Olaberriako Arcelorren, Sestaoko ACBn, Michelinen, Mercedesen edo Arangureneko eta Hernaniko paper-fabriketan ekoizpena gelditu behar izan dute, argindarraren prezioaren gorakadagatik edo hornidura faltagatik.

Behargin bat hil da Baionan. Garabi bat gidatzen ari zela, erori egin da etxebizitza baten gainera eta gidaria hil egin da.

OLABERRIA. Argindarraren prezioa dela eta, Arcelor Mittalek Olaberrian (Gipuzkoa) duen lantegiak ekoizpena eten zuen atzo hamasei orduz. Enpresak azaldu duenez, egunero erreparatuko dio hurrengo egunean argindarrak izango duen prezioari, eta horren arabera hartuko ditu produkzioarekin lorturiko erabakiak. Arrazoi beragatik, aurretik ere egin dituzte produkzio etenak Olaberrian eta Bergaran. Taldeak Euskal Herrian dituen altzairutegi guztiak elektrikoak dira. Argindarra inoizko preziorik garestienean ordaindu zen atzo (545 euro MWh) eta pixka bat merkeago gaur (473 euro).

AEBak prest azaldu dira azkenengo urteetan beren etsai handienetakoak izandako bi herrialderi jarritako zigorrak altxatzeko: Venezuelako eta Irango ateak jo ditu petrolio gehiago ekoitz dezatela eskatzeko. Orain arte, Errusiako gasa eta petrolioa AEBek eta Europak ezarritako zigorrez libratu dira, Europak duen mendekotasun handiagatik. Baina azken egunetan ugaritu egin dira boikotaren aldeko ahotsak. Bada, AEBek Errusiako gasa eta petrolioa erosteari utziko diote, eta hasi dira beste merkatu batzuetan horren ordezkoa bilatzen. Erabakia sinbolikoa litzateke, inportatzen duen petrolio guztiaren %8 baino ez baita Errusiakoa; Europaren kasuan, %53.

Nicolas Maduro Venezuelako presidenteak eta Jen Psaki Etxe Zuriko bozeramaileak baieztatu dute bi gobernuetako ordezkariak asteburuan bildu zirela Caracasen, «agenda bateratu» bat adosteko, «segurtasun energetiko globalaren alde». Ez da xehetasunen berririk, baina onartu dute zehazki petrolioaz hitz egin zutela. Eta Maduro laguntzeko prest agertu da: «Petrolioaren merkatua egonkortzeko ekinaldietan parte hartuko dugu». Horren harira, esan du herrialdeak ahalmena izango lukeela bere ekoizpena eguneko hiru milioi upelera igotzeko. AEBek 2019tik ezartzen dizkioten zigorrak direla medio, eguneko 800.000 upel inguru ekoizten ditu orain.

Venezuelako Gobernuak ez du gaitzetsi Errusiaren inbasioa, baina Madurok bere azken agerraldian nabarmendu du «diplomaziaren, hitzaren eta egiaren garaia» dela, eta ezin dela egon «bakeari eragiten dion gerra baten alde».

Irango aukerari buruz, berriz, aurreko astean jakin zen IAEA Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziaren buruak herrialde horretako goi funtzionarioekin bildu direla, 2018an ezarritako debeku batzuk etetea aztertzeko. Akordioa lortuko balitz, Iranek 4,5 milioi petrolio upel ekoitziko lituzke eguneko; orain, 2,5-3 milioi ekoitz ditzake gehienez.

Shell, barkamen eske

Shell konpainiak, berriz, iragarri du «berehala» utziko diola Errusiako petrolioa erosteari, ez dituela eperako kontratuak berrituko, eta Errusiako konpainietan dituen aktibo guztiak salduko dituela. Joan den astean petrolio erosketa bat egin eta horren harira kritikak jaso ondoren hartu du erabakia.

Europako Batzordeak energia merkatuen inguruko jarrera aldatu du, eta prest agertu da argindarraren gehieneko prezioa «aldi baterako» mugatzeko. Gasaren «etengabeko» garestitzeak argindarraren prezioa igoarazi duen honetan, horri aurre egiteko behin-behineko neurri sorta bat aurkeztu du. Apiriletik aurrera sartuko lirateke indarrean, ACER energia arautzen duten erakundeen lankidetza agentziari agindu dion txostenaren ondorioak jasotzean. Epe motzeko neurriekin batera, Errusiako gasarekiko mendekotasuna txikitzeko nahia ere plazaratu du.

Argindarraren prezioak markak hautsi ditu berriz ere. Ukrainako gerrak gasa garestitu du, eta, haren eraginez, sistema marjinalistaren lotsak azaleratu dira. Hego Euskal Herrian, 545 euro ordaindu zen megawatt-ordua batez beste atzo, eta, Ipar Euskal Herrian, 540 euro. Arazoak Europa osoa astindu du, eta EBk hura konpontzeko «erreminta kutxa» adostu du.

Preziorik garestienak mugatzeko estatuen ahalmena da deigarriena. Dena den, batzordeak zehaztu du «aldi baterako» eskubide bat litzakeela, «larrialdi egoera» bati aurre egiteko onartua. Beste neurri bat izan daiteke, esaterako, enpresa elektrikoen irabaziei behin-behineko zerga gehigarriak ezartzea. Espainiako Gobernua neurri hori indarrean jartzen saiatu zen iazko abenduan, eta asmoa urardotu behar izan zuen, argindar konpainien presioaren eraginez.

Gas gutxiago erabili

Epe luzera, Errusiako gasarekin duen mendekotasuna txikitu nahi du EBk. Horretarako, trantsizio ekologikoa «bizkortuko» du, gas biltegiak handituko ditu, eta gas hornitzaileak dibertsifikatu. Europak kontsumitzen duen gasaren %40 Errusiatik dator, eta hori zama handiegia da, Ursula von der Leyen batzordeko presidentearen ustez: «Independentzia behar dugu Errusiaren gasarekiko. Ezin gara fidatu esplizituki mehatxatzen gaituen hornitzaile batekin».

Europak %30 gas gutxiago kontsumitu nahi du urtero, eta, bide horretatik, 2030erako bi heren murriztuko luke Errusiako gasarekin duen mendekotasuna. Alderatzen jarrita, iaz 155.000 milioi metro kubo erosi zizkion Errusiari, eta EBren asmoa da zortzi urte barru gas kontsumo osoa 100.000 milioi metro kubokoa izatea. Horretarako, apirilean lege proposamen bat aurkeztuko du, zeinaren arabera urriaren 1erako kontinenteko gas biltegiek %90ean egon beharko baitute. Arau hori betetzeko, estatuen arteko kontrol eta elkartasun printzipio batzuk ezarriko ditu.

Eta nola aplikatuko da printzipio hori? Besteak beste, estatuek gasa elkarrekin erosteko modua emanez, eta hornitzaileekin harremanak erraztuz. Batzordeak zehaztu duenez, datorren negurako 500.000 milioi metro kubo gas likidotu inportatu ditzake Qatarretik, AEBetatik edo Afrikako ekialdeko herrialdeetatik.

Arcelor Mittalen Olaberriko lantegiak ekoizpena eten du energiaren prezioaren igoeragatik. Arratsaldean erabakiko dute asteazkenetik aurrera ekoizpena berriro martxan jarriko duten ala ez. Energiaren prezioaren arabera hartuko dute erabakia, enpresako iturriek jakinarazi dutenez.

Arcelor Mittalen Olaberriko lantegiak ekoizpena eten du energiaren prezioaren igoeragatik. Arratsaldean erabakiko dute asteazkenetik aurrera ekoizpena berriro martxan jarriko duten ala ez. Energiaren prezioaren arabera hartuko dute erabakia, enpresako iturriek jakinarazi dutenez.

MasMovilek eta Orange Espainiako merkaturako itun komertzial bat abiatu dute. Bi telekomunikazio enpresek iragarri dutenez, Espainian negozioak konbinatzeko negoziazio prozesua hasi dute. Akordioak Orangeren kontrolpean egongo litzatekeen salmenta eskaintza publiko bat egiteko aukera jasotzen du.

Nazioarteko merkatuetan gasak markak hautsi ahala, zenbait marka puskatzen ari dira Europako argindarraren merkatuetan. Iberiar penintsulako merkatuan 442 eurora iritsi zen megawatt-ordua merkatu arautuan dauden Hegoaldeko herritarrentzat, inoizko preziorik garestienera. Baina hori gutxi da gaur izango duenarekin konparatuta: 545 euro MWh. Iluntzeko zortzietatik bederatzietara 700 eurora helduko da.

Horri aurre egiteko neurriak iragartzekoa da gaur Europako Batzordea; Espainiak eta Frantziak askotan eskatu dioten moduan, baliteke neurrietako bat izatea gasaren prezioa kentzea pool edo handizkako merkatuko prezioa erabakitzen duten aldagaietatik, edo haren pisua gutxitzea.

Duela bi aste Errusiak Ukrainan hasi zuen gerrak energiaren prezioaren gorakada eragin du, argindarrarena, gasa naturalarena nahiz petrolioarena. Brent petrolio-upelaren prezioa 123,21 dolarrera iritsi da, gas naturalarena 270 eurora eta argindarrarenak 400 euroko langa gainditu du.