Mendiak “kohesio sozialean” oinarritutako eraldaketa aldarrikatu du, gizarte-eragileekin bildu ostean. Zehazki, Confebask patronaleko eta ELA, LAB, CCOO eta UGT sindikatuetako ordezkariek parte hartu dute bileretan.

Errioxa jatorri izendapenak Arabako Mahastiak izendapen babestua sortzeko Eusko Jaurlaritzaren ekimenari helegitea jartzea onartu du gaur eta Errioxako presidentearen babesa jaso du. Arabako Foru Aldundiak “onartezin” iritzi dio Errioxako gobernua tartean sartzeari.

Ibilgailu elektrikoa Landabenera iristearen gaia “nahiko garbi” dagoela esan du Chivitek. Nafarroako Gobernuko presidenteak berretsi duenez, “hori gauzatzeko lanean jarraitu behar dugu”, eta horretarako “batasun sindikala, instituzionala eta politikoa” egon behar dela gaineratu du.

GASTEIZ. Mitxel Lakuntza ELA sindikatuko idazkari nagusiak, eta Pello Igeregi negoziazio kolektiboko arduradunak bilera izan zuten atzo Idoia Mendia Eusko Jaurlaritzako Lehendakariorde eta Lan sailburuarekin. Sindikatuak jakinarazi duenez, sailburuari haren ardurapeko gaiei buruzko kezka eta kritikak adierazi zizkioten. Horien artean, azaldu zioten gobernuak ez duela ezer egin lan istripuen igoeraren aurrean; ezta gizarte prestazioen murrizketak saihesteko ere.

Era berean, ELAk Mendiari esan zion bere gobernuak enpresen zuzendaritzen alde egiten duela automatikoki; «erabat baztertzen du enpresak estutzea; erantzukizun guztia lanpostuak defendatzen dituzten langileen bizkarrean uzten du».

Elkarrizketa sozialaren mahaiaz ELAk sailburuari esan zion mahaia ezerezean gelditzen dela, enpleguari eta lan osasun aldaketei uko egiten zaielako eta «soldaten beherakada besterik defendatzen ez duen patronalarengatik». Sindikatua prest dago Jaurlaritzarekin eta haren sailekin hitz egiteko; eta Mendiari gogorarazi zion hark zuzentzen duen sailak hiru aldiz uko egin diola ELArekin eta sindikatuen gehiengoarekin biltzeari. ELAren iritziz, «Mendiaren sailak jarrera hori berrikusi beharko luke».

Bukatu da Espainiako lanbide arteko gutxieneko soldata igotzeko mahai soziala, eta negoziazio ofizial horietan parte hartu duten sindikatuak urduri jartzen hasi dira, Madrilek ez duelako oraindik gauzatu igoera. Eragile sozialen posizioa argi geratu da mahaiaren bi saioen ondoren, eta CCOOko idazkari nagusi Unai Sordok ez du ikusten arrazoirik igoera atzeratzeko. CEOE patronalak garbi utzi du ez duela asmorik akordioa egiteko; aurreko itunetan egoteak kostu politiko bat izan du patronalarentzat, eskuinaren eta eskuin muturraren haserre bizia dela eta. Bada, «hurrengo Ministro Kontseilurako» nahi dute CCOOk eta UGTk hogei euro inguruko igoera, «ez bada gaurko, biharko», Sordoren hitzetan.

Izan ere, Espainiako presidente Pedro Sanchezek «berehala» egingo zutela iragarri zuen aurreko astean, hain justu Unidas Podemoseko ministro izarrak Elkarrizketa Sozialerako Mahaiari ekin eta minutu gutxira. Yolanda Diaz Lan ministroak saio hori eta astelehen honetakoa zuzendu ditu, eta hamabi eta hemeretzi euro arteko igoera eskaini du. Bigarren saioaren bezperan ere PSOEk bere oharra utzi zuen, ordea, astelehenean: Ekonomia ministro Nadia Calviñok aurreratu zuen hamabost eurokoa izango zela igoera, eta urrirako jarriko zutela indarrean. Baina mahaia akordiorik gabe itxi da. Dena den ia segurutzat jotzen da gutxieneko soldata 970 eurora igoko dela.

Akordio ezagunik gabe ere, sindikatuek gobernuari igoera dekretuz egiteko exijitzeak aditzera ematen du CCOOk eta UGTk badutela akordiorako oinarri bat Lan Ministerioarekin, eta exekutiboak hura iragar dezan presa dutela, jakin bai baitakite orain arte CEOE patronalak itunerako borondatea izan duela, eta akaso oraindik ere patronalak negoziatzen jarraituko duela. Diaz ministroa soldata urriena jasotzen dutenen sariaren igoera apaltzeko prest ote dago CEOEk ere akordio batean parte hartzeko? Hipotesi ahula da, baina CCOOk eta UGTk igoera Ministro Kontseiluaren bedeinkapenarekin ikusi nahi dute lehenbailehen.

Irailerako edo urrirako?

Gutxieneko soldata jasotzen duten 64.000 langile inguru daude Hego Euskal Herrian, eta segurua da egun gutxian igoera bat izango dutela; eztabaida noizko izango duten, hor kokatu da orain. Espainiako sindikatuek iraileko soldatan aplikatzea nahi dute, eta horregatik ari dira estu hartzen Lan Ministerioa datorren asteko Ministro Kontseiluan onar dezaten. Itxura batean mahai ofizialetik kanpoko negoziazioek emaitza eman dute, eta CCOOk eta UGTk ez dute nahi CEOE patronalak egin lezakeenak hori guztia atzeratzea.

Igoera eginda ere, Espainiako lanbide arteko gutxieneko soldata ez da Hego Euskal Herriko batez besteko soldataren erdira ere iritsiko. Espainiako Gobernuaren aditu talde batek gomendatu du batez bestekoaren %60ra hurbildu beharko lukeela, eta helburu horrekin ari da lanean Lan Ministerioa. Zenbait erkidegotan, batez bestekoaren hiru herenera iritsiko litzateke igoera egin ondoren, esaterako Extremaduran. Hego Euskal Herrian, berriz, gutxieneko soldatak penagarri izaten jarraituko du, eta 2023rako oso urrun geratuko da batez bestekoaren %60tik; Madril 1.023 euroko gutxienekoa proposatzen ari da ordurako.

Baliteke Sanchezen gobernua %60ko helburutik hurbil gelditzea legegintzaldia amaitzerako, baina Hego Euskal Herriko lan merkatuaren errealitatean, kopuru horiek ez dute ez hankarik ez bururik, helburua bada gutxienekoa batez besteko soldatara hurbiltzea. Igoera eginda ere hain urrun geratuko da, ezen gutxieneko soldata 1.166 eurora ere ez baita iritsiko, hau da, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako batez bestekoaren erdira. Nafarroako batez besteko soldataren erdia ere (1.108 euro) Espainiako gutxienekoa baino gehiago izango da, 85 euro gehiago.

Inflazioa ez du orekatuko

Gainera, ezin da ahaztu inflazioak hartu duen gorako bidea. Madril %1,7ko igoera proposatzen ari da gutxieneko soldatarentzat, eta Hego Euskal Herriko KPIa %3tik gorakoa izango dela aurreikus daiteke, energiaren garestitzea dela eta; beraz, igoerak ez luke orekatuko inflazioa, eta langile prekarioek erosteko ahalmena galduko lukete. Espainiako sindikatuak, ordea, prest daude igoera handienak 2022. eta 2023. urteetarako uzteko.

2020. urteko hasieran iritsi zen azken akordioa eragile sozialen artean, eta gutxieneko soldata %5,5 igo zuten, 950 eurora arte; hamalau ordainketa dira urtean: 13.300 euro urtean. Madrilek 2018an igo zuen aurretik gutxieneko soldata; orduan ere, Pedro Sanchez (PSOE) zegoen gobernuan, eta Unidas Podemosekin hitzartu zuen igoera, aurrekontuak babestearen truke. 900 eurotan jarri zuten, %23,3 igota —1977tik izandako igoerarik handiena—.

Europako Banku Zentraleko usoen eta belatzen arteko eztabaida amaigabea beste fase batean sartu da. Pandemia lehertu zenetik, usoen tesia nagusitu da, hau da, eurogunean jarduera ekonomikoari eusteko gehiago egin behar da, eta ez gutxiago. Atzo, ordea, belatzek aspaldiko partez ikusi zuten beren ildoen aldeko keinu bat: urteko azken hiruhilekoan, EBZk aurreko bietan baino zor gutxiago erosiko du. Erabakia aho batez hartu zutela nabarmendu zuen Christine Lagarde EBZko presidenteak. «Kontu honetan ezin duzue belatzez eta usoez hitz egin», ohartarazi zien kazetariei.

Azken hilabeteetan, gutxi gorabehera 90.000 milioi euroren erosketak egin ditu hilero EBZk. Horrekin lortu du merkatuak baretzea, interesak oso maila apalean geratzea eta euroguneko estatu kideek —eta neurri batean enpresek eta herritarrek— oso merke finantzatu ahal izatea pandemiari lotutako gastuak. Kopururik ez dute eman, baina 60.000-70.000 milioi euroren aktiboez jabetuko da orain banku zentrala. Nahikoa da hori estatu kideek jaulkiko duten zor berri guztia irensteko.

Gainera, EBZk ohartarazi du ez duela zertan guztiz gastatu PEPP pandemiari lotutako zor-erosketa programaren 1,85 bilioi euroak; bilioi erdi falta zaio. Plan hori martxoan da amaitzekoa, eta, hurrengo hilabeteetan pandemiak edo egoera ekonomikoak okerrera egiten ez badute, ez dute luzatuko.

Azken urteetan, Mario Draghirekin lehenik eta Lagarderekin ondoren, usoek garaipenak kateatu dituzte, eta horregatik irten da EBZ inflazioaren kontrol hutsak markatutako bidezidor ortodoxo estutik. Usoen eskutik, banku zentralak zerora jaitsi ditu interes tasak, eta zor publikoa eta pribatua erosi du euroguneko ekonomia Atzeraldi Handitik eta koronabirusaren krisitik ateratzeko. Baina aldeko haizea sumatzen hasi dira belatzen habietan, hau da, Alemaniako Bundesbanken, eta Herbehereetako eta Austriako banku zentraletan. Izan ere, haien mamu nagusia, inflazioa, itzultzen ari da, eta ezohiko neurriak indargabetzen hasteko ordua gerturatzen ari da. Ez da, ordea, berehala etorriko, baizik eta urratsez urrats. «Iristen ari gara, baina oraindik ez gaude hor», esan zuen Lagardek, eta krisi aurretik baino bi milioi langabe gehiago daudela oroitarazi zuen. Eta Margaret Thatcherren esaldi bat moldatuta erakutsi nahi izan zuen EBZk beste banku zentralak baino zuhurrago jokatuko duela laguntzak kentzean: «The lady isn’t tapering» [Anderea ez da pizgarriak kentzen ari].

Baina Lagardek ezin du ezkutatu inflazioa agertokira itzuli dela eta aurreko urteetan ez bezala jaramon egin behar zaiola. Abuztuan, esaterako, %3ra iritsi da eurogunean, tasarik handiena 2012az geroztik, eta EBZren beraren %2ko helburuaren oso gainetik. Hainbat faktorek azaltzen dute igoera hori: gasaren eta argindarraren garestitzea, konfinamenduen amaierak hornidura kateetan sortu duen estresa, lehengai batzuen eskasia, itxialdietan pilatutako aurrezkia gastatzeko irrikak eragindako kontsumo handia… Belatzek diote faktore horiek luzatu egingo direla, dagoeneko soldata igoera handiak eragiten ari direla, eta horrek gehiago elikatuko duela inflazioa. Usoek, berriz, esaten dute faktore horietako batzuk hurrengo hilabeteetan amaituko direla eta ez dela, hortaz, inflazioa seko geratzeko neurririk hartu behar —interes tasen igoera handi bat—, horrek ekonomien suspertzea trabatuko lukeelako.

Dialektika horretan, oraingoz, usoen tesiak nagusitzen ari dira. Atzoko bileraren osteko agirian, ez zen bide horretatik urrundu, eta epe erdian inflazioa %2an geratuko dela iragarri zuen, «nahiz eta trantsizio garai batean balitekeen helburutik nahiko gora dagoen inflazio bat egotea».

Aldaketak, abenduan

EBZk abendurako utzi du beste erabaki bat: zer egingo du zorra erosteko programa arruntarekin PEPP bukatzen denean? Aurreko krisitik datorren programa horrekin —APP izenekoa— hilero 20.000 milioi euroren zorra erosten duela. Bertan behera uzteko eta ohiko tresnetara itzultzeko presio egiten ari dira belatzak, baina usoek uste dute kentzeak arrisku asko dakartzala, neurri batean merkatuak diru horren jonkiak bihurtu direlako. Horregatik, merkatuak lasaitzeko eta gobernuen finantzaketa beharrak asetzeko, analista gehienek uste dute PEPP agortzen denean 40.000 milioira handituko duela.

Programa horri buruz ere bada argitu beharreko beste gauza bat: malgutasuna. Alemanian ez zezaten esan haren bidez EBZk estatuak finantzatzen dituenik —debekatua dauka—, banku zentralak muga bat jarri zion bere buruari: estatu kide baten zorraren herena baino gehiago ezin du erosi. Arazoa da kopuru horretara iristen ari dela Alemanian bertan, Herbehereetan eta beste herrialde batzuetan.

Iruñeko alde zaharreko hainbat ostalarik tabernak itxi dituzte 18:00etan. Iruñeko alde zaharreko taberna bateko arduradunak ostiralean jipoia jaso zuen. Ostalaria 22:00ak aldera eraman zuten ospitalera, hainbat gaztek tabernan izandako istilu batengatik jipoitu ostean.

49 urteko langile bat zauritu da Martzillan, 2-3 metrotik erorita. Corellako behargina helikopteroan eraman behar izan dute Nafarroako Ospitale Gunera. Zauritua etxola aurrefabrikatu baten eraikuntzan parte hartzen ari zen bertako industrialdean.

Gaur baino % 7,5 gehiago ordainduko da bihar argindarraren MWh eta marka berria ezarriko du: 152,32 euro. Ostiral honetako prezioa duela urtebetekoa halako hiru izango da; orduan eguneko batez besteko prezioa 45,1 eurokoa izan zen MWh-ko.

BILBO. Munduan potentziarik handiena izango duen haize errotan bere ekipoak jartzeko kontratua egin du Artechek General Electric AEBetako enpresarekin. Haliade-X du izena haize errotak, itsasoan jarriko dute, eta gai da egun batean 16.000 etxebizitzek behar duten argindarra hornitzeko.

Zehazki, Artechek egingo ditu haize errota horren tentsioaren transformagailuak. Rotterdameko portuan (Herbehereak) probatu zuten General Electricen Haliade X errota, eta 2019an inoizko ekoizpen handiena lortu zuen, 262 megawattekin.

Mexikon ere beste kontratu bat eskuratu du Bizkaiko ekipo elektrikoen ekoizleak. Bere argindar sarea berritzen ari da Mexikoko CFE Argindarraren Batzorde Federala, eta sare horretan joango dira Artecheren makinak.

Ipar Amerikan ere, AEBetan inoiz eguzki energiarako lortutako kontraturik handienak izenpetu ditu Bizkaiko beste enpresa batek, Ingeteamek. Kalifornian amaituta edo amaitzear diren bi parke fotovoltaikotan Ingeteamen inbertsoreak erabiliko dituzte: 350 megawatteko potentzia izango du Kings konterrikoak, eta 100 megawattekoa, berriz, San Bernardinokoak.