Lanbidek arreta pertsonalizatuko gune berriak ditu EAEko 12 herri…
Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuak Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako udalerri txikietan arreta pertsonalizatuko 12 gune sartuko ditu bere bulego-sarean.
INE Espainiako Estatistika Institutuak eman ditu datuok. Iaz, 22.570 hipoteka eman zituzten bankuek, 2018an baino 337 gutxiago. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 18.278 sinatu ziren, 109 gehiago. Nafarroan, berriz, 4.292 (446 gutxiago).
2011n hasi ziren nabarmen gutxitzen, eta 2014an jo zuten behea: 15.719 hipoteka. 2015etik aurrera hasi zen goranzkoa: %20 ugaritu ziren, baina joera apalduz joan zen —2016ko %8,6tik, 2018ko %4ra—. Iazkoak dira lehenengo zifra negatiboak azken bost urteetan.
Hipoteken interesak, berriz, inoizko txikienak dira orain ere, nahiz eta 0,03 puntu igo diren 2018tik. Iaz, %2,46 zen batez beste; 2014an, %4,13. Euriborra, berriz, zero azpitik dago 2015etik (-%0,356 iazko abenduan).
Hipoteka motei dagokienez, interes tasa aldakorrekoak dira nagusi: %57. Baina urtetik urtera nabarmen igo dira interes finkokoak: iaz %43; 2015ean %10.
Hipoteken batezbestekoa, berriz, 122.079 euro da. 2016an eta 2017an, 125.000 euro zen. Krisiaren aurretik, 2008an, 157.000 euro. Batez beste, 21 urterako hipotekak dira.
Kaleratzeak egiteko modua gaitzetsi du langile batzordeak; izan ere, zuzendaritzak oraingoan ez du aurkeztu erregulazio txostenik, kaleratutakoak langileen %10 baino gutxiago direlako. «Erregulazio txostena aurkeztu izan balu, epaiketa posible bati egin beharko lioke aurre. Eta enpresa beldur da berriz ere porrot egiteko». Hain zuzen, Garciak adierazi du zortzi behargin horiek 2012an eta 2015ean ere kaleratu zituztela, baina auzitegiek berriz hartzera behartu zutela enpresa, eta horregatik bota dituztela modu horretan.
Salatu dute, halaber, langile horiek 50 eta 55 urte bitarte dituztela, eta batzuk epe luzeko gaixoaldian daudela. «Horrek zaildu egiten du haien laneratzea». Gainera, kalera botatako beharginak ELA eta LAB sindikatuetan afiliatutakoak dira, eta protestetan parte hartzen ari ziren. «Ezin dugu beste ondoriorik atera: enpresa berriro itzuli da jazarpenera, diskriminaziora eta zigorraren bidera».
Langileek mobilizazio gehiago iragarri dituzte kaleratzeak salatzeko. Asteko bi egunetan bi orduko lanuzteak egiten ari dira hil hasieratik, eta beste egun bat gehituko dute datorren astetik aurrera. Horrez gain, bide judizialari ere ekingo diote: salaketak aurkeztuko dituzte beharginek, modu indibidualean. Izan ere, beldur dira jende gehiago kaleratuko ote duten. «Zuzendaritzak dio ez dituela langile gehiago kaleratuko, baina ez digu ziurtasunik eman. Beraz, baliteke orain erabilitako formula bera erabiltzea 90 egun barru behargin gehiago botatzeko».
Jaurlaritzarekin bilera
Joan den astean bilera bat egiteko eskatu zioten langileek Eusko Jaurlaritzari. Bada, eskaerak jaso du erantzuna: asteazkenean bilduko dira Ekonomiaren Garapenerako Sailarekin. Beste erakunde eta alderdi politiko batzuekin ere hitz egiteko asmoa iragarri du Garciak, halaber. Lantegien bideragarritasuna bermatzeko neurriak eskatuko dizkiete. «Enpresak ez du etorkizuneko planik; ez dute asmorik inbertsio gehiago egiteko, ezta produktuak dibertsifikatzeko nahirik ere. Gauzak aldatu ezean, gure egoera okerrera joango da».
Eraldaketa bete-betean dagoen enpresa da CAF. Trenak eta tranbiak egiten zituen enpresa bat zen, eta mugikortasunaren arlo askotan aritzen den konpainia bat bilakatu da. Urratsik handiena 2018an egin zuen, Poloniako Solaris autobus enpresa handia erosi zuenean, 300 milioi euroren truke. Erosketa horrek 2.400 langile batu zituen CAFera, eta haren ordaina 2019an ikusi ahal izan da oso-osorik. Autobusen salmenta negozioaren %9 izan zen 2018an —Vectia markako autobus elektrikoak egiten zituen aurretik—, eta %25 da orain. Dagoeneko kontratuak ditu 70 hiritan.
Iaz, 650 milioi euroren salmentak lortu ditu autobusetan (+%42). Guztira, 1.487 autobus saldu zituen, %21 gehiago. Salmenten hazkundea autobus unitateena halako bi izatearen arrazoietako bat da ibilgailu elektrikoen portzentajea handitu egin dela, eta horiek garestiagoak direla. 2018an, %29 izan ziren elektrikoak eta hibridoak, eta 2019an jada %40 izan dira. Aurten 500 autobus elektriko emateko asmoa du.
Iazko inbertsio nagusia ere Europan egin du CAFek. Maiatzean, Suediako Euromaint enpresa erosi zuen, 80 milioi euroan. Trenen mantentze lanak egiten dituen enpresa bat da, mila behargin inguru ditu, eta 150 milioi euroko fakturazioa izan zuen 2018. urtean. CAFek iragarri zuen Eskandinavian kontratu gehiago lortuko zituela hari esker, eta hala izan da: otsailean jakinarazi zuen Bergensbanan izeneko trenbidean ibiltzen diren trenak konponduko eta mantenduko dituela datozen bederatzi urteetan, VY konpainiarentzat. Tren horrek Oslo hiriburua eta Bergen hiria lotzen ditu.
Trenak, eskarien %92
Baina, oraindik ere, CAF nagusiki trenak egiten dituen enpresa bat da. Salmenten hiru laurdenak trenen arloan egiten ditu —mantentze lanak, zerbitzuak eta seinaleztapenak barne—, eta gaur egun duen eskari zorroaren %92 atal horri dagokio.
2019a bereziki ona izan da kontratu berriei dagokienez. 4.066 milioi euroren eskariak izan zituen, 2018an baino 1.164 milioi gehiago. Hiru kontratu nabarmendu ditu konpainiak, proiektu integralak direlako, hau da, trenak ez ezik, haien mantentze lanak, seinaleztapenak, telekomunikazioak eta beste batzuk ere hornitu beharko dituela.
Jerusalemgo tranbia
Haien artean dago Jerusalemgo proiektu eztabaidatua, Israelek palestinarrei okupatutako lurraldeak lotuko baitituzte CAFek hiri horretarako egingo dituen 114 tranbiek. Proiektu hori egiteko lehiakide europarrik gabe geratu zen Beasaingo konpainia, besteek uko egin baitzioten Nazio Batuek lurralde okupatuak izendatutakoetan lan egiteari. Langile batzordeak berak eta PAE Palestina Askatzeko Erakundeak eskatu zioten kontratua alde batera uzteko, baina zuzendaritzak ez du eskaera bete.
2019. urtearen amaieran beste kontratu esanguratsu bat lortu zuen CAFek, Alstom lehiakide handiaren etxean: 28 tren egingo ditu SNCF Frantziako trenbideetako enpresa publikoarentzat. 700 milioi euro jasoko ditu horren truke, baina baliteke gehiago izatea, 75 tren gehiago egiteko aukera zabalik utzi dutelako.
2020. urteari begira baikor azaldu da CAF. Uste du handitu egingo dituela salmentak, eskaera asko dituelako betetzeko eta autobusen adarra gehiago garatu ahal izango dituelako. Horren ondorioz, irabaziak handitzea espero du —Brasilgo auziak luze jotzea espero duenez, haren eragin negatiboak ez luke desagertu behar—.
Eskarietan marka berririk ez du iragarri, baina asko espero ditu, aurreikuspen onak dituelako sektoreak eta «lizitazio bolumen handiak» izango direlako herrialde batzuetan.
2019. urtean, 8.158 milioi euro inbertitu zituen ekoizpen gaitasuna handitzeko (%41) eta sareak berritzeko (%44). Aurten 10.000 milioi inguru inbertitu nahi ditu. Halaber handitu beharko luke irabazia, 2020an ez ezik, baita hurrengo urteetan ere. Mozkin horietan agertuko dira Siemens Gamesaren bere parte hartzearen salmenta. 1.100 milioi euro jaso zituen akzioen %8ren truke, eta horietatik 485 milioi gainbalioa dira.
ELA, LAB, ESK, Steilas, EHNE eta Hiru sindikatuetako ordezkariak Murgako lantegiaren aurrean batu ziren atzo, Lan istripu gehiagorik ez zioen pankartarekin. CCOOk ere protesta egin zuen, baina Gasteizen, SEA patronalaren egoitzaren aurrean.
Agiri baten bidez, LABek ziurtatu du urtea hasi denetik hamalau lagun hil direla Euskal Herrian lanean ari zirela. Horiei batu dakizkieke Zaldibarko zabortegiko luiziaren azpian desagertu diren bi beharginak, Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze.
Laneko ezbeharrak prekaritatearekin lotuta daudela esan ohi dute sindikatuek, eta, Murgako kasuan, horri buruzko zalantzarik ez du LABek. Haren arabera, oso lan baldintza kaskarrak dituzte birziklatze enpresa horretan. Egunean hamar orduko lanaldiak egin behar dituzte, «nahitaez»; soldatak txikiak dira, eta lan erritmoak, berriz, oso handiak. LABek dioenez, instalazioen garbitasuna «desegokia» da, eta enpresako kudeatzaileek «hitzezko tratu txar jarraituak» ematen dizkiete langileei.
Deia agintariei
Sindikatuak ziurtatu du birziklatze plantako langileek ez dutela prestakuntzarik jasotzen laneko arriskuen prebentzioaren arloan. CCOOk zehaztu duenez, langilea erori zenean, mantentze lana ari zen egiten, teilatu hodi batzuk aldatzen. «Zentzu onak dio lan hori ez dagokiola birziklatze enpresa bateko langile bati», esan du Juan Luis España CCOOko eraikuntza eta zerbitzuetako Arabako arduradunak. Sindikatu horrek dio biktimak eragiten dituzten istripuak «izozmendiaren punta» baizik ez direla.
CCOOk enpresei eta Eusko Jaurlaritzari eskatu die neurriak har ditzatela laneko heriotzen aurrean. Bide beretik mintzatu da LAB ere: «Ezinbestekoa iruditzen zaigu erakunde publikoak interpelatzea, neurri faltagatik halakorik berriro gerta ez dadin. Beharrezkoa da erakundeek zaintza, kontrol eta jarraipen neurri eraginkorrak ezartzea».
LABek ziurtatu duenez, prekaritate handiko eskualdea da Aiaraldea. Zorroza ondoan dagoen enpresan, Tubos Mecanicos del Norten, greba mugagabean daude otsailaren 10az geroztik, eta Garobel enpresako langileek «etorkizuna arriskuan dute».
Arratsaldean, manifestazioa egin zuten Amurrioko Herriko plazatik abiatuta, Aiaraldeko greba batzordeak deituta.