Euskal pentsiodunen arabera, pentsioen erreforma berriak “ez die erantzuten premiazkoenak diren eskaerei”

Zuzendaritza-taldeko kide batek eta plantillako beste batek bermatu beharko dute ikastetxean sartzea, eta irakasle bat eskatuko da hezkuntza-etapa bakoitzeko. Garbiketako langileek gutxienez % 50ean egin beharko dute lan, eta sukaldekoek, berriz, % 10ean.

Itzuli da. AEB Ameriketako Estatu Batuetako presidente da berriz ere Donald Trump —kargu horretan izan zen 2017tik 2021era—. «Ezinezkoa zirudien, baina itzuli naiz, herritarrek hala nahi izan dute eta», esan du kargua hartu berritan emandako hitzaldian. Azaroan hauteskundeak irabazi ondoren, karguaren zina egin du gaur, eta, hala, AEBetako 47. presidentea bihurtu da ofizialki. Trumpen arabera, gaur bertan amaituko da AEBen «gainbehera», eta «urrezko aroa» hasi. Hain zuzen, esan du gaurtik hasita zenbait dekretu onartuko dituela horretarako: besteak beste, immigrazioa mugatzeko, etorkinak deportatzeko eta inflazioa geldiarazteko. Panamako kanala hartzeko asmoa berretsi du, eta bere gobernuarentzat bi genero baino ez daudela azaldu. Etxe Zuriko giltzak berreskuratzearekin batera, Mexikoko mugako sarrailari bira gehiago eman nahi dizkio Trumpek. Nazioarteko hedabideek aurreratu dutenez eta hitzaldian presidenteak berak baieztatu duenez, larrialdi nazionaleko egoera ezarriko du AEBen hegoaldeko mugan. «Legez kanpoko etorkin oro» atxilotuko dutela agindu du, eta deportazioak hasiko dituztela. «Inbasioa» geldiarazteaz mintzatu da, eta gehitu du atzerriko «kartelak» erakunde terrorista izendatuko dituela. Mugako larrialdi nazionalaz gainera larrialdi energetikoa deklaratuko duela ere agindu du Trumpek. Itun Berdea albo batera utzi eta, hitzeman du erregai fosilen produkzioa handituko duela. Inflazioa murrizteko neurriak ere iragarri ditu, eta atzerriko herrialdeetako produktuei muga zerga «handiak» ezarriko dizkiela baieztatu. Neurri horiez gain beste zenbait ordena exekutibo emango dituela ere agindu du. Kongresuaren berrespenik behar ez duten aginduak dira ordena exekutiboak edo dekretuak, presidenteak zuzenean ezarri ditzakeenak. Ohikoa izaten da presidentearen agintaldiko lehen egunean zenbait dekretu onartzea, horien bidez datozen lau urteetarako bide orria irudikatzen hasteko, eta administrazio berriaren lehentasunak zein izango diren finkatzeko. Bada, woke deituriko ideologiari aurre egitea da Trumpen lehentasunetako bat. Eta lehen neurriaren berri eman du: «Gaurtik aurrera, Ameriketako Estatu Batuetako Gobernuarentzat bi genero baino ez dira izango: gizonezkoa eta emakumezkoa». «Gaurtik aurrera, Ameriketako Estatu Batuetako Gobernuarentzat bi genero baino ez dira izango: gizonezkoa eta emakumezkoa» DONALD TRUMP AEBetako presidentea Hauteskunde kanpainako mitinetan erabilitako tonu bertsuan mintzatu da AEBetako presidentea: «Ezer ez da gure parean jarriko, estatubatuarrak gara eta. Etorkizuna gurea da». Ziurtatu du bera presidente kargura itzulita herrialdea berriz ere «errespetatua eta miretsia» izango dela. Eta errespetuaz eta miresmenaz gainera, Panamako kanala ere «berreskuratu» nahi du, esan duenez. Groenlandia eta Kanada, azken asteetan hizpide izandakoak biak, ez ditu aipatu oraingoan, baina esan du astronauta estatubatuarrak bidaliko dituztela Martera. Manifest Destiny [Ageriko Patua] doktrinari ere egin dio erreferentzia: «Gure ageriko patuari izarretaraino jarraituko diogu: astronauta estatubatuarrak bidaliko ditugu Marten marrak eta izarrak jartzera». XIX. mendean du jatorria Manifest Destiny delakoak, eta, haren arabera, mendebaldera hedatzea zen AEBen patua. Historian zehar, ordea, espantsionismoa justifikatzeko erabili dute doktrina hori. Halere, Panamako kanala hartzeko eta Martera iristeko asmoei buruz hitz egin aurretik, bakeaz aritu da: «Arrakasta ez da soilik borrokak irabaztea, baita gerrak amaitzea ere, eta, batez ere, gerretan ez sartzea». Eta «bakegile» izan nahi duela ziurtatu du. Biden, ekitaldian Duela lau urte, Trumpek Etxe Zuria utzi zuenean, ohartarazpen batekin esan zuen agur: «Nolabait itzuliko gara». Eta bete egin du agindutakoa. Egun hartan, 2021eko urtarrilaren 20an, Trumpek ez zion lekukoa eman Joe Bideni, Floridako bere etxetik ikusi baitzuen kargua hartzeko ekitaldia. Gaur, ordea, Washingtonen izan da Biden, eta Etxe Zurian hartu du Trump inaugurazio ekitaldiaren aurretik. Kargua utzi aurretik, baina, zenbait neurri hartu ditu Bidenek: barkamen prebentiboa eman die bere familiako kideei, Kapitolioaren aurkako erasoaren inguruko ikerketa batzordeko kide izan ziren kongresukideei, Anthony Fauci AEBetan COVID-19 gaitzaren aurkako estrategiaren buru izan zenari, eta Mark Milley Trumpen aurkako kritikak egin izan dituen jeneral erretiratuari. Etxe Zuriak gaur goizean argitaratutako oharrean, zehaztu dute neurri hori hartu izanak ez duela esan nahi pertsona horiek delituak egin zituztenik. Barkamen prebentiboen bidez, Trumpek mendeku hartzea eragotzi nahi du Bidenen administrazioak. Etxe Zurian tea hartu ostean, Biden eta Trump batera irten dira eraikinetik, eta auto berean joan dira Kapitoliora. Ekitaldia eraikinaren kanpoaldean zen egitekoa, baina hotzagatik barnean egitea erabaki dute; AEBetako Meteorologia Zerbitzu Nazionalaren arabera, ekitaldia hasi denean zero azpitik lau gradu zeuden Washingtonen. Zin egitea, berandu Trump 11:47an zen karguaren zina egitekoa —Euskal Herriko 17:47an—. Eguerdian egin ohi du zina AEBetako presidente berriak, baina Trumpek ordua aurreratzea erabaki du; AEBetako 47. presidentea delako hautatu du ordu hori. Azkenean, ordea, zin egitearen aurreko hitzaldiak luzatu egin dira, J. D. Vance presidenteordeak bere karguaren zina egin du, eta Trumpen txanda heldu denerako 12:00ak ziren [18:00ak Euskal Herrian]. Bidenez gain, AEBetako beste hiru presidente ohi ere joan dira Trumpek kargua hartzeko ekitaldira: Barack Obama (2009-2017), George W. Bush (2001-2009) eta Bill Clinton (1993-2001). Zortziehun pertsona inguru elkartu dira Kapitolioko kupularen oinarrian; 1985ean, gune horretan bertan hartu zuen kargua bigarrenez Ronald Reagan AEBetako presidente ohiak (1981-1989). Reaganek —2004an hil zen— eta Trumpek baino ez dute hartu kargua Kapitolioko gune horretan. Ekitaldian izan dira eskuin muturreko zenbait agintari ere, hala nola Giorgia Meloni Italiako presidentea eta Javier Milei Argentinakoa. Hainbat teknologia enpresa handitako buruak ere bertaratu dira. Besteak beste, Jeff Bezos Amazonen akziodun nagusia, Mark Zuckerberg Metako burua, eta, nola ez, Elon Musk Tesla, SpaceX eta X enpresen burua. Trumpek iragarri zuen DOGE Gobernuaren Eraginkortasun Departamentuko buru izendatuko duela Musk.

Bi euskal talde zeuden Espainiako Kopako final-laurdenetako zozketan. Bada, elkarren aurka jokatuko dute kanporaketa. Partida bakarrera izango da, eta Anoetan jokatuko dute, otsailaren 6an, 19:30ean. Beraz, ziurra da euskal talde bat izango dela finalerdietan. Seigarren urtez jarraian gertatuko da hori. Braulio Vazquez Osasunako kirol zuzendaria izan da ontzitik bolatxoetako bat atera duenetako bat. Zozketan ateratako azken kanporaketa izan da euskal taldeen artekoa. Hain zuzen ere, otsailaren 2an, elkarren aurka jokatuko dute ligan, Sadarren, 18:30ean. Ikusteko dago ordutegi horretan aldaketaren bat izango den. Kanporaketaren berri izan bezain laster, hau adierazi du Vazquezek: «Nahiago genuen etxean jokatu, baina ez da hala suertatu. Kanporaketa zaila eta gogorra izango da, baina ligan jada lortu dugu denboraldi honetan Donostian irabaztea, eta ea berriz lortzerik daukagun». Azken urteetan Kopan behin baino gehiagotan jokatu dute elkarren aurka bi taldeek. Iaz, adibidez, final-zortzirenetan aritu ziren nor baino nor gehiago. Txuri-urdinak izan ziren nagusi, 0-2. Oiartzabalek eta Merinok sartu zituzten golak. Aurreko aldiaz ere oroitzapen polita dute txuri-urdinek. Reala txapeldun izan zen urtean gertatu zen, eta orduan ere final-zortzirenetan lehiatu ziren elkarren aurka. Anoetan neurtu zituzten indarrak, eta Reala 3-1 gailendu zen. Realaren golak Isakek (2) eta Odegaardek sartu zituzten, eta Osasunarena, Marc Cardonak. Baina Donostian jokatuko ligako azken bi neurketetan, Osasuna hiru punturekin itzuli da Iruñera. Duela bi denboraldi 0-1 gailendu zen, Ante Budimirrek sartutako gol bati esker. Hamazazpi urte zeramatzaten gorritxoek bertan irabazi gabe. Sasoi honetan, berriz, 0-2 gailendu dira. Golegileak Lucas Torro eta Budimir izan ziren. Denboraldi honetan bi taldeek lau kanporaketa gainditu dituzte final-laurdenetara iristeko. Realak Jove Español (0-5), Conquense (0-1), Ponferradina (0-2) eta Rayo Vallecano (3-1) utzi ditu bidean. Conquenseren kontrakoan sufritu zuten gehien, txuri-urdinek luzapenean lortu baitzuten sailkatzea, Brais Mendezen gol bati esker. Hauxe izan da, berriz, Osasunaren ibilbidea: Chiclana (0-5), Ceuta (2-3), Tenerife (1-2) eta Athletic (2-3). Ceutaren aurkako partidan ia kanpoan geratu ziren, etxeko taldea 2-0 jarri baitzen aurretik, baina Vicente Morenoren taldeak norgehiagokako azken hamar minutuetan neurketa irauli zuen. Golegileak, berriz, hauek izan ziren: Budimir, Raul Garcia de Haro eta Nimo. Aitzitik, distira handikoa izan zen Athleticen aurka lortutako garaipena. Izan ere, talde zuri-gorriak partida bakarrera jokatutako azken 26 kanporaketa irabaziak zituen, eta iaz San Mamesen partida bakarra galdu zuen. Final-laurdenetako beste hiru kanporaketak hauek izango dira: Valentzia-Bartzelona, Leganes-Real Madril eta Getafe-Atletico Madril. Realak, bestalde, atzo salatu zuen, igandean, Valentziaren aurkako ligako partidan, Take Kubok irain arrazistak jaso zituela, eta Ander Barrenetxeak euskal herritarren aurkakoak. Etxeko zaleen harmailetatik egin ziren, eta bideo baten bidez erakutsi zituen talde txuri-urdinak

Talaia Feministak landutako urteroko txostenek badute helburu bat: «Hausnarketa kolektibo bat Euskal Herriaren egoera feminismotik irakurtzeko». Hala adierazi zuten iaz, 2023ko txostena aurkeztu zutenean. Gaur, 2024. urtea ikertu duen txostena aurkeztu dute, «Euskal Herriaren eraldaketa feministaren bidean aurrera edo atzera» doazen aztertzeko. Talaia Feministak lantzen duen bigarren txostena da. Besteak beste, ondorioztatu dute iaz areagotu egin zirela «askotariko indarkeriak». Txostenaren inguruan eztabaidatzeko, ariketa kolektibo bat egingo dute otsailaren 1ean, Bilbon. [articles:2120887] «Egiaztatu dugu indarkeria sistemikoa berrantolatu egin dela, modu esplizitu eta lotsagabeenetara joz, eta indarkeria inplizitu eta sinboliko mota berriak erabiliz», zehaztu dute gaur Begoña Zabalak eta Amaia P. Orozcok. Are, ondorioztatu dute indarkeria matxistaren aurkako borroka instituzionalizatzen ari dela, horrek «ondorio positiboak eta negatiboak» dituela, eta mugimendu feministak «inoiz ez bezalako mobilizazio gaitasuna» duela. Egoera aztertu ez ezik, erronka batzuk ezarri ere egin dituzte. Besteak beste, sare sozialen erabilera sustatu nahi dute, eta segurtasunik ezaren sentsazioa areagotu. Era berean, «zerumugara begira», indarkeriaren kontzeptua konplexuago bihurtu nahi dute, eta intersekzionalitatean sakondu. Indarkeria matxistaz gain, lurraldea, gerra eta eskuin muturra ere izan dituzte hizpide txostenean. Talaia Feministaren ustez, «2024a nekazaritza sektorean egindako mobilizazioek» markatu dute. «Krisi ekologikoari aurre egiteko modu bat finkatu da, megaproiektuetan oinarrituta demokratikoki erabaki ez dena eta lurralde indarkeria gisa har daitekeena», salatu dute. Hori dela eta, garrantzitsutzat jo dituzte, besteak beste, agroekologiatik eta ekofeminismotik antolatutako erresistentziak. «Lurra, bizitza eta gorputzak uztartuko dituen burujabetza ekofeminista baten alde» borrokatzeko beharra azpimarratu dute. Gatazka armatuen hazkunde globala ere nabarmendu dute, baita gastu militarraren areagotzea eta diskurtso militaristen normalizazioa ere. Horri aurre egiteko, uste dute berriz heldu behar zaiela «Euskal Herriko mobilizazio antimilitaristarako tradizioari eta aktibismo feministari». Horrela, erantzukizunak azalera daitezen nahi dute, «gerren, patriarkatuaren, kapitalismoaren eta kolonialismoaren arteko lotura» salatu, eta «feminismo internazionalista eta antimilitarista» gorpuztu. Eskuin muturrak ere gorakada izan du, txostenean jaso dutenez. Hauteskundeetatik harago, «Europan izandako aurrerapen orokortua» aipatu dute. Premiazkotzat jo dute onartzea «eskuin muturra ekosistema gisa Euskal Herrian» dagoela jada, baina oraindik badagoela «arkitektura soziopolitiko bat, sistemari aurka egiteko sentimendua beste bide batzuetatik bideratzeko aukera ematen duena». Sare horiek zaintzea ezinbestekoa dela gehitu dute. Erresistentziak indartu Talaia Feministaren arabera, erresistentziak indartu eta metatu behar dira, Euskal Herria, feminismoa eta haien genealogiak eta jakintza ardatz hartuta. Horiek horrela, Emakumeen Mundu Martxak antolatutako topaketetan parte hartzera deitu dute; igande honetan Atarrabian (Nafarroan) elkartuko dira, indarkeria matxistaren inguruan hausnartu eta erresistentzia borrokak aztertzeko. «Feminismo arduratsua da aurkitzen dituen bidegurutzeei heltzeko gaitasuna duena», esan dute. Era berean, otsailaren 1ean, «Euskal Herriko emakume feminista eta subiranista orok» aukera izango du txostenean sakontzeko. Are gehiago, berdintasun politika eta egitura publikoen eta osasun mentalaren inguruan hausnartuko dute. Horretarako, egun horretan landuko dituzten galdera batzuk aurreratu ditu Kizkitza Gil de San Vicentek. Berdintasun politikei dagokienez, esate baterako: «Zer muga eta zer itsasargi atzeman dira berdintasun politiken garapenean? Zer behar dute politika eta egitura publiko horiek eraginkorrak eta eraldatzaileak izateko?». Osasun mentalari dagokionez, berriz: «Osasun mentala modu egokian ikusarazten ari al da? Nola politizatu eta ikertu dezakegu haren jatorri soziala?». Ariketa kolektiboa egin eta gero, Talaia Feministaren helburua da dibulgazio eta interpelazio lanari ekitea, «urtearen azterketa feminista zorrotz bat egitea bezain garrantzitsua baita hura sozializatzea». Izan ere, Euskal Herriaren trantsizio feministan «akuilu» izan nahi du Talaia Feministak, «ikuspegi komunak eraikitzeko eta eragiteko tresna» izan, eta «eraldaketan ezinbestekoa den ortzi muga feminista edukiz bete».

Lau euskal atunontzi Senegaleko portuan amarratuta daude duela bi hilabete, Europar Batasunaren eta Senegalen arteko arrantza akordioa amaitu delako.

Aldundiaren Ogasun Sailaren arabera, 2024an “zenbait turbulentzia garrantzitsu” izan ziren, hala nola, “hidrokarburoen sektoreko BEZari lotutako iruzurra” eta “mutualistei itzuli beharreko kopurua”. Horien aurrean, “lurraldearen sendotasuna” agerian geratu dela dio foru erakundeak.

Facuak Eroski salatu du online salmetetan % 10eko igoera ezartzeagatik

Borrokan jarraitzeko gogoz daudela erakutsi dute gaur Jon Ander Peñak eta Jon Ander Albisuk. Bilboko Bizkaia pilotalekuan 15-22 irabazi diete sailkapen nagusiko liderrei, Lasori eta Iztuetari, eta sei onenen artean sartu dira behin behinean. Altuna III.a eta Arangurenekin berdinduta daude orain, eta puntu batera dituzte Jaka eta Imaz. Partidako jokalari onena Albisu izan da. Pilota atzeko koadroetara bidali du etengabe, jokoan sartzea eragotzi dio Lasori, eta Iztuetaren gain jarri du bikotearen pisua. Aspaldian egin duen norgehiagokarik onena egin du Ataungoak. Lehen zatian eutsi dio Iztuetak (10-10), baina bigarren erdian sufritzea tokatu zaio. Indartsu jarraitu du Albisuk, eta Peñak asmatu du tantoak amaitzen. Gaurko irabazleek partida erabakigarria jokatuko dute datorren asteburuan Hendaian (Lapurdi): azken postuan dauden Peio Etxeberria-Martijarekin neurtuko dituzte indarrak. [articles:2136251]

Urte hasiera ez da erraza izan Athleticentzat. Zuri-gorriek ezin izan zuten Superkopako finalerako sailkatu, eta Espainiako Kopan ere kalean geratu dira. Ligan, ordea, bestelakoa da egoera: gaurko garaipenarekin, Ernesto Valverden taldeak 39 puntu ditu, sailkapenean hirugarren den Bartzelonaren berdinak, eta behin behinean, bederatzi puntuko errenta du bosgarren postuarekiko. Celtari Berenguerren eta Vivianen golei esker irabazi diote Balaidosen (1-2). Ligan, Athleticek 11 partida jarraian daramatza galdu gabe. Eta gaurkoak badu meritua: aurtengo denboraldian Atleticok eta Real Madrilek soilik irabazi zuten Vigon, gaur arte. Bi talde horiek bost eta zazpi puntura ditu orain, hurrenez hurren. «Zergatik ez amestu?», Iñaki Williamsek partida amaitutakoan esan duen moduan. Lehen zatian nagusi izan dira bizkaitarrak; gol aukera dezente sortu dituzte, baina saririk ez. Gertuen Beñat Pradosek izan du area kanpotik egindako jaurtiketa batean, baina ikusgarria izan da Guaitaren erantzuna. Celtak lanak izan ditu zuri-gorrien joari eusteko. Bigarren zatian, lehengo lepotik burua. Berenguerrek abisua eman du lehenik: baloia berreskuratu, gidatu, eta area ertzetik egin duen errematea gutxigatik joan da kanpora. Minutu gutxi geroago, ez du barkatu. Iñaki Williamsek egin du jokaldia eskuin hegaletik, behekaldetik erdiratu du baloia, eta oinaren puntarekin bidali du baloia sareetara Berenguerrek. Merezi zuten gola zuri-gorriek. Kontrolpean Golak ere ez du joera aldatu. Erasoan jarraitu du Valverderen taldeak. 70. minutuan, Guaitak gelditu du Unai Gomezen lehen jaurtiketa, baina Vivianek area txikian egin duenaren aurrean ezin izan du ezer egin. Erremate akrobatikoa egin du atzelariak, aurrelari onenen pare, eta amorruz ospatu du. Hiru minutu geroago iritsi da Celtaren gola, Adamaren akats baten ondorioz. Irrist egin du atzelariak, eta abagunea baliatu du Hugo Alvarezek gola egiteko. Egoera, ordea, kontrolpean zuen Athleticek, eta asko sufritu gabe itxi du lehia. Ez da amaitu zuri-gorrien une gozoa.