Azkoyen talde nafarrak Vendom erosi du eta sektorearen Europako buruan kokatu da. Konektibitatean eta ordainketa digitaletan eta telemetriako IoT soluzioetan Erdialdeko Europan liderra da Vendon.

Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak 60.000 sinadura baino gehiago bildu ditu bere aldarrikapenen alde. Sinadura horiek, Estatu osoan zehar jasotakoekin batera, Diputatuen Kongresuan entragatu eta erregistratuko dituzte, urriko erdialdera.

Iruñeko Tele Taxi zerbitzuak greba mugagabea abiatu du. Enpresak adostutakoa bete ezean, litekeena da nafar hiriburuko taxi zerbitzuak Sanferminetan jarduna etetea, ELA sindikatuak ohartarazi duenez. Langileen % 80 baino gehiagok parte hartuko du lanuztean.

Bizkaiko metalgintzako sektoreak hirugarren greba eguna izan zuen atzo, eta, lan hitzarmena berritzeko plataforma osatu duten sindikatuen ustez —ELA, LAB, CCOO eta UGT—, aurreko biak baino «arrakastatsuagoa» izan zen. Ostegunean %85eko erantzuna izan zuela esan zuten, eta atzokoan lantegi gehiagoren ekoizpena eten zuten. Hiru greba egun izan dira, eta ez dirudi aurtengo azkenak izango direnik. Udan FVEMekin akordio bat lortu ezean litekeena baita udazkenean gehiagotara deitzea, eta gaur-gaurkoz ez dute patronalarekin biltzeko datarik. Arabako metalgintzan, esaterako, hiru greba egunetara dago deituta irailerako, eta haien arrastoan doa Bizkaia.

FVEM patronalaren arabera, berriz, grebak %24ko erantzuna izan zuen, herenegun baino txikiagoa. Orduan %29koa izan zela esan zuen. Bizkaiko metalgintzako enpresen elkartearen arabera, enpresen %60k normaltasunez egin zuten lan. Sindikatuak, baina, ez dira iritzi berekoak, herenegun erritmo baxuagoan lan egin zuten enpresa batzuk atzo ez baitzuten ekoizpenik atera. Besteak beste, Artetxek eta ITP Aerok Zamudion duen plantak.

Greba egun lasaia izan zen oro har, eta ITPren lantegi hori dagoen industria parkean egon ziren eguneko istilu bakanak. 200 bat laguneko piketea enpresaz enpresa ibili zen, eta barrikadaren bat edo beste egin zuen. Liskarretako batean hiru ertzainek zuzi bat jaurti zuten, langile bat atxiki zuten eta grebalari talde handi bat oldartu zitzaien. Atxikitako langileak ihes egin zuen. FVEMek, bere aldetik, liskar horiek gaitzetsi zituen: «Greba eskubide bat da, baina lan egin nahi duenak presiorik gabe joateko eskubide bera du».

Eguerdian, grebalariek Bilboko erdialdera jo zuten, bertan baitzegoen deitua guneko manifestazioa. Ertzaintzak segurtasun operazio handia antolatu zuen, hainbat furgoneta eta istiluen aurkako agente ugarirekin. Horren aurrean, Polizia gutxiago, negoziazio gehiago! izan zen gehien errepikatutako oihua.

KPIari begira

Sindikatuek, izan ere, negoziatzeko borondate falta egozten diote FVEMi. Era berean, aurrez aurreko tratua eskatzen diote, orain arte eginiko bilerak telematikoak izan baitira. Bien jarrerak, gainera, urrun daude. Sindikatuek KPIaren araberako soldata eguneraketa eskatu dute, eta patronalaren eskaintza ez da %3ra iristen.

FVEMek, berriz, esan du ez duela negoziatzeko arazorik, baina lan itun berriak bi oinarri izan behar dituela: enpresen lehiakortasuna mantentzea eta enpleguari eustea, eta, haren iritziz, sindikatuak «aurkako norabidean doaz». Horiek hala, udazkena beroa izango dela dirudi. Hala aurreratu zuen behintzat Txema Rojo UGTko arduradunak: «FVEMek ez badu jarrera aldatzen, kalera irten beharko dugu. Borrokan jarraitzea beste biderik ez dago».

Abiada hartzea asko kostatu zaion arren, azkenean autoen elektrifikazioa urratsak egiten ari da. 2022. urteko lehen hiru hiruhilekoan Europako Batasunean matrikulatu diren autoen %10 erabat elektrikoak izan dira. Iazko epe beraren aldean auto horien salmenta %53,4 handitu da, ACEA Europako autogileen patronalaren azken datuen arabera.

Errumanian beste inon baino gehiago hazi da auto elektrikoen salmenta, iazkoa halako bost izan baita aurten, egia den arren oso maila apaletik hazi direla; orotara, 2.108 izan dira. Merkatu handien artean, Espainia nabarmendu da, %110 handitu baita iazko urte hasierarekin alderatuz gero. Frantzian, berriz, %42,7.

Kontinenteko auto merkatu nagusian, Alemanian, jada %13,4ko kuota dute auto elektrikoek, eta %16,4ra heldu da Herbehereetan. Frantzian, urteko lehen hiruhilekoan saldutako auto berrien %12 izan dira elektrikoak.

Kopuru horiek jaitsi egin ohi dira hegoaldera eta ekialdera eginez gero. Horrela, Italian %3,3ko kuota lortu zuten auto elektrikoek, eta Espainian, berriz, %4,4koa. Bi horietan oso nabarmena da hibridoen aldeko apustua. EBn, %25,1eko kuota izan dute hibridoek, baina kopuru hori %33,3ra iritsi da Italian, eta %28,4ra Espainian.

Europako Batasunetik kanpo badago ere, kasu berezi bat da Norvegiarena. Eskandinaviako herrialde horrek diru laguntza handiak ematen ditu auto elektrikoak erosteko, eta horiei esker aurten saldu diren autoen ia %83 izan dira elektrikoak, eta beste %7 hibrido entxufagarriak. Gasolina eta gasolioa darabiltenak %1 eskas bana dira.

Kopuru horietara iritsi gabe, auto elektrikoak aurten matrikulatutakoen %41,4 izan dira Islandian; %28,2 Suedian, eta %17,4 Danimarkan. Hau da, elektrifikazioa Eskandinavia aberatsean doa bizkorren, eta motelago hegoalde eta ekialde pobreagoan.

Diesela, %16,8 baizik ez

Auto mota horien hedapena erreketa motorra dutenen kaltetan gertatzen ari da. Oraindik orain gasolina erretzen duten autoak nagusi dira merkatuan —saldutako auto berrien %36 izan dira urtearen lehen hiruhilekoan—, baina haien kuota txikitzen ari da, beren salmentak %40 egin baitu behera.

Diesel motorren kuotak ere koska bat egin du behera, eta %16,8 baizik ez dira gaur egun. EBko merkatu nagusietan eroriko handiak izan ditu dieselak 2022aren hasieran: -%44,1 Frantzian, -%39,2 Italian, -%30,8 Espainian eta -%20,2 Alemanian.

Hain zuzen ere, aste honetan jarri diote heriotza data errekuntza motorrari: 2035etik aurrera, debekatuta egongo da Europako Batasunean gasolioa edo gasolina erretzen duen auto berririk erostea.

Eztabaida luze baten ondoren, asteazken goizaldeko lehen orduetan finkatu zuen data hori Europar Kontseiluak. Alemania izan zen eskatzailea, kontinente osoan auto industria boteretsuena duen herrialdea. Europa erdialdeko eta hegoaldeko beste gobernu batzuek 2040ra atzeratu nahi zuten erabakia, beren herrialdeetan autoen elektrifikazioa motelago doala argudiatuta, baina Alemaniaren iritziak pisu handia izan zuen, azken finean hangoak baitira autogile gehientsuenak (Volskwagen, Mercedes, BMW…).

Edonola ere, errekuntza autoak saltzeko azken urtea 2035a izateak ez du esan nahi urte horretara arte iraungo dutenik merkatuan. Izan ere, data hurbildu ahala, kontsumitzaileek interes txikiagoa izango dute halako auto bat erosteko, espero izatekoa baita beren balioa asko gutxituko dela bigarren eskuko merkatuan. Autogileek errekuntza auto gutxiago eskainiko dituzte hemendik urte gutxira, behin beren ekoizpen katea auto elektrikoak egiteko birmoldatzen dutenean. Hortaz, litekeena da errekuntza autoen amaiera 2030ko hamarkadaren lehen urteetan gertatzea.

Hiru urte daramatza behera egiten auto berrien matrikulazioak, eta laugarren urte bat egiteko bidean dago. 2022ko lehen erdian 14.062 auto berri saldu dira Hego Euskal Herrian, iaz baino %14,1 gutxiago. Gainera, ekaineko datuak eten egin du merkatuaren beherakadaren moteltzea, %16,3 jaitsi baitira salmentak. Autoen patronalek inflazio handiaren eraginari eta material batzuen faltak eragindako autoen eskasiari leporatu diote errua.

Beherakadak ez die motor guztiei modu berean eragiten. Asko ari dira jaisten diesel motorren salmentak (-%32,4), baita gasolinarenak ere (-%21,1). Horiek saldu dira gehien: 6.294 aurten. Lau puntu jaitsi da merkatu kuota urtebetean, %48,7tik %44,7ra.

Dieselaren gainbehera are nabarmenagoa da. Saldutako autoen %70 izatera iritsi ziren 2010eko hamarkadaren hasieran, baina ingurumenarekiko kezkak eta Volkswagen auziak —diesel motorren gas isuriak ezkutatzen aritu zen—, haien salmenta asko murritzarazi du azken urteetan. Aurtengo lehen sei hilabeteetan dieselaren kuota %13,9ra iritsi da: iazkoa baino ia lau puntu txikiagoa da.

Behetik gora doaz, berriz, motor alternatiboak deitutakoak, hau da, gasolina eta gasolioa erretzen ez dituztenak edo horiek soilik erabiltzen ez dituztenak. Urteko lehen sei hilabeteetan 5.811 saldu dira, iaz baino %5,7 gehiago. Haien merkatu kuota %33,6tik %41,3ra igo da, eta ez litzateke harrigarria izango urtea amaitzerako gasolinaren kuotaren gainetik geratzea.

Horietako gehien-gehienak hibridoak dira, hau da, errekuntza motor bat ez ezik, motor elektriko bat ere erabiltzen dutenak autoak motel doazenean. Baina, gutxika bada ere, ugaritzen ari dira motor elektrikoa besterik ez duten autoak. Urtea hasi denetik 1.618 ibilgailu elektriko saldu dira, iaz baino %33,8 gehiago —autobusak, furgonetak eta kamioiak barne—.

Mikrotxip gehiago

Auto salmentaren beherakadaren arrazoietako bat izan da autogileek ezin izan dituztela nahikoa ibilgailu egin, materiala falta zitzaielako, mikrotxip edo semieroaleak batez ere. Asteartean, Volkswagenek iragarri zuen mikrotxipen hornidura hobetzen ari zela eta horri esker urteko bigarren erdian ekoizpena handitzeko moduan izango zela. Eskasia hori arintzen ari dela ikusten da Euskal Herriko fabriketan ere, azken asteotan oso egun gutxi egon baitira geldi mikrotxipak falta zitzaizkielako.

Bi faktorek eragin dute hornidura hobea: ekoizleek produkzioa handitu dute eskari handia ikusita, eta Txinako hiri batzuetan oraintsu arte izan diren konfinamenduek eskaria txikitu dute.

Mercedes-Benz lantegiko zuzendaritzak bilerara deitu du enpresa-batzordea astearterako. Urkullu lehendakaria Alemanian Mercedeseko zuzendaritzarekin batzartu bezperarako jarri du hitzordua Gasteizko zuzendaritzak.

Gipuzkoako egoitzetako langileek “negoziazioaren blokeoa” salatu dute Adegiren aurrean. “Negoziazioa desblokeatzeko”, eskatu die ELA sindikatuak patronalei. Gipuzkoako adinekoen egoitzetako beharginek greba errepikatuko dute uztailaren 14an eta 15ean.

SMS bidez errentaren ordainketa simulatzen ari direla ohartarazi du Gipuzkoako Ogasunak. Ogasunak azaldu duenez, mezuaren igorleak “zerga administrazioaren plantak egiten ditu, eta errenta aitorpenaren ordainketa egiteko esteka bat ematen du”.

Hego Euskal Herriko herritarren % 15,35 pobrezia edo bazterketa arriskuan daude. Hala ere, Nafarroak Espainiako Estatuko tasarik txikiena du, % 14,7. Euskal Autonomia Erkidegoan, pobrezia eta bazterketa arriskuak gora egin zuen iaz, % 16an kokatuz. 2020an % 13,9ko portzentajea izan zen EAEn.