaineko erregistrorik ez dago. Han inguruan zeuden lekuko batzuk gazteei hurbildu zitzaizkien, ikusitakoarekin harrituta, eta babesa eman zieten. Gazteek adierazi dute garrantzitsua dela gertatu zenaren berri ematea: «Euskararen aurkako erasoak egun gertatzen dira, eta jendeari jakinarazi egin behar zaio».

AEBetako presidente Donald Trump eta Errusiako Vladimir Putin prest leudeke Ukrainako presidente Volodimir Zelenskik atzo iluntzean egindako su etenerako proposamena onartzeko. Trumpek AEBetako Kongresuan bart egindako hitzaldian eman du horren berri, atzo Zelenskiren gutun bat jaso zuela jakinarazi ondoren. Dokumentu hori esku artean, hitzez hitz irakurri ditu Ukrainako presidenteak idatzitako pasarte batzuk: «Ukraina prest dago ahalik eta lasterren negoziazio mahaian esertzeko»; eta esan du «benetan estimatzen» duela mineralen akordioa sinatzeko eta negoziazioetan parte hartzeko Zelenski egiten ari den saiakera. Putinen baiezkoari buruz Kremlineko bozeramaile Dmitri Peskovek hitz egin du, egunero eman ohi duen prentsaurrekoan. Halere, gogorarazi duenez, Zelenskik 2022an sinatutako dekretu baten arabera Ukrainak debekatua du Errusiarekin negoziazioak abiatzea, hortaz, ez daki nola egingo dituzten eztabaida horiek. Ukrainako presidenteak «menia partzial baterako akordio bat» eskaini dio Putini. Moskuk nahi izanez gero, Kiev prest legoke aire eta itsaso bidezko erasoak eteteko; are, tregoaren lehen fasean preso trukea egitea ere jasotzen du eskaintzak. «Ez al litzateke ederra izango? Zentzurik gabeko gerra hau amaitzeko ordua da», esan du bart Trumpek, Zelenskik bidalitako gutunaren zati batzuk ahoz gora irakurri ondoren. Eta gero esan du «motibo asko» dituela Putin «bakerako» prest legokeela pentsatzeko. 3,5 Moskuk Ukrainan anexionatutako lurraldeetako zenbat milioi biztanleri eman dien errusiar herritartasuna. Moskuk Errusiako herritartasuna eman die Ukrainan anexionatutako lau eskualdeetako 3,5 milioi biztanleri, Errusiako Barne ministro Vladimir Kolokoltsevek gaur jakinarazi duenez. Donetsk, Luhansk, Kherson eta Zaporizhia dira lau eskualde horiek. Kongresuan egindako agerraldian, Trumpek apaldu egin du Kieven aurkako tonua; baina Europari dagokionez, azken egunetan bezain oldarkor agertu da. Ukrainaren aliatu europarrei aurpegiratu die Ukraina defendatzen baino diru gehiago gastatzen dutela «Errusiaren gasa eta petrolioa» erosten. AEBetako bi ganberen aurrean hitz egin bezperan, Ukrainara bidean zegoen laguntza militarra eten zuen Trumpek; egun berean, Europako Batzordeko presidente Ursula von der Leyenek planteatu zuen 800.000 milioi euro jartzea EBko estatu kideen gastu militarra handitzeko planerako. Etendako laguntza hori, hala ere, Ukrainara itzul liteke gutxi barru. Izan ere, Etxe Zuriko Segurtasun Nazionaleko aholkulari Mike Waltzek Fox News telebista kateari esan dionez, Trumpek blokeoa etengo luke Kievek «bakea lortzeko pausoak ematen jarraituz gero». AEBetako Kongresuko demokrata batzuk Trumpen aurkako kartelak eskuetan dituztela, bart, Washingtonen. JIM LO SCALZO / EFE Ukrainarako su eten posible baten aukera mahai gainean dagoenetik, hainbat herrialdek beren burua eskaini dute elkarrizketa horien topaleku izateko. AEBen eta Errusiaren ordezkaritzak Saudi Arabiako hiriburuan, Riaden, bildu ziren joan den hilean; aurreko astean, Ukrainako gerrarako akordio baterako negoziazioak Ankaran egin litezkeela jakinarazi zuen Turkiak; eta, gaur, eztabaida horiek Minsken, Bielorrusiako hiriburuan, egiteko prest agertu da hango presidente Alexander Lukaxenko. Balizko negoziazioen topalekua eta horien edukia bera zehazteko daude oraindik, baina Erresuma Batuko lehen ministro Keir Starmerrek eztabaida horietan «segurtasun bermeak» lehenestearen garrantzia azpimarratu du, gaur Komunen Ganberan egindako hitzaldi batean. Haren arabera, hori izango da Putinek menia haustea eragozteko modu bakarra. Bestalde, Londresek afera honetan izan dezakeen rola nabarmendu du, argudiatuta «harreman estua» dutela Washingtonekin, eta esan du ez dagoela zertan AEBen edo Europaren artean erabaki beharrik; kontrara, Ukrainaren aliatuek lerratuta egon behar dutela adierazi du. Starmerren ildo beretik jo du gaur gauean Frantziako presidente Emmanuel Macronek. Telebista bidez egindako adierazpenean iragarri du datorren astean bilduko direla «Ukrainaren bakea» ziurtatu nahi duten herrialdeetako agintariak, Parisen. Gainera, Errusiak 2030erako 300.000 soldadu gehiago izango dituela gaitzetsi du, eta Europako herrialdeek gastu militarra handitzearen garrantzia azpimarratu. Horiek horrela, jakinarazi zuen Frantziak «armada eta industria indartzeko» plan bat egingo duela datozen egunetan. Gainera, atea ireki dio arma nuklearrak «disuasiorako arma» gisa erabiltzeko debateari. Groenlandia eta Panama Ukrainako auzia alde batera utzita, Etxe Zuriko maizterrak azken asteetan kasik aipatu ez duen asmo bat ekarri du gogora: Groenlandia AEBetara anexionatzea. Trumpek ohartarazi du lurralde hori kontrolpean hartuko duela, «modu batera edo bestera», argudiatuta AEBen «segurtasun nazionala eta nazioartekoa» bermatzeko «beharrezkoa» dela Groenlandia beren parte izatea. Hori esan ondoren, hainbat promesa egin dizkie hango biztanleei: «Erabat errespetatzen eta babesten dugu zuen etorkizuna eta subiranotasuna erabakitzeko daukazuen eskubidea. Hori erabakitzen baduzue, besoak zabalik hartuko zaituztegu Ameriketako Estatu Batuetan». Eta gehitu du: «Babestu egingo zaituztegu»; «aberats egingo zaituztegu». Trumpen zabalkunde planak Groenlandiatik haratago doaz, Panamako kanala ere AEBena izango dela esan baitu: «Kanal hau amerikarrek eraiki zuten, amerikarrentzat, ez beste inorentzat. Halere, beste batzuek ere erabil dezakete». Txinan egoitza nagusia duen konpainia batek kanaletik gertu dauden bi portu saldu dizkio asteon AEBetako Blackrock enpresari, eta albiste hori pozez jaso du Trumpek, iritzita horrela Txinak «influentzia gutxiago» izango duela kanalean. «Ez genion kanala Txinari eman; Panamari eman genion, eta orain gurea dena hartuko dugu». Are, Etxe Zuriko maizterrak jakinarazi du dagoeneko hasi direla hori lortzeko lanean. Burlati eta irribarrez, iragarri du Marco Rubio Estatu idazkaria dela plan horren gidaria: «Zorte on, Marco. Zerbait gaizki ateratzen bada, orain badakigu nor izan den erruduna». TRUMPEN OHARTARAZPENA estatubatuarrei: «hAU HASI BESTERIK EZ DA EGIN» Bi hilabete ere ez dira pasatu Donald Trumpek AEBetako presidente kargua hartu zuenetik, eta, halere, ohiko duen tonuari eutsita, Kongresuan egindako agerraldian harro esan du beste administrazio batzuek lau edo zortzi urteetan baino «gauza gehiago» lortu dituela berak 43 egunean. Ohartarazi du bere agintaldia «hasi besterik» ez dela egin, eta are neurri gehiago hartuko dituela datozen hilabeteetan. Asmo horietako batzuk iragarri ditu bi ganberei zuzendutako hitzaldian: migrazioari dagokionez, jakinarazi du eskaera ofizial bat aurkeztu diola ganbera legegileari, funts federalak erabili ahal izateko «historiako deportaziorik handiena» egiteko. Etxe Zurian egin dituen aurreneko egunetan, Trumpek 37.660 papergabe deportatu ditu. Horrekin lotuta, Kongresuko bi ganberei eskatu die «mundu guztiari» zuzendutako zergen murrizketa bat onar dezatela. Gero, agerraldia baliatu du AEBetako presidente ohi Joe Bidenen agintaldiari kritika egiteko: «Bidenek ez zuen ezer egin arrautzen prezioaren igoerari aurre egiteko, eta gogor ari gara lanean horri buelta emateko». Trumpek adierazpen horiek egin dituenean, ordezkari eta senatari demokrata batzuek kartel batzuk erakutsi dituzte: gezurra mezua idatzita zuten. Behin baino gehiagotan erakutsi dituzte AEBetako presidentearen aurkako mezuak, eta momentu batzuetan txistu ere egin diote. Protesta gisa, Emakume Demokraten Caucuseko kideak arrosaz jantzita joan dira Kongresura; halere, Trumpek berdintasun eta aniztasun politiken aurka hartutako neurriak goraipatu ditu beste behin. «Gure herrialdea ez da woke-a izango hemendik aurrera».

CAF konpainiak 600 tren fabrikatzeko 3.500 milioi euroko kontratua lor dezake Belgikan

Erreforma fiskala airean, EH Bilduk eta PPk EAJren eta PSE-EEren azken testua errefusatu eta gero

Ostegunean ziren banatzekoak aurtengo Gaztea sariak, Bilboko Euskalduna Jauregian. Ekitaldia, baina, bertan behera utzi du zuzendaritzak, Gaztea irratiko langileek greba egingo dutelako. Sare sozialetan eman dute horren berri langileek eurek, sortu duten Instagrameko desGastea izeneko kontu berrian. Langileek salatu dutenez, Gaztea eta EITB Musikako langileen kategoria profesionalak ez ditu euren egunerokotasuneko eginbeharrak aitortzen. «Urteak daramatzagu gure egoeraren birplanteaketa eta gure lan kargak eta ardurek exijitzen duten kategoria eskatzen», gogoratu dute. View this post on Instagram A post shared by desGastea (@desgastea) Zuzendaritzaren «erabateko isiltasuna» kritikatu dute. Beharginen arabera, zuzendaritzak ez dio lan baldintzen auziari heldu nahi, eta ez du egoera eztabaidatzeko «inolako aurrerapausorik» eman. Hori dela eta, langileek grebara jotzea erabaki dute. «Enpresak nahiago izan du Gaztea Sariak ekitaldia bertan behera utzi (horrek sortutako albo kalte ekonomiko eta sozial guztiekin), arazoari irtenbide bat eman beharrean», ohartarazi dute. Eskaera argia egin dute langileek: amai dadila «Gaztea eta EITB Musikako lantaldeak jasaten duen prekaritatea eta diskriminazioa».