PARIS. Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen (OCDE) petrolio erreserbak azken zazpi urteetako txikienak dira egun. Nazioarteko Energia Agentziak (NEA) jakinarazi duenez, abenduan 60 milioi murriztu zen OCDEk biltegietan duen petrolioa, 255 milioi upeleraino. Kopuru hori azken bost urteetako batezbestekotik behera dago.

NEAren urtarrileko txostenaren arabera, arrakala handia dago OPEPen ekoizpen errealaren eta bere buruari ezarritako helburuen artean. Horren eraginez, upela 90 dolarretik gora dago egun. 2014az geroztik langa hori igarotzen duen lehen aldia da. Urtarrilean %15 garestitu da, eta, NEAren iritziz, gorako bidean jarraituko du.

NEAren ustez, baina, egoerak badu konponbidea,: horretarako, Saudi Arabiak eta Arabiako Emirerri Batuek gehiago ekoitzi beharko lukete, eta badute ahala. OPEPen murrizketak desagertuko balira, erakundeak 6,3 milioi upel gehiago ekoitzi ahalko lituzke egunean, egoera baretzeko adina.

Petronorren ordezkaritza duten bost sindikatuek lau eguneko greba deialdi bateratua egin dute. Langile azpikontratatuen baldintzak hobetu nahi dituzte, eta zuzendaritza horretara behartzeko lanuzteak egingo dituzte otsailaren 24an eta martxoaren 3an, 10ean eta 11n. Enpresak ostegunean jakinarazi zuenez, otsailaren 15ean 50 eguneko ekoizpen jaitsierari ekingo dio Muskizko (Bizkaia) findegiak, eta erabaki horrekin lotura du deialdiak.

ELAk, LABek, CCOOk, UGTk eta ESK-k bat egin dute eskaeran. Azaldu dutenez, elkarrizketa mahaia batzeko ahalegina egin dute, baina, haien iritziz, «Petronorrek eta azpikontratetako arduradunek ez dituzte langileen lan baldintzak hobetu nahi». Azken urtea gatazkatsua izan da findegian. Hainbat greba egun izan dira, baita salaketak eta epaiketak ere, eta, talka horien ondorioz, bi aldeen arteko harremana ez dago bere onenean.

Azpikontrataturiko langile guztien lan baldintzak erregularizatzeko balioko duen kontratu lotesle bat nahi dute sindikatuek. Akordio horren bitartez, bi helburu lortu nahi dituzte: batetik, lanpostu gehiago ez galtzea; eta, bestetik, langile finkoen eta azpikontratatuen baldintzen arteko ezberdintasunak ezabatzea. Subrogazioaren aldarria ere egin dute sindikatuek, lan baldintzei eutsiz, eta langintza bakoitzeko sektore lan ituna errespeta dadila eskatu dute.

Greba egiten bada, egun horietan findegia bere ahalaren %50ean arituko da, hilaren 15ean urteroko mantentze etenaldia hasiko baitu. Petronorrek mila langile ditu, eta 1.400 ere izaten dira lan askoko egunetan. Grebek, normalean, ez diote eragiten mantentze arloari, Eusko Jaurlaritzak %100eko gutxieneko zerbitzuak ezartzen baititu.

Hori gertatu zen, besteak beste, iragan ekainean eginiko bederatzi eguneko grebaldian. Protesta hartan, liskar ugari izan ziren, eta Ertzaintza langileei oldartu zitzaien. Enpresak deituriko aldi baterako erregulazioa legez kanpokoa zela salatu zuten langileek, eta gero arrazoia eman zieten epaitegietan. Langile batzordeko kideak Eusko Legebiltzarrean egon ziren iazko azaroan, egoera salatzeko.

58 milioi euro

Mantentze lanen etenarekin batera, Petronorrek berritze lanak egingo ditu azpiegituran. 58 milioi euro gastatuko ditu, besteak beste, energia gutxiago erabiltzen duten sistemak instalatzeko. Era berean, bigarren aldiz ikuskatuko du koke planta osoa —2011n jarri zuen martxan—. Eteneko lanetarako 40 enpresa kontratatuko ditu Petronorrek.

Bien bitartean, Petronorrek azpiegitura berrietan lanean jarraitzen du. Jakina da Abantoko (Bizkaia) energia parkera eramango dituela bulego nagusiak. Bilboko portuan ere orube bat erosi du, erregai fosilen hidrogeno bidezko findegia eraikitzeko. Gaur egun, portuko bezero nagusia da Petronor, eta, enpresaren datuen arabera, %9,7ko pisua du Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ekoizpenean.

AFM makina-erremintako patronala pozik dago 2021. urteak utzi dituen emaitzekin. Zailtasunak zailtasun, iazkoa «urte ona» izan dela azpimarratu du Xabier Ortueta klusterreko zuzendari nagusiak. Sektorearen fakturazioa %15,4 handitu da, eta pandemian galdutakoaren zati handi bat berreskuratu du: «Jauzi nabarmena ikusi dugu pandemiaren lehen sei hilabeteetan bizitako bat-bateko beheraldiaren ondoren».

Makina-erreminta oinarrizko sektorea da euskal industriarentzat, eta pandemiaren gordinenean lurrikara handi bati aurre egin behar izan zion. Autogintzaren geldialdiak aurrena eta COVID-19aren krisiak ondoren, ataka larrian utzi zuen sektorea, ia eskaririk gabe geratzeraino. Ari da suspertzen, edonola ere, eta iazko emaitzak dira horren erakusgarri.

Sektoreak 1.528 milioi euroren salmentak izan ditu 2021ean, eta horietatik 1.204,38 milioi esportazioak izan dira. Hain zuzen, kanpoko salmenta horiei esker hazi da hainbeste: %19,72 egin dute gora. Hauek dira euskal enpresen produktu gehien jaso dituzten herrialdeak: AEBak (%10,6), Txina (%9,8), Alemania (%9,7), Italia (%8,5), Frantzia (% 5,8), India (%5,5), Turkia (%5,1), Mexiko (%4,3), Portugal (%3,9), eta Erresuma Batua (%2,9).

Azpisektoreka, ordea, badira aldeak. Hau da, susperraldia ez da berdin antzeman enpresa guztietan. Esaterako, harroketa makineriarekin aritzen diren enpresek %19,82 handitu dituzte salmentak, 670,27 milioi euroraino, eta pandemia aurreko datuak gainditu dituzte. Bereziki, fresaketa sektorearen datu onak azpimarratu ditu patronalak, liderra bilakatu baita, nola teknologian hala merkatu kuotan

Aldiz, deformazioan aritzen diren enpresen fakturazioa % 3,53 apaldu da, eskaera kopurua hobetu duten arren. Autogintza eta aeronautika guztiz lehengoratu ez izanak moteldu du susperraldia, Ortuetak azaldu duenez.

Ziurgabetasuna atzerrian

Mundu zabaleko merkatuetan zalantza eta ziurgabetasun handiak daude oraindik ere, eta, AFMk ohartarazi duenez, horrek sektorearen bilakaeran eragin dezake. Ukrainako krisi geopolitikoa, zenbait osagai falta, eta energiaren eta garraio kostuen garestitzeak aipatu ditu horien artean. «Orain, jarduerari eta marjinei eutsi behar diegu, berrikuntzan eta digitalizazioan inbertitzen jarraitu ahal izateko, testuinguru nahasi eta inflazionista batean: hori da gure erronka nagusia», iragarri du Cesar Garbalena AFMko presidenteak.

Euskal Herriko eta Espainiako merkatuei dagokionez, berriz, galdutakoaren zati bat berreskuratu bada ere, patronalak aitortu du oraindik bere ahalmen osotik «urrun» daudela. Halere, baikor azaldu da aurreikuspenei begira, eta uste du zenbait alorretan pandemia aurreko emaitzak ere hobetuko dituela. Izan ere, sektoreak nabarmen handitu du eskaera zorroa iazko urtearen amaieran: % 29,42 handitu da 2019ko datuekin alderatuz gero, eta %69,20 «ezohiko» 2020 urtearen aldean. Uste dute aurten ere joera horri eutsiko diotela.

Biurtekoaren zain

Barne merkatua suspertzeko itxaropen guztiak makina-erremintaren biurtekoan ditu jarriak sektoreak. Ekainaren 13tik 17ra egingo dute, Barakaldoko BECen (Bizkaia). 2020an ziren egitekoa, baina, pandemiaren ondorioz, bertan behera utzi behar izan zuten azkenean. Aurten berreskuratuko dute. «BECeko eta AFMko talde bateratua lanean ari da BIEMH 2022 azoka industria berriz biltzeko gunea izan dadin», adierazi du Ortuetak: «Erakusleiho bikaina dugu salmentei bultzada emateko».

Gorenak errefusatu egin du Osakidetzako medikuei 20 minutu ematea kutsatzeetatik babesteko garbiketarako. Sindikatuek eskatuta aztertu du gaia. Covid-19aren eta beste arrisku biologiko batzuengandik babesteko medikuei garbiketarako 20 minutu ematea eskatzen zuten.

Bizitzeko gutxieneko diru-sarreraren transferentzia burutzeko bilera asteazkenean egingo dute. Espainiako Gobernuak eta Jaurlaritzak desberdintasun teknikoak aztertu eta eztabaidatuko dituzte, behin betiko akordioa ixteko eta transferentziaren balorazio ekonomikoari buruzko lanak egiten hasteko.

Makina-erremintaren sektoreak pandemia aurreko fakturazio datuak gainditzea espero du aurten. AFM Espainiako Makina-erremintaren Ekoizleen Federazioak 2021eko emaitzen eta sektorearen aurreikuspenen berri eman du. “urte ona”, baina sektorearen arabera “nahiko desberdina” izan dela nabarmendu du.

Frantzian 14 erreaktore nuklear berri eraikitzea proposatu du Macronek. Frantziako presidenteak energia nuklearra sustatu nahi du datozen urteetarako, elektrizitatearen barne-ekoizpena bultzatzeko estrategia baten baitan.

Sektoreak neurri sorta bat proposatu dio Espainiako Gobernuari, besteak beste, sukursalek arreta pertsonalizatuagoa eskaintzea, bai aurrez aurre baita telefono bidez, edo kutxazainak edo aplikazio mugikorrak eskuragarriagoak egitea.

PSE-EEk eta EH Bilduk akordioa lortu dute Iruña Okan 2022ko aurrekontuak onartzeko. EH Bilduren bozeramailea pozik agertu da “pertsonak erdigunean jarri eta trantsizio energetikoan aurrera egitea ahalbidetzen duen” akordioa lortu dutelako.

Sindikatu baten indarra bi modutara neur daiteke: hauteskunde sindikaletan lortzen dituen ordezkarien arabera eta hileroko kuota ordaintzen duten afiliatuen arabera. Arlo batean zein bestean gora egin duela nabarmendu du LABek, eta duela bost urteko «sindikalismoa birpentsatu» eta sektore berrietara gerturatzeko urratsarekin lotu du.

Atzo zabaldutako datuen arabera, LABek 2017az geroztik %12,4 handitu du afiliatuen kopurua. 2021. urtea 46.178 kiderekin amaitu du: bost urte lehenago baino 5.095 gehiagorekin.

Gainera, kide berrien artean %56 emakumeak izan direla nabarmendu du Izaskun Garcia Bordagarai LABeko Antolakuntza idazkariak, «sindikatuaren antolaketa eta ekintza sindikalean egindako urrats feministen ondorio». Industriako eta sektore publikoko gotorlekuak alde batera utzi gabe, azken urteetan sindikatu abertzaleak zerbitzuetara ere zabaldu du begirada, han baitaude, oro har, baldintzarik prekarioenak. Sektore horretan emakumeak dira gehiengo, eta horrek azaldu dezake emakumeen afiliazioa gizonena baino gehiago handitu izana.

Kuota sistema berria

Bilbon egindako agerraldian, Igor Arroyo LABeko idazkari nagusiaren albokoak azaldu zuen diru sarreren araberako kuota sistema berri bat indarrean jarri dutela, hilero ordaindu beharrekoa ez dadin muga bat izan sindikatuaren zerbitzuak eta babesa jasotzeko. «LAB langile guztiontzako tresna eraginkorra izan eta LABen afiliatzeak denon eskura egon behar du», adierazi du Arroyok.

Horrela, 2.000 eurotik gorako soldata dutenek apur bat gehiago jarriko dute, eta gutxiago soldata txikiagoak dituztenek. Gehienez, hilean 21,33 euroko kuota ordainduko dute hilean 2.001 eurotik gorako soldata edo pentsioa dutenek; 18,30 euroko kuota izango dute 1.201-2.000 tartean daudenek; 13,66 eurokoa 965-1.200 euro artekoek; 9,11 eurokoa 706 eta 965 euro artekoek; eta bost eurokoa 706 eurotik beherako errenta dutenek.

«Ideia honek harremana du sindikatuen muinarekin. Sindikatuak badira langile bakoitzaren egoerari konponbidea emateko tresna. Baina sindikatuek, batez ere, langileon arteko elkartasuna praktikan jartzeko eta klase gisa ahalduntzeko tresnak behar dute izan», azaldu zuen Arroyok. Sindikalizatzeko deia egin die langileei, «langile klase osoaren eskubideak defendatzeko».

LABek ez ezik, ELAk ere gardentasunez jokatzen du bere kideei buruzko informazioa zabalduta. Azaroan egin zuen bere azken kongresua sindikatu horrek, eta orduan azaldu zuen azken lau urteetan 2.000 afiliatu berrik eman dutela izena, eta batzarrera 100.925 afiliaturekin iritsi zela. Krisi ekonomikoak eragindako enplegu galeraren ondorioz, 98.960 afiliaturekin egin zuen 2017ko bilera orokorra, baina dagoeneko eten du joera hori, eta 100.000 afiliatuen langa igaro du berriz. Dena den, oraindik urrun du 2008ko kopurua, 109.318 afiliatu zituen orduan, eta 2012kotik behera dago: 105.312 afiliatu.

Hauteskunde sindikalak

Ordezkaritza sindikalari dagokionez, LABek nabarmendu du azken bost urteetan gehien handitu den sindikatua dela. Zehazki, 433 ordezkari gehiago ditu 2017an baino, 4.668 guztira. Ehunekoetan, %18,13tik %19,24ra igaro da Hego Euskal Herri osoan.

Gutxiago bada ere, tarte horretan hazi egin dira ELA (%36,15etik %36,33ra) eta CCOO (%20,15etik %20,22ra) ere. Lau sindikatu nagusien artean pisua galdu duen bakarra UGT da, baina ez asko (%14,43tik %14,31ra), azken urtean kuota handitzea lortu baitu.

Hain zuzen ere, azken kopuru horri erreparatu dio UGT-Euskadiko idazkari nagusiak, Raul Arzak. BERRIAri iaz eskainitako elkarrizketan, Arzak ziurtatu zuen sindikatuak eten egin zuela azken urteetako beheranzko joera, eta atzo zabaldutako datuek adierazpen hori baieztatu dute.

Hain zuzen ere, UGTk 1.892 ordezkari ditu Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako lantegietan, 2020 amaieran baino 126 ordezkari gehiago. Portzentajeetan, %10,19tik %10,56ra igo da. Bizkaian eta Gipuzkoan sindikatu handienetan laugarrena da UGT, baina Araban hirugarren da, LABen aurretik.

Aldi berean, hiru lurralde horietan azken urtean pisu erlatibo pixka bat galdu dute sindikatu abertzaleek: 0,29 puntu portzentual jaitsi da ELA, eta 0,05 puntu LAB. Nolanahi ere, nagusitasunari eusten diote: alde handiz, ELAk du ordezkari gehien (%40,98), eta LAB da bigarrena LAB (%19,85), CCOOren aurretik (%18,71).

Zenbaki horiek ongi ikusi ditu Arzak: «Langileak ikusten ari dira sindikatu eredu bat negoziatzen duela, mobilizatzen duela, akordioak lortzen dituela, eta langileen baldintzetan eragina duela».

Nafarroan, berriz, nagusitasunari eusten dio CCOO-UGT bikoteak, baina urrun dute ordezkaritzaren erdia baino gehiago zuten garaia. Zehazki, UGT da ordezkari gehien duen sindikatua (%24,58), baina gerturatu egin zaizkio CCOO (%24,16), ELA (%22,85) eta LAB (%17,29).