Euskal kofradiek hegaluzearen kuota erkidegoen artean banatzea eskatuko dute
Euskal kofradiek hegaluzearen kuota autonomia erkidegoen artean banatzea eskatuko diote Espainiako Gobernuari, berdelarekin edo legatzarekin egiten den bezala.
«Ez dugu Txina behar, eta, benetan, askoz hobeto geundeke haiek gabe. Amaitu behar du, eta amaituko da Txinak AEBn lepotik eta hari lapurtuz hainbat urtez eta hamarkadaz egindako diruarena. Honen bitartez agintzen diet AEBetako gure enpresa handiei berehala has daitezen Txina ez den beste alternatibak bilatzen, baita zuen konpainiak etxera ekartzen eta zuen produktuak AEBetan egiten». Ondoren, Etxe Zuriko maizterrak jakinarazi zuen FedEx, UPS, Amazon eta US Post banaketa enpresei eskatu diela azter ditzatela Txinatik iritsitako pakete guztiak, fentanil opiazeoaren aztarnak antzemateko. «Fentanilak 100.000 estatubatuar hiltzen ditu urtero. Xi presidenteak esan zuen amaitu egingo zela, baina ez da horrela gertatu».
Txinaren azken tarifei atzo bertan erantzungo ziela hitzeman zuen Trumpek, baina berri hau idazteko orduan oraindik ez zegoen iragarpenik. Trumpek ez du berez eskumenik AEBetako enpresa guztiei Txinarekin negozioak egitea debekatzeko, baina batzuei trabak jarri ahal dizkie, segurtasun arrazoiak argudiatuta.
Enpresaburuen aldetik, argudioak pragmatikoagoak izan ziren. «Trump presidentea agian etsita dago Txinarekin, baina erantzunak ezin du izan AEBetako enpresek 1.400 milioi biztanleko merkatu bati uko egitea. Tentsioak handitzea ez da ona merkatuaren egonkortasunerako, inbertitzaileen konfidantzarako, edo AEBetako enpleguentzako», erantzun zion Merkataritza Ganberako lehendakariordeak, Myron Brilliantek.
AEBetako lehendakaritzara iritsi zenetik, Trumpek behin eta berriro eskatu die AEBetako enpresei Txinara eramandako ekoizpena beren lurraldera eramateko. Berez, Asiako herrialdearekin hasitako merkataritza gerraren helburua hori da, muga zergen bitartez Txinatik AEBetara produktuak eramatea errentagarria ez izatea. Izan dira produkzioa AEBetan bildu duten enpresak, baina are gehiago dira beren produktu eta osagaietarako merkatu alternatiboak bilatu dituztenak, Vietnamen esaterako. Kostu txikiagoek agintzen dute.
Txinaren muga zergak
Txinak irailaren 1ean jarriko ditu indarrean tarifa batzuk eta abenduaren 15ean besteak. Data horiek ez dira ausazkoak, atzo gauean aldaketarik izan ezean, egun horiek hautatu baititu Trumpek Txinako produktuen inportazioa zergapetzeko. Neurrian dago aldea: 300.000 milioi dolarren inportazioak zergapetuko ditu Washingtonek, eta 75.000 milioi dolarren inportazioak, berriz, Pekinek. Arrazoia bien arteko merkataritza harreman desorekatuan dago, AEBek hiru aldiz gehiago inportatzen baitute Txinatik han saltzen dutena baino.
Datorren asteburuan indarrean jarriko direnen artean daude AEBetako sojaren eta petrolioaren gainekoak, %5ekoak. Tarifa horiek nahikoak izan daitezke produktu horien inportazioa eteteko, Txinako erosleek alternatibak aurki ditzaketelako.
Abenduan, berriz, autoen eta autoen osagaiei %25 arteko muga zergak jarriko dizkie Txinak. Neurri horrek batez ere Mercedes eta BMW alemaniarrei egingo die kalte. Izan ere, Txinak AEBetatik gehien inportatzen dituen hamar modeloetatik sei dira Alemaniako enpresa horiek AEBetako fabriketan egindakoak.
Teknikoki, Alemania ez dago artean atzeraldian, horretarako bi hiruhileko segidan behera egin behar baitu barne produktu gordinak. Hala gertatu zen urteko bigarren hiruhilekoan (-%0,1), eta hirugarrenean gauzak ildo horretatik doazela ohartarazi zuen astelehenean Bundesbankek. Azkenaldiko susmagarri nagusiak daude ekonomiaren motelaldiaren atzetik: brexit-a, Txinaren eta AEBen arteko merkataritza gerra, dieselaren krisia…
Gertakari horiek guztiak nazioarteko merkataritza moteldu dute, eta besteei baino min handiagoa egin diote Alemaniari, esportazioek indar handia baitute bere ekonomian. Urtearen lehen erdian EBren esportazioen %24 egin ditu Alemaniak; EBko herrialdeen artekoak kenduz gero, %28 dira harenak. Horien artean pisu handia dute autoek, eta haien salmenta gehiago jaitsiko da baldin eta Donald Trumpek bere mehatxua bete eta BMW, Mercedes eta enparauen gaineko muga zergak ezartzen baditu.
Babes handiko politika
Bundesbanken azken txostenak balio dezake Berlingo gobernuaren barruan gastu publikoa handitzeko egon daitezkeen azken erresistentziak hausteko. Baita hainbat urtez aurrekontuetako diziplina zorrotza babestera bultzatutako iritzi publikoaren jarrera aldarazteko ere. Izan ere, Merkelen gobernuek kontu publikoei oreka eman izanak babes handia izan du Alemanian, eta horrek azaltzen du, hein batean, Merkelek azken hauteskundeak irabazi izana. Azken urteetako superabitak zorra kitatzeko baliatu ditu Merkelek, eta horrek jarraitzaile fidelak ditu diru kontuetan kontserbadorea den herrialde batean. Superabitaren diruari eta hazkunde ekonomiko sendoari esker, Alemaniak hogei puntu txikitu du zorra 2012tik 2018ra, %80,7tik %60,9ra. Soilik Irlandak txikitu du gehiago azken urteetan, baina hark %6-7ko hazkundea izan du.
Politika horrek, baina, oso kritika gogorrak jaso ditu Alemaniatik kanpo, batez ere eurogunearen geroa kolokan zegoen urteetan. Azken finean, atzeralditik irten ezinik zeuden herrialdeek Alemaniak gastatzea behar zuten, haiek zulotik ateratzeko.
Atzeraldiaren usainak jarrera aldaketa ekarri du Alemaniara. Diru zorroa irekitzeko eskatu dutenen artean dago BDI patronala, oraintsu arte zorroztasun gordinenaren zaindaria. «Hilabete txarrak ditugu aurrean, baina urteak izan daitezke baldin eta ez badago erabaki politiko indartsu bat», azaldu du Joachim Lang BDIko zuzendariak.
Analista batzuek diote berandu datorrela austeritatearen amaiera, orain dirua jartzeak ez duela automatikoki emaitza handirik izango. «Luzaroan Alemaniak gutxi inbertitu du I+Gn eta azpiegituretan. Hamar-hamabost urterako inbertsio plan bat behar dugu azpiegitura digitaletan, I+Gn eta hezkuntzan», ziurtatu du Marcel Fratzxcher DIW azterketa etxeko arduradunak.
Gogoeta horrek bat egiten du orokortzen ari den kezka batekin: Alemaniako industria, punta-puntakoa orain arte, atzera geratzeko arriskuan dago digitalizazioak, adimen artifizialak eta garraioaren elektrifikazioak dakarten erronkaren aurrean.
Irailean, erantzunak
Uste denez, irailean aurkeztuko ditu ekonomiari bultzada bat emateko neurriak, 50.000 milioi euro artekoak. Haien artean izango dira zerga jaitsierak, herritarren kontsumoa handitu eta hartara konpentsa dezaten industriaren motelaldia. Berez, jada egin du lehen iragarpena: 2021ean ezabatuko du Elkartasun Zerga, Alemaniaren bateratzearen gastuak pagatzeko 1991az geroztik errenta handiko herritarrek eta enpresek ordaintzen duten zerga gehigarri bat.
Europa barruko hegaldietan bidaiari gehien garraiatzen dituen aire konpainia da Ryanair, baita errentagarriena ere. Baina azken urteetan ez du gatazkei ihes egiterik izan. Iaz, lehen aldiz, Ryanairreko herrialde askotako langileek greba koordinatu bat egin zuten. Helburua zen Irlandako konpainiak bete zezala herrialde bakoitzeko lan legedia, eta ez baliatzea baldintza murritzeneko barrutiak bere langileei ahalik eta gutxien ordaintzeko.
Herrialde batzuetan Ryanairrek amore eman behar izan zuen, baina beste batzuetan ez. Azken horien artean dago Erresuma Batua, Ryanairren negozio eremu nagusia. Protesten ondoren, konpainiak onartu zuen bere langileak sindikatuetan antola zitezela. Ez du, ordea, haiekin traturik itxi, eta Balpa pilotuen sindikatuak grebara deitu bere kideak, lan itun baten alde. Irlandan ere lanuzte batera deitu zuten, soldata igoerak eskatzeko.
Ryanairrek auzitegietara eraman zituen bi grebak. Irlandan, epaitegiek arrazoi eman zioten, baina ez, ordea, Erresuma Batuan. Atzo izan zuten lehen greba eguna, eta konpainiak ziurtatu zuen eragin txikia izan zuela, grebalariak gutxi izan zirelako eta pilotuak aurkitu zituelako hegaldi guztietarako. Gaur izango dute bigarrena, eta irailaren 2an eta 4an jarrai lezake protestak.
Baliteke hiru egoitza ixtea
Irailerako greba batera deitzeko atarian dago Espainiako pilotuen sindikatu nagusia ere, Sepla; Ryanairreko hamar pilotutatik bederatzik babesa eman diote halako protesta bat egiteko. «Ulertzen dugu greba dela geratzen zaigun bide bakarrenetako bat; Ryanair oso konpainia gogorra da negoziatzeko. Legeak beren kasa egiteko eskubidea dutela uste dute», ziurtatu dio Francisco Gomez pilotuen ordezkariak Europa Press agentziari. Egingo balute, kabinetako langileen grebarekin bat egingo lukete, hamar egunez lana uzteko asmoa iragarri baitute; irailaren 1ean eta 2an izango dituzte lehen greba egunak.
Kasu horretan, grebaren bitartez eragotzi nahi dute Ryanairrek bostehun langile kaleratzea. Izan ere, Irlandako konpainiak iragarri du itxi egingo dituela Kanariar Uharteetan dituen bi baseak (Tenerife Sur eta Las Palmas), eta agian berdin egingo duela Gironakoarekin (Katalunia). Guztira, bostehun pilotu eta kabinako laurehun langile bota nahi ditu Europa osoan.
Michael O’Leary Ryanairreko buruaren arabera, kaleratzeen bidez hainbat arazori egin nahi diete aurre: batetik, brexit gogorra gertatuko balitz, arazoak izan litzake Erresuma Batuko eta EB arteko hegaldietan; bestetik, hegazkin eskasia izan lezake, eskatutako Boeing 737 MAX hegazkinak ez zaizkiolako iristen ari, hegan egiteko debekua baitute iaz eta aurten izandako istripuak direla eta.
Ryanairrek ziurtatu du Tenerifeko egoitza ixteak ez duela eraginik izango Forondatik hara doan hegaldian, baina sindikatuek ez dute iritzi bera.
Egia da Frederiksenek argi hitz egin zuela igandean, Groenlandian zegoela. Trumpen proposamena «zentzugabekeriatzat» jo zuen, uhartea ez baitago salgai. «Groenlandia ez da danimarkarra, Groenlandia groenlandiarra da. Benetan espero dut hau ez izatea serio esandako zerbait».
Bazirudien, dena den, lehen ministroaren hitz gogorrak ez zirela urrunago joango; aste hasieran bertan, Artikoko herrialdean Trump Dorre bat jartzearekin txantxa egin zuen AEBetako presidenteak. Baina egun bat geroago, nonbait, gauzak serio jarri dira, AEBek NATOko eta Irakeko gerrako aliatu bati itsuskeria egiteraino.
Trumpek bisita ofiziala bertan behera uzteak ez du abegi onik izan Danimarkan; gobernuko iturriek zeharka haserrea agertu dute, eta errege etxeak «ezustea» dela esan du. Oposizioko alderdiek hitz gogorragoak izan dituzte, «errespetua» eskatuz. Frederiksen lehen ministroak gauzak baretzeko asmoa agertu du, elkarrizketarako deia eginez eta bisitarako gonbita oraindik hor dagoela esanez.
Bertan behera gelditutako bisitan, Trump Groenlandiako gobernuburu Kim Kielsenekin biltzekoa zen, eta, printzipioz, bai harekin eta bai Danimarkako buruzagiekin, NATO zuten hizpidea. AEBek ekarpen handiagoa eskatzeko asmoa zuten, beharbada Groenlandian AEBen bigarren hegazkin base bat ezarraraziz.
Lur arraroak
Baina joan den astean jakin zen AEBak Groenlandia erosteko aukera aztertzen ari zirela. Eta hasieran txantxetarako bidea eman bazuen ere, ideia astiroago aztertuta, Artikoko irlak izan dezakeen balioari begira, Trumpena burutazio huts bat baino gehiago izan daitekeela ondoriozta daiteke. Zertarako nahi lukete AEBek Groenlandia?
2,2 milioi kilometro koadroko irlaren lur azpian egon daiteke erantzuna. Financial Times-en arabera, Groenlandiak lur arraro oxidoetan 38,5 milioi tonaren erreserbak lituzke. Oso kopuru esanguratsua da, munduko gainontzeko herrialdeetan 120 milioi tonaren erreserbak baitaude.
Lur arraroak, gaur-gaurkoz, lehengai ezinbestekoak dira teknologien sektorean, eta berebiziko garrantzia hartu dute, urriak baitira eta erreserbarik handienak Txinan (%70 inguru) eta Afrikan —baina Txinaren esku— baitaude. Gainera, Txinan prozesatzen dira lur arraroen munduko ia mea guztiak, haietatik mineral berezi horiek ateratzeko.
Lur arraroen erreserba gehienen jabe izateak Txinari ematen dion boterearekin gero eta kezkatuago daude AEBak eta Europa, eta, ondorioz, joko horretan Groenlandiak badu bere garrantzia. Horregatik, orain gutxi AEBek eta Groenlandiako Gobernuak memoranduma sinatu zuten lur arraroen ustiapenerako inbertsioak sustatzeko.
Baina, Groenlandian ere, AEBen aurretik dabil Txina. Bi dira irlan meatzaritza proiektu handiak dituzten konpainiak: Greenland Minerals eta Tanbreez Mining. Greenland Minerals 2007. urteaz geroztik ari da inbertsioak egiten Kvanefjeld meategian, lur arraroen munduko gordailu handienetakoan, eta Txinako Shenghe Resources da enpresa haren akziodun nagusia.
Australiako Tanbreez Miningek, berriz, ez du Txinako jaberik. Gainera, esan du ez duela txinatarren beharrik bere baliabideetako mea prozesatzeko, oso garbia delako. Dena den, analisten ustez, haren lehengaiak balio katean lehenago edo geroago Txinatik pasatu beharko du, herrialde horretakoak baitira lur arraroak produktu komertzial bihurtzen dituen ia enpresa bakarrak, eta, gainera, han baitago lur arraroen merkatu nagusia.
Gauzak horrela, beharbada, Groenlandia bereganatuta, AEBek izango lukete irabaztekorik Txinarekin duten oilar jokoan. Eta guztia sal eta eros daitekeela pentsatzen duen Trumpen txioak ez lirateke burutazio soil bat.