Abenduko argindarraren faktura inoizko garestiena izango da tarifa arautua duten erabiltzaileentzat: 119 euro. Argindarraren prezioa % 24 igo da azaroko datuekin alderatuta, eta inoizko garestiena izango da abenduan.

Inflazioa % 6,7ra igo da abenduan, 29 urteko tasarik altuena. Indizea % 1,3 igo da abenduan eta 1992ko martxotik izandako daturik altuena da. Urtetik urterako joerari dagokionez, nabarmentzekoa da elektrizitatearen prezioen igoera.

Ostalaritza sektorea neurri berrien aurkako helegite bateratua prestatzen ari da. Ostalaritzako edukiera eta ordutegiak murrizteko neurriek haserrea piztu dute sektorean. Zigorraren ondoren kalte-ordainak ez datozela salatu dute. Baterako helegitea iragarri dute elkarteek.

EAEko patronalak “hazkundea” iragarri du, baina “ziurgabetasunik gabe”. Datorren urtean pandemia aurreko BPGren maila berreskuratzea espero du. Era berean, langabezia tasa % 8ra jaistea aurreikusten dute, pandemia aurretik zegoena baino gutxiago.

Bizkaiak eukaliptoaren hedapena 2025era arte geldiarazteko araua izapidetu du. 2025eko abenduaren 31ra arte, xedapen hau indarrean sartu aurretik onartutako eukaliptodun baso-berritzeak baino ez dira baimenduko.

Espainiako Gobernuak astearte honetan onartuko du patronalarekin eta UGT eta CCOO sindikatuekin adostu zuen lan-erreforma berria lege-dekretu bidez. Alabaina, Kongresuan ERC, EH Bildu eta EAJ bezalako taldeen babesa beharko du egitasmoa aurrera ateratzeko.

«Ez badira prezioak igotzen, berriro ikusiko gaituzue». Atzo eguerdian, Nafarroako EHNEk eta UAGNk elkarrekin protesta egin zuten Iruñeko Buztintxuri auzoko Mercadonaren aurrean, eta Fermin Gorraiz EHNEko presidenteak ohartarazi zuen ez direla hor geratuko baldin eta euren aldarrikapenak aintzat hartzen ez badira. Izan ere, azken urtean pentsua %30 garestitu zaie esnearen alorrean aritzen diren baserritarrei, eta, horri argindar edo erregai kostuen igoera gaineratuz gero, oraintxe «galerekin» ustiatzen dute abeltzainek esnea. Egun, industriak 32-37 zentimoan erosten die, eta sindikatuek nabarmendu zuten jarduera errentagarri egiteko «prezio duina» 40 eta 42 zentimo artekoa dela.

Euskaraz eta gazteleraz, Pentsuak jaten gaitu eta Distribuzioak kateatzen gaitu zioten kartelei heldurik, ehun abeltzain inguru elkarretaratu zen Berriozarren eta Iruñearen artean dagoen Mercadonan. Mahai baten gainean, supermerkatuetan saldu ohi diren hainbat markatako esne tetrabrikak jarri zituzten, zeinak kontsumitzaileei litroa 70 zentimotik beherako prezioetan saltzen zaizkien. Kostuen igoeraz harago, sektorea oso haserre dago merkataritza eta banaketa arloko enpresen jarrera ez delako aldatu.

Egun, Hego Euskal Herrian 398 abeltzain aritzen dira sektorean Nafarroan, zehazki, 146. Azken datuen arabera, batez besteko adina 50 urte da Nafarroan. Nekazaritza sindikatuek ohartarazi zuten balitekeela sektorearen gainbehera areagotzea 2022an, egoera «bideraezina» delako, eta bere horretan jarraituz gero etxaldeek ez dutelako iraungo «bizpahiru hilabete» baino.

Prezioen mahaia

Horrelako egoera bati aurre egiteko, indarrean sartu zen, 2020an, elikagai katearen legea Espainian. Ekoizlearengandik bezeroarenganainoko hornidura katean gehiegikeriak eragozteko onartu zen, eta bi sindikatuek atzo aldarrikatu zuten esnearen sektorean «bete-betean» sartu beharko litzatekeela. Bariainek nabarmendu zuen legea aplikatzeko ardura Nafarroako Gobernuari dagokiola. Horregatik, prezioen mahaia antolatzeko eskatu dute. Bertan ordezkaritza izango lukete esne industriak, abeltzainek, banaketa alorrak eta garraio sektoreak, eta bakoitzak bere kostuak mahai gaineratu beharko lituzke, kate osoan errentagarritasuna bermatzeko.

Gorraizen arabera, ekoizleentzat, prezio duin baten marjina 40 zentimotik gorakoa da gaur egun. Irizpide hori esnearen kate osoan aplikatuz gero, bezeroen poltsikoek apenas nabarituko luketen, Gorraizen arabera. Urtean, herritar batek batez beste 70 litro kontsumitzen ditu, eta igoera txikia litzateke: «Horrek esan nahiko luke 10 zentimo inguru igoko litzatekeela salneurria. Kate osoan lehen sektorearentzat, garraiolarientzat eta banaketa sektorearentzat esnea errentagarri izan dadin, herritar batek urtean zazpi euro gehiago ordainduko lituzke. Ez da inongo erokeria. Hori barneratzen erraza da», azaldu zuen.

«Zentzugabekeria»

Felix Bariainen arabera, arazo nagusietako bat da merkataritza talde handiek bezeroak erakartzeko baliatzen dutela esnea, eta batik bat marka zuriko esne markak merkaturatzen dituztela.«Marka horiek abeltzainak eta esne ustiategiak erailtzen ari dira zuzenean. Haien erruz, itxi egingo dira». Haren ustez, apaletan 70 zentimotik beherako esneak saltzea «zentzugabekeria handia» da, eta ikuskatzaileek horren aurka egin beharko lukete. Bariainek salatu zuen enpresa handi horiek gizarte erantzukizunaz hitz egiten dutenean «gezur handi bat» dela hori.

Espainiako Gobernuak lan-erreforma aldatu du, baina haren bazkideek Kongresuan aldatu nahi dute. Kontratuen erregulazio berriak, hiru hilabete barru indarrean sartuko denak, kontratu finkoa orokortu eta oso arrazoi zehatzetara mugatuko ditu aldi baterakoak.

Jaurlaritzak covid funtseko 188 milioi euro banatuko dizkie lurralde historikoei. Horietatik 30,4 milioi Arabarentzat izango dira, 94,79 milioi Bizkaiarentzat eta 62,9 milioi Gipuzkoarentzat.

Gasteizko plataforma logistikoa handitu eta egokitu egingo dute, salgaien garraioa hobetu eta abiadura handiko trenarekin lotzeko. Adif Espainiako trenbide azpiegiturak kudeatzen dituen erakundeak lizitatu ditu obra horiek egiteko kontratuak, eta 38,5 milioi euroko kostua izango dute lanek. Plataforma logistikoaren lanek 32 milioi euroren kostua izango dute, eta segurtasun eta komunikazio sistemak atontzeko lanek, 6,5 milioi eurorena. Europako Next Generation funtsekin finantzatuko dute obraren zati bat.

Salgaien garraioa antolatzeko eta garraiobide ezberdinetatik iritsitakoak koordinatzeko erabiltzen dira plataforma logistikoak, eta Jundizen bada halako bat gaur egun. A-1 autobidearekin eta trenbide sarearekin loturak ditu, eta Eroskik eta Mercadonak han jarri dituzte beren zentro logistikoak azkeneko urteotan. Panatonni enpresak ere erosi ditu lursail batzuk han.

Adifek onartutako obrekin, Jundizko plataforma hori handitu eta egokitu egingo dute, eta tren lasterraren azpiegiturarekin lotuko dute. Adifen hitzetan, «korridore atlantikoari zabalera estandarrarekin [Europakoarekin]» lotuko zaion lehen plataforma logistikoa izango da.

Hego Euskal Herriko trenbideek Europakoek baino zabalera estuagoa dute; AHT abiadura handiko trenak, berriz, Europako zabalera, edo estandarra. Jundizko plataforma egokituta eta lotura trenbide zabalera estandarrekin eginda, salgaien garraioa erraztu nahi dute, eta Europarekin lotura azkarragoak egin. Espero dute hamasei hilabetean obrak bukatuta edukitzea.

Treneko lotura hori errazteko, aurrena Jundizko tren loturan hirugarren bide bat ezarriko dute, salgaiak jasotzeko eta bidaltzeko, eta kargatzeko eta deskargatzeko lau trenbide zatitan. Gero, plataformako beste trenbide batzuetan ere ezarriko dute. Karga eta deskarga lanetarako garabi berezi bat ere jarriko dute, eta instalazio teknikoaren beste trenbide bat egingo dute.

Gainera, azpiegituraren segurtasuna eta treneko komunikazioak berritu egingo dituzte, eta eraikin bat altxatuko dute, zeregin teknikoetarako.

Portuekin lotura

Adifek azaldu du Espainian Jundizkoa bezalako lotura logistiko gehiago egiteko asmoa duela, salgaien trenbide bidezko garraioa bultzatzeko. Portuekin ere lotu nahi dituzte abiadura handiko azpiegiturak, helburu berarekin.

Hain zuzen, martxoan jarri zuten martxan Arasur industriagunea eta Bilboko portuaren arteko trenbidea, eta asmoa da Jundizko lotunea ere bide horren parte izatea. Merkantzia tren batek astean behin egiten du Bilbotik Ribabellosarako hiru orduko bidea, baina sustatzaileen asmoa da maiztasuna handitzea eskaera ere handitu ahala. Bi trenbide ditu trenak hartu eta bidaltzeko, eta beste bi zamalanetarako. Orduan ere trenbideen zabalera aldatu zuten, Europakora egokitzeko.