Enpresentzako abalen lehen zatia onartu du Espainiako Gobernuak, 20.000…
Koronabirusa COVID-19: enpresentzako abalen lehen zatia onartu du Espainiako Gobernuak, 20.000 milioirekin, enpresa eta autonomoek likidezia izan dezatela helburu.
EAEk 13,3 milioi jasoko ditu Espainiako Gobernutik gizarte zerbitzuak…
EAEk 13,3 milioi jasoko ditu Espainiako Gobernutik gizarte zerbitzuak indartzeko. 300 milioi euroko funtsa erkidegoen artean banatu dute irizpide desberdinen arabera
Cebek: «Lana dugun bitartean, irekita jarraitu behar dugu»
Espainiako Gobernua eta Eusko Jaurlaritza ere iritzi horretakoak direla nabarmendu du, eta esan du Txinak eta AEBek ere fabrikak lanean dituztela. Uste du arrisku handiak daudela orain lantegiak geratuz gero. «Eskariak dituzte; itxiz gero, bezeroek ez digute itxarongo, eta beste hornitzaile batzuengana joko dute. Lana dugun bitartean, irekita jarraitu behar dugu».
Garcinuñok onartu du eskariak txikituz gero, agian, erabaki batzuk hartu beharko direla, baina horien artean ez du itxiera aipatu, baizik eta ordutegiak eta txandak aldatzea, eta oporrak aurreratzea. Era berean, Garcinuñok iragarri du urteko lehen bi hiruhilekoan kolpe handia jasango duela ekonomiak, baina espero du bigarren seihilekoak «erorketa konpentsatzea».
Gipuzkoako patronalak, Adegik, berriz, ez du adierazpen publikorik egin, baina haren iturriek BERRIAri adierazi diote funtsezkotzat jotzen dutela enpresak irekita jarraitzea, «ixtea oso erraza delako, baina berriro irekitzea ez». Langileen osasuna da lehentasuna Gipuzkoako patronalarentzat, baina «orekari» eusteko deia egin du, «neurri guztiak hartuta jarduerak aurrera egin dezan»..
Osasun krisitik ateratzean «gizarte moduan aurrera egiteko» funtsezkoa izango da enpresek zabalik jarraitzea, Adegiren ustez. «Enpleguaren %85 enpresa pribatuan dago Gipuzkoan», gogorarazi du, eta garbi utzi du ixtearen ondorioak «oso gogorrak» liratekeela, bai langabeziari begira eta bai zerga bilketari begira. «Enpresek sortzen dute enplegua eta aberastasuna».
Erantzukizunak
Langileen segurtasuna bermatuz gero, ekoizpena martxan jarraitzearen alde azaldu da CCOO, baina ez, ordea, ELA eta LAB. Azken horretako Ekintza Sindikaleko buruak, Xabier Ugartemendiak, berriro eskatu du ezinbestekoak ez diren enpresak ixteko, eta haserre azaldu da gobernuekin eta enpresaburuen elkarteekin.
ELAk iragarri du auzitara eramango dituela langileen iritziaren aurka enpresak irekitzen dituztenak, eta jarrera bera hartu du LABek ere. Gainera, ohartarazi du oinarrizko zerbitzuetan langileak prebentzio neurririk gabe ari direla. Patronalaren interesak defendatzea egotzi die Gasteizko eta Iruñeko gobernuei, eta guztiei egin die gerta daitezkeen kutsatzeen erantzule. «Nor egingo da hil den langilearen erantzule? Eta etorkizunean hil daitezkeenena? LABek argi du: «Gobernuak eta patronala egingo ditugu erantzule».
Lantegi handiak zabalik, eta ertainak presiopean
Ipar Euskal Herrian hegazkingintzan ari den beste enpresa handi bat da Dassault Aviation; Angeluko lantegian (Lapurdi) 970 pertsona ari dira. Joan den astean itxi bazuten ere, berriz irekitzea aipagai izanen da biharko langile batzordean. «Parisko agintariek berriz irekitzea nahi dute», Christophe Brise CGTko ordezkariaren erranetan. LABeko industria arduradunak, Heren Muruagak, honako hau gehitu du: «Enpresa handiek boterea dute, eta erabakiak haiek hartzen dituzte».
Enpresa ertainak itxiak dira neurri handi batean, hilabete bukaera arte gutxienez: Zuberoako bi enplegatzaile handienek, Artzainak eta Lopitz taldeetako enpresa desberdinek ateak itxi zituzten joan den astean; Arberatzeko MFA, Mugerreko BMS Circuits eta Urruñako Signature ere geldituak dira. Baina CGTko ordezkariaren arabera, agintariak presioa ezartzen ari dira berriz irekitzeko. Baina bi sindikatuetako ordezkariek diote zaila dela segurtasun neurriak errespetatuz lana berriz hastea.
Lantegien desinfekzio neurriak ere hartu dituzte enpresa gehienetan, baina, Briseren ustez, ez du zentzurik: «Erran digute atzo, gaur eta bihar desinfektatuak izanen direla, baina beharbada ostegunean lanera itzuliko dira birusa duten batzuk». Garbiketa lanetan ari direnen baldintzak salatu ditu: «Haien lana ez da baloratua, eta, gainera, neholako babes neurririk gabe egiten dute».
Lana uzteko eskubidea
Osasun arriskuagatik lana uzteko eskubidea baliatzera dei egiten dute sindikatu gehienek, lantegiak irekitzeko presioa goraka doan heinean. Bokaleko (Lapurdi) ADA altzairutegian hamahiru langilek koronabirusaren susmopean izanik, beste langile batzuek eskubide hori baliatu nahi lukete. Baina Brisek jakin duenez, egoera berezia bizi dute, «giza baliabideen zerbitzua itxia delako, etxetik ari baitira. Ezin dute errekurtsorik ezarri, ez dakite zer egin». Eskubide hori anitz aipatzen dute sindikatuek, baina lana uztearen ondorioak ez dira hain argi oraino. «Ondorioak izaten ahal dira epaitegietan, baita kanporaketak ere», Muruagaren ustez. Horregatik aholkatzen dute eskaera horiek idatziz egitea eta segurtasun neurriak zertan betetzen ez diren zehaztea.
Bi sindikatuetako ordezkariek bat egiten dute neurri bikoitzen «zentzugabekeria» salatzeko orduan: etxean konfinatuak izan behar eta ehunka langileko enpresak irekitzea ez zaie bateragarri. «Italian ez bezala, prebentzioan ari behar genuke»: Muruagaren ustez, «olatua gainean ukaitea itxoin gabe».
Agortzen ari diren iturri txikiak
«Badirudi krisi hau ere autonomoek ordainduko dutela»
Gabriel Larrinaga
Odontologoa eta zirujaua
Oraintxe, gauza bakarrean pentsatzen dut: norbait minarekin etortzen bada, hura sendatzea edo behintzat mina kentzea. Gero, aurrerago, sartuko gara diru kontuetan, negozioaren etorkizunean eta abar». Kontsultetako bat itxita eta bestea zabalik dauka Gabriel Larrinaga odontologo eta zirujauak (Donostia, 1975). Lanean jarraitzen du, besteak beste, dentisten zerbitzua oinarrizko horietako bat delako. «Guztiok itxiko bagenu, guri dagozkigun gauza txikiagoek ospitaletako larrialdiak kolapsatuko lituzkete, eta ez du merezi. Goikoa [Donostiako ospitaleak] libreago geldituko da horrela. Denon artean pixka bat jarrita, askoz hobeto».
Gutxi izango dira jendearengandik horren hurbil lan egiten duten profesionalak. Arriskutik ahalik eta gehien babestuta dihardu, maskara, bata eta abar jantzita. «Turbinekin lanik egin gabe ari gara, aerosol horiek saihesteko». Klinikan, nola ez, bazituzten maskarak aurretik ere, baina ez dituzte sobran. Dentisten Elkargoak kide guztien maskara stock-ak erregistratu zituen lehen egunetan.
Jakina, kontsulta zabalik izateak kostua du zirujauarentzat. «Edozein negozio bezala, irekitzea dirua kostatzen da». Horregatik, langile gehienei kontratuak eten dizkie erregulazioen dekretua erabilita, kostu finkoak ahalik eta gehien murriztu ditu… Horretarako ere lagungarri izan ditu Dentisten Elkargoaren aholkuak. Gobernuei eta agintariei informazio gehiago eskatu die. «Ez dakigu ezer, eta, ni bezala, autonomo pilo bat martxan gaude». Larrialdietarako kontsultak zabalik edukitzea behintzat lagundu egin beharko litzatekeela uste du Larrinagak.
Pentsatu ote du autonomoak beti azkenak direla? Irribarrea atera zaio. «Hori betiko gauza da. Kate luze horretan, han bukaeran gelditzen gara gu». Aurreko krisia autonomo mordo batek ordaindu zuela ziurtatu du odontologoak. «Eta badirudi krisi hau ere autonomoek ordainduko dutela».
«Skypengatik ez balitz, gure jarduna eten beharko genuke»
Asier Gonzalez
Irakaslea eta psikologoa
Sei hilabete dira Asier Gonzalezek (Donostia, 1988) MINA ikasketa zentroa ireki zuela, Donostiako Katalina Erauso kalean. Gustura ari zen orain arteko martxarekin, baina COVID-19aren krisiak eta ikasketa zentroen itxierak hankaz gora jarri dio eguneroko bizimodua. «Jarduna goitik behera berregituratu egin behar izan dugu. Bulego fisikoa ixtera behartu gaituzte, eta orain klaseak Skype bidez [bideo deiak egiteko programa informatikoa] eman behar ditugu. Harengatik ez balitz, gure jarduna eten beharko genuke. Lehen, bost ikasleko multzoak genituen; orain, bikoak eta hirukoak. Batzuetan, gainera, zailtasunak dituzten ikasleei laguntzen diegu, eta ez da gauza bera. Aurrez aurre beti da eraginkorragoa, baina egokitu egin behar dugu».
Lehen Hezkuntzako laugarren mailatik hasi eta Batxilergorainoko ikasleak ditu. Baita selektibitatea prestatzen laguntzen dien batzuk ere. Hainbat hizkuntzatan eskaintzen dute zerbitzua. «Lan karga handiagoa da orain, Skype bidez. 09:00etan hasi eta 20:00etan bukatzen dugu; egun osoa da. Ordu gehiago sartzen ditugu, eta eremu txikiagoa hartu, klaseak indibidualagoak direlako». Hilabete honetako kontuak ez ditu egin oraindik, baina badaki garai zailak datozela, besteak beste ikasle batzuek ez dutelako klaseak modu telematikoan hartzeko baliabiderik.
«Arduratuta» dago egoerarekin Gonzalez: «20 urte daramatzanak agian hobeto eutsiko dio, baina guk ateak ireki berri ditugu, eta bizitzako gastuak ere hor daude». Ardura hori leuntzeko autonomoentzako laguntzen berri izan du, baina beste neurri baten hutsunea nabaritu du: «Alokairuen atzerapena. Niretzat behintzat funtsezkoa litzateke. Guk ezin dugu gure lokala erabili, baina alokairua ordaindu behar dugu. Atzerapenak arnasa emango liguke. Tira, guri, eta askori. Autonomo askok ezin dute negozioa ireki, eta, ez baduzu diru sarrerarik, kostata ordainduko duzu errenta».
«Orain galtzen ari naizen diruak negua egiteko balio dit»
Deiane Unamuno
Argazkilaria
Ezkontza denboraldiaren hasieran harrapatu du krisiak Deiane Unamuno argazkilaria (Oñati, Gipuzkoa, 1992). Bere kabuz egiten du lan, eta «erabat geldi» da orain. «Bertan behera geratu dira martxoko eta apirileko ezkontza denak, oraingoz, eta bezero asko baliogabetzeei buruz galdezka ari zait». Diru sarreren %70 inguru dira ezkontzak Unamunorentzat, baina gainerakoak ere ezin ditu egin, konfinamenduaren ondorioz. Diru sarrerarik izan ez, eta, halere, autonomoen kuota ordaintzen ari da, «eta gainerako zerga guztiak ere bai». «Etxean geratu behar dugu, ados, baina egoera honetan ezin dugu ia 300 euroko kuota ordaintzen jarraitu».
Ez du begi onez hartu kuota atzeratzeko Espainiako Gobernuak emandako aukera. «Arazoa atzeratzea baino ez da». Izan ere, zail ikusten du orain galdutakoa bere osoan berreskuratzea. «Batzuk atzeratu egingo dira, baina beste batzuk ez dira egingo: txikiak, adibidez. Familia saioak eta umeenak ere ez». Kaltea handia izango dela uste du. «Ezkontza atzeratzen ari direnekin beste data bat adosten saiatzen ari gara, baina ez da horren erraza».
Argazkilari talde bateko kide da Unamuno, eta haiekin elkarlanean ari da arazo horri irtenbidea emateko. «Trukatu ditzakegu agian ekitaldiak». Bere finantza aholkulariarekin ere harremanetan jarri da, eta ezinbesteko arrazoien ondorioz jarduera ekonomikoa eten duenaren parte ematea erabaki du mutualitatean. «Oso-oso zaila da diru laguntzaren bat jasotzea, baina, badaezpada ere, eskaera aurkeztea erabaki dugu».
Egoerari eusteko moduan da oraingoz argazkilaria, baina «beltz» ikusten du etorkizuna: «Orain galtzen ari naizen diruak negua egiteko balio dit; nire aurrezkiak dira».
«Uda ez da ona izango, ordurako itxialdia bukatuta ere»
Lontxo Otamendi
Taxi gidaria
Azken asteko kontuak erraz atera ditu Lontxo Otamendik (Atallu, Nafarroa, 1969): «%100 gutxiago, zero. Bidaiari bat eraman nuen iragan igandean, eta kito. Ez dut beste lanik egin. Nola egingo dut, bada, etxean egon behar badugu?». Otamendi taxi gidaria da Araitz haranean, Nafarroa iparraldean. Baserriz eta herri txikiz jositako lurralde batean, haren taxia zerbitzu publikoa da, eta eskola umeen garraioa haren lanaren oinarria. «Hura gabe, ezinezkoa litzateke hemen taxitik bizi ahal izatea. Beste lanak? Adineko jendea eta gidatzeko karnetik ez duena inguruko herrietara eramatea. Eta parranda zaleak, horiek larunbat eta ostiral gauetan. Iragan larunbatean, esaterako, bi erreserba nituen sagardotegietara joateko, eta biak bertan behera gelditu zitzaizkidan».
Esan gabe doa halako egoera larririk ez duela aurkitu taxian daramatzan zazpi urteetan. Autonomoen laguntzen berri izan du, eta AITAN Nafarroako taxilarien elkartearen aholkuen zain dago. «Laguntzak esaten duten bezalakoak badira, ez dira txarrak. Kalte guztia ez du kenduko, baina bai zati bat». Izan ere, gastu finkoek hor jarraituko dute: asegurua, mailegua, bizi kostuak… Baina ulertzen du egoera. «Autonomoekin, normalean, ez dira oroitzen, baina aldi baterako espedienteekin dauden fabrikako langileak ere ez dira ondo ibiliko».
Otamendi ez da ausartzen esaten zenbat iraungo duen itxialdiak, eta autonomo bidea hasi berri dutenekin oroitu da. «Nik bizitzeko adina badut, baina gazteentzat gogorra da. Eta zer esan lokal bat ordaindu behar dutenei buruz». Hala ere, badaki krisia ez dela egun batetik bestera joango. «Uda ez da ona izango. Nik udan polito egiten dut lan, herrietako jaietan, landetxeetako turistekin, egun bateko txangoak egiten dituztenak… Eta argi dut uda honetan ez dela horrelako poztasunik egongo».
«Aste bat edo bi iraun ahal dut dudan materialarekin»
Aguxtin Alkhat
Tindularia
Musikari gisa da ezaguna Aguxtin Alkhat (Armendaritze, Nafarroa Beherea, 1982), baina lanbidez tindularia da azken 11 urteetan. Beste lankide batekin aritzen da etxez etxe. «Banaka ari gara, eta eman diren kontsigna sanitarioak errespetatuz. Ez gara bezeroez gehiegi hurbiltzen. Edozein gisaz, kanpoan ari gara lanean, eta errazago da». Debekurik iristen ez bada ere, uste du ez duela luzaroan lan egin ahal izango. «Tindu saltzaile guztiek hetsi dute; guk ez dugu erreserbekin lanik egiten. Dudan materialarekin, aste batez edo biz irauten ahal dut».
Bere enpresa ttipia arriskuan ikusten du Alkhatek. «Neurri zorrotzagoak hartzen badira, enpresa bukatuko da, argi dut. Momentuz, biek badugu bizitzeko doia, eta gure familiak artatzeko doia; baina egoerak hilabete bat edo bi irauten badu, geldituko da enpresa». Ez du, aitzitik, burumakur agertu nahi. «Positibo begiratu behar zaio horri: beste zerbait sortzen ahalko da horren gibeletik, edo beste bide bat hartzen ahalko dut. Ez nau horrek beldurtzen; holakoa da bizia».
Koronabirusak zerbitzu publikoak azkartzeko ere balioko duela espero du. «Hainbat urtez, ospitale publikoak eta medikuntza alde batera utzi dituzte gobernuek, eta orain fresak pagatuko ditugu. Jadanik badu zenbait hilabete greban zirela ez dutelako baldintza onik, eta orain beharbada ohartuko dira beharrezkoak direla zerbitzu publikoak. Gobernua ere alerta gorrian da; badakite haien funtzioak galtzen ahal dituztela sistema horretan».
Frantziako Gobernuak egindako promesekin ez da fio Alkhat. «Erran dute lan sari minimo bat segurtatuko digutela; kalte-ordainak ukanen ditugula… Ez da ez dudala sinesten, baina kontua da egoerak zenbat iraunen duen, horrelako egoera batean gauza ederrak erraten baititu. Ez dut uste estatuaren diru iturria mugagabekoa denik».
EBk defizit eta zor arauak izoztu ditu koronabirusari aurre…
Koronabirusa COVID-19: EBk defizit eta zor arauak izoztu ditu. Hiriburuek gastu publikoa handitu ahal izango dute koronabirusaren agerraldiari aurre egiteko.
51.213 langileri ezarri diete aldi baterako erregulazioa EAEn
COVID-19: 51.213 langileri eragiten dieten 7.250 ERTE aurkeztu dira EAEn. ERTE gehien aurkeztu dituen lurraldea Bizkaia izan da 3.931 ERTErekin.
LABek oinarrizkoa ez den jarduera ekonomiko guztia etetea eskatu…
LAB sindikatuak osasun krisi egoera honetan lanera joan direnen osasuna arriskuan jartzea egotzi die Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari.
Italiak eten egin du ezinbestekoa ez den jardun produktiboa
Giuseppe Conte Italiako lehen ministroak bart agerraldi batean jakinarazi du Italian ezinbestekoa ez den ekoizpen jarduera oro eten dutela. Apirilaren 3ra arte luzatuko da neurria. Ezinbestekoak diren sektoreen artean, nekazaritza, arrantza, elikadura eta hedabideenak sartu ditu, eta soilik janari saltokiak, farmaziak eta parafarmaziak mantenduko dira zabalik. Banketxeak, posta zerbitzua eta aseguru etxeak ere irekita mantenduko dituzte.
“Bigarren Mundu Gerraz geroztik daukagun erronkarik handiena da. Batuta, lortuko dugu”, esan du Contik. Italiarrei lasai egoteko eskatu die. Izan ere, datuak beldurgarriak dira han. Atzo Italian inoiz baino pertsona gehiago hil ziren egun batean koronabirusagatik: 793. Jada 4.825 dira hilak herrialde horretan, eta 53.578 kutsatuak. Datuen gorakada Lonbardia eskualdearik dagokio; atzo 546 pertsona hil ziren hor.
Euskal Herrian ere jardun produktiboaren inguruko eztabaida pil-pilean dago, eta osasun sisteman beharrezkoak diren babes neurrien ingurukoarekin gurutzatu da. Koronabirusari aurre egiteko baliabide nahikorik gabe ari dira osasun zerbitzuetan, eta kexua ozendu egin da aste honetan Galdakaoko Ospitaleko erizain bat lanean birusaz kutsatu ostean hil ondoren. Jaurlaritza ari da materiala erosten, «direnak eta ez direnak» egiten ari da, baina erabilera erabat mugatu du. Hegoaldean bihar, gainera, lau eguneko etenaren ostean (jaieguna izanik osteguna, ostegunean ere itxita egon ziren lantoki gehienak), bihar milaka langilek kalera atera beharko dute lantokira joateko. Sindikatuek ohartarazi dute horrek langileen osasuna arriskuan jartzeaz gain, osasun sistema bera kolapsatzera eraman dezakeela, eta jarduera produktiboa hemen ere eteteko eskatu dute. «Gutxieneko zerbitzuak, oinarrizkoak mantendu behar direla diogunon gainetik, elite ekonomiko eta politikoak produkzioari eutsi nahi dio. Eta, hala, langileak lanera joatera behartzen ari dira, segurtasun neurririk gabe, kasu ia guztietan», salatu du LAB sindikatuak, eta «egoera horietan planto egitera» dei egin die langileei.
Adegik atzo jakinarazi duenez, Gipuzkoako Merkataritza Ganberarekin eta Adegirekin, 350.000 maskara erosi dituzte langileen artean banatzeko. Ospitaletan egoera zein den eta okerrera egin dezakeela ikusita, sindikatuek eskatu dute baliabide horiek osasungintzara bideratzeko, eta ezinbestekoa ez den ekoizpena eteteko. Osasun etxeetan egon litekeen beharraren adibide, Arantzazuko (Bizkaia) alkateak herritarrei eskatu die eramateko maskarak eta eskuak garbitzeko gela Igorreko osasun etxera.
Italian bezala, Espainian ere Pedro Sanchezek agerraldi bat egin zuen atzo gauean, baina neurri berririk ez du horrek iragarri. Hastear den astearen amaieran, “une oso gogorrak” iritsiko direla aurreratu zuen eta prestatzeko eskatu die herritarrei. Gaineratu du Espainian zaharrenek ez dutela hau bezalako une zailik gogoratzen 1936ko gerraz geroztik.