Beraz, eztabaidarik ez uztailean tasak %0,25 edo %0,50 igo behar dituen; puntu laurdena eta kito. Iragarpenarekin, gainera, merkatuan inor jokoz kanpo gelditzea eragotzi nahi izan du EBZk; horregatik iragarpena eta ez igoera atzo Amsterdamen (Herbehereak) egindako Gobernu Kontseiluan.
Hala ere, ziurtasun handiagoa eman nahian, irailean ere beste %0,25eko igoera espero dutela adierazi du banku zentralak, eta litekeena dela igoera hori handiagoa ere izatea. Uda osteko goratzea luzera begirako inflazio aurreikuspenen araberakoa izango da; iragarpenak egungoak bezalakoak badira, edo okerragoak, igoera handiagoa izango da, EBZk atzo aurreratu zuenez. EBZko presidente Christine Lagardek gehiago zehaztu zuen: 2024. urterako %2,1eko inflazioa aurreikusten jarraitzen badute irailean, tasak %0,50 igoko dituzte.
Eta, horrela, uztailaren 21eko bere bilkuran, tasa igoerarik gabeko 11 urteko aldiari amaiera emango dio Europako Banku Zentralak «inflazio oso altuari» aurre egiteko.
«Ez da urrats bat, bidaia bat da», adierazi zuen Lagardek bere agerraldian, azaldu nahian oso posible dela irailaren ondoren ere tasen igoera gehiago etortzea. Europako Banku Zentralak uste du igoera «mailakatu eta jarraituak» egokiak izan daitezkeela.
Edonola ere, urrats bat izanda ere, EBZk hartutako jarrera «urrats garrantzitsua» dela nabarmendu zuen Lagardek, banku zentraleko gobernu kontseiluak jarrera aho batez onartu duela esan baitzuen.
Izan ere, inflazioari heltzeko prest dagoela argi utzi behar zuen banku zentralak, ikusita zer panorama duen prezioen bilakaerarekin. EBZren beraren iragarpenen arabera, martxoko txostenean aurreikusitako maila guztiak goratuko ditu inflazioak: aurten %6,8ko urteko tasa izango da; 2023an %3,2ra apalduko da; eta 2024an, %2,1era, EBZren %2ko helburutik zertxobait gora.
Azpiko inflazioa ere bai
Jakina, prezioen igoera horretan eragin zuzena izan dute energia gaiek eta elikagaiek, baina azpiko inflazioa ere helburutik gora ikusten du banku zentralak hurrengo hilabeteetan: %3,3ko azpiko inflazioa iragarri du 2022rako, %2,8koa 2023rako, eta %2,3koa 2024rako.
Hazkunde ekonomikoari dagokionez, euroguneko ekonomiarentzat martxoan iragarritakoak baino hazkunde txikiagoak ikusten ditu EBZk barne produktu gordinarentzat 2022. eta 2023. urteetarako: %2,8koa eta %2,1ekoa, hurrenez hurren. 2024rako, ordea, martxoan ikusitakoa baino igoera handiagoa espero du: %2,1ekoa.
Hazkunde ekonomiko apal horri kalte egitea —tasak gehiegi edo bizkorregi igoz— ere bada beste kezka bat. Horregatik, Lagardek azpimarratu du hurrengo urratsak egiterakoan «aukera desberdinak» hartuko dituztela aintzat, eta beti «datuetan oinarrituta» ariko direla, «modu mailakatuan».
Zorra eta arrisku saria
Adi egon beharreko datu horietako bat izango da, adibidez, euroguneko herrialdeek pilatutako zorra, tasen igoerak zamatu egingo duelako pandemian pilatutako zorra. Ildo horretan, banku zentrala behartuta dago oso adi egotera Alemaniako bonuarekiko arrisku sariak agerian uzten duenari: arrakala handia dagoela euroaren herrialdeen artean.
Finantzaketarako arrakala, zatiketa hori murriztea izan da, hain zuzen, APP zorraren erosketa programaren helburua, zeinaren erosketak uztailaren hasierarekin etengo diren. Aurretik, martxoan amaitu zuen pandemian abiatutako PEPP erosketa programa ere.
Behin erosketa programak amaituta hegoaldeko herrialdeak arrisku sari handiegietara itzul daitezkeen kezka hor dago. Horri erantzunez, Europako Banku Zentralak atzo gogoratu zuen bere «diru politika behar bezala transmitituko» dela ziurtatzeko PEPP programaren epemugak berriz inbertitu ditzakeela, aktibo motekiko edota nazionalitateekiko «malgutasun osoz». «Ez dugu finantzaketa zatiketarik onartuko». Lagarde saiatu zen kategoriko agertzen, Mario Draghiren egin beharreko guztia hura ekarriz gogora. Baina, atzo behintzat, zor merkatuak ez zituen erabat konbentzitu.
SMI oinarri
«Bidezko diru sarrera baten truke ekoizpen jarduera jakin bat egiteko aukera ematen duena da lan duina. Eta, aldi berean, eskaini beharko ditu: segurtasuna lantokian, babes soziala, bilakaera pertsonal eta parte hartzeko aukerak, aukera berdintasuna. Integrazio soziala ere bultzatuko du». Hori da Enplegu Lege Berriak enplegu duinaren inguruan egin duen definizioa. Lanaren Nazioarteko Erakundeak eginikoan oinarritu dira egileak.
Teoriaz harago, SMIak ezarriko du soldata duinaren gutxieneko muga. Era berean, besteak beste, segurtasunean eta prebentzioan eragingo du, eta ez da baztertzen «adin galbaheak» egitea lan jakin batzuetan. Eta nola kontrolatuko da? Enpleguaren kalitatea aztertzeko ikuskaritza bat sortuko da, eta lan ikuskaritzarekin batera jardungo du. Era berean, indarrean jarraituko du lan baldintza kaskarrak salatzeko postontzi anonimoak.
Diagnostiko pertsonala
«Lanbidek prestakuntza, lan orientazioa eta berezko arreta jasotzeko eskubidea bermatu beharko du». Arreta horrek, era berean, «pertsonalizatua, egokia eta jarraitua» izan beharko du. Lege berriaren arabera, lan bila dabilen pertsonak zerbitzu guztiak jasotzeko eskubidea du. Bi hilabeteko tartean langabearen profilaren diagnostikoa eta harentzako enplegu plan bat egin beharko du Lanbidek, eta bertan sartuko dira formakuntza eskaintzak. Horrekin batera, eta, lan merkatuan hobeto gidatzeko asmoz, lan ibilbide osoaren erregistroa egingo da, Osakidetzako historia klinikoen parekoa. Langabeak haiei uko egiteko eskubidea du, baina prestazioak galtzeko arriskua du.
Arinago izateko asmoa
Enplegu Sailaren diagnostikoaren arabera, Lanbidek «arinagoa eta malguagoa» izan behar du, eta enpresen konfiantza bereganatu behar du langileak aurkitzeko erreminta eraginkor moduan ikus dezaten. Mendiak ezin izan zuen zehaztu iaz Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan eginiko kontratazio guztietatik zenbat egin ziren Lanbideren bidez. Testuak Lanbideren lan egiteko modua eraldatzea aurreikusten du. Eraldaketa hori bideratuko duen kanpoko enpresa bat kontratatuko dute, «txostena egiten den bitartean Lanbidek bere jardunarekin jarraitu behar duelako».
Euskal enplegu zerbitzuak 1.000 langile eta 43 bulego ditu, eta eraldaketa horretan «bulego bakoitzeraino» iritsi nahi dute. Era berean, Mendiak aipatu zuen DSBEaz arduratzea «zama» bat izan dela erakundearentzat lanaren aldetik, baina erabaki horrekin «asmatu» egin zutela. Era berean, Lanbide «zuzenbide pribatuko erakunde publiko» izatera itzul dadin nahi du. Lanbiden diharduten langile askok sare publikoko beste lanpostu batzuetara joan dira, eta aldaketak mugimendu horiek eragotziko lituzke.
Lan zerrendaren asmoa
Lege aurreproiektuan iragarri dute enpleguaren euskal sarea sortzea. Ahalik eta lan eskaintza gehien bateratuko lituzkeen zerrenda bakar bat izango du. Bertan ez lirateke eskaintza guztiak egongo, enpresak ezin direlako behartu bere lan eskaintza guztien berri ematera, ezta aldi baterako lan enpresak ere. Alemanian, esaterako, derrigorrezkoa da. Hori lortzeko eskumena Espainiako Gobernuak izango luke.
Aldiz, erakunde publiko guztiak sare horretan sartu nahi dituzte. Besteak beste, aldundiak eta udalerriak leudeke. Udalerrien kasuan, 20.000 biztanletik gorakoek herri mailako enplegu planak egitera behartuta egongo dira, baita 10.000 eta 20.000 biztanle artekoak ere, %10etik gorako langabezia tasa izanez gero.
