Bankiarekin bat egin ondotik, Caixabank finantza taldeak bere historiako kaleratze kopururik handiena iragarri zuen apirilaren 20an. Bateratzeak eragindako bikoizketa arazoak arrazoituta, 1.534 bulego eta 8.291 langile kaleratzeko asmoa azaldu du, lantalde osoaren %19. Hego Euskal Herrian, zehazki, 1.800 langiletik 140 kaleratu nahi ditu. Bankuak aurkeztutako erregulazio espedientearen aurka protesta egiteko, langileek greba egin zuten atzo, eta azpimarratu zuten Hego Euskal Herrian erantzuna oso handia izan dela, «%80tik gorakoa».

Euskal Herritik at, Espainian ere egin zuten greba, eta, protesta orokor hori ikusita, Caixabankek beste proposamen bat egin du: hasieran iragarritako 8.291 kaleratzeren ordez, orain 6.951 izatea planteatu du. Espediente horietan, adin tarte bakoitzean baldintza jakin batzuk jarri ditu mahai gainean, baina oraingoz ez da aurrerapauso handirik eman negoziazioan, eta ekainaren 29an amaitzen da dosierra hitzartzeko epea.

Hego Euskal Herriko lau lurraldeen artean, Nafarroan izango dira kaleratze gehien, eta sindikatuek elkarretaratzea egin zuten atzo Iruñeko egoitza nagusian, 11:00etan, Guztiok gara Caixabank, ERErik ez lelopean. UGTko Salvador Iriartek adierazi zuen Caixabankek ez duela posizio malgurik azaldu elkarrizketetan. Halaber, azken asteetan iragarritako kaleratzeen jaitsiera «gezurra» dela deitoratu zuen, menpeko negozio adarretan ere kaleratzeak egin nahi dituztelako.

Kaleratze behartuak

Iriarteren arabera, aurkeztutako dosierra «basatia» eta neurrigabea da. Borondatezko kaleratzeak lehenesten ditu legediak, baina, sindikatuen aburuz, adinen araberako kaleratze kuotak ezarrita, Caixabankek derrigortu egin nahi ditu langileak bankua uztera: «Proposatutako baldintzak ez dira bateragarriak borondatezkoak izatearekin». Adibidez, kaleratuen %40 inguru 50 urtetik beherako langileak izatea jarri du mahai gainean, eta sindikatuek uste dute irizpide hori tranpatia dela. «Gutako edonor kaleratu dezakete».

Atzo, sindikatuek irmo adierazi zioten ez dutela kaleratze beharturik onartuko, ezta langileen prekarizaziorik ere. «Zuzendariek gero eta diru gehiago irabazten duten bitartean, gure etorkizuna eta gure familiena arriskuan jartzen dute». Egun, Caixabank-en, 40 urtetik beherako langileen kopurua txikia da, eta sindikatuek uste dute kontratazio berrietan baldintzak nabarmen okertzeko asmoa duela taldeak.

Era berean, gaitzetsi dute Bankiaren bat egitea zerbitzuen digitalizazioa bultzatzeko baliatu nahi duela. Izan ere, Caixabankek azaldu du bat egitearen sinergiak baliatzea dela moldaketa egiteko arrazoia, baina Hego Euskal Herriko lurraldeetan Bankiaren sarea oso txikia da. Espainian eta Katalunian, Bankiatik datozen bi langileko bat kaleratzeko asmoa azaldu du zuzendaritzak; aitzitik, Euskal Herrian proportzio hori hautsi egiten da: Bankiatik 108 langile datoz, eta, berez, 140 kaleratu nahi ditu guztira.

Horrekin batera, salatu dute landa eremuko herri batzuetan ordutegi murriztua duten leihatila zerbitzua jarri nahi dutela bulegoen ordez.

Jose Manuel Villarejo komisarioaren itzala Iberdrola dorrearena baino handiagoa da. Espainiako enpresa boteretsu gehienetara iristen dira komisario ustelaren atzaparrak, eta Francisco Gonzalez BBVAko presidente ohiari, Isidro Faine Caixabankekoari eta Antonio Brufau Repsoleko buruari Iberdrolako Ignacio Sanchez Galan gehitu dakieke orain.

Ustelkeriaren aurkako fiskaltzak hura inputatzeko eskatu dio Manuel Garcia-Castello Auzitegi Nazionaleko epaileari. Ikertzaileen arabera, «zantzu ugari» daude erakutsiko luketenak Sanchez Galan komisario ohiaren sare ustelarekin tratuan aritu zela hamahiru urtez, eta, Iberdrolak Villarejori eskatutako espioitza lanen berri izateaz gain, lanok baimendu ere egin zituela. Lan horien helburua litzateke Iberdrolaren zenbait negoziotan laguntzea lehiakideen aurka eta gobernuarekiko harremanetan, edota Sanchez Galanen beraren boterea sendotzea, legez kanpoko espioitza metodoak, mehatxuak eta gisakoak erabilita.

Garai hartan komisario ohiari agindutako lanen artean ezagunena da Arcos de la Fronteran (Andaluzia, Espainia) ziklo konbinatuko planta bati buruzkoa; helburua udalaren eta ekologisten oposizioa ezabatzea omen zen, haien bizitza pribatuan arakatuz edota auzian zerikusia izan zezaketen epaileekin harremanetan jarriz. Beste lan bat Florentino Perez ACS eraikuntza enpresako eta Real Madrilgo presidenteari lotutakoa izango litzateke. Iberdrolako buru izateko urratsa egin zuen Perezek 2009an, akzioen %20 erosita, eta hori eragozteko kontratatu omen zuten Villarejo Sanchez Galanek edo haren gertukoek.

Tabua hautsi du Espainiako Gobernuak: argindarraren BEZa jaitsiko du, diru bilketan zulo handia eragingo dion arren. %21etik %10era murriztuko du datozen sei hilabeteetan, baldin eta kontratatutako potentzia hamar kilowattekoa baino txikiagoa bada eta elektrizitatearen handizkako merkatuaren hileko prezioa orduko megawatt bakoitzeko 45 eurotik gorakoa bada, betiere. Alegia, aldakorra izan daiteke jaitsiera, BEZa %21era itzul daitekeelako kopurua hortik beherakoa den hilabeteetan. Dena den, urtea amaitu arte behintzat gainetik izango dela diote prezioen merkatuen aurreikuspenek. Kontsumitzaile kalteberentzat edo bonu soziala jasotzen dutenentzat, berriz, %10ekoa izango da, kontratatutako potentzia edo merkatuko prezioa edozein dela ere.

Bihar egingo den ezohiko Ministroen Kontseiluan onartuko du neurria gobernuak. Unidas Podemosek BEZaren murrizketa iraunkorra izan zedin eskatu zuen, baina Maria Jesus Montero gobernuko bozeramaile eta Ogasun ministroak elkarrizketa batean iradoki du ez dela horrela izango azkenean. Esan du Bruselak «ulertu» egingo duela BEZa jaisteko erabakia, «aldi baterakoa eta puntuala» delako.

Trantsizio Ekologikorako Ministerioak egindako kalkuluen arabera,neurri horrekin kontsumitzaile arrunt batek hilean sei euro inguru aurreztuko ditu, batez beste, argindarraren fakturan; horri elektrizitatea sortzeko zergan egingo den murrizketa ere gehitu beharko zaio: %3-5ekoa kontsumitzaileen fakturan. Hiru hilabetez etengo dute zerga hori.

Monterok onartu du jaitsierek diru gutxiago biltzea ekarriko dietela ogasunei; 1.000 milioi euro inguru guztira, Airef Erantzukizun Fiskaleko Agintaritza Independentearen arabera. Espainiak du, dena den, Europa osoan BEZik handienetako bat argindarrarentzat. Portugalen, esaterako, %23koa da, baina kontsumo apalagoak dituztenek %13 ordaintzen dute. Gauza bera Italian: %22tik %10rakoa da. Alemanian %19koa da denentzat, eta Frantzian, %17,5ekoa.

Beste bide batzuk

PSOE eta Unidas Podemosen gobernu akordioan azaltzen da argindarraren faktura murrizteko helburua, baina, neurri batzuk iragarri badituzte ere, ezinean dabiltza. Enpresen mozkinei heldu diete, adibidez. Batetik, nahi dute energia konpainiek gobernuari ematea nuklearren eta berriztagarrien irabazien parte bat, CO2 isuriengatik kobratzen dutena. Gobernuaren arabera, urtero 1.000 milioi euro bil ditzake horrela, eta diru hori fakturako beste puntu batzuk merkatzeko erabili, berriztagarriak sustatzeko funts bat sortzeko, adibidez.

Gutxitu egin nahi dute, halaber, kontsumitzaile arrunten fakturetan berriztagarrien sarietarako bideratzen den zatia, eta erregai fosilak erabiltzen dituzten sektoreek gehiago jartzea. Bi egitasmoak, dena den, lege proiektu gisa aurkeztuko dituzte, eta ibilbide zaila izango dute Gorteetan. Gainera, litekeena da energia konpainiek auzitara jotzea.

Unidas Podemosek, halaber, hainbatean eskatu du enpresa publiko bat sortzeko, sektorean dagoen «oligopolioa» hausteko. Prezioen igoerak araudiaren eta merkatuaren ondorioa ez ezik, konpainien interesen araberakoak izaten direla salatu izan du, eta hori ikertzeko eskatu du.

Ustelkeriaren Aurkako Fiskaltzak Ignacio Sanchez Galan Iberdrolako presidentea inputatzea eskatu du, Villarejo auziaren baitan.

Rolls Roycek baztertu egin du ITPAero filiala Aernnovari saltzeko aukera. Hala ere, Arantxa Tapiak esan duenez, Jaurlaritzaren “lana ez da amaitu”.

270 milioi euroko laguntza zuzenak emango dizkiete Euskadin covid-19aren eraginpean dauden sektoreei. Eskaerak aurkezteko epea: uztailaren 5etik 30era.

MADRIL. Argindarraren faktura murrizteko beste erremediorik ez du ikusi Espainiako Gobernuak, eta badirudi argindarraren BEZa %21etik %10era jaisteko prest dagoela, hori bere kaltetan bada ere, krisi garaiotan nabarmen murriztuko baitzaizkio diru sarrerak. Gobernuko iturriak aipatuz SER irrati kateak aurreratu duenez, ostegunean egitekoa den ezohiko Ministroen Kontseiluan emango du erabakiaren berri. Asmoa da aldi baterako neurria izatea, elektrizitatearen garestitzeak irauten duen bitartean ezarriko dena, inoizko garestiena baitago egun, hainbat faktorek eraginda. Unidas Podemosek proposatu du jaitsiera iraunkorra izatea 6 kilowatteko potentzia kontratatuta duten etxeko kontsumitzaile guztientzat eta 15 kilowattetik beherako potentzia duten enpresa txikientzat. Gobernuak ez du aldi baterako etengo energia sortzeari ezarritako zerga (%7koa), joan den astean hori egiteko aukera zabaldu zuen arren.

COVID-19ak Tubacexen txakalaldian duen eraginaren tamaina zehazteak eta enpresaren egoera zailak sustrai sakonagoak dituen ala ez argitzeak berebiziko garrantzia izango du zuzendaritzak egin asmo duen lan erregulazioaren inguruko epaiketan. TTI Laudioko plantaren inguruko epaiketa egin zen atzo EAEko Auzitegi Nagusian, eta gaur Amurrioko Aceralavaren txanda izango da. Otsailean, enpresak abian jarri zuen 132 langile kaleratzeko prozesua. Zuzendaritzaren arabera, Arabako plantak bideragarri bihurtzeko modu bakarra da, eta, hala egin ezean, 2022an haiek desegin behar izateko moduko egoera ekonomikoan murgilduko dira. Langileen ordezkarien ustez, berriz, aldi baterako erregulazio batekin egoera zuzendu daiteke, eta luze gabe errentagarriagoa litzateke. Enpresako peritua ere ados dago azken uste horrekin, baina luzera begira kaleratzeak ezinbesteko ikusten ditu.

Tubacexeko erregulazioa bi egunetan epaituko da, planta bakoitzak bere saioa izango duelako. Halere, bietan ebazpen bera espero da. Atzokoan Garbiñe Biurrunek, Jose Luis Asenjok eta Jose Felix Lajo txostengileak osatu zuten epaile hirukotea, eta hiru ebazpen posible eman ditzakete: kaleratzeak legezkotzat ematea, bidegabetzat jotzea edota erregulazioa indargabetzea. Lan arloko Salak azken hori ebatzi zuen ITP-PCBren kasuan, koronabirusak eragindako arrazoiengatik kaleratzeak egitea legez kanpokoa dela dioen arauaren babesean. Irizpide horren itzalak atzoko epaiketa estali zuen. Hori bai, kontuan hartu behar da ITP aeronautika enpresa bat dela, eta hodigintzak petrolio eta gasarekin harremana duela.

Langile batzordeko abokatuek (ELA, LAB, CCOO eta STAT) eta enpresarenek (Quatrecasas bulegoa), logikoa denez, aurkako jarrerak defendatu zituzten. Alberto Abasolo ELAko abokatuak hartu zuen batzordearen defentsaren zamarik handiena, eta azaldu zuen COVID-19a dela krisiaren arrazoi nagusia. Nabarmendu zuen Tubacexek aldi baterako bi erregulazio espediente onartu zituela iaz, eta bietan espresuki aipatzen zutela pandemiarengatik zirela.

Tubacexek otsailaren 8an onartu zuen lan erregulazioa, iazko bigarren aldi baterakoa amaitu eta hurrengo egunean, eta abokatuak galdetu zuen nola zitekeen egun bakar batean arrazoiak aldatu izana. Langileen ordezkariek 2018ko lan hitzarmeneko baldintzak ere jarri zituzten mahai gainean. Orduko hartan ez zen atzeraldirik aurreikusten luze gabe, eta, ondorioz, orain krisia egon bada, salbuespena da; alegia, COVID-19arengatik. Edo, beste modu batera esanda, behin-behinekoa.

Enpresako abokatuak aurkakoa argudiatu zuen. Hori bai, bere hitzartzearen lehen ordubetean erregulazioaren negoziazio prozedura izan zuen hizpide. Besteak beste, esan zuen ez zela fede txarrik egon, ez zela greba eskubidea urratu, agiririk ez zela falta, txosten objektiboak zirela… Epaileek hainbatetan egin zioten errieta, eta luzamendutan ibiltzea egotzi zioten. Eztabaida beroa izan zen, eta hizketa denbora mugatu zioten.

Tubacexen abokatuak onartu zuen COVID-19ak enpresaren krisia «bizkortu» duela, baina ez dela arrazoi nagusia. Petrolio eta gasaren krisia aurretik zetorrela esan zuen, industriaren deskarbonizazio prozesuan duela oinarria, eta, ondorioz, «egiturazkoa» dela. COVID-19aren eraginez kaleratzeak egitea debekatzen duen legea ezin dela aplikatu esatera iritsi zen. Zenbakiak mahai gainean jarrita: enpresak 2.7 milioi euroko galera izan zuen 2017an; 5,7 milioiko irabazia 2018an (Irango kontratu bati esker), eta 2020aren amaieran 29 milioi euroko galera pilatu zuen. Hurrengo lau urterako aurreikuspenak txarrak direla esan zuen: 21 milioiko galerak 2021ean, 13,4koak 2022an… 132 kaleratzeak eginez gero, berriz, lau urtean enpresak 28 milioi euro aurreztuko lituzkeela esan zuen.

Petrolioaren prezioa

Lau ordu luzeko epaiketa izan zen, eta sei lekukok hartu zuten hitza, besteak beste, alde bakoitzeko peritu ekonomikoek. Hainbat argudio ezberdin plazaratu zituzten, eta hauek izan ziren eztabaida interesgarrienetako bi: petrolioaren prezioaren igoera handiak mesede egiten al die sektoreko inbertsioei? Eta ea Tubacex prest dagoen hidrogenoa bezalako produktuetara jauzi egiteko, eta beharrezko inbertsioak egin dituen ala ez.

Argindarraren BEZa % 10era jaitsiko du Espainiako Gobernuak. Unidas Podemosek egin du proposamena. Ekainaren 24ko ezohiko Ministroen Kontseiluan onartuko dute.