Espainiako Estatuari 10.000 milioi euro ematea onartu du Bruselak. Aurreneko ordainketa jasotzeko eskaera formala egiten EBko lehen estatua izan da Espainia. Dagoeneko Europako Batzordeak 9.000 milioi aurreratu zituen abuztuan, inongo baldintzarik jarri gabe.

Sanchez Galan epaile aurrean izango da urtarrilaren 18an, Iberdrolak Villarejori egindako enkarguengatik. Manuel Garcia-Castellon epaileak ekainean erabaki zuen Iberdrolako presidentea auzipetzea, eroskeria aktiboa, intimitatearen aurkako eta merkataritza-dokumentuak faltsutzea egotzita.

5.500 bonu jarriko dituzte salgai, iaz baino mila gehiago, otsailaren 28ra arte. Nahikoa izango da atxikitako 44 saltokietako batera joatea eta bertan deskontua aplikatzea.

Hego Euskal Herriko lan merkatua indartsu eusten ari zaio urte hasieran hasitako joerari, eta hilabetez hilabete hazten ari da langileen kopurua eta gutxitzen langabeena. Afiliazioari dagokionez, azaroko datua inoizko hoberena izan da: 1.273.749 langile zenbatu ditu Espainiako Gizarte Segurantzak. Hain justu, duela bi urteko azarokoa da marka historikoa: orduan baino 2.614 landun gehiago daude orain. Aurrekoa 2008koa da, eta orduan baino 4.168 langile gehiago daude.

Langabezia ere COVID-19aren aurreko datuetara itzuli da. 2020ko abuztuan jo zuen goia. Osasun krisiaren hasieratik abuztura bitarte, 34.206 lagunek galdu zuten enplegua, eta ordutik aurtengo azarora arte 35.939 lanpostu sortu dira. Hortaz, pandemian suntsitutako enplegua berreskuratu da. Langabezia tasa 2019ko azaroan erregistratutakoaren oso antzekoa da: %10,97koa zen orduan, eta %10,98koa da orain.

Langabezia txikituz joan da azkenengo hamabost hilabeteetan, hiruretan izan ezik: iazko abuztuan, eta aurtengo urtarrilean eta martxoan. Egun 149.481 lagun daude erregistratuta Lanbideren eta Nafar Lansareren bulegoetan. Duela urtebete baino 22.482 gutxiago dira, eta urrian baino 1.076 gutxiago. Gipuzkoan salbu —53 langabe gehiago daude—, behera egin du beste lurraldeetan: Nafarroan (-426), Bizkaian (-401) eta Araban (-302).

Zerbitzuetan jaitsi da gehien (-873). Azaroa hilabete ona izan ohi da sektore horretan, Gabonetako kanpainarako langile batzuk kontratatzen direlako, baina egia da lanpostu horietako asko galdu egiten direla urtarrilean. Beste datu batean ere ikusten da merkataritzak azaroko emaitzetan izan ohi duen eragina: alor horretan emakume gehiago aritu ohi dira lanean, eta haien artean gehiago txikitu da langabezia. Dena dela, emakumeak dira langabe erregistratuen %56,9.

Beste sektoreetan, industrian apurka gutxitzen ari dira langabeak (-217 azken hilean), eta behera egin du aurretik lanik ez zutenen artean ere (-74). Hilabete okerragoa izan da, berriz, lehen sektorean: 55 langabe gehiago daude; eta hiru gehiago eraikuntzan.

Azaroko kontratazioei dagokienez, datu bat nabarmentzen da SEPEren txostenean: mugagabeak dira egindako kontratu berrien %11,83. Azken urteetako batez bestekoen gainetik dago kopuru hori, eta hilabete batean inoiz egindako kontratu finko kopururik handiena da: guztira, 14.385. 2006aren amaierara eta 2007aren hasierara egin behar da atzera antzeko datuak ikusteko, kopuru osoetan eta ehunekoetan. Aurtengo otsailean kontratu berrien %12,81 izan ziren finkoak. Azken hilabeteetan Lan Ikuskaritzak kanpaina bat egin du aldi baterakoak erregularizatzeko.

Badago kezkatzeko datu bat: handitzen ari da langabezia saririk ez dutenen kopurua: %55,5ek ez dute eurorik jasotzen; urtebete lehenago baino bi puntu gehiago.

Aldi baterakoak, jopuntuan

Gobernuek eta sindikatuek azpimarratu dute oraindik ere aldi baterako kontratu gehiegi egiten direla. «Emaitza onek ezin dute errealitate hori ezkutatu», adierazi du Jaurlaritzak. Hala ere, nabarmendu du positiboa dela energiarekin eta hornikuntzarekin loturiko «ziurgabetasun egoera batean» lana sortzen jarraitzea. Horixe azpimarratu du Nafarroako Gobernuak ere.

Sindikatuentzat, «prekarioa» da sortzen den lan gehiena, eta azaroko datuetako hobekuntzak sendotu daitezen, ezinbestekoa da lan erreforma indargabetzea.

Diputatuen Kongresuak pentsioen erreformako lehen zatia onartu du, zortzi urte geroago PPrena indargabetuz. KPI berreskuratuko du, jasangarritasun faktorearen amaiera kotizazio handiagoarekin orekatuko du eta berezkoak ez diren gastuak Estatuak bere gain hartuko ditu.

Enpresaren arabera, lan batzuk egiteko beharrak eta argindarraren prezio altuak bultzatuta etorri da etenaldia.

5.500 bonu jarriko dituzte salgai, iaz baino mila gehiago, otsailaren 28ra arte. Nahikoa izango da atxikitako 44 saltokietako batera joatea eta bertan deskontua aplikatzea.

Sarritan hitz egin da azken hilabeteotan gehiengo sindikalak deitu dezakeen greba orokorrari buruz, lan eta pentsio erreformen harira, eta, atzo, lanuztea ez, baina manifestazio jendetsuak egin zituzten Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan eta hainbat herritan, sindikatuen deialdi bateratu bati erantzunez. ELA, LAB, ESK, Steilas, Etxalde, Hiru, CGT eta CNT sindikatuek milaka langile eta pentsiodun atera zituzten kalera, «lan, pentsio eta bizi baldintza duinen alde». Mobilizazio handi hori balizko greba baten atarikoa izango ote den ez da argitu, baina ELA eta LAB motorrak berotzen ari dira Madrilen laster bukatuko dituzten lan eta pentsio erreformak direla eta.

Bilboko martxa hasi aurretik, ELAko idazkari nagusi Mitxel Lakuntzak mezu argi bat helarazi zien EAJri eta EH Bilduri, biek ala biek erreforma horietan eragiteko botoak izango baitituzte Espainiako Kongresuan; pentsio erreformari dagokionez, gaur bertan: «Pentsiodunen mugimenduak esan duen moduan, erreforma zakarrontzira bota behar da». LABeko idazkari nagusi Garbiñe Aranburuk, berriz, esan zuen «orain» dela «Madrilgo agendan» eragiteko garaia: «Eta tinko jokatu behar da, denbora pasatzen ari baita».

Sindikatu abertzaleak bat datoz egoeraren diagnosian: «Garrantzi handiko garai bat bizi dugu, eta Europako funtsak Damoklesen ezpata bilakatzen ari dira». Horrek bultzatu ditu deialdi bateratua egitera, eta uste dute gaur bertan Madrilen bozkatuko duten pentsioen erreforma Europako funtsen ordainaren zati bat dela. «Erretiro aurreratuetan eta Belaunaldien arteko Ekitate Tresnaren bitartez murrizketak egingo ditu [erreformak], eta ez du bermatzen pentsioak KPIaren arabera eguneratzea». Lakuntzak EH Bilduri galdegin zion ez ditzala babestu Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuak; goizean egindako eskaerak erantzuna izan zuen arratsaldean, EAJren eta EH Bilduren arteko akordioa iragarri eta gero. «Oso argia da lehendakariak berak eta gobernuak emandako mezua», esplikatu zuen ELAko buruak.«Ez da ezer aldatuko aurrekontuekin. Irizpidea da gizarte kontuetan gehiago ez inbertitzea, gehiago ez gastatzea; jaisten diren diru sailak Osasuna eta Hezkuntza direla ikustea besterik ez dago; benetako eskandalu bat».

Grebari buruz, bi iritzi

Diagnosi orokorrean bai, baina estrategian ez datoz bat ELA eta LAB. Garbiñe Aranbururen sindikatuak uste du «orain» dela greba orokorrera deitzeko garaia, eta ELAren zain dago; era berean, hura zain baitago, lan erreforma ezagutu eta edukien arabera balizko lanuztera deitzeko. Aranburuk salatu egin zuen lan erreforma ez dela indargabetuko oso-osorik, eta ohartarazi zuen murrizketak datozela pentsioetan. Baina Aranburuk gogorazi zuen dena ez dela Espainiako hiriburuan erabakiko. «Egoerak Madrilera begiratzera behartzen gaitu, orain han negoziatzen ari diren oso gai garrantzitsuak daudelako, baina anbizioa behar dugu Madrilen ezinezkoa dena Euskal Herrian egiteko, bide orri propio bat elikatzeko, eta hemengo gobernuak eta patronalak interpelatzeko».

Greba orokor baten egokitasunaren inguru ezadostasunak ez dira oztopo, ordea, bat etortzeko ikuspuntu orokor batean. «Urte bukaerarako hartu nahi dituzten erabakien araberakoak izango dira etorkizuneko bizi eta lan baldintzak», diote sindikatuek. Europako funtsak erreformekin estuki loturik ikusten dituzte, Europako Batzordearen baldintza gisa. «Beltzez jantzitako gizon berriek transferentziaren bigarren zatiari oniritzia eman diezaioten egin behar ditu erreformak Espainiako Gobernuak».

Gehiengo sindikalak uste du aurreko urteetan ezarritako murrizketak ez direla indargabetuko, eta pentsio sistema publikoa ez dela sendotuko. «Lan erreformaren nondik norakoak oso ilunak dira: ez dirudi Euskal Herrian gure lan hitzarmenak negoziatzeko eskubidea bermatuko denik edota indargabetuko direnik aurreko erreformen funtsezko puntuak; esaterako, kaleratzeko erraztasuna».

Mobilizatu diren sindikatuek uste dute, halaber, Eusko Jaurlaritzak ez duela zabaldu «ereduaren oinarrizko zutabeak aldatzeko aukera»; adibidez, osasun, hezkuntza edo zaintza sistema publikoari dagokionez, «edo premiazko erreforma fiskalari dagokionez». Haien arabera, Confebask eta CEN patronalek erabakitzen dute politika fiskala.

«2008ko krisialdian eta koronabirusaren pandemian ikasitakoa ez dute aintzat hartu nahi», esan dute. Krisi sanitarioaren kudeaketak «agerian utzi du», manifestarien ustez, sistema autonomikoa «zein hauskorra den». Argi ikusten dute estatuak «nahi duenean» inposatzen dituela bere irizpideak.

Kultura bonuaren kanpaina ostiralean abiatuko da Gipuzkoan. 64 saltokitan 8.700 bonu saltzeko 80.000 euro izango dira; 2.700 bonu euskarazko kultura produktuentzako izango dira, eta gainerakoak gaztelaniarentzako eta beste hizkuntzentzako.

Sindikatuak lan eta pentsio duinen alde mobilizatu dira Hego Euskal Herrian. ELA, LAB, ESK, Steilas, Etxalde, Hiru, CGT eta CNT sindikatuek borrokak eta mobilizazioak kalean aktibatzen jarraitzeko deia egin dute.