Gorteetan jasandako porrot bat arindu nahian dabil Espainiako Gobernua. Joan den astean, huts egin zuen udalek azken urteetan pilatutako superabiten bitartez bere burua finantzatzeko saioan, Teruel Existeren diputatu bakarraren babesa besterik ez baitzuen jaso. Galera historikoa izan zen, azken 40 urteetan hiru aldiz baizik ez baitu galdu gobernu batek lege dekretu bat berresteko bozketa bat. Udalek beren dirua erabiltzeko dituzten mugak kentzearen aldekoak ziren PSOE-Unidas Podemos gobernuaren ohiko aliatuak, EAJ eta EH Bildu barne, eta badirudi lortuko dutela beren helburua, hein baten bederen. Izan ere, azken urteetako superabiten zati bat erabiltzeko baimena eman nahi die orain Espainiako Gobernuak. Gainera, aurten ez dute gastu araua bete beharko, eta, horri esker, gastua handitu ahal izango dute pandemiak eragindako behar batzuei aurre egiteko. 2020rako %2,9ko gastu muga ezarri zuen Madrilek; hau da, erakunde publiko baten gastua ezin zela 2019an baino %2,9 handiago izan.

2021ean ere gastu araua alde batera uzteko aukera onartu du Maria Jesus Montero Ogasun ministroak, La Sexta telebista katean. Azaldu zuenez, lege dekretu bat landu nahi dute orain, «ustez adostasun handiena jaso zuten» aurreko dekretuaren neurriekin. Ministerioak kalkulatu duenez, atzera botatako dekretuaren %85 joango da dekretu berrian. Kanpoan geratuko da udalek beren kutxetan dituzten soberakinak Espainiako Gobernuari mailegatzeko aukera. PSOEko alkate batzuek baizik ez zuten ontzat hartu aukera hori.

Gastu araua aldi baterako bertan behera uztea jada agertzen zen Kongresuak atzera botatako dekretuan. Zehazki, Aurrekontuen Egonkortasun Legeak ezohiko egoeretarako aurreikusten duen artikulu bat baliatu nahi zuen Madrilek gastuaren araua aldi baterako indargabetzeko.

Egonkortasun Legeak mugatzen du, hain zuzen ere, erakundeen gastu publikoa, lehentasuna ematen baitio kontu publikoak orekatzeari. 2012an jarri zuen indarrean orduko Espainiako Gobernuak, PPrenak, eta, orduz gero, Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Gobernuak eta Hegoaldeko beste erakunde publikoek ezin dute nahi beste gastatu, eta defizit muga batzuk bete behar dituzte. Udalen eta tokiko beste erakundeen kasuan, zero defizita. Oraingo dekretuak ez du debekua kenduko, eta, hortaz, tokiko erakundeek soilik daukaten dirua gastatu ahal izango dute.

Pilatutako superabitak

Espainiako Ogasun Ministerioa k azaldu duenez, 2019. urtean pilatutako superabita gastatzeko aukera izango dute udalek aurten, betiere jasangarritzat jotzen diren inbertsioak egiten badituzte. Gainera, 2018ko superabitarekin finantzatzen ari diren inbertsio horietako batzuk 2021ean bukatu ahal izango dituzte.

Foru aldundiei bereziki eragiten dien puntu bat ere aipatu du Ogasun Ministerioak: 2019ko superabita erabili ahal izango dute aurten zerga bilketan izandako galera konpentsatzeko.

Euskal Pentsiodunen mugimenduak bi manifestazio deitu ditu Bilbon, irailaren 19an eta urriaren 5ean, Adinekoen Nazioarteko Egunean.

EAEko Unibertsitatetik kanpoko 1.200 hezkuntza zentro publiko eta kontzertatu deitu dituzte grebara astearte honetan hezkuntzako sindikatu guztiek

Eusko Jaurlaritzak gutxieneko zerbitzuak emateko agindua eman du astelehen honetan, irailaren 15ean, Euskadiko ikastetxeetan deituta dagoen grebaren harira.

Elkarrizketa soziala: Espainiako Gobernuak 2020ko irailaren 15eko Ministroen Kontseilura telelaneko araudi berria eramatea ez du baztertzen. COVID 19

ArcelorMittalek ez du epe laburrean Sestaoko ACB irekitzea aurreikusten (martxotik dago geldirik), egoerak “oso txarra” izaten jarraitzen duelako

Ba al da estatu baten lurralde osotasuna eta burujabetza baino ezer sakratuagorik? Behintzat edozein eztabaida edo negoziazio irabazteko-hausteko-birrintzeko karta erabakigarria izaten da. Eta, dirudienez, balio du brexit-erako ere.

«Esan behar dut ez genuela sekula pentsatu EB gai izango izango zenik fede onez negoziatutako itun bat erabiltzeko Erresuma Batuko zati bat blokeatzeko edo egiaz gure lurraldearen eta ekonomiaren osotasuna suntsitzea mehatxatzeko». Boris Johnson Erresuma Batuko lehen ministroak ere erabili du, beste behin, argudio sakratua.

Abendu bukaeran amaituko da brexit-erako trantsizio epea, eta ez dago argi hortik aurrera zein izango den Erresuma Batuaren eta Europako Batasunaren arteko harremana: merkataritza akordio berri baten araberakoa izango den, edo ez.

Erlojuaren kontra negoziatzen jarraitzen dute aldeek, baina aste honetan asko gaiztotu dira elkarrizketak. Funtsezko eztabaida estatu laguntzena da. Londresek lagundutako enpresen ondasun eta zerbitzuen esportazioek merkatu bakarrean ekar dezaketen lehia desleialarekin zinezko kezka daukate Batasunean. Bruselak uste du britainiarren estatu laguntzek «bidezkoak» izan behar dutela Batasuneko estatu laguntzei buruzko arauekin.

Johnsonek, ordea, ez du halakorik entzun nahi. «Zertarako merkataritza librerako akordio bat, horrekin lehiarako, subsidioetarako, babes sozialerako, ingurumenerako EBren arauak bete behar badira, eta haiek gureak ez?», galdetu zuen otsailean.

Baina, Johnsonentzat Erresuma Batuaren batasuna eta burujabetza sakratua bada, merkatu bakarra ez da gutxiago Bruselakoentzat —are gehiago, Batasunaren lorpen handi bakanetakoa izanda—. Horregatik saiatu zen Brusela gaia oso lotuta uzten Irteera Akordioko Ipar Irlandarako protokoloan, zeinak Ipar Irlandaren eta Irlandaren arteko muga zurruna eragoztea zuen xede, Ostiral Santuko Bake Akordioari eutsiz.

Erresuma Batuak, 2019an akordio hori sinatzerakoan, onartu zuen Ipar Irlanda EBren arauen pean egotea estatu laguntzen eta ondasunen merkataritzari dagozkien gai guztietan. Hots, Ipar Irlandako konpainia bat, edo han jarduten den konpainia britainiar bat laguntzerakoan —adibidez, zergak jaitsita—, Erresuma Batua behartuta dago aintzat EBko arauak hartzera. Horren bidez, Bruselak merkatu bakarrean zulo bat zabaltzeko arriskua saihetsi nahi zuen. Obligazio horiek dira, hain zuzen, gainetik kendu nahi dituenak Johnsonek bere jokaldi berriarekin, barne merkatua arautzeko abian jarri duen lege proiektuarekin. Londresen esanetan, legearen puntu horiek soilik ezarriko lirateke ez balitz merkataritza akordio bat egongo Erresuma Batuaren eta EBren artean, behin trantsizio epea amaituta. Alegia, brexit gogor baten kasuan.

Indarrean ala ez, legeak onartzen den momentuan bertan urratuko du Irteera Akordioa, eta, beraz, nazioarteko zuzenbidea hautsi. Erresuma Batuak berak ere aitortu du hori: hautsiko dugu, baina gutxi esaterakoan. Eta bere burua justifikatzeko, Johnsonek argudio gorena erabili du, Erresuma Batuko ekonomiaren eta lurraldearen osotasuna.

Batek pentsatuko luke, baina Johnsonek ez al zekien hori bere gobernuak Irteera Akordioa eta Ipar Irlandarako Protokoloa onartu zuenean? Erantzuna da baietz, bazekiela. «Behartuta» onartu zuela dio. Eta ezin zaiola herrialdea zatitzeko boterea aitortu inongo erakunderi. Argudio sakratua.

Europako Batasuna, nola ez, haserretu egin da, gogor eman dio Johnsoni, eta ultimatuma jarri du mahai gainean; lege berria erretiratu behar du iraila amaitu baino lehen. Johnsonek, oraingoz, ezetz esan du. Aditu batzuen arabera, lehen ministroa ohiko jokamoldeari eusten ari zaio: harroxko agertu, gero erdi ezkutuan amore eman, eta hala ere irabazle agertu.

Egia da, harreman berrirako Erresuma Batua-EB negoziazioak ez direla hautsi. Akordio bat da brexit gogorra eragozteko modu bakarra, baina Londresek dio, dena den, akordiorik gabe ere aurrera egingo duela herrialdeak. Hori bai, britainiarrentzat (ere) oso kaltegarria izan daitekeen brexit gogor bete-batean, zer egingo luke Eskoziak? Lurralde osotasunaren karta sakratuak orduan ere balioko lioke Johnsoni?

1 Ezagutzen al duzu pezetatan kalkulatzen duenik oraindik? Bai, gure amona oraindik pezetatan kalkulatzen ibiltzen da zenbat balio duen etxe batek, adibidez.

2 Amonak… ja… Bueno… ni ere hala ibiltzen naiz batzuetan. Baina zertarako jakin nahi duzu hori, lotsagabe hori?

3 Pezeta historia izango delako behin betiko aurki. A zer nobedadea, gazte! 2002ko urtarrilaren 1ean hasi ginen denok euroekin, eta pezeta historia dela orain?

4 Bai horixe. Aurtengo abenduaren 31n bukatuko baita pezetak euroen truke aldatzeko epea. Ba al dakizu zenbat pezeta dauden oraindik aldatu gabe? Aurrekoan irakurri nuen 1.600 milioi eurotik gora daudela, 266.500 milioi pezeta, eta harrituta gelditu nintzen, alferra izan behar delako gero diru freskoa nahi ez izateko.

5 Hara! Zerbait badakizu orduan… Zer uste zenuen, ba, sasijakintsu hori? Badakit euroa indarrean sartu zenean ere 48.750 milioi euro adina pezeta zeudela jirabiraka. Ordutik, kopuru horren %97 aldatu da, baina beste %3 falta da aldatzeko oraindik. Eta, honezkero, bakarrik Espainiako Bankuan egin dezakete aldaketa. Hori ere badakit.

6 Ba, jaka zaharren patriketan begiratu beharko dugu, ezta? 25 pezetako txanpona topatzeko itxaropenez edo? Begira, 1939tik jaulkitako pezeta guztiak alda ditzakezu Espainiako Bankuan, txanponak eta billeteak, betiere haien azaleraren erdiari baino gehiagori eusten badiote, eta, txanponen kasuan, ez badaude zapaldurik edota zulaturik. Are, 1939koak baino zaharragoak ere alda ditzakezu, betiere bankuko adituek diru hori aztertu ondoren. Bilduma berezietako txanponei ere balio bera emango diete, ordea. Hobe da horiek ez aldatzea.

7 Eta nolatan geratzen da oraindik hainbeste pezeta aldatu gabe? Esaten dute bildumak egiteko nahi dituztela askok, atzerritarrek oroigarri gisa eraman zituztela bere garaian, edo ahaztuta daudela diru zorro zaharretan, edota orain arte ezin izan dituztela atera, ez zelako diru garbia izango; batek daki. Baina kontua da oraindik badutela etekina ateratzea iraganeko diru horri.

8 Baina argi al daukazu, orduan, zenbat pezeta diren euro bat? Zuk baino hobeto dakit: euro bat 166,386 pezeta dira. Hori da teoria, baina praktikak esaten dit euroko txanponarekin ehun pezetakoarekin erosten nuena baino ezin dudala erosi. Eta horregatik daukat inozoek duten azkura deseroso hori.

9 Euroarekin hasi ginenean, ba, oso zoriontsu geunden denak… Ez dakit, ba, inkesta ederra egingo zen galdetuta galtzen edo irabazten atera ote garen euroarekin. Dakidana da 2002an hiru hilabetez aritu ginela bi dibisekin, eta epe hura bukatu zenean askok benetan txarto pasatu zutela euroarekin ohitzeko. Izan ere, 1869tik daude pezetak Hego Euskal Herrian, 130 urte baino gehiago 2002ra arte.

Gipuzkokoako egoitzetako senideen kolektiboak, Senideakek, zentroek lurralde horietan bizi duten lan-gatazkari “berehalako irtenbide eraginkorra” ematea eskatu dute.

Lan erregulazioko espedientea: ITP Aero konpainiako ehunka langilek manifestazioa egin dute Bilbon, kaleratzeen aurka protesta egiteko. 2020ko irailak 12.