Donostiako metroa handitzeko lanak Accionari esleitu dizkiote 50 milioi euroren truke. Satorralaia auzo-mugimenduak, berriz, elkarretaratzea egingo du ekainaren 26an

BILBO. Productos Tubulares enpresatik Amazonen zentro logistikora giza kate bat osatu dute manifestaziora deitu duten gizarte talde eta sindikatuetako ordezkariek. Larunbaterako, Santurtzi eta Sestao lotuko dituen martxa bat antolatu dute prekaritatearen aurka eta Ezkerraldearen etorkizunaren alde. Manifestazio horren 28. ekitaldia izango da. Ezkerraldean gertatzen ari diren kaleratzeak salatu nahi dituztela esplikatu dute antolatzaileek. ITP Aero-PCB, Mediapost, Petronor eta San Joan Jainkoarena ospitaleko langileak izango dira han, besteak beste.

Abeltzaintzek ezin dute jasan animalien elikaduraren eta, bereziki, pentsuaren kostuaren «igoera neurrigabea». EHNE eta Enba sindikatuek salaketa zehatz bat egin dute: «Mundu mailako merkatu erabat espekulatiboan, zerealen balioa izugarri handitu da». Prezioak abeltzainak itotzen ari dira, «gehiegizkoak» direlako, eta soluzio bat eskatu dute lehenbailehen.

2020an, batez ere txerri eta hegazti azienden pentsuek izan zituzten igoera handienak, «baina azken sei hilabeteetan, behi eta ardi azienden pentsuetan ere izan da igoera, bai haragitakoek bai esnetakoek erabiltzen dituztenetan». Nekazarien sindikatuek esplikatu dute prezioen igoera %20koa izan dela, gutxi gorabehera, eta hazkunde horrek areagotu egingo duela sektorearen «egoera delikatua». «Esnearen eta haragiaren prezioa ere merkatu egin da, eta arazoak daude pasteroak eta errapeko txahalak kentzeko».

Munduko pandemiaren egungo testuinguruan, janariaren eskaria nabarmen handitu da banaketan, joan-etorriek izan dituzten mugak, ostalaritzaren eta jantoki kolektiboen itxierak eta abarrek eraginda. Bada, horren ondorioz, balio kate horiek gorakada handia izan dute, bai fakturazioari dagokionez, bai etekinei dagokienez. Baina kate osoan nabaritu al dute gorakada? Ezetz diote EHNEk eta Enbak: «Paradoxa bat gertatzen da: fenomeno hori bera ez zaie ekoizleei helarazi, eta horiek ez dute isla positiborik izan emaitzen kontuan, inoiz baino janari gehiago saldu den arren».

Lege berriaren zain

Abeltzainek azaldu dute banaketaren industria eraldatzaileak estutu egiten dituela ekoizleak, eta haiek ez dituztela beren produktuen prezioa hobetu azken urtean. Alegia, pandemiaren eraginez okelak izan duen garestitzea ez dela abeltzainengana iritsi, eta enpresa handietan geratu dela.

Hala, sektoreak industriari eta banaketari eskatu die produktuen truke ordaintzen dituzten prezioak «eguneratzeko», abeltzaintzaren jarduera errentagarri izan dadin.

EHNEk eta Enbak exijitu dute Eusko Legebiltzarrak behin betiko onar dezala Elikagai Katearen Legea, «gardentasuna emateko eta katebegi guztiei errentagarritasuna emateko, gehiegizko jardunbideak galaraziz». Ekoizpen kostu zehatzak ezartzea nahi dute, eta kontratu argiak produktuak entregatzeko orduan.

Bizkaiko Foru Aldundiak kamioi handiei bidesaria ezartzea proposatu du autobideak erabili ditzaten. Barazar, Kanpazar, Txorierri, BI-625 eta A8an jarri nahi du.

EHNEk eta ENBAk abeltzaintza sektorea itotzen duen pentsuen prezioaren “gehiegizko hazkundea” salatu dute, eta “salmenta prezioen igoera paraleloa” eskatu dute.

EAEko turismo kanpaina 2021: “Eskaintza seguru, anitz eta jasangarria” nabarmenduko du Jaurlaritzak, eta turistak erakarri nahi ditu, gastronomia ere baliatuz.

Arrantzaldiko lehen hegaluzeak, baina ez da kopuru handirik espero enkanteetan; izan ere, kanpainaren hasierak “ez du arrantzaleek espero zuten erritmorik izan”.

Mundua sei gizon zuri eta asiar baten artean nahierara banatzen zuten garaia amaituta dago, zorionez. Baina oraindik badu pisua G7ak, munduko BPGaren %40 ordezkatzen duen talde horrek, eta hori erakutsi nahi izan du, mundu osoan sozietate zergaren gutxieneko %15eko tasa bat ezartzeko akordioa lortuta. Kopuruak gorabehera —oso apala dirudi—, analisia zuzena da: enpresa handien ekarpenak derrigorrez handitu beharko du, kapitalismoak bere burua irentsi nahi ez badu.

Baina akordioak mahai txiki baten bueltan lortzeak badu arazo bat: zazpik soilik indarrean jartzeak ez duela ezertarako balio. Horiek horrela, erdi prestatutako platera atera dute mahaira. Erabaki gabe utzi dute zehazki enpresen zein irabazi eta diru sarrera zergapetuko dituzten —zerga oinarria—, zer salbuespen egongo diren —finantza enpresak, esaterako?—, eta nola lortuko duten multinazional handienek beren irabazi erraldoien zati bat munduan zehar ongi banatzea. Letra txikia lan handia da, eta udazkenerako lotu nahi dute, OCDEn gaia aspaldi aztertzen ari diren taldean; aurretik, uztailean, G20aren Veneziako goi bileran bedeinkapen zabalago bat jaso beharko luke.

Sukaldeko lana, gainera, etxean hasi beharko dute G7ko kideek. Esaterako, Alemaniak, Frantziak eta Italiak ikusi beharko dute nola lortzen duten Europako Batasuneko sukaldaritza fiskalaren bi plater ezagun enpresa handien menuetatik desagertzea: irlandar bikoitza (double Irish) eta Herbehereetako ogitartekoa (dutch sandwich). Hala esaten diete multinazional handiek EBn ia zergarik ez ordaintzeko baliatzen dituzten sistemei; hitz bitan, dirua batetik bestera mugitzea, eta bide horretan ordaindu beharreko zergak txikitzea, batzuetan desagertzeraino. Izan ere, justizia sozialaren bandera gogoz astintzen duen arren, EBk zerga paradisuen ezaugarriak dituzten hainbat herrialde ditu barnean: Herbehereak, Irlanda, Luxenburgo, Malta… Haizea kontra dutela badakite horiek, baina kosta ahala kosta eutsi nahiko diete oraingo zerga egiturei, galtzeko asko dute eta.

Irlanda, totem baten defentsan

Argi gehienak Irlandara begira daude, han sozietate zergaren %12,5eko tasa ikur bat delako, totem bat. Harekin lotzen dute pobreziatik atera izana, eta adostasun politiko handia dago haren inguruan. Azken egunotan baizik ez dute auzitan jarri Sinn Feinek eta Laboristek, aho txikiarekin badaezpada ere. %12,5eko tasa «sutsuki» defendatuko duela agindu du Paschal Donohue Finantza ministroak. G7koen bileran izan zen Donohue, eurotaldeko burua ere badelako, baina argi du zeri zaion leial: patrikari. Kalkulatu duenez, urtean 2.200 milioi euro gal ditzake Irlandak, sozietate zergaren bilketaren bosten bat —pisu handia du, bilketaren %21; Hego Euskal Herrian ez da %8ra iristen—.

Eta nola da posible tasa handituta bilketa txikitzea? Multinazional handi batzuen ekarpena txikituko litzaiokeelako. Irlandan dituzte Europako egoitzak Applek, Googlek eta AEBetako beste multinazional askok, eta hango zerga sistemak erraztasunak ematen dizkie kontinentean irabazitakoaren gehiena hara bidaltzeko, eta gero zati txiki bat baizik ez ordaintzeko. Horixe eragotzi nahi du sistema berriak, hain zuzen ere.

Baina Joe Bidenentzat ere gauzak ez dira errazak izango etxean. Hark eman zion bultzada bat sozietate zergaren nazioarteko araudiari, onartu zuenean bere multinazional teknologikoak zergapetzeko sistema global bat ezartzea, gutxieneko tasa baten truke. Baina horrelako proposamen batek bi hereneko gehiengoa behar du AEBetako Senatuan, eta dagoeneko jaso du errepublikanoen ezetza.

Suitzak ere asteon iragarri du eginahalak egingo dituela zerga apaleko bere kantonamenduetan ezer gutxi gal dezaten.

G7aren labetik ateratako plater erakargarria urardotzeko gogoa duten sukaldari asko daudela, alegia.

Pandemiak, momentuz, bi urte gogor ekarri dizkio Euskal Herriko hotelen sektoreari, eta kolpetik eten du azken hamarkadan izaten ari zen gorakada. Donostiako hotelen elkarteko datuen arabera, azken hiru urteetan %20 goratu da hiriko ohe kopurua, eta iaz zortzi hotel berri ireki zituzten. COVID-19a agertu aurreko aurreikuspen onak hauspotuta, hotel berri asko eraikitzen hasi ziren, eta beste batzuek berritze lan sakonak egin zituzten. Aurten, berriz, ez dute hotel bakar bat ere ireki Donostian, baina abian dauden egitasmo guztiek jarraitzen dute. Bilbon, egoera antzekoa da: aurten gutxik ireki dute, baina handiak, besteak beste, San Mameseko Ilunionek edo Kale Nagusiko Cataloniak.

Pandemia, baina, galga handia izan da, bai behintzat Hego Euskal Herrian. Iparraldean, ordea, iazkoa uda ona izan zen. Datu ofizialen arabera, 12.800 hotel oheen %93 okupatu ziren abuztuan. Alde horretatik, nabarmentzekoa da hotelez haratago duen kanpin eta bungalow eskaintza handia: 33.000 ohe guztira. Hegoaldeari erreparatuz, Bilbo da ohe gehien dituen hiriburua: 7.356 ziren 2019an, hotel guztiak irekita zeudenean. Europa Press agentziak hoteletako iturrien bitartez lorturiko datua da. Urte hartako abuztuan %86 okupatu ziren; iazkoan, aldiz, %38; eta aurtengo apirilean, %18 baino ez. Hotel horiek, garairik onenean, 1.303 langile zituzten.

Donostian, berriz, 2019an, 6.098 hotel ohe zeuden, eta 1.133 langilek ziharduten hoteletan azpikontrataturiko zerbitzuak ez dira zenbatzen. 2019ko abuztuan %88ko okupazioa izan zuten; iazkoan, aldiz, %63koa, eta aurtengo apirilean, %21ekoa. Hotel elkartearen arabera, hiriaren BPGaren %16k harreman zuzena du turismoarekin. Gasteiz da ohe gutxien dituen euskal hiriburua: 3.003 guztira, eta 270 langilek dihardute hoteletan. 2019ko abuztuko okupazioa %70ekoa izan zen; iazkoa, aldiz, %43koa, eta aurtengo apirilekoa, %25ekoa.

Iruñean, azkenik, Europa Pressen eta hotel elkartearen datuak ez datoz bat, baina aldeak txikiak dira. Agentziaren arabera, 2019ko abuztuan oheen %74 okupatu ziren; iaz, berriz, %39, eta aurtengo apirilean, %23. Elkartearen arabera, ordea, 2019ko udako okupazioa %87koa izan zen, eta iazkoa, %44koa. 3.456 ohe hotel daude, eta 2019ko uztailean 510 langilek ziharduten. Hiri guztietan 2019an iritsi ziren langile kopuru handienera. Egun, txikiagoa da; batetik, eskaintza txikiagoa delako, eta, bestetik, aldi baterako erregulazioengatik.