LABek “udazken beroa” iragarri du Hezkuntza Sailak murrizketak proposatzen…
LABek datorren ikasturterako “udazken beroa” iragarri du, eta etorkizuneko murrizketen aurka agertu da Eusko Jaurlaritzaren gidaritzapean dauden ikastetxeetan.
CO2 isurketak dira beroketa horren erantzule nagusiak. Eta, hain zuzen, isuri horiek gutxitzeko modu bat ezagutu berri dugu, eraginkorra eta bizkorra. Kalkulatu dute CO2 isurketak %17 murriztu direla munduan, herritarrak COVID- 19arengatik itxialdian egon diren bitartean. Isurien eta kutsaduraren arazoaren neurria ikusteko baliagarria izan da itxialdia, eta baita irtenbiderako erronkaren tamainaz jabetzeko ere.
Europako Batasunak karbonogabetzearen alde apustu egin du, eta, Itun Berdea goiburu, 2050. urterako klima neutraltasuna jarri dio helburu bere buruari. Horrek esan nahi du urte horretarako berotegi gasak neutralizatu, konpentsatu edo harrapatzeko sistemek erauzitako bolumenak handiagoa izan beharko duela Batasunetik atmosferaratutako gasen bolumena baino. Hori lortzeko moduetako bat izan daiteke, Batasunaren ustez, hidrogenoa.
Uztail hasieran jakinaraziko du Europako Batzordeak bere Hidrogenoaren Estrategia, baina haren nondik norakoaren zantzu bat ikus daiteke hain zuzen orain Batasuneko lehendakaritza hartuko duen Alemaniaren estrategian: 7.000 milioi euro jarriko ditu hidrogeno garbiaren inguruko teknologia eta negozio berriak sustatzeko.
Ez da gauza berria, eta gaur egun ere ekoitzi eta kontsumitzen da hidrogenoa Europan bertan. Baina hidrogeno horretatik gehiena ekoizteko, iturri fosilak erabiltzen dira; prozesua garestia da, eta erabilera gehienetan hidrogenoa baino efizientzia handiagoko teknologiak existitzen dira. Horrek esplikatzen du zergatik izan duen orain arte hidrogenoak halako arrakasta eskasa.
Baina gauzak aldatu egiten dira; horren erakusle Alemaniaren eta Europa iparraldeko herrialdeen apustua —eta laster batean Europarena—. Ez da kasualitatea apustu hori egin duten herrialde horiek haize errotaz beteko den Ipar Itsasoaren kostaldean egotea. Izan ere, iturri berriztagarriek egin dute hidrogeno garbia posible. Argindar horrekin ekoitzita, orduan bai, bihur daiteke hidrogenoa erabilgarri karbonogabetzerako.
Hala ere, erronka asko ditu hidrogenoak egiaz baliagarri izateko. Ekoizteko garestia izaten jarraitzen du, eta haren efizientzia ere hobetu beharko litzateke. Adibidez, garraio arinerako askoz ere hobeagoak dira bateriadun ibilgailu elektrikoak. Inor gutxik ikusten du, oraingoz, hidrogenoa baterien lehiakide izan daitekeenik.
Bateriak iristen ez diren tokira iristeko gai izan daiteke, ordea. Maerks itsasontzi enpresa handia, esaterako, bazkide da Danimarkan hidrogeno garbiarekin erregaiak ekoizteko abiatu den proiektu batean. Bultzatzaileek uste dute industria astuna eta garraiobide handiak karbonogabetzeko modua izan daitekeela hidrogenoa, isuriak konpentsatu ditzakeelako, CO2a erabiliko delako, esaterako erregaion fabrikazioan.
Bateriak oso garestiak zireneko eta autonomia oso gutxi eskaintzen zuteneko egunak ez daude horren urrun. Lor al dezake hidrogenoak arrakasta bertsua? Itxaropen hori dute gobernuek eta Europak. Eta bateriekin egin bezala, hidrogenoarekin ere saiatu nahi dute.
Abagune horretan, Repsolek eta Petronorrek Bilboko Portuan hidrogeno garbia erabiliz erregai sintetikoak ekoizteko lantegia eraikiko dutela iragarri dute aste honetan. Negozio gutxi egingo dute oraindik hortik, izatez teknologiak probatzeko lantegia delako. Apustu bat.
Lantegiak eskura izango du Repsolen penintsulako haize errota eta zelai fotovoltaikoetako argindarra, kilometro gutxira Petronorren beraren CO2a, eta ez oso urrun etorkizuneko bezero izan daitezkeen altzairutegi, kimika lantegi eta antzekoak. Oinarri horietatik karbonogabetzerako teknologia eta industria baliagarriak etorriko diren ala ez, hori denborak erantzungo du.
Eta erantzun horren araberakoa izango da Petronorren beraren etorkizuna. «Etorkizuneko Petronor» aipatu zuen enpresaren lehendakariak, Emiliano Lopez Atxurrak, lantegiaren berri emateko aurkezpenean. Klima neutraltasunean nekez egongo baita oraingo Petronorrik.
«Begira zer galdera egin zidan lankide ohi batek joan den astean». Lourdes Pulidok bizitasunez hasi du kontaketa. Hiru hamarkada egin ditu zahar etxeetan lanean, orain erretiratuta dago, eta euskal emakume pentsiodunen Oneka plataformako kidea da. «Erizain laguntzailea da bera, nire lankide ohia. Honela esan zidan: ‘Zergatik daukat nik orain Javik izen bat esatearren baino pentsio txikiagoa, biok soldata berbera izan badugu beti?’. Eta orduan hasi nintzaion azaltzen: ‘Javik ez du ez eszedentziarik hartu eta ez lanaldi murrizketarik eskatu seme-alabak zaintzeko, ezta? Zuk, aldiz, eszedentziak hartu dituzu seme-alaba bakoitzeko eta, gainera, zeure eskubide osoa daukazunez, ahal izan dituzun lanaldi murrizketa guztiak hartu izan dituzu zaintzarako. Horregatik, azken 25 urteetako kotizazio oinarriak, zureak eta Javirenak, ez dira berdinak’. Kostatu zitzaion ulertzea, baina ulertu zuen».
Pulidoren lankide ohiaren kasua ez da salbuespena, baizik eta araua. 2018an, Emakunderen arabera, soldata arrakala %24koa zen Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Era berean, Hego Euskal Herrian emakumeen batez besteko erretiro pentsioa gizonena baino %39 apalagoa zen alderaketa egiteko: EBn %16koa zen. Emakume erretiratuek hilean 993 euroko pentsioa jasotzen zuten batez beste, eta gizonek, 1.626 eurokoa: hilean 633 euro gutxiago beraz.
Gizarte Segurantza, hein batean, gizartearen ispilu handi bat da. Hau da, birsortu egiten ditu lan merkatua eta ordainik gabeko zaintza lanak sexuen arabera antolatuta egoteak eragiten dituen desorekak. Betikotu egiten ditu.
Horregatik, Hegoaldeko pentsiodunek berariaz jarri zuten arreta emakumeen diskriminazioan 2019ko abenduan Gasteizko eta Iruñeko ganberetan erregistratutako eskaera zerrendetan. Neurri zehatzak eskatu zituzten, hala nola kotizazio aldi luzeagoak aitortzea senideak edo seme-alabak zaintzeagatik bakarrik 2016tik aurrera erretiratutako emakumeek jasotzen dituzte %5 eta %15 bitarteko gainsariak seme-alaba kopuruaren arabera, eta zaintza lanen aitortza soziala eta ekonomikoa egitea 65 urtetik gorakoei kotizaziorik gabeko pentsio berezi baten bidez.
Debatea sakona da, ekonomia feministak behin eta berriz plazaratu duena: alde batetik, bistaratu beharra dagoela ezen, soldatapeko lan merkatu kapitalistak funtzionatu ahal izateko, handik kanpo, itzalpean, zaintza lan erraldoia jartzen dela emakumeen bizkar; eta, bestetik, bizitza duina jarri beharra dagoela antolaketa sozioekonomikoaren erdigunean kapitalaren ordez.
«Munduan eragin ahal izateko, lehenik eta behin mundua bera birpentsatu behar dugu», gomendatzen du Amaia Perez Orozco ekonomialari feministak. Bada, hausnarketa bide horretan sartu dira buru-belarri pentsiodunak.
5. atala: Aberastasunaren banaketa
Zerga presioa
[…]
ELAk 2018an egindako fiskalitate azterketaren arabera, Hegoaldeko presio fiskala BPGaren %31koa zen 2015ean zergak eta Gizarte Segurantzako kotizazioak hartzen ditu aintzat, Europako Batasuneko batezbestekoa baino 7,7 puntu apalagoa eta Espainiakoa baino ia hiru puntu txikiagoa. ELAk kalkulatu du euskal ogasunek urtean 6.728 milioi euro gehiago bilduko lituzketela baldin eta EBko batez besteko zerga presioa ezarriko balute (BPGaren %38,7): 5.052 milioi euro gehiago Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta 1.675 milioi euro gehiago Nafarroan.
Espainiako zergapetze maila zertxobait handiagoa da Hego Euskal Herrikoa baino, baina EBko batez bestekoa baino apalagoa hura ere, BPGaren %33,9koa. Zerga bilketaren maila Europako batez bestekora igoz gero, Espainiak urtean 50.000 miloi euro inguru gehiago bilduko lituzke, eta horrekin estali ahal izango luke Gizarte Segurantzaren ia 19.000 milioi euroko defizita, adibidez. Frantziak, ostera, EBko presio fiskalik handienetakoa dauka, Danimarkarekin batera; BPGaren %46 ingurukoa zen 2015ean.
«Espainia prest balego presio fiskala EBko mailara igotzeko, ordaindu ahalko lirateke pentsioak, menpekotasuna, osasuna…», adierazi du Ignacio Zubiri EHUko Ogasun Publikoko katedradunak. Hala ere, uste du kalkulu horiek guztiek balio dutela paperaren gainean, baina errealitatea hori baino konplexuagoa dela. «Sinistu dezakegu presio fiskala igoko dutenik? Ez», esan du irmo. «Hemen bizio txar bat daukagu: inork ez du sinisten Jainkoan, baina mundu guztiak sinisten du mirarietan. Eskuineko guztiek esaten dute zergak jaitsi ditzaketela eta gehiago gastatu, hazkunde ekonomikoari esker; ezkerrekoek diote iruzur fiskala murriztuta eta aberatsei zergak igota dena konpontzen dela. Baina zenbakiek ez dute ematen: ez bide batetik, ez bestetik. Egia da iruzur fiskal handia dagoela, egia da tartea dagoela gauza askorentzat… Baina uste dut ez dagoela inor hori egiteko borondatea eta gaitasuna daukanik», ondorioztatu du.
8. atala Zailtasunak eta aukerak
Pluraltasunaren kudeaketa
[…]
Elkarren arteko desadostasunak desadostasun eta tentsioak tentsio, pentsiodunen kolektiboko korronte ezberdinek pluraltasunari eta batasunari eusteko mezua nabarmendu dute. «Nik ez nuke nahi, adibidez, pentsiodunen aldarrikapenak erabiltzea borroka politiko baterako, alderdien arteko borrokarako. Halakoek kezkatu egiten naute pixka bat», esan du Agijupenseko presidenteak. Mugimenduaren barruko ahots batzuen «tonu zakarra eta gogorra» leuntzeko ere eskatu du, baina ez du arriskurik ikusten mugimendua apurtzeko: «Nik uste dut inportantea dela desberdintasunean elkartasun minimoetara iristea. Gure indargunea horixe da».
Xabier Isasak, Bizkaiko Pentsiodunak Martxan elkarteko ordezkariak azaldu du taldearen motorra dela iritzi kontrajarriak kontrastatzea eta akordioak egiten saiatzea. Are gehiago beste eragile batzuekin elkarlana sakontzea erabaki zutenetik: «Momentu batera arte, koadro bat irudikatzen egon gara, baina brotxa lodiarekin. Orain, denbora aurrera doan neurrian, tokatzen zaigu brotxa finagoa erabiltzea, koadroa gehiago zehaztea. Xehetasun horiek ateratzen diren neurrian, kontraesan sakonagoak ateratzen dira. Denboraren poderioz, etengabe egin behar diegu aurre erronka berriei: bai sistemak berak jartzen dizkigun erronkei, bai eta gure barnean sortzen direnei ere. Azken batean, geu ere sistemaren produktu bat gara. Etengabeko dinamika bat da gurea».
Aniztasuna eta elkarkidetza goraipatu ditu Duintasuna elkarteko Maria Serranok ere: «Iruditzen zait mugimenduaren alde onei, osasuntsuei, erresilienteei begira egon behar dugula beti, bidetik ez ateratzeko, zeren sistemak berak, botereen sistemak, gaitasun handia dauka gu zatitzeko». CCOOko Eduardo Garcia Elosuak, era berean, zatiketaren antzutasunaz hitz egin du, Tazito erromatar historialariaren esapide bati helduta: «Nork bere aldetik borroka egiten dutenek porrotean egiten dute bat». Garcia Elosuak pentsatzen du «pena» izango litzatekeela hausturaren bat gertatzea, «zeren funtsean ados gaude pentsio sistema publikoaren defentsan, zeina ez baita arazo ekonomiko bat, baizik eta aberastasunaren banaketaren arazo bat». Itxaropena du pentsiodunengan: «Uste dut behar adinako esfortzua egingo dela hausturarik ez izateko».
Ezustean iritsi da eta izugarria izan da. Zein da Mondragoneko enpresen egoera gaur-gaurkoz? Kolpeari neurria hartzen ari dira oraindik edo hasi dira aurrerago begiratzen?
Egia esango dizut: inork ez dauka erantzun zehatzik oraindik. Noiz bukatuko den ere ez dakigu. Birusaren eboluzioak markatuko ditu erritmoak. Birusak mendean-edo jarraitzen badu, orain bezala, azkar jarriko gara berriro martxan. Baina gakoa konfiantza da. Hori gabe ezin da hazi, eta bi arrazoi daude konfiantza oso txikia izateko enpresetan: birusa bera eta eskaera falta. Datorrena irudikatzeko hirugarren hanka Europak ematen digu. Ematen du bere rola ondo jokatzera doala, eta hori oso garrantzitsua da. Hau munduko arazo bat da, eta erantzun globala eskatzen du. Ez dugu ahaztuko AEBen eta Txinaren arteko arazo potoloa ere. Norgehiagoka horrek segituko du Trumpek hauteskundeak ez baditu irabazten ere.
Ez irabazteak lagunduko luke pixka bat, ezta?
Bai noski. Hura baino okerragorik azaltzea oso zaila ematen du.
Panorama beltz samarra margotu duzu…
Europak esperantzako arrazoiak eman dizkigu. Orain arte oso ahul aritu da, baina itxura batean bere rola jokatzera doa; oraindik ez dago adostasuna, beti dago zerbait… baina gakoetako bat da susperraldi azkarra egon dadin.
Nazioarteko merkatuak normalizatu arte posible al da enpresei ralentian eustea? Noiz arte egon daitezke horrela kooperatibak?
Sektore bakoitzak, enpresa bakoitzak, bere egoera zehatza dauka. Jarduera berreskuratzen hasi gara, ordea, eta %75 inguruan gaude jada. Kontua da ezin dugula ikusi ongi datorrena. Autogintza ez dago ongi, lehengo arazoek hor jarraitzen dutelako: auto elektrikoa, autonomoa… gauza asko daude dantzan. Eta horrek ez du laguntzen. Baina Europako estatuak laguntzak ematen ari dira, azkena Espainiakoa. Ez da erraza jakitea noiz arte egon daitezkeen enpresak horrela, baina kooperatibetan neurriak hartzen hasi dira dagoeneko. Likidezia ziurtatzen ari dira, ICOren, Elkargiren eta bankuen bidez. Egia da, ordea, errentagarritasun aldetik ez gabiltzala ongi, eta balantzeak ziurtatu behar dira. Horregatik, soldata maila jaisten ari da enpresa askotan, bakoitzak bere egoeraren arabera. Gastua murriztu behar da.
2008ko krisi handiak aurrean eraman zuen Fagor Etxetresnak. Gogor jo zuen taldea gertakari hark. Zenbateko soldata jaitsierak egiten ari dira?
Enpresa bakoitzaren araberako jaitsierak dira. Bazkideek erabakitzen dute. Zertarako? Egoerari aurre egiteko bai, baina estrategiari eutsi eta hurrengo urratsak prestatzeko ere bai. Irtengo baikara halako batean, hori seguru.
Enpresa bat kooperatiba izatea mesedegarria al da soldata jaitsiera horiek azkar erabaki daitezen? %13 arteko jaitsieraz hitz egiten ari baikara, ezta?
Hartu behar ziren lekuetan neurri gogorrak hartu dituzte batzuek, eta azkar eman dute pauso hori. Eredugarri izan dira. Lehen ez dakit zer gertatuko zen, baina orain gauzak azkar eta ondo egin dira, erreakzio azkarra gauzatuta.
Apokalipsia datorrela, V formako susperraldia… Zarata handia dago. Zer diote merkatua bertatik bertara ezagutzen duten enpresariek? Noiz iritsiko da susperraldia?
Birusa menderatzen bada, edo egoera gutxi gorabehera normalizatzen bada, ekonomia mugitzen hasiko da. Egoera oso apartekoa da, berria, baina aukera ematen badigute, gora hasiko gara, eta gainera palanka bat dago horrela izan dadin mundu osoan. Sekula hartu gabeko neurriak hartzen ari dira, neurriz eta helburuz, eta horrek aldea egin dezake. Ez da berehalako soluziorik egongo, baina oraingo zulotik ateratzen hasiko gara.
Orduan birusak su-etena ematen badu urte bukaera arte, bada aukerarik susperraldia aurten ikusteko?
Ez da ezinezkoa, baina birusaren eboluzioaren arabera izango da. Begira Pekinen eta Alemanian gertatu dena. Erne jarraitu behar dugu.
Bexen ezagun egin da maskarei esker. Onnera Group ere sartu da hor. Mondragon Assemblyk makinak egin ditu. Urgentzia bati erantzuteaz harago, negoziorako aukera aurkitu dute taldeko enpresa batzuek, ezta?
Maskaren ekoizpenean hasteko ez zegoen negoziorako motibaziorik, benetako urgentzia bati erantzutea baizik. Orain maskaren eskaera jakin bat dago, noski, eta jarduera ekonomiko bat sortu da, eta enplegua. Sektore horretan ezin da beste herrialde batzuen mende egon, eta aurrerago sortuko dira ildo beretik beste jarduera batzuk.
Enpresa asko sartu dira negozioan. Denentzat lekua egongo da maskaren eskaria apaltzen denean?
Merkatuan aukera berri bat sortzen denean eragile asko azaltzen dira, baina gero aukeraketa bat dago. Hala ere, eskaerak hor jarraituko du aurrerantzean ere, ez beharbada oraingo mailan, baina lehen baino handiagoa izango da beti.
Madrilgo Kongresuan izan zara hizlari Berreraikitze Sozioekonomikorako Batzordean, eta Voxeko kide baten galdera iraingarri bati erantzun behar izan diozu maskaren harira. Zer ikasi duzu bidaia horretan?
Voxi buruz ez dut hitz egingo; izan du bere tartea, eta ez diot gehiago eman nahi. Gure pentsaera eta gure beharra foro horretan helaraztea zen nire asmoa. Ordezkari haren galderak ez zuen zerikusirik horrekin; denok dakigu zertan ari zen.
2019an salmenta errekorrra egin zuen taldeko industriaren adarrak. 2020an saihetsezina da hondamendia?
Ez, oraindik ere partida jokatzen ari gara; ez doa ondo, baina batzuetan azken minutuan iristen dira golak. Ez nuke etsiko oraindik. Batez ere Europan adosten ari diren neurriak iragarri bakarrik ez, iristen badira, egon daiteke aukera urtea txukuntzeko.
Autogintzaren sektorea ataka larrian dago aspaldiko arazoak gaiztotu ondoren. Elektrifikaziotik urrun badaude, etorkizunik izango al da euskal hornitzaileentzat?
Auto elektrikoaren inguruan teknologia asko daude, eta ikusteko dago oraindik zein nagusituko den. Baina, bai, hortik hurbil egon behar dugu. Dena den, auto batean ez da dena motorra; osagai asko daude, eta auto soilenak ere automatismo ugari ditu orain. Beraz, gure osagai hornitzaileek badute zer garatu eta non lehiatu, baina, horretarako, oinarrizkoa da auto ekoizleen alboan aritzea.
Alemania eta Frantzia estatu laguntzen bidez prestatzen ari dira beren enpresak, birusak eragindako lege aldaketa tarteko. Merkatuan posizioak galtzeko arriskuak kezkatzen zaitu?
Krisia dela edo ez dela, beti lortu dituzte laguntza horiek aplikatzea. Lur jota zeuden enpresak zutik jarri dituzte. Ez da berria. Eta arriskutsua da, bai, krisiak etortzen direnean merkatuko posizioak alda daitezkeelako. Gu ere ari gara horrelako mugimenduak zaintzen, jokotik kanpo ez gelditzeko. Krisia egokia baita giharra duenak beste enpresak erosteko. Orain ekoizpena etxera ekarri nahi dute askok. Guk ez dugu ikusten gaizki kanpoan egotea, kanpoko merkatuak elikatzeko bada.
Zenbateraino itotzen ari dira kooperatibak? Lidergoak gal daitezke apnea hau bukatzean?
Mondragonen enpresa asko daude, eta denetik dugu, liderrak direnak eta ahulagoak ere bai. Batzuk sendoago aterako dira, eta beste batzuk bidean gal daitezke, krisiak zenbat irauten duen, horren arabera ikusiko delako noiz arte eutsi ahal diezaioketen. Basamortu bat igarotzen ari gara, eta batzuk bidean gera daitezke.
Ez duzu baztertzen itxierarik?
Ez dut kasu argirik ikusten gaur-gaurkoz, baina ikusi egin behar da honek zenbat irauten duen.
Taldeak baditu elkartasun mekanismo batzuk. Enpresa askok egin dute laguntza eskaera?
Beti egoten dira kasuak, baina ez dira hazi bereziki. Gure funtsak hor daude, eta kanpokoak ere bai. Enpresek finantza arloa berrindartu dute; hala ere… ehun urteko gaitzik ez da izango, baina hortik onik ateratzen den gaixorik ere ez.
Eroskiren 2019ko emaitzek irabazi argiak islatu dituzte. Zalantza guztiak uxatu ditu?
Eroski bere bidea egiten ari da, ondo doa. Garrantzitsuena da negozioa nola dagoen, eta negozio arrunta urtez urte hobetzen ari da. Errentagarria da. Beste kontu bat da doikuntzak egin behar izan dituela. Urte batzuetan emaitza negatiboa izan du, garaia ez zen egokiena ere, baina hor dago etorkizunerako estrategiaren emaitza. Zenbat zor itzuli du?
1.900 milioi euro.
Ea nork duen gaitasuna hori egiteko. Zoriontzekoa da egin duten lana.
Langile bazkideek bere gain hartu behar izan dituzte galerak. Kooperatiba izan ez balitz zutik egongo litzateke orain?
Beharbada Errusiako oligarka bat egongo litzateke Agustin Markaideren lekuan, eta kooperatibarik ez legoke. Eroski erabat markatu du kooperatiba bat izateak, eta azken krisi honetan ere izaera sozial hori argi erakutsi du. Jarrera txalogarria izan du, eskaerari erantzun aparta emanda, bulegoetako jendea saltokietan lanean egonda, adibidez.
Salmentak asko hazi dira janari banaketan hil hauetan. Horrek ere lagunduko du noski.
Asko hazi dira, baina negozioaren beste atal batzuk itxita egon dira. Haien ekarpena zero izan da. Bidaia Agentziak, bazarretako adarra… hori gelditik egon da.
Nola bizi izan duzue alarma egoeraren atariko kaosa? Enpresak ixteko eskerak egon ziren?
Txinatik maskarak eta beste babesgarriak ekartzeko aukera izan dugu hasieratik, eta milioika ekarri digutu, guretzat, Osakidetzarentzat, aldundientzat, eta baita beste enpresa batzuentzat ere. Ez da negozio bat izan, zerbitzua baizik. Shanghaiko aireportua gehien pagatzen zuenarentzat zegoen orduan, argi. Bada, horri esker eta protoloei esker aurrera egin dugu, eta gure jendearen erantzuna itzela izan da.
Atzo argi geratu zen negoziazioak bizkortu nahi dituztela kide gehienek. Ursula von der Leyen Batzordeko presidenteak azpimarratu zuen akordioa azkar egin behar dela, bestela egoera «okertu» egin daitekeela eta. «Ezin dugu atzerapenik onartu». Gauza bera esan zuen Angela Merkel Alemaniako kantzilerrak. Mezuez harago, aurrerapauso bat ere egon zen: 27 kideek babestu zuten funtsa finantzatzeko formula: alegia, estatu kideen abalarekin zorra jaulkitzea, EBren aurrekontuaren bidez. Baina trukean, indarrean mantenduko lirateke Europako Batasuneko aurrekontuan ekarpen handiena egiten duten herrialdeentzako deskontu edo txekeak. Erresuma Batua EBtik atera ondoren desagertzeko zorian egon zen tresna hori, baina Batasuna prest azaldu da luzatzeko; keinu bat izango litzateke funtsaren aurka azaldu diren herrialdeei begira.
Dena den, planaren oinarri diren gaien inguruko desadostasunak oso esanguratsuak dira oraindik: funtsaren banaketarenak —750.000 milioi euro guztira—, herrialde bakoitzari adjudikaturiko diru sailen ingurukoak, eta laguntza jasotzen dutenek bete behar lituzketen baldintzei buruzkoak.
Herbehereek, Suediak, Danimarkak eta Austriak berriz ere kritikatu zuten planaren hiru eurotik bi —500.000 milioi— itzuli behar ez diren diru laguntzak izatea, eta gainerakoa maileguak (250.000 milioi). Maileguen aldekoak dira haiek. Gainera, Sebastian Kurz Austriako kantzilerrak, taldeko beste kideek bezala, adierazi zuen erreforma estrukturaletara bideratu behar dela dirua, eta ez, adibidez, «oinarrizko errenta unibertsal batera edo bidaia kupoien ideiaren gisakoetara». Hegoaldeko herrialdeek, bestalde, lehenbailehen jaso nahi dute funtsaren laguntza, eta berretsi zuten ez dutela nahi baldintza gogorrak ezartzerik.
Aurreikuspen ezkorrak
2008ko krisian ez bezala, Herbehereek eta beste hirurek osatutako taldetik aldendu da Alemania. Bileran, Merkelek azpimarratu zuen egungo krisia ezberdina dela, eragin duten faktoreetan eta dimentsioan, eta, beraz, irtenbideak eta eskaerak ezin direla berdinak izan. «Bigarren Mundu Gerraren amaieratik izan den krisi ekonomikorik handienaren aurrean gaude». Emmanuel Macron Frantziako presidenteak negoziazioak bizkortzeko eskatu zuen, abuztua baino lehen akordioa egin dadin, 500.000 milioiren diru laguntzen funtsean gutxienez.
Batzordeko presidente Von der Leyenen ustez, berriz, Batzordearen proposamena «anbizio handikoa eta orekatua» da. Esan zuen krisiak «erreformak egitera behartuko» duela Europa, eta funtsak «modernizazio» horretan lagunduko duela. «Ezin dugu aukera hau galdu».
Mezu horiekin bat egin zuten Charles Michel Europar Kontseiluko presidenteak eta David Sassoli Europako Parlamentuko presidenteak. «Konpromisorako garaia da», adierazi zuen Michelek. Sassolik azpimarratu zuen Batzordearen planak abiapuntua izan behar duela. Bestela esanda: hobetu baino ezin dela egin, baina inola ere ez murriztu.
Christine Lagarde Europako Banku Zentraleko presidenteak ere parte hartu zuen bileran, eta estatuburuei eskatu zien plan bat adosteko, «azkarra, malgua eta erreforma ekonomikoetan irmoki lotuta egongo dena». Lagarderen esanetan, gobernuek eta EBko erakundeek orain arte egin duten lana eraginkorra izan da, baina ohartarazi zuen negoziazioek porrot egiten badute balitekeela egoera okertzea. Nabarmendu zuen Europako lan merkatuak oraindik ez duela kolperik gogorrena hartu, eta iragarri zuen EBko langabezia tasa hiru-lau puntu igoko dela.