ZIUko oheen okupazioaren hazkundeak ostalaritzaren gaur-gaurko errealitatea erabaki berri du Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan: itxiera. Soka beraren bi mutur direla esatea gehiegi esatea litzateke, erietxeetan larri daudenen sokaren beste puntan aurrez aurreko harreman sozialak baitaude, oro har. Eusko Jaurlaritzak, aurretik beste hainbat gobernuk egin duten antzera, harreman horiek eteteko biderik laburrena ostalaritza ixtea dela erabaki du, eta, horrekin batera, ataka larrian jarri ditu bizimodua barra baten atzean dutenak: 60.000 langile. Sektorea asaldaturik dago, eta laguntza eta neurri zehatzak eta azkarrak eskatu ditu. 16.000 lanpostu arrisku larrian daudela ohartarazi dute.

Eta orain zer?

Orain ahalik eta enplegu gehienari eusteko ahaleginak egin behar dira. Erakundeek egin behar dute esfortzu hori. Ia 190 milioi euroko estimazio bat egin dugu, orain arte izan ditugun mugak aintzat hartuz, eta itxiera honek aurreikusitako laguntza horiek handitu egingo ditu. Erakundeen eginbehar horrek galarazi behar ditu kaleratzeak. Sektorearen helburua da ahalik eta lanpostu gehienei eustea, eta enpresen itxiera eragoztea.

Eusko Jaurlaritzak, ordea, 30 milioi euroren laguntzak iragarri ditu oraingoz…

Bai, oso urrun daude gu eskatzen ari garen laguntzetatik eta gerturatzeko bide horretan topo egin beharko dugu. Ostalari asko daude zorpetuta, inbertsioak egin dituztelako egoera berriari aurre egiteko, edota pandemia aurretik ere egina zutelako inbertsio hori. Zor hori itzuli egin behar da; ez digute barkatuko, noski. Eta bien bitartean, alokatzaileekin borrokan ari dira, alokairua jaistea lortuko badute. Muturreko egoera gehiegi daude ostalaritzan.

Katalunian, gobernuak esku hartu du alokairuan. Jaurlaritzak gauza bera egitea nahi duzue?

Enpresei beren alokatzaileekin negoziatzeko esan diegu elkartean, eta bide hori ez uzteko, baina horrelako egoera batean, lokalen jabeek ezin dute erabaki alokairua merkatu edo ez. Sektoreak eskertuko luke alokairuaren auzian Jaurlaritzak esku hartzea, eta salbuespen neurri orokor bat hartzea, salbuespen egoera batean gaudelako.

Enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteek lanpostuak salba ditzakete, ezta?

Enpresentzako ez da batere erraza tresna horietara jotzea. Konpromiso batzuk hartu behar dira kontratuei sei hilabetez eusteko, eta egoera honetan ezinezkoa da jakitea hori bete ahal izango den edo ez. Enpresek enplegu guztiari eustea nahiko lukete, baina gaur egun nork daki zenbat iraungo duen zutik bakoitzaren negozioak? Enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteak amaitzean, urtarrilaren 31 eta gero, mugekin jarraituko dugu? Litekeena da. Horrelako agertoki batean, erregulazioen tresna ez da opari bat enpresentzat.

Terrazak erabili ahal izateko esperantza zenuten? Arazorik handiena lokalen barruan dagoela dirudi. Edo zuentzat hobe al zen dena ixtea, enplegu erregulazioak errazteko?

Iturri ofizialen arabera, kutsatzeen %3,2 gertatzen dira ostalaritzan. Gu ez gara kutsatzeen gune nagusia; hori hasteko. Terrazak? Baten bati ongi etorriko zitzaion beharbada, baina denok ez dugu aukera hori, eta, beraz, ez litzateke neurri on bat denontzat. Izan ere, ez da gauza bera ABEEra jotzea itxiera ofizial bat izanda, edo muga batzuk daudelako. Alde horretatik hobe izan da dena ixtea.

Gimnasioak eta elizak zabalik daude…

Eta zenbat eta zenbat gehiago, mugekin edo gabe… Zer sektore dago itxita? Hori da galdera. Eta erantzuna da: ostalaritza. Neurri hori hartu duenari galdetu behar zaio zergatik.

Neurri orokor bat da, ordea; Europako zati handi batean dago. Denak ote dabiltza nahastuta?

Ez, baina kanpoan, itxierarekin batera, neurriak eta laguntzak finkatu dituzte. Galizian, 7.000 euro arteko kopuru bat negozio bakoitzeko. Alemanian eta Frantzian, gauza bera. Konfinamenduak laguntza batzuekin datoz. Hemen ez dago horrelakorik. Hitzak bai, baina herrialde serio batean, plan zehatzak egon behar dira. Denbora nahikoa egon da horretarako. Itxierarekin batera, oso garbi geratu behar zuen nola eta zenbateko laguntzekin egingo zuten itxiera hori. Zain gaude oraindik.

Udan, uste baino hobeto egin dute lan ostalaritzakoek; Gabonetan ere gerta daiteke hori?

Batzuei uste baino hobeto joan zaie, bigarren etxebizitzetako herrietan adibidez, Zarautzen, Bakion eta horrelakoetan. Beste askori, ez, turismorik ez da egon-eta. Ostalariek Gabonak baditugu, hobeto, baina ezinezkoa da ohiko Gabonak ospatzea. Enpresa bazkariak eta abar ez dira egongo.

Bizkaiak bide-segurtasuna hobetzeko 7 proiektu probatuko ditu bere errepideetan. Foru Aldundiak 257.000 euroko dirulaguntza emango du proiektu horietarako.

Carlos Iturgaiz Euskadiko PPren presidentearen balorazioa Euskadiko ostalaritza abenduaren 7ra arte itxi beharko dutela eta. Laguntzak eskatu ditu, “ez apurrak”.

SOS Ostalaritza: Ostalariek Bilbo,Iruñea, Gasteiz eta Donostian protestak deitu dituzte, “ezintasuna, zalantza eta ikara” sentitzen dutelako. 2020ko azaroak 7.

Etxe agentziek alokairuen prezioak adosten al dituzte? Bada, Lehiaren Euskal Agintaritzak (LEA) susmo sendoa du batzuek behintzat praktika hori egiten dutela, eta, ondorioz, ikerketa prozesu bat hasi du Bilboko 36 etxe agentziatan. Informazio erreserbatu fasean bildutako datuak oinarri hartuta, LEAk zigor espedientea ireki die, argitzeko ea balizko akordio bat dagoen etxebizitzen alokairuaren prezioak edo beste merkataritza baldintza batzuk finkatzeko.

Eskura duen informazioa aztertuta, auzitegiak uste du lehiaren defentsarako legea urratu izanaren «arrazoizko zantzuak» daudela. Era berean, nabarmendu du «bereziki kaltebera» den kolektibo bati eragiten diola: etxebizitza bila dabiltzanei, hain zuzen. Akordio horien oinarria gutxieneko prezio batzuk finkatzea da, euren arteko lehia mugatzeko, eta hori bezeroaren kalterako izan ohi da.

Espedientearen helburua arrazoizko susmo horiek behin-behinekoak diren ondorioztatzea da. Era berean, deigarria da bulego guztiak eremu geografiko jakin batekoak izatea: Bilbokoak. Ikerketak luze jo dezake, hemezortzi hilabeteko muga baitu. Gero, Lehiaren Euskal Kontseiluak izango du azken hitza, eta hark erabakiko du auzia artxibatzen duen, isunak ezartzen dituen edota espedientea itun batekin ixten duen. Ituna ebatziko balu, enpresek jarduera onaren konpromiso batzuk hartu beharko lituzkete euren gain.

Agintaritza beste baldintzak ere ikertzen ari da, alokairuen prezioaz gain: fidantzak, komisioak… Dena den, baldintza batzuk nahiko zabalduta daude sektore osoan. Esaterako, agentziaren komisioa etxebizitzaren hilabete bateko errentaren adinakoa izatea, eta hura etxea alokatzen duenak ordaintzea. Jabeek ordaintzen duten kopuruetan gora behera handiagoak izaten dira.

‘Salatariei’ mesedea

LEA administrazio izaera duen erakunde autonomo bat da, eta Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Finantza Sailari atxikia dago. Isun ekonomikoak jartzeko ahala du: arau-hauste arina bada, urteko negozio bolumenaren %1era artekoak; ertaina bada, %5era artekoak; eta larria bada, %10era artekoak. Kasu honetan, balizko kartel bat ikertzen ari da, eta halakoetan Erruki programa delakoa dauka. Enpresetako bat isuna ordaintzetik salbuetsia gera daiteke, baldin eta ikerketan baliagarria izan daitekeen informazioa ematen badu.

Ez da etxe agentzia batzuk prezioak adosteagatik ikertzen dituzten lehen aldia, baina oraingoan berritasuna da bulego fisikoak dituzten enpresak direla. Izan ere, iragan maiatzean, Lehiaren Defentsarako Espainiako Batzordeak ireki zien zigor espedientea zazpi etxe agentzia handiri: besteak beste, Idealista eta Look & Find Internet atariei, sektoreko liderretako biri.

Siemens Gamesak jakinarazi du Nafarroako Gobernuarekin negoziatzen ari dela Agoizko lantegiko jarduerari berrekiteko. «Agian etorkizunean aukera bat egongo da lantegi horretan; gure zentro teknologikoarekin eta beste hornitzaile batzuekin ari gara lanean». Kontseilari ordezkariak aditzera eman duenez, ez litzateke izango orain arte bezala haize erroten palak ekoizteko, produktu berrietarako baizik. «Ikusiko dugu bakarrik egiten dugun edo Nafarroako Gsobernuarekin batera edo beste bazkide batzuekin», adierazi du Andreas Nauen kontseilari ordezkariak. Ez du xehetasun gehiago eman; enpresaren emaitzak aurkezteko eginiko agerraldi telematiko batean mintzatu da horri buruz, kazetarien galderei erantzunez.

Abuztuan itxi zuten fabrika. Enpresak prestakuntza eta orientazio plan bat eskaini dizkie langileei, eta konpromisoa hartu du behargin guztiak birkokatzeko hamabi hilabeteko epean (hamabost hilabete, 50 urtetik gorakoen kasuan). Guztira 238 pertsona zeuden han.

Laster ikusiko da Agoizko plantari buruz esandakoa zer neurritan den egingarria. Izan ere, enpresak iragarri du balitekeela doikuntza gehiago egitea errentagarritasuna lortzen saiatzeko prozesuan, baina ez du eman xehetasunik. Dena den, Nauenek azpimarratu du taldeak «oinarri sendoak» dituela «errentagarritasun iraunkorrera itzultzeko». «Dagoeneko martxan dauden neurriek gure jarduna hobetuko dute, eta gure indarguneak indartuko dituzte, klima aldaketaren aurkako borrokan etorkizun bikaina duen industria baten buru izateko jarrera hartuz».

Siemens Gamesak 918 milioi euroren galera historikoak izan ditu 2020ko ekitaldi fiskalean (iazko urritik aurtengo irailera arte), COVID-19aren eraginez. Enpresaren arabera, datu horiek agerian uzten dute Indiako merkatuaren etengabeko moteltzea eta Europako iparraldean proiektuak gauzatzean izandako gainkostuak, oraingo krisiak areagotu egin dituenak. Aurten salmentak %7 jaitsi dira. 9.483 milioi eurorenak izan dira; horietatik 2.868 milioi, azken hiru hiruhilekoan.

Eskaera zorroa handituz

Egoera «zaila» dela aitortu arren, konpainiak azpimarratu du 14.736 milioiko «eskaera errekorra» izan duela 2020ko ekitaldi fiskalean, %15,6 igo baita. 30.248 milioiko eskaera zorroa du. Konpainiak azpimarratu duenez, «etorkizunerako oinarri sendoa eta energia eolikoaren potentziala» islatzen ditu horrek.

Egoerari aurre egiteko, zuzendaritza taldeak 2021-2023ko eperako negozio plan bat abiarazi zuen abuztuan, itsasoko eolikoetan (offshore) eta zerbitzuetan izandako «hazkunde errentagarriari» eusteko, eta lurreko eolikoetan (onshore) izandako galerei buelta emateko.

Hala, 2021-2023ko eperako bide orri bat ezarri zuen Andreas Nauenek gidatzen duen zuzendaritza berriak —ekainean, Markus Tacke ordezkatu zuen Nauenek—. Konpainiak espero du 2021ean 10.200 eta 11.200 milioi euro arteko salmentak lortzea, eta 2023an merkatua baino azkarrago haztea. Siemens Gamesak, ekoizpen bolumenari baino gehiago, errentagarritasunari emango dio lehentasuna, kutxa fluxuan eta iraunkortasunean zentratzeko. Konpainiak jakinarazi du 4.200 milioi euroko likidezia duela finantzaketa lerroetan, eta horietatik 1.100 milioi euro baino ez dituela erabili, eta 49 milioi euroko zor garbia duela.

Urte amaierarako Espainiako barne produktu gordina % 12,4 jaitsiko dela aurreratu du Bruselak, uztailean % 10,9ko beherakada iragarri zuen arren.

Lehiaren Euskal Agintaritzak zehapen-espedientea ireki die EAEko hainbat higiezini EAEko alokairu-merkatuan lehiaren aurkako ustezko praktiken zantzuagatik.

Siemens Gamesa Agoizko lantegirako alternatiba bat negoziatzen ari da Nafarroarekin. Andreas Nauenek aurreratu du etorkizunean lantegian aukera bat egon daiteke

Nafarroako gobernu kontseiluak 4.870,5 milioi euroko aurrekontu aurreproiektua onartu zuen atzo, eta Elma Saiz Ekonomia eta Ogasun kontseilariak nabarmendu zuen «historiako anbiziotsuena» izango dela, aurtengoaren aldean %6,5 gehiago izango baitu inbertsio eta gastu publikorako (296,3 milioi euro gehiago). Saizen arabera, COVID-19ari eta haren ondorio sozioekonomikoei aurre egiteko ahalegina islatu du proposamenak, eta «Nafarroako susperraldi ekonomikoaren oinarriak jarriko ditu». Orotara, 657,4 milioi euro erabiliko dira horretarako: 150,2 milioi euro gastuei aurre egiteko —46 milioi langileen kontratazioetan—, eta beste 507,2 milioi Nafarroa Suspertu planeko inbertsioetarako. Saizek azpimarratu zuen inbertsioek %14ko igoera izango dutela datorren urtean.

Atzoko pausoa eman ostean, aurreproiektuaren edukia Nafarroako Gizarte eta Ekonomia Kontseilura, Tokiko Erregimenaren Batzordera eta Ingurumen Batzordera bidaliko dute. Gizarte eragileek eta udalek proposamenaren nondik norakoak ezagutu ondotik, datorren astean lege proiektua onartuko du. Parlamentura bidali aurreko azken urratsa izango da.

Aldi berean, egitasmoa aurrera ateratzeko EH Bilduren edo Navarra Sumaren babesa beharko duenez, taldeokin negoziatzen ari da, eta, aurten bezala, uneotan koalizio abertzalea da elkarrizketarako solaskide nagusia, Adolfo Araizek negoziazioa «bide onetik» zihoala aipatu baitzuen astelehenean bertan. Navarra Sumak, egunotan, abstentzioa eskaini dio gobernuari EH Bildurekin harreman oro etetearen truke, baina Maria Txibiteren gobernuak izkin egin dio eskaintza horri. «Gobernu honek ez du betorik buruan. Hilabeteotan dekretu ugari aurkeztu, eta ia denak aho batez onartu dira. Batasun politikoa da armarik egokiena pandemiaren aurka borroka egiteko», argudiatu zuen Saizek. Behin eta berriz galdetu zioten nor duen lehentasunezko solaskide, eta aukera guztiak irekita daudela berretsi zuen.

Aurrekontuetan jasotako ehun eurotik 55 arlo sozialera bideratuko du gobernuak eta, aurtengo aurrekontuekin alderatuta %8 inguru handituko da: zehazki, osasun arloan %7,7, hezkuntzan %7,9, eta gizarte eskubideen arloan %9. Igoerok COVID-19aren ondorioei aurre egiteko izango dira batik bat. Adibidez, osasun arloak 1.253,6 milioi euroko aurrekontua izango du, eta 36 milioi langileak kontratatzeko erabiltzea du pentsatua. Hezkuntzan ere, segurtasun eta higiene neurriek gastu eta inbertsio igoera handia eragin dute, eta orotara 735,9 milioi euroko aurrekontua izango du —horietatik 9,2 milioi irakasleak kontratatzeko, kasurako—.

Dena den, aurrekontuan igoera handieneko departamentuak izan dira, alde batetik, Lurralde Antolamendu eta Etxebizitza, eta bestetik, Garapen Ekonomikoa: lehenak %24,6ko hazkundea du, eta bigarrenak, %10,8koa. Gainera, Nafarroako Gobernuak kalkulatu du estatuari 560 milioi euroko ekarpena ordaintzea. Hala ere, bi gobernuek 2020tik 2024rako epeko lehen urtearen kalkulua hitzartzeko dute, eta, akordioa lortzen denean, aldea likidatu beharko dute. Gainera, 256 milioi euro erabiliko dira udalen gastu arrunta finantzatzeko, eta beste hamazazpi milioi euro inbertsioetarako. Herrien husteari aurre egiteko, bi milioi euro jaso ditu aurreproiektuak, eta herri arteko garraioa hobetzeko, beste 3,5 milioi euro.

Autonomoentzako laguntza

Zerga neurriak ere aurkeztu ditu gobernuak. Urtean 10.000 eurotik behera fakturatzen duten enpresa txikiek eta autonomoek ez dute jarduera ekonomikoko zergarik pagatuko —zerga udalek bildu ohi dute, eta, hurrengo urtean, ogasunak errenta edo sozietate zergen bidez konpentsatu ohi die zergadunei—. Saizen arabera, zerga hori kenduta udalei eragingo dieten kaltea konpentsatuko diete. Errenta zergan, kenkarien mugak murriztu nahi dituzte pentsio plan pribatuen ekarpenetan. Sozietate zergan, sinplifikatu egingo dute enplegua sortzeagatik ematen den pizgarria.