El plazo para presentar ofertas por los 20 lotes en los que se ha dividido La Naval de Sestao para su liquidación ha concluido este 5 de marzo con 100 ofertas.

VIENA. Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundeak eta haren aliatuek (LPEE + taldeak) ez du espero zena egin. Apirilean ekoizpena handituko zutela uste zuten sektoreko adituek, kontsumoa handitzen ari delako poliki-poliki eta harekin batera garestitzen ari delako upela; baina halakorik ez da gertatuko, eta indarrean dauden murrizketak apirilera ere zabaltzea erabaki dute.

Izango dira, ordea, bi salbuespen: Errusiak egunean 130.000 upel gehiago atera ahal izango ditu, eta Kazakhstanek, 20.000 gehiago, barne eskari handiagoa bete ahal izateko.

Kartelaren eta haren aliatuen erabakiak are gehiago handitu du petrolioaren prezioa. Iluntzean, Brent upela 67 dolarrean salerosten zen, bezperan baino ia hiru dolar garestiago (+%4). 2020ko urtarrilaz geroztik ez zen maila horretan egon. COVID-19aren ondorioz garraioa amildu izanak hemeretzi dolar arte merkatu zuen Brent upelaren prezioa, iazko apirilean, horri batu zitzaiolako Saudi Arabiak petrolio gehiago punpatu zuela, lehiakide garestiagoak merkatutik kanporatu nahian. Politika horren kostua oso handia zela eta, Saudi Arabia eta Errusia bakea egin eta ekoizpena murrizten aritu dira irailaz geroztik. Azarotik hona, gora egin du prezioak, suspertze ekonomiko baten itxaropenak hauspotuta.

Abenduan, Nafarroako Gobernuak 13,5 milioi euro banatu zituen ostalaritzako eta turismoko 2.074 enpresaren artean. Orain, berriz, beste deialdi bat jarriko du abian, pandemiaren ondorioz hartu behar izan diren neurriek eragindako kalte ekonomikoa arintzeko. Orotara, 18,5 milioi euroko aurrekontua izango du. Nafarroako ostalariek eta turismoan aritzen diren jarduerek martxoaren 15etik apirilaren 14ra arteko epea izango dute laguntza eskatzeko. Proposamen bakoitza banaka aztertuko du gobernuak, eta asmoa du eskatzen den unetik hilabete bateko epean ordaintzeko. Hori egin zuen abenduan, eta «mugarritzat» jo zuen lorpen hori Mikel Irujo Garapen Ekonomikoko kontseilariak.

Aurretik ere ezagutarazi zituen gobernuak deialdi horren ezaugarri orokorrak, baina xehetasunak jakitea falta zen. Elma Saizekin batera, nondik norakoak argitu zituen Irujok, atzo. Baldintza orokor gisa, Nafarroan egoitza izatea eskatuko zaie negozioei. Halaber, urte batetik bestera BEZaren oinarri ezargarrian %20tik gorako beherakada izatea egiaztatu beharko dute.

Logikoki, zenbat eta jaitsiera handiagoa izan, orduan eta diru gehiago kobratuko du: diru sarrerak %70etik gora erori badira, laguntzen %100 jasoko ditu; %50etik %70ra artekoa bada galera, %90ekoa; eta %20 eta %50 artekoa bada, %80koa. Gutxienez, 1.710 euro jaso ditzakete, eta gehienez 75.000 euro. Hain zuzen ere, aurreko deialdiarekin alderatuta, hirukoiztu egin da gehienezko kopuru hori.

Laguntzaren zenbatekoa kalkulatzeko, batetik, kontuan hartuko da jarduera bakoitzari neurriek eragin dioten epearen iraupena, eta, bestetik, ohiko urte batean izandako diru sarreren eta sektore bakoitzak batez beste dituen gastu finkoen arteko aldea. Horrenbestez, ostalaritzak hiru hileko diru sarreren %8,1 jasoko ditu; gaueko aisialdiko negozioek, bost hileko diru sarreren %8,1; bidaia agentziek, hamar hileko diru sarreren %3,1, eta hotel eta ostatuek, diru sarreren %13,7.

Abenduko deialditik kanpo geratu ziren autonomo asko, udan laguntza jaso zutelako. Sektorearen aldarrikapenak entzun ostean, barruan sartu dituzte, baita turismoan aritzen diren hainbat azpisektore ere: hala nola landetxeak eta etxebizitza turistikoak betiere Nafarroako Turismoan erregistratuta badaude eta jabeen jarduera nagusia turismoa bada—; ekitaldiak antolatzen dituzten enpresak; eta turismo sektoreari eta ostalaritzari handizka elikagaiak saltzen dizkioten hornitzaileak. Abenduko deialditik kanpo geratu zirenez, orduko baldintzak aintzat hartuak izan dira, eta, ondorioz, laguntzak bi zatitan jasoko dituzte. Horregatik, sektore horiek gutxienez jaso dezaketen laguntza 4.560 eurokoa da.

Guztientzako dirua dago

Elma Saizek esan zuen laguntza eskatzen duten guztientzat iritsiko dela dirua, eta, bere neurrian, «laguntza gehien» eman duen erkidegoa dela Nafarroa. Departamentuen arteko koordinazioa nabarmentzeaz gain, sektorearen aldarrikapenak entzun dituztela ere azpimarratu zuen. Saizen arabera, pandemiaren ondorioz «zaila» da jarduera normalizatuari berrekitea, baina gehien kaltetutako sektoreen egoera arintzea bilatu dute laguntzen bidez.

Tubacexek jarri du hizpidea azken asteetan bereziki, baina izozmendiaren muturra baino ez da; ataka estuan diren beste enpresa batzuk ere badira Aiaraldean: Valpospain, Tubos Reunidos… Arabako ipar-mendebaldeko eskualde horretako enpresa nagusienak dira, eta alarma piztu du horrek, zuzeneko ondorioez gain, zeharkakoak ere eragin ditzakeelako. Egoera «kezkagarria» dela ohartarazi dute ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek, eta protestak egingo dituzte gaur hori salatzeko: bi orduko lanuzteak eta manifestazio bana Amurrion eta Laudion. «Enplegu eta bizitza duinak» aldarrikatuko dituzte.

Baina auzia ez da berria Aiaraldean. COVID-19ak lehendik zetorren krisia areagotu besterik ez baitu egin. Euskal Herriko beste hainbat eremutan gertatu den moduan, industria sektorearen eraldaketak lehenik, eta Atzeraldi Handiak eta koronabirusaren krisiak ondoren, kolokan jarri dute eskualdearen bilakaera ekonomikoa. Arduraz begiratzen diete adierazle askori egun: langabezia tasa, enpleguaren prekaritatea, despopulatzea, langileen formakuntza falta… Baina, batez ere, enpleguaren arazoak okerrera egiteko beldur dira.

Amurrion eta Laudion dituzte egoitzak enpresa askok, eta bi herri horietako alkateek kezka azaldu dute azken hilabeteetan iragarritako kaleratzeak direla eta. «Oso kezkatuta gaude egoeragatik. Baina kezkatzen gaitu ez bakarrik Tubacexen edo Valvospainen enplegua galtzeak, baizik eta horrek guztiak inguruko enpresa txikietan eta ertainetan eragin dezakeen domino efektuak. Kolpe latza da; kezkagarria», azaldu du Txerra Molinuevo Amurrioko alkateak (EAJ).

Bat egiten du kezka horrekin Laudioko alkateak ere. Ander Añibarrok (EAJ) eskualdeko enpresak bizitzen ari diren egoeran jarri du arreta, baina adierazi du «goiz» dela oraindik pandemiak udalerrian izan ditzakeen benetako ondorioak neurtzeko. «Egoera zailean bizitzen ari dira batzuk COVID-19aren ondorioz, eta beste batzuk, aldiz, beren egitura antolaketagatik. Baina denek kezkatzen gaituzte».

Aceros de Llodio, Lipmesa, Vicalde… aurrez ere antzeko egoera bizi izan dute Aiaraldean. Horregatik, krisia estruktural bilakatuko den beldur dira erakundeetako ordezkariak. «Egia da Laudio, gaur egun, Euskadiko udalerririk zaharkituenetako bat dela, eta erkidegoko langabezia tasarik handienetakoa duena. Eta egungo egoerak ez du datu horiek hobetzen laguntzen», adierazi du Añibarrok.

Izan ere, langabezia tasa da, gaur-gaurkoz, adierazlerik kezkagarrienetako bat. Azken hilabeteetan nabarmen jaitsi bada ere, herrialdeko batezbestekotik gora dago oraindik ere: %12 inguru da egun, baina %16ko tasa ere izan zuen 2019an. Aurreikuspenak beltzak dira, nolanahi ere. Alkateek gogorarazi dutenez, batez ere emakumeak eta gazteak dira eskualdean lanik gabe daudenak. Emakumeen kasuan, gainera, 50 urtetik gorakoak dira asko. «Oso zaila da hor eragitea. Administrazio gisa zerbait egin dezakegu, baina inoiz ez da izango %16ko langabezia iraultzeko adina. Hori arlo pribatutik etorri behar da, eta oso zaila da oraintxe bertan», esan du Molinuevok.

Legebiltzarrera begira

Aiaraldeko egoera sozioekonomikoa aztertu eta suspertzeko batzorde bat martxan dago Eusko Legebiltzarrean, hain zuzen. Iazko legealdian abiatu zuten, EH Bilduren ekimenez, eta berriz heldu diote legealdi berria hastearekin batera. Harrezkero, hainbat eragile, ikerlari, elkarte, erakunde eta herritako alkateek parte hartu dute. Eguberrien aurretik egin zuten agerraldia Molinuevok eta Añibarrok. Baikorrak dira bertan adostu daitezkeen lan ildoei dagokionez. «Aurrez beste eredu batzuk ere izan dira, eta gidalerro batzuk adostu zituzten orduan ere. Orain ere hala egitea espero dugu», adierazi du Amurrioko alkateak.

Nolanahi ere, argi dute ildo horiek luzera begira landu beharrekoak izango direla eta ,bitartean, berehala martxan jarri ahal izateko neurriak behar dituztela. Hasiak dira horretan, alkateek esan dutenez. Eta bide horretan, begi onez hartu dute, Arabako Foru Aldundiak lanbide heziketa eskualdeko enpresen beharretara egokitzeko egindako proposamena. «Funtsezkoa da hezkuntzan eta prestakuntzan aurrera egitea, eskualdeko errealitatera egokitzen diren lanbide soslaiak sortzeko», azpimarratu du Laudioko alkateak.

Miquel Iceta Espainiako Lurralde Politikako eta Funtzio Publikoko ministroak eta Idoia Mendia lehendakariordeak bilera egin dute gutxieneko diru-sarreraren inguruan.

Sindikatuek abarmendu dute “jarraipen handia” izan duela zaintza sektorean deitutako grebak, Jaurlaritzak % 100eko gutxieneko zerbitzuak ezarri baditu ere.

Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak baliogabetu egin du Athletic eta Osasuna taldeen zerga-araubidearekin lotuta Europako Auzitegi Orokorrak emandako ebazpena.

Tubacexen zuzendaritzak Amurrioko eta Laudioko lantegietarako Lan Erregulazio Txostenean aurreikusten dituen 150 kaleratzeak 134era jaistea eskaini die sindikatuei.

Azken urteetan bezala, Gipuzkoako Ogasuna zergadunen errenta zergaren autolikidazioak prestatzen ari da, eta errenta zerga aurkeztu behar dutenen erdiek baino gehiagok proposamen zehatzak jasoko dituzte etxean, martxoaren 30ean hasita. Internet sarearen bidez ere ikusi ahal izango dute ogasunak proposamena egin dien ala ez, eta apirilaren 12tik aurrera, onartzeko epea zabalduko dute.

Ogasunak esan du zergadunen ehuneko handi batek onartzen duela PFEZ zergaren autolikidazioa; esaterako, 2019ari dagokion ikasturtean, 226.665 proposamen onartu zituzten; hau da, bidalitako 257.714 proposamenen %88. Aurten, errenta mekanizatua egiteko prozesuak normaltasuna berreskuratuko du, eta apirilaren 19an zabalduko dituzte ogasunaren bulegoak. Hiru egun lehenago hasi ahal izango da ordua eskatzen. Iaz, pandemiaren gordinean, maiatzaren 13ra arte atzeratu behar izan zuten bulegoak zabaltzeko, eta kanpainak hilabete bat gehiago iraun zuen.

Errenta aitorpena Internet bidez aurkezteko aukera ere hor izango da, zuzenean edo horretarako izendatutako 800 profesionalen bidez. Ondare zerga aurkezteko, berriz, bide bakarra izango dute zergadunek: Internet bidez.

Gipuzkoako Ogasunak dio pandemiaren urtean ere «arrakasta» izan zela errenta zergaren kanpaina, eta «historiako telematikoena». Duela urtebete, Ogasunak zergadunei esan zien aitorpena online egiteko, ahal zen kasu guztietan, eta bulegoak maiatzaren 13ra arte itxita eduki zituen. Ogasunaren bilketa asko jaitsi zen iaz, koronabirusak ekonomian izandako eragin handia tarteko, baina Gipuzkoan ez zen espero bezainbeste jaitsi, eta, azkenean, batik bat errenta zergari esker, %7,7koa izan zen beherakada.

Luze gabe, aurtengo errentaren kanpainaren xehetasun gehiago esplikatuko ditu ogasunak.

Bizkaian, denak

Bizkaiko Ogasuna ere autolikidazioen aldeko apustuan da, baina urrutirago joan da, zergadun guztiek jasoko baitute proposamena. Apirilaren 6an hasiko dira eskutitzak iristen, eta zergapekoak onartu edo errefusatu ahalko du telefonoz, Internet bidez edo webgunea edo aplikazioa erabiliz. Agiri edo informazio gehiago eskatuko baliote, modu telematikoz osatu beharko lukete. Kobratu behar izanez gero, astebeteko epean jasoko da dirua, eta, ordaindu behar izanez gero, uztailaren 6an pasatuko da kontutik. Guztira, Bizkaiko Ogasunak 560.000 errenta aitorpen inguru bidaliko ditu eginda.

Bi urte daramatza itxita Naval ontziola historikoko hesiak, Sestaon (Bizkaia). Handik paseoan igarotzen direnek burua barroteen aurka estutzen dute iragan loriatsuaren arrastoen bila. Laster, baina, errutina hori aldatuko da, bihar 12:00etan bukatuko baita enpresaren ondasunak erosteko eskaintzak egiteko epea. Horrela amaituko da ontziolaren likidazioa prozesua, eta jabe berria nor den jakingo da. Eta hor datoz zalantzak: nork erosiko du? Zertarako? Industria asmodun norbaitek lortzen badu, ireki egingo da hesia; aldiz, biltegi edo antzekoren bat egiteko asmoa duen norbaitek lortzen badu, Babcock & Wilcox zenaren zoruarekin Amazonek egin bezala, hesia eraitsiko du garabi eta makinak ez dituelako beharko.

Carlos Palomino abokatuak darama ondasunen likidazio prozesua, Merkataritza arloko Bilboko Epaitegiko 2. salak hala eskatuta. Hark 21 sorta egin zituen Navalen ondasunekin, baina etorkizun industriala sustatzeko moduko zatiketa egin zuen. Izan ere, 1 sortan 300.000 metro koadroko lurzorua, kilometro bateko kaia, biltegiak, garabiak eta dike lehorrak sartu zituen. «Ontzigintzan behar den azpiegitura guztia hor dago», deskribatu du Manuel Veladok. UGTko sindikatuko ordezkaria izan zen Velado Navalen, eta ondo ezagutzen du prozesua. Beste hogei sortetan balio gutxiagoko ondasunak daude: ibilgailuak, garabi txikiak, altzariak… eta La Naval izena erabiltzeko eskubidea, esaterako.

BERRIAk jakin ahal izan duenez, atzo goizean ez zegoen eskaintzarik mahai gainean, baina hori ez da arraroa, halako prozesuetan azken orduetan iristen baitira. El Correo egunkariak zabaldu zuenez, Marina Meridional ontziolak eskaintza egiteko asmoa du, baina ez da bakarra izango. Veladok badaki gehiago egongo direla, Sestaoko Udalak ere baieztatu du hainbatek galdetu egin dutela orubearen inguruan, eta Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapenerako sailburuak atzo esan zuen Marina Meridionalena «eskaintzetako bat» dela. Kudeatzaileak denak bildu eta epaileari bidaliko dizkio. Hark izango du azken hitza.

Navalen lurzorua, baina, babestuta dago. Erosten duenak hedaduraren %51 industriara bideratu behar du, eta Sestaoko Udalak esana du ez duela kalifikazioa aldatzeko asmorik han etxeak eraikitzeko. Erakunde publikoek eta sindikatuek ere aukera hori babestu dute. «Inguruan kalitateko enplegua bermatzeko modu bakarra da. Babcocken likidazioa ere nik jarraitu nuen, eta han lurzoruak ez zuen halako babesik. Amazonek biltegi handia du, baina lanpostu gutxi sortu ditu, eta kalitate txarrekoak», azaldu du Veladok. Operadore logistikoak gehien erakartzen dituen ezaugarrietako bat Navalen garraio loturak dira. Itsas portua bertan du, A8 autobidea oso gertu, eta Renferen trenbidea biltegiraino iristen da. 2019an, esaterako, Urssa enpresak 42 metro luze, hemezortzi metro zabal eta 650 tonako zubi bateko zati erraldoi bat kargatu zuen kaian, Suediara itsasontziz eramateko.

Navalen azpiegiturak, izan ere, «gozoki bat» dira. Veladoren ustez, ezin hobeak dira tamaina txiki edo ertaineko ontziak egiteko: «Lehen egiten ziren ontzi handiek ez dute merkaturik. Baina arrantzontziak berritzeko laguntzak daude, draga ontziak, gasontzi txikiak…». Datu deigarria gehitu du: «Begira beste euskal ontziolak. Zamaconak, Muruetak, Balentziagak eta Pasaiak hamahiru enkargu dituzte gaur egun. Ontzi ertain eta txikiak dira guztia, ados, baina hamahiru enkargu dira!».

Ontziak egiteaz gain, konpontzeko ere egokia da azpiegitura. «Hartzen duenak denetarik egin beharko du». Iaz, esaterako, abuztuan eta irailean ontziak konpontzen aritu ziren. «Bi dike lehorrak berriak dira, bost orduan hustu eta bete daitezke, eta hori denbora gutxi da. Bilbora 1.700 ontzi datoz urtean, eta askok behar dute konponketa azkarra. Konpontzeko leku bakarra Astilleron [Kantabria, Espainia] dago egun, eta lanez lepo dabil. Hori lan karga litzateke Naval hartzen duenarentzat».